BÖLÜM 2: AĞ MİMARİLERİ VE TÜRLERİ AĞ MİMARİLERİ. Eş Düzeyli (Peer-to-Peer) Ağ Mimarisi. İstemci Sunucu (Client Server) Mimarisi.

Transkript

1 BÖLÜM 2: AĞ MİMARİLERİ VE TÜRLERİ AĞ MİMARİLERİ Ağ üzerindeki cihazların çalışma ilkeleri ve iletişim şekillerine göre ağlar Eş Düzeyli (Peer-to-peer) ve İstemci-Sunucu (Client-Server) olmak üzere iki gruba ayrılır. Eş Düzeyli (Peer-to-Peer) Ağ Mimarisi Bu tür mimariye sahip ağlarda bütün bilgisayarlar aynı haklara ve yapıya sahiptir. Bir hizmet birimi (ana makine) ve iş istasyonu (terminal) kavramı yoktur. Ağdaki her bir istemci kendi hard diskine sahiptir. Kullanıcılar istediklerinde diğer bir kullanıcının kaynaklarına kolaylıkla erişebilmekte ve iletişimde bulunabilmektedir. Bu bağlamda terminaller diğer terminallerin kullanımına açmak istedikleri veri veya servisi (dosya, yazıcı, internet vb.) kendileri paylaştırırlar. Başka bir deyişle ağdaki tüm bilgisayarlar hem istemci hem de sunucu gibi görev yapabilirler. Bu tür ağlar genellikle evlerde ve merkezi yönetim gerektirmeyen işyerlerinde kullanılır. İstemci Sunucu (Client Server) Mimarisi Ağdaki her bilgisayarın rolü farklıdır. Bu roller İstemci (Client) ve Sunucu (Server) olabilir. Bu mimaride merkezde sunucu bilgisayar bulunur ve dosya/kaynakların kullanımını, kullanıcıların yetkilerini ayarlamakla sorumludur. Donanımsal olarak ta istemci bilgisayardan çok daha üstün özelliklere sahiptir. İstemci bilgisayarların tümü sunucu bilgisayara bağlıdır ve sunucunun verdiği yetkiler doğrultusunda işlemler gerçekleştirebilirler. Ayrıca, istemci bilgisayarlar sunucudan bağımsızda hareket edebilir ama sunucunun sunmadığı hiçbir dosya ya da kaynağa erişemez ve kullanamaz. Günlük hayatta sürekli kullandığımız internet erişimi sunucu-istemci modelidir. Web tarayıcısı istemci olarak web sayfası isteklerinde bulunur, web sunucusu da istekte bulunulan web sayfasını istemciye gönderir. İstemci Sunucu mimarisi yerleşimi açısından 2 Katmanlı (2-tier) ve 3 Katmanlı (3-tier) olmak üzere iki farklı yapıya sahiptir. 2 Katmanlı (2-tier): Bu modelde istemci doğrudan sunucu ile iletişime geçebilir. Mimaride adından da anlaşılacağı üzere istemci ve sunucu katmanı olmak üzere iki katman bulunur. Model bazı güvenlik açıklarına ve performans sorunlarına sebep olabilmektedir. Web tarayıcıları ve web sunucu bu mimaride çalışmaktadır. Burada güvenlik sorunlarının önüne geçmek için SSL (Secure Socket Layer) kullanılmaktadır. Örneğin, Sunucu bir veri tabanı sunucusu ise istemci doğrudan veri tabanı sunucusundan bilgileri alabilir. 3 Katmanlı (3-tier): Bu mimaride istemci ve sunucu arasında ara bir katman bulunur. Bu katman güvenliği sağlamak ve istemcilere haklar ve yetkiler sunmak için kullanılır. Bu katman istemciden gelen tüm istekleri alır ve kimlik doğrulama yaptıktan sonra sunucuya iletir. İstemcinin isteği sunucudan geri dönerken önce orta katmana sonra istemciye iletilir. İstemci, uygulama ve sunucu olmak üzere 3 katman vardır. Server Türleri: File Server (Dosya Sunucusu): Server üzerindeki çeşitli klasörlere paylaşım verip bu klasörleri kimlerin kullanabileceği, burada oluşturulabilecek dosya türleri, okuma-yazma izinleri gibi işlemleri gerçekleştirmek için kullanılır. Temel görevi dosya paylaşımıdır. Paylaşım haricinde istemcilere merkezi depolama hizmetleri de sunar. Database Server (Veritabanı Sunucusu): Veritabanı hizmetleri vermek için oluşturulan sunuculardır. İstemciler veritabanı sunucuları üzerinden verilen yetkiye bağlı olarak çeşitli SQL ifadelerini kullanabilirler. Örneğin SQL server, MySQL veya Oracle en çok bilinen veritabanı sunucularıdır.

2 Transaction Server: Bu tür sunucularda veritabanı sunucusunda olduğu gibi SQL ifadelerini kullanmaya izin verir. Farklı olarak birden fazla SQL ifadesinin toplu halde sunucu üzerinde çalıştırılmasını sağlar. Ya hep ya hiç mantığı ile çalışır. Yani SQL ifadelerinden birisi dahi hata ile karşılaşırsa çalışan SQL ifadelerinin de yaptığı değişiklikler geri alınır. Örneğin iki hesap arasında para transferi yapılırken hesaptan düşme ve diğer hesaba ekleme olmak üzere iki SQL ifadesi söz konusudur. Eğer bunlardan birisinde sorun yaşanırsa hesaplarda para kaybı söz konusu olacaktır. Transaction bu tür sorunların önüne geçerek her iki SQL ifadesinin de çalışması durumunda sonucu hesaplara yansıtır. Aksi durumda ikisini de iptal eder. Web Server (web Sunucusu): İnternet üzerinde bulunan web sayfalarının depolanmasından ve istekte bulunan kullanıcılara bu sayfaların gönderilmesinden sorumludur. ISA (Internet Security and Acceleration) Server: Bu tür sunucular internet tabanlı tehditlere karşı istemcileri korumak ve erişimlerini denetlemek için kullanılır. Hem firewall hem de proxy olarak görev yapabilir. Örneğin ISA Server yardımıyla istemcilerin çıkış yapabileceği web sayfaları sınırlandırılabilir. Aynı zamanda dışarıdan yapılacak erişimler ilk olarak ISA Server a geleceği için güvenlik kontrolleri sağlanabilir. ISA Server Microsoft a ait olup 2006 sürümünden sonra Microsoft Forefront TMG (Threat Managment Gateway) adını almıştır. Proxy Server (Vekil Sunucu): İnternet erişimi sırasında kullanılan bir ara sunucudur. İnternete erişecek bilgisayar proxy server üzerinden çıkış yapar. Böylece çok fazla ziyaret edilen bir sayfa proxy server önbelleğine alınarak istekte bulunan bilgisayar önbelleğinden web sayfasına göndererek erişim hızını artırır. Ayrıca erişimi yapılacak sayfalara yasak getirerek kullanıcıların sayfaya erişimini engelleyebilir veya uygunsuz içerik içeren sayfaların uygunsuz bölümlerini temizledikten sonra istekte bulunan bilgisayara gönderebilir. Proxy server, virüslü dosyaları otomatik olarak temizleyebilir. Ayrıca, ağda hiç kimsenin internete doğrudan erişimi olmadığı için bir virüsü veya zararlı bir programı yayma ihtimalini de azaltır. COĞRAFİ AÇIDAN AĞ TÜRLERİ 1. PAN (Personal Area Network Kişisel Alan Ağı) Son yıllarda kullanılmaya başlayan bir ağ türüdür. Ortalama 10 metrelik bir alanı kapsamakla birlikte ideal koşullar altında 100 metreye kadar çıkabilir. Mobil cihazların oluşturduğu bir ağ türüdür. PAN mobil cihazların birbiri ile haberleşmesinin yanı sıra internete bağlanmak veya üzerindeki interneti paylaştırmak için de kullanılabilir. Kablolu PAN lar cihazın USB veya FireWire portları ile bilgisayara bağlanarak veya kablosuz olarak IrDA, Bluetooth, Wireless, Z-Wave, ZigBee gibi ağ teknolojileri ile de kurulabilir. 2. LAN (Local Area Network Yerel Alan Ağı) Ev, okul, büro ve işyeri gibi küçük coğrafi alanlardaki cihazların haberleşmesi ve kaynaklarının paylaşımı için oluşturulan ağ türüdür. Ağ içerisindeki hız Gigabit seviyesine kadar ulaşabilir. LAN lar oluşturulurken çift burgulu (twisted pair) kablolar, koaksiyel kablolar ve fiber optik kablolar kullanılır. Topoloji olarak ta Ortak yol (Bus), Halka (Ring), Yıldız (Star), Örgü (Mesh) topoloji kullanılmaktadır. Günümüzde LAN lar genellikle çift burgulu kablolar ile yıldız topoloji olarak oluşturulmaktadır. 3. MAN (Metopolitan Area Network Metropol Alan Ağı) Coğrafi açıdan LAN lardan daha büyük bir alanı kapsar. Kampüs ağları olarak ta bilinir. Üniversite kampüslerinde ve büyük işyerlerinde kullanılır. Ülke geneline yayılan işletmelerin kendi aralarında oluşturdukları ağlar da bu sınıfa girer. Genellikle fiber optik kablo ile yüksek kapasiteli omurga (backbone) teknolojisini kullanarak LAN ları birbirine bağlamak için kullanılır. Intranet buna örnek olarak verilebilir. MAN uygulamalarının omurgası bir veya iki kablo kullanılarak

3 sağlanabildiği gibi modemlerde günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. 4. WAN (Wide Area Network Geniş Alan Ağı) Çok uzak mesafedeki yerel ağların oluşturduğu ağ türüdür. Coğrafi açıdan LAN ve MAN dan daha büyüktür. Bir ülke ve dünya geneline yayılmış ağdır. Ağlar arası bağlantı fiber optik kablo ile veya uydular yardımı ile gerçekleştirilebilir. Bu tür ağlarda LAN lardan farklı olarak yönlendirici (router) cihazları kullanılmaktadır. En çok bilinen WAN internettir. 5. VPN (Virtual Private Network Sanal Özel Ağ) En düşük maliyetli WAN oluşturma yöntemidir. Kuruluş içerisindeki ağlara internet üzerinden şifreli ve güvenli bir şekilde erişim sağlamak ve ağın bir parçasıymış gibi çalışmak için oluşturulan sanal bir ağdır. Aynı işlem kiralık hatlarla da yapılabilir ama VPN düşük maliyetli ve yapılandırması kolaydır. VPN sanal olduğu için aynı anda birden fazla VPN kullanıcısı ağı kullanabilir. VPN üzerindeki trafik internet üzerinden sağlandığı için güvenlik amacı ile şifreleme, veri doğrulama, yetkilendirme gibi güvenlik önlemleri alınabilir. VPN komşu ağlar arasında gizli ve özel bir bilgi akışını sağlamaya yönelik kurulur. Paketler internet üzerinden gitse dahi kullanılan güvenlik önlemleri sayesinde dinlense bile şifrelenmiş paketlere saldıran kişi elde ettiği bilgileri anlamlandıramaz. VPN kullanım amacına göre ikiye ayrılır. Bunlar; Remote Access VPN (Uzaktan Erişimli VPN) ve Site to Site VPN. Remote Access VPN, gezici şirket ağına herhangi bir yerden dahil olmalarını sağlar. Ya da şirketlerin farklı ofislerinin merkezle haberleşmesi için kullanılır. Site to site VPN, farklı şirketlerin VPN üzerinden haberleşmesini ve şirketin farklı ofislerinin merkezle haberleşmesini sağlamak için kullanılır. Remote Access VPN den farkı VPN işlemi gerçekleştiren iki nokta arasında VPN sunucu bulunmasıdır. 6. CAN (Controller Area Network) Otomotiv otomasyonlarında kullanılmak üzere 1980 lerin ortalarında Bosch tarafından geliştirilen seri ağ teknolojisidir. Özellikle araçlarda geliştirilmiş olsa da endüstrinin birçok kolunda kullanım bulmuştur. Çıkış amacı otomobillerin daha emniyetli, güvenli hale getirmek ve yakıt tasarrufunun sağlanabilmesidir. CAN asıl olarak otomobil sistemleri için araçlar içerisindeki elektronik elemanların seri bir yol üzerinden tek bir merkezi yönetici elemana veri göndermesi prensibine göre çalışan bir sistemdir. Örneğin ABS, ASR gibi kısa sürede cevap verilmesi gereken sistemlerin tek bir merkezden yönetilebilmesini sağlar. CAN kullandığı yol yapısı ve çift burgulu kablo sayesinde kalabalık kablolama yapısını ortadan kaldırır. CAN ağ yapısında en yaygın kullanılan

4 topoloji olarak ortak yol olmasına rağmen yıldız ve halka topolojileri de kullanılabilir. CAN kısaltması ayrıca Campus Area Network olarak ta kullanılmaktadır. Bu adlandırma üniversitelerin kendi içlerinde oluşturdukları ağı ifade etmektedir. 7. SAN (Storage Area Network Depolama Alan Ağı) Ağ üzerindeki sunucuların depolama alanlarının yetersiz olmaya başlaması ile ortaya çıkmış bir ağ türüdür. Storage Area Network yüksek miktarlarda verinin depolanması ve iletimi için kullanılan LAN lardır. Sunucular ve depolama üniteleri arasında fiber optik kablo ile hızlı ve güvenilir bir bağlantı sağlar. Ağ üzerinde bulunan depolama birimi sadece bir sunucuya ait olmayıp ağın ortak malıdır. Sunucular, saklama ortamı olarak üzerlerine düşen görevi yapmasına karşılık, kapasiteleri sınırlıdır ve aynı bilgiye birçok kişi erişmeye çalıştığında darboğaz oluşabilir. Bu yüzden birçok kuruluşta teyp üniteleri, RAID diskler ve optik saklama sistemleri gibi çevrebirimi saklama aygıtları kullanılmaktadır. Bu tür aygıtlar verinin çevrimiçi yedeklenmesinde ve büyük miktarlarda bilginin saklanmasında etkin rol oynarlar. Sunucu boyutları ve yoğun uygulamalar arttıkça yukarıda sözü edilen geleneksel saklama ortamı stratejileri iflas etmektedir. Çünkü bu çevrebirimi aygıtlarına erişim yavaştır ve her kullanıcının bu saklama aygıtlarına saydam bir şekilde erişimi mümkün olamayabilir. SAN lar (Storage Area Network) verilere daha hızlı erişim ve daha fazla seçenek sunmaktadır. Veri depolama ağları, her bir sunucunun veri depolama sistemi ile bir teyp yedekleme kütüphanesi arasında yüksek hızlı ve doğrudan fiber kanal bağlantısı sağlayabilir. Bunun anlamı, yerel ağın, bundan böyle yedekleme ve geri yükleme sürecinde verileri taşımak için kullanılmayacağı, böylece yerel ağ üzerindeki hizmetler ve kullanıcılar için performansın arttırılmasıdır. Bu tür teyp depolama uygulaması, yerel ağdan bağımsız (LANfree) yedekleme çözümü olarak anılmaktadır. Kısa zamanda fazla veri depolanmasını sağlamakta ve merkezi bir yönetime olanak vermektedir.

5 BÖLÜM 3: AĞ TOPOLOJİLERİ (TOPOLOGY) Kelime anlamı itibarı ile yerleşim planı demektir. Topoloji bilgisayarların birbirine nasıl bağlandığını ve nasıl iletişim kurduklarını tanımlar. Topoloji bir ağı oluşturan cihazların fiziksel ve mantıksal yapısını oluşturur. Topoloji değişik ağ teknolojilerinin yapısını ve çalışma şekillerini anlamada başlangıç noktasıdır. Topolojileri iki temel kısımda inceleyebiliriz. 1. Fiziksel Topoloji: Ağ cihazlarının bağlantı şekilleri, kullanılan kablolar ve standartları, kabloların yerleşim düzeni, ağ cihazlarının ağ üzerindeki konumları fiziksel topoloji olarak adlandırılır. 2. Mantıksal Topoloji: Ağ üzerindeki cihazların haberleşme şekilleri ve iletişim protokolleri mantıksal topolojiyi oluşturur. Topoloji aslında tek başına ağ ile ilgili birçok konuyu açıklık getirmez. Örneğin kullanılan kablonun tipi, maksimum uzunluğu, bilgisayarların kablonun kullanımda olup olmadığını nasıl tespit edecekleri gibi konular sadece topoloji ile açıklanmaz. Ancak zaman içinde piyasa şartlarının da etkisi ile standartlar oluşmuştur. Değişik topolojileri kullanan değişik ağ sistemleri vardır. Bu teknolojiler Ethernet, Token Ring veya FDDI gibi isimlere sahiptir. Her ağ teknolojisi kullandığı topolojiyle beraber, kullanılacak kablo tipi, maksimum uzunluk, bant genişliği gibi konulara da açıklık getirir. FİZİKSEL TOPOLOJİ Ağı oluşturan cihazların fiziksel olarak yerleşim düzeni ve kullanılan kablo türleri fiziksel topolojiyi oluşturur. Fiziksel Topolojiler Ortak Yol, Halka, Yıldız, Genişletilmiş Yıldız, Örgü ve Ağaç olmak üzere 6 çeşittir. 1. Ortak Yol (Bus) Topolojisi Ortak Yol (Bus) topolojisinde iletişim tek bir kablo üzerinde gerçekleştirilir ve ağ cihazları bu kablo üzerine bağlanır. Bu tek kabloya segment (bölüm), backbone (omurga) veya trunk denilebilir. Ağda gönderilen veri hedefe ulaşana kadar veya sonlandırıcıya gelene kadar hat üzerinde devam eder ve ağ üzerindeki tüm cihazlara uğrar. Ağın bant genişliği ağdaki cihazlar tarafından paylaşılır. Temel olarak bu topolojide koaksiyel kablo kullanılır. Ağ performansı en düşük olan topolojilerdendir. İnce koaksiyel kablo kullanıldığında maksimim 185 metre, kalın koaksiyel kablo kullanıldığında maksimum mesafe 500 metredir. Ağ üzerinde en fazla 30 ağ cihazı bulanabilir. Bu topolojide ağa bağlı her cihaz ağ üzerindeki her işlemi ve veri iletimini dinler ve kendisine ait iletim söz konusu ise verir alır. Ağ üzerindeki herhangi bir aygıt veri paketi göndermeden önce, hattın başkaları tarafından kullanılmadığından emin olur. Eğer ağa aynı anda iki farklı cihaz veri paketi gönderir ise çakışma meydana gelir ve öncelik sırası cihazlar arasında kararlaştırılır. Avantajları : Ağın kurulumu ve ağı genişletmek üzere ağa bir bilgisayar bağlamak oldukça kolaydır. Yüksek hız gerektirmeyen ağlar için hızlı bir şekilde kurulabilir. Daha az uzunlukta kablo gerektirir. Harici bir aygıta ihtiyaç duymaz. Dolayısı ile maliyeti düşüktür.

6 Dezavantajları : Ana hat için kullanılabilecek kablo uzunluğu ve bağlanabilecek ağ cihazı sayısı sınırlıdır. Omurga kabloda oluşabilecek bir hasar, tüm ağı etkiler ve ağ çalışmaz hale gelir. Kablonun sonunda sonlandırıcı (Terminator) olmalıdır. Ağda sorun olduğunda sorunun tespiti ve giderilmesi zor ve zaman alıcı olabilir. Tek başına tüm bir binanın ağ çözümü için genellikle kullanılmamaktadır. Diğer topolojilerden daha yavaştır. Ağa yeni bir cihaz eklemek veri yoğunluğunu artırır ve performans düşer 2. Halka (Ring) Topolojisi Halka Topolojisi IBM firması tarafından geliştirilmiştir ve ağın yerleşimi halka biçimindedir. Ağ üzerinde iletilen veri hedefine ulaşıncaya kadar ağ üzerindeki her cihazdan geçer. Çünkü ağdaki iki cihaz arasında sadece bir yol vardır. Bu topolojide ağ üzerindeki sinyalin zayıflaması en düşük düzeydedir çünkü sinyal uğradığı her cihazda güçlendirilerek bir sonraki cihaza aktarılır. Ağ üzerinde veri iletimi, jeton (token 3 byte sinyal) adı verilen sinyal yardımı ile yapılır. Jeton ağ üzerinde sürekli olarak dolanır ve veri gönderecek cihaz jeton boş ise veriyi jetona yükler. Hedef adres ile birlikte tekrar ağa bırakır. Halka üzerindeki bir ağ cihazının arızalanması ağın çökmesine neden olur. Klasik Halka Modeli Mantıksal olarak bir daire şeklinde tüm düğümlerin birbirine bağlanması ile oluşturulur. Halka içerisindeki bir bilgisayar bozulursa tüm ağ iletişimi kesilir. Çarpışma olasılığı düşüktür. İlk oluşturulan halka topolojilerinde koaksiyel kablo kullanılmıştır. Şu anda halka topolojilerde UTP, STP kablo kullanılmaktadır. İlk halka topolojiler; 4 Mbps (CAT3 UTP), daha sonra 16 Mbps (CAT4 ve üstü veya STP Tip4) çalışmaktadır. Halka topolojiye uygun Ethernet kartları; 4 veya 16 Mbps da çalışır. Yıldız Kablolu Halka (Star Wired Ring) Modeli MAU da veriler dairesel olarak gider. Hub kendisine gelen bütün sinyalleri tüm düğümlere iletirken MAU gelen sinyali bir halka şeklinde sadece bir yönde iletir. Böylece ağdaki tüm düğümler jetonu alır. Avantajları: Jeton sayesinde her cihaz veri iletimi konusunda eşittir. Cihazlar arasındaki bağlantılar için sunucuya ihtiyaç yoktur. Ağın büyütülmesi performansı çok az etkiler. Dezavantajları: Ağ cihazlarından herhangi birisinde oluşacak sorun tüm ağı etkiler. Ağ arayüz kartları ve MAU, Ethernet ve Switch den daha pahalıdır. Ağa cihaz ekleme, değiştirme veya çıkartma tüm ağı etkiler.

7 3. Yıldız(Star) Topoloji Günümüzde en yaygın kullanılan fiziksel ağ topolojisidir. Ağ üzerinde bulunan her cihaz merkezde bulunan switch veya huba bağlıdır. Ağ üzerindeki verinin dolaşımı merkezi bağlantı aygıtına bağlıdır. Bir ağ cihazından gönderilen bilgi ilk olarak merkezi bağlantı aygıtına gelir ve buradan hedefe yönlendirilir. Bus topolojisine kıyasla daha yüksek performans sunar. Hub veya switchte oluşacak bir problem ağına tamamını etkiler ancak herhangi bir ağ cihazında oluşacak sorun sadece o ağ cihazını etkiler. Ağın geri kalanı bu sorundan etkilenmez. Yıldız topolojide çift burgulu kablolar kullanılır. Ağ cihazlarının merkezi bağlantı aygıtına olan uzaklıkları en fazla 100 metredir. Ağdaki herhangi bir cihazın sorunu, merkezi bağlantı aygıtının üzerindeki ışıklardan kolaylıkla anlaşılabilir. Ağa bir cihaz eklendiğinde Hub / Switch üzerindeki ilgili port ışığının yanması gerekir. Avantajları: Ağı kurmak ve genişletmek üzere yeni cihaz eklemek gayet kolaydır. Ağ cihazlarından birinde oluşacak herhangi bir sorun yalnızca o cihazı etkiler. Ağın yönetimi ve ağdaki sorunların tespiti kolaydır. Dezavantajları: Doğrusal topolojiye oranla daha fazla uzunlukta kablo gerektirir. Hub veya Switch arızalandığında tüm ağ çalışmaz hale gelir. Hub ve Switch gibi cihazlar nedeniyle doğrusala göre kurulumu daha pahalıdır. 4. Genişletilmiş Yıldız (Extended Star)Topolojisi Yıldız Topolojisinin daha geniş ve büyütülmüş halidir. Merkezde hub/switch e yeni hub/switch lerin eklenmesi ile ağın genişletilmesi sağlanır. 5. Örgü (Mesh) Topoloji Örgü topolojisinde ağda bulunan her cihaz diğer cihazlarla bağlıdır. Çoğunlukla WAN larda (Wide Area Network Geniş Alan Ağları) kullanılır. LAN larda (Local Area Network Yerel Alan Ağları) kullanıldığında ağdaki her cihazın diğerleriyle bağlanmasına gerek yoktur. X ağdaki cihaz sayısı olmak üzere ağda kullanılan bağlantı sayısı: (X * (X-1)) /2 dir. Bu topolojide tüm bilgisayarlar diğer bilgisayarlara ayrı bir kablo ile bağlıdır. Teorik olarak ideal bağlantı tipidir. Ancak aradaki kablo sayısı terminal sayısı arttıkça katlanarak arttığı için gerçek hayatta sadece çok özel durumlarda ve az sayıda bilgisayar arasında kullanılır Avantajları: Her cihaz üzerinden diğer cihazlara bağlantı olduğu için herhangi bir hatta sorun olsa bile diğer bağlantılar üzerinden iletişim gerçekleşir. Cihazlar birbirine doğrudan bağlı olduğu için veri iletim hızı yüksektir. Ağın genişletilmesi diğer düğümleri etkilemeden yapılabilir. Dezavantajları: Her cihazın X-1 adet bağlantısı olduğu için cihazlar üzerinde bu kadar bağlantı noktası olması gerekir bu da maliyeti artırır. Çok fazla kablo kullanıldığı için maliyeti ve karmaşıklığı fazladır.

8 6. Ağaç (Hierarchical Tree) Topolojisi Genellikle yıldız topolojisindeki ağlar olmak üzere farklı ağları birbirine bağlamak için kullanılır. Böylece ağlar büyütülebilir. Genişletilmiş yıldız topolojisinden farklı olarak ağların birleştirilmesi için merkezde cihaza ihtiyaç duymaz. Ortak yol ve yıldız topolojisinin karakteristik özelliklerini barındırır. Ağaç topolojisinde ağ üzerindeki cihazlar arasında hiyerarşik bir düzen söz konusudur. Ağın en başında ağaç kökünden hatırlayacağımız root (kök) görevi gören bir cihaz vardır. Diğer ağlardan gelen bağlantılar root üzerine yapılır. Ağacın dalları ise farklı topolojilerdeki ağları temsil eder ve ağacın gövdesi ile bunlar birbirine bağlanır. Bu topoloji çok büyük ağların omurgalarını oluşturmak için kullanılır. Ağaç topolojinin avantaj ve dezavantajları; Avantajları: Ağ segmentlere ayrıldığı için yönetimi ve bakımı kolaydır Farklı üreticilere ait donanım ve yazılımlar uyumlu bir şekilde çalışır. Ağın genişletilmesi kolaydır. Hata tespiti ve düzeltmesi kolaydır. Segmentlerden birisinde oluşacak sorun diğer segmentleri etkilemez Dezavantajları Her bir bölümün uzunluğu kullanılan kablo ile sınırlıdır. Kablolama diğer topolojilere göre zordur. Omurgada meydana gelecek sorun tüm bölümlerdeki ağ trafiğini etkiler. Kurulumu ve düzenlenmesi ve bakımı zordur. MANTIKSAL TOPOLOJİ ÇEŞİTLERİ Ağ üzerindeki cihazların haberleşme şekilleri ve iletişim protokolleri Mantıksal Topolojiyi oluşturur. Yaygın olarak 2 tür mantıksal topoloji kullanılır. 1. Yayın Topolojisi (Broadcast Topology) Bir ağda bulunan her bilgisayar belli bir öncelik hakkı tanımaksızın, ağdaki diğer bir, birkaç veya bütün bilgisayarlara bilgi göndermek üzere ağ ortamına bilgi bırakabilirler. İlk gönderen ilk servisi alır (first come, first served) mantığıyla çalışır. Gönderim şekline göre üç farklı çalışma modu bulunur. a. Unicast İletişim: Bir bilgisayardan yalnızca bir bilgisayara doğru kurulan iletişimdir. b. Multicast İletişim: Bir bilgisayar ile birden çok bilgisayar arasında kurulan iletişim şeklidir. c. Broadcast iletişim: İletişimin bir bilgisayardan diğer tüm bilgisayarlara doğru gerçekleştiği mantıksal topoloji çeşitidir. 2. Gezici Jeton Topolojisi (Token Ring) Ağa bir sunucu tarafından jeton bırakılır. Bu jeton ağ ortamına girişi yönetir. Ağa gönderilen veriler bu jeton ile birlikte iletilir. Dolayısıyla ağda çarpışmaların olması önlenir. Jeton ağ üzerinde dolanırken her cihaza uğrar ve gönderilecek ve teslim edilecek veri olup olmadığına bakar. Token (Jeton) bu düğümler arasında dolaşan 3 byte lık bilgidir.