EKİM AYI ENFLASYON RAPORU ÖZET HAZIRLAYAN. Doç. Dr. Murat Dündar DEMİRÖZ - Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu Ekonomik Araştırmalar Merkezi

Transkript

1 ÖZET EKİM AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Doç. Dr. Murat Dündar DEMİRÖZ - Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu Ekonomik Araştırmalar Merkezi Doç. Dr. Ercan SARIDOĞAN İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü ÖZET TÜFE, ayında, aylık bazda bir önceki aya göre %1.8 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %7.71 seviyesinde gerçekleşmiştir. TÜFE nin aylık bazda artışında, başta meyve-sebze fiyatlarındaki artış olmak üzere işlenmemiş gıda grubundaki artış, giyim grubundaki artış ve kısmen Türk Lirası nın değer kaybına bağlı ortaya çıkan fiyat artışları belirleyici olmuştur. ÜFE, ayında, aylık bazda bir önceki aya göre %.9 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %.77 seviyesinde gerçekleşmiştir. ÜFE nin aylık bazda artışında, tarım sektöründe işlenmemiş gıda ürünlerinin fiyatlarının önemli ölçüde artması, giyim eşyası imalatı ve madencilikteki fiyat artışları etkili olmuştur. Türk Lirası nın değer kaybına bağlı ortaya çıkan fiyat artışları da kısmen enflasyondaki artışı beslemeye devam etmektedir. Sayfa 1 / 7

2 ENFLASYON EKİM AYI GELİŞMELERİ TÜFE, ayında, Tablo-1 den görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %1.8 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %7.71 seviyesinde gerçekleşmiştir. ÜFE, ayında, Tablo-1 den görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %.9 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %.77 seviyesinde gerçekleşmiştir. TÜFE nin aylık bazda artışında, başta meyve-sebze fiyatlarındaki artış olmak üzere işlenmemiş gıda grubundaki artış, giyim grubundaki artış ve kısmen Türk Lirası nın değer kaybına bağlı ortaya çıkan fiyat artışları belirleyici olmuştur. Diğer yandan enerji fiyatlarındaki gerileme TÜFE nin artışını sınırlamıştır. TÜFE yıllık olarak ise baz etkisiyle az da olsa gerilemiştir. ÜFE nin aylık bazda artışında, tarım sektöründeki fiyat artışları ve kısmen Türk Lirası nın değer kaybına bağlı ortaya çıkan fiyat artışları belirleyici olmuştur. Tablo-1 TÜFE ve ÜFE EKİM GELİŞMELERİ TÜFE EKİM ÜFE EKİM Değişim (%) AYLIK 1,9 1,8,17,9 YILLIK 7,8 7,71,57,77 Yılsonuna göre 5,3,9,9 5,15 Yıllık ortalama 9,53 7,3 7,8 3,93 Şekil 1 TÜFE ve ÜFE'de Yıllık ve Aylık Gelişmeler (%) TÜFE Aylık % TÜFE Yıllık % ÜFE Aylık % ÜFE Yıllık % - Sayfa / 7

3 Şekil- de TÜFE, ÜFE serileri ve TRAMO/SEATS yaklaşımı ile mevsimsellikten arındırılmış endek serileri verilmiştir. Hem TÜFE hem de ÜFE de ise ayında önemli bir mevsimsel fark gözlemlenmemektedir. Seriler mevsimsel değerlerine yakın gerçekleşmiştir. Şekil- TÜFE, ÜFE ve Mevsimsellikten Arındırılmış Seriler (Endeks) TUFE_SA UFE_SA UFE TUFE Şekil-3 ten görülebileceği gibi çekirdek enflasyon göstergelerinin artış trendi devam etmektedir. Türk Lirası nın değer kaybına bağlı olarak fiyatlardaki artışlar çekirdek enflasyon göstergelerindeki artışların temel sebebini oluşturmaktadır. Şekil-3 TÜFE ve Çekirdek Enflasyon Göstergeleri (H,I) (Yıllık %) H I TÜFE Sayfa 3 / 7

4 Ocak Ocak TÜFE ve ALT KALEMLERİ EKİM AYI GELİŞMELERİ TÜFE, ayında, Şekil-4 ten görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %1.8 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %7.71 seviyesinde gerçekleşmiştir. TÜFE nin aylık bazda artışında, başta meyve-sebze fiyatlarındaki artış olmak üzere işlenmemiş gıda grubundaki artış, giyim grubundaki artış ve Türk Lirası nın değer kaybına bağlı ortaya çıkan fiyat artışları belirleyici olmuştur. Enerji fiyatlarındaki gerileme TÜFE nin artışını sınırlamıştır. TÜFE yıllık olarak ise baz etkisiyle az da olsa gerilemiştir. Şekil-4 TÜFE 1 ve 13 Yılları ( Aylık %) TÜFE-13 TÜFE-1 Şekil-5 TÜFE 1 ve 13 Yılları ( Yıllık %) TÜFE-1 TÜFE-13 Sayfa 4 / 7

5 Yüzde Dağılım Şekil- da TÜFE ye alt kalemlerin katkıları verilmiştir. Buna göre, ayındaki TÜFE deki, %1.8 lik artışın yaklaşık yarısı, Gıda grubundan (yaklaşık %.95) kaynaklanmıştır. Gıda grubunda ise tarım sezonun bitmesi ile işlenmemiş gıda grubundaki artış etkili olmuştur. Giyim grubundaki artış ise yaklaşık %. lık bir TÜFE artışına yol açmıştır. Bu artışta ise TL nin değer kaybına bağlı giyim imalat sanayiindeki fiyat artışlarının rolü söz konusudur. Şekil- TÜFE ye Alt Kalemlerin Katkıları (, %) Alkollü İçecekler-Tütün Konut Lokanta-Oteller Ulaştırma Ev Eşyası Giyim-Ayakkabı Gıda-Alkolsüz İçecekler Şekil-7 de TÜFE kalemlerinin yıllık yüzde değişime katkıları verilmiştir. Buna göre, ayında yıllık %7.71 düzeyinde gerçekleşen TÜFE nin artışında, gıda grubu fiyatlarındaki artışları (%.9 katkı) ve diğer kalemlerdeki artışlar (%.94) belirleyici olmuştur. Şekil-7 TÜFE Kalemlerinin Yıllık Enflasyona Katkıları (%) Diğer Kalemler Ulaştırma Konut Gıda-Alkolsüz İçecekler TUFE-Genel Sayfa 5 / 7

6 Ocak Ocak ÜFE ve ALT KALEMLERİ EKİM AYI GELİŞMELERİ ÜFE, ayında, Şekil-8 den görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %.9 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %.77 seviyesinde gerçekleşmiştir. ÜFE nin aylık bazda artışında, tarım sektöründe işlenmemiş gıda ürünlerinin fiyatlarının önemli ölçüde artması, giyim eşyası imalatı ve madencilikteki fiyat artışları etkili olmuştur. Türk Lirası nın değer kaybına bağlı ortaya çıkan fiyat artışları da kısmen ÜFE deki artışı beslemeye devam etmektedir. Şekil-8 ÜFE 1 ve 13 AYLIK DEĞİŞİM (%) ÜFE-1 ÜFE-13 Şekil-9 ÜFE 1 ve 13 YILLIK DEĞİŞİM (%) ÜFE-1 ÜFE-13 Sayfa / 7

7 ayında ÜFE nin bir önceki aya göre fiyat artışında, tarım sektöründeki fiyat artışları (%4.43) (Şekil-1) ve madencilik-taş ocakçılığı sektöründeki fiyat artışları (%1.15) ana etkendir. Özellikle ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (%4.51) artışın ana kaynaklarındandır. Sanayi sektöründe ise, giyim eşyası imalatındaki fiyat artışı da (%.8) ÜFE yi artıran kalemlerdendir. Şekil-1 ÜFE ve Alt Kalemlerininde Aylık Değişim (%) ÜFE Tarım İmalat Sanayi Elektrik-Gaz-Su Şekil-11 de ise, yıllık bazda, ÜFE fiyat artışı etkileyen faktörler verilmiştir. Buna göre, yıllık bazda, elektrik-gaz-su grubundaki ve imalat sanayindeki TL nin değer kaybetmesine bağlı ortaya çıkan artışlar etkili olmuştur. Madencilik, giyim eşyası, büro makineleri imalatı ve elektrik, gaz üretimi ve dağıtımındaki fiyat artışları yıllık ÜFE artışını etkilemektedir. Şekil-11 ÜFE ve Alt Kalemlerininde Yıllık Değişim (%) ÜFE Tarım Maden-Taşocağı İmalat Sanayi Elektrik-Gaz-Su Sayfa 7 / 7