Tabakalı kayaçların dalga şeklindeki deformasyonlarına kıvrım denir. Kıvrımların boyları mm mertebesinden km mertebesine kadar değişir.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Tabakalı kayaçların dalga şeklindeki deformasyonlarına kıvrım denir. Kıvrımların boyları mm mertebesinden km mertebesine kadar değişir."

Gizem Akçatepe
8 yıl önce
İzleme sayısı:

KIVRIM VE KIVRIM TİPLERİ Tabakalı kayaçların dalga şeklindeki deformasyonlarına kıvrım denir. Kıvrımların boyları mm mertebesinden km mertebesine kadar değişir.

1 KIVRIM VE KIVRIM TİPLERİ Tabakalı kayaçların dalga şeklindeki deformasyonlarına kıvrım denir. Kıvrımların boyları mm mertebesinden km mertebesine kadar değişir. Deniz veya okyanus diplerinde (jeosenklinallerde) çökelmiş tortullar genelde yatay tabakalar halinde görülür. Tortulanmanın olduğu bu sahalarda eğer yan basınçlar devreye girerse, önce dipte kıvrımlaşmalar gerçekleşir, daha sonra oluşan kıvrımlar su yüzeyine çıkarlar ve dağlık kuşakların oluşmasına neden olurlar. İşte, yatay haldeki tabakaların yan basınçlar altında kalarak veya sıkışarak bükülmesi neticesinde ortaya çıkmış şekillere kıvrım, bu olaya ise kıvrımlaşma denir. Kıvrım elemanları Kıvrım antiklinal ve senklinallerden oluşur. Tabakaların kubbe şeklindeki bükülmelerine antiklinal denir Tabakaların tekne şeklindeki bükülmelerine senklinal adı verilir.

Tortulanmanın olduğu bu sahalarda eğer yan basınçlar devreye girerse, önce dipte kıvrımlaşmalar gerçekleşir, daha sonra oluşan kıvrımlar su yüzeyine çıkarlar ve dağlık kuşakların oluşmasına neden

2 Kıvrımlar eksen düzleminin durumuna göre tiplere ayrılmaktadır. Buna göre çeşitli kıvrım tipleri bulunmaktadır. Eksen düzlemi kıvrımın ekseninden, yani ortasından geçtiği düşünülen düzleme denir.

3 1-Dik (simetrik) kıvrım: Eksen düzlemi çekül doğrultusunda olan ve iki tarafta kalan kısımları birbirine eşit olan kıvrımlardır. 2-Eğik Kıvrım (Asimetrik): Eksen düzlemi bir yana doğru eğik kıvrımlara denir. 3-Yatık Kıvrım: Eksen düzlemi bir yana doğru yatık kıvrımlara denir. Normal kanat Antiklinall Senklinal Simetrik kıvrım Asimetrik kıvrım Devrik kanat Yatık kıvrım 4-Devrik Kıvrım: Çok eğimli ve yatık kıvrımlanmalar ile tabakaları bir yüzey boyunca devrilmiş olan kıvrımlardır. Bu kıvrımlarda faylanmalar gözlenebilir.

3-Yatık Kıvrım: Eksen düzlemi bir yana doğru yatık kıvrımlara denir.

5-Binmiş Kıvrım (Şaryaj yapıları): Çok eğimli ve yatık kıvrımların alttaki tabakalar üzerine bindirmesi ve sürüklenmesi ile oluşan yapılardır 6-Ekay Kıvrım (Bindirme-pullu yapılar): Tabakalardaki

4 5-Binmiş Kıvrım (Şaryaj yapıları): Çok eğimli ve yatık kıvrımların alttaki tabakalar üzerine bindirmesi ve sürüklenmesi ile oluşan yapılardır 6-Ekay Kıvrım (Bindirme-pullu yapılar): Tabakalardaki kıvrımlanmanın ilerlmesine bağlı olarak birbirleri üzerine binmesi ile gerçekleşmiş kıvrımlardır.bunlar balık pulu dizilişi yada kiremit dizilişini andıran kıvrımlardır. Kıvrımlar birbirine faylarla geçmektedir. Bunlar dışında İzoklinal Kıvrım, Monoklinal Kıvrım (=Fleksür), gevşek kıvrım ve sıkışık kıvrım yapıları da gözlenebilir. İzoklinal Kıvrım: Yan yana sıralanan ve birbirine paralel yatık eksen düzlemlerinden oluşan kıvrımlara denir. Monoklinal Kıvrım (=Fleksür): Özellikle bükülmelerin olduğu alanlarda tabakaların bir tarafa doğru bükülmesiyle oluşmuş kıvrımlardır.bu bükülme sahalarında genellikle tabakaların çekilerek uzadıkları ve kalınlıklarının azaldığı görülür.çekilme çok fazla olursa burada bir kopma veya kırılma gerçekleşir. Başka bir ifadeyle. fleksür ilerleyerek bir faya dönüşebilir.

Kıvrımlar birbirine faylarla geçmektedir. Bunlar dışında İzoklinal Kıvrım, Monoklinal Kıvrım (=Fleksür), gevşek kıvrım ve sıkışık kıvrım yapıları da gözlenebilir.

Monoklinal Yapı Şaryajlı yapılarda yer şekilleri Şaryaj (itilme-bindirme-sürüklenme) sonucunda yapısal olarak normal tabaka sıralanışı bozulur ve daha eski tabakalardan oluşan kıvrımlar daha yeni

5 Monoklinal Yapı Şaryajlı yapılarda yer şekilleri Şaryaj (itilme-bindirme-sürüklenme) sonucunda yapısal olarak normal tabaka sıralanışı bozulur ve daha eski tabakalardan oluşan kıvrımlar daha yeni tabakaların üzerinde yer alabilir. Bu şekilde yaşlı tabakaların genç tabakalar üzerinde bir örtü oluşturması sonucunda bir örtü tabakası ortaya çıkar ki bu örtüye şaryaj örtüsü adı verilir. Şaryaj örtüsü bazı alanlarda derine doğru aşındırma yapan akarsular ile yarılır.bunun sonucunda eski tabakaların altında kalmış olan yeni tabakalar sınırlı bir şekilde sahada görülebilir.işte bu gibi aşınım gediklerine pencere adı verilir. Bu esnada, aşınmanın ilerlemesine bağlı olarak, örtüye ait bazı kısımlar adeta şahit tepeler halinde kalır ki bunlara ise klip ( veya Aşma adası) adı verilir. Aşma adalarının geniş ölçüde olanlarına ise nap denilir. Klip bir tepeye, nap ise daha çok bir plato parçasına karşılık gelir.

Şaryaj örtüsü bazı alanlarda derine doğru aşındırma yapan akarsular ile yarılır.bunun sonucunda eski tabakaların altında kalmış olan yeni tabakalar sınırlı bir şekilde sahada görülebilir.

6 Şaryajlı yapıda aşınıma bağlı oluşan şekiller Ekaylı Yapı Antiklinoryum: Bir çok küçük kıvrımdan oluşmuş büyük ölçekli antiklinale denir. Senklinoryum:Bir çok küçük kıvrımdan oluşmuş büyük ölçekli senklinale denir

7 Dom: Dairesel kubbe şeklindeki kıvrımdır Havza (küvet): Dairesel tekne şeklindeki kıvrımlardır

Benzer belgeler

TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKA DÜZLEMİNİN TEKTONİK KONUMU Tabaka düzleminin konumunu belirlemek için tabakanın aşağıdaki özelliklerinin