2- Bildiğiniz gibi geçen sayımızda TÜBİTAK_AR-GE desteklerinden bahsetmiştik. KOBİ ler bu desteklerden nasıl faydalanır?

Transkript

1 1- Öncelikle kendinizi tanıtır mısınız? 1978 yılında Galatasaray Lisesini bitirdikten sonra, Boğaziçi Makine Mühendisliğinden 1983 yılında mezun oldum yılında da Endüstri Mühendisliğinden yüksek lisans derecemi aldım. Üniversitedeki asistanlık döneminin ardından, 23 yıl Beko Elektronik te Endüstri mühendisliği, Yatırımlar, Teşvikler, Sigortalar ve Risk Yönetimi gibi yönetim görevlerinde bulundum yılında emekli olduktan sonra yatırımlar ve teşvikler konularında şirketlere danışmanlık yapıyorum. 2- Bildiğiniz gibi geçen sayımızda TÜBİTAK_AR-GE desteklerinden bahsetmiştik. KOBİ ler bu desteklerden nasıl faydalanır? TÜBİTAK ın firmalara çok ciddi Ar-Ge destekleri var. Bunlar; Kobi Ar-Ge Başlangıç Destek Programı ve 1501 Ar-Ge Destek Programı dır. Bunları uygulamak prosedürel yönden ağır ve biraz vakit alıyor, ama aşama aşama bu projelerin üzerinden gidilebiliyor. TÜBİTAK içinde Ar-ge teşviklerini takip eden, Yenilik Destek Programları (TEYDEB) adı altında destek sistematiğini yürüten çok ciddi çalışan bir başkanlık var. Şirketlere hibe şeklinde destekler sağlıyor. Özellikle, daha önce hiç TÜBİTAK desteği almamış ve mühendisleriyle Ar-ge yapan Kobi ler için en avantajlı destek programı Kobi Ar-Ge Başlangıç Destek Programı dır. Bu programda Kobi ler %75 gibi çok yüksek bir oranında desteklenmektedir Ar-Ge Destek Programı kapsamında ise Kobi boyutunu aşmış büyük firmalar ile, üçüncü ve sonraki müracaatlarında veya büyük kapsamlı projelerinde, yine Kobi ler yararlanmaktadır Kobi Ar-Ge Başlangıç Destek Programının amacı nedir? Destekler nelerdir? Türü ve miktarları hakkında bilgi verir misiniz? Programın amacı: KOBİ lerin verimliliklerinin, katma değer içindeki paylarının ve uluslararası rekabet güçlerinin artırılmasıdır. Projelere program kapsamında sağlanacak desteklerle, KOBİ'lerin teknoloji ve yenilik kapasitelerinin geliştirilerek daha rekabetçi olmaları, sistematik proje yapabilmeleri, katma değeri yüksek ürün geliştirebilmeleri, kurumsal araştırma teknoloji geliştirme kültürüne sahip olmaları, ulusal ve uluslararası destek programlarında daha etkin yer almaları hedeflenmektedir. Desteğin türü ve miktarı: KOBİ' lerin yukarıda bahsedilen sorunları aşabilmelerini sağlamak için; yeni bir ürün üretilmesi, mevcut bir ürünün geliştirilmesi, iyileştirilmesi, ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi konularında, KOBİ'ler tarafından yürütülen YTL bütçe ve

2 18 ay süre ile sınırlı ilk iki projenin TÜBİTAK tarafından desteklenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamdaki projeler %75 oranında ( YTL) hibe şeklinde desteklenmektedir Kobi Ar-Ge Başlangıç Destek Programına kimler Başvurabilir? Hangi AR-GE aşamaları ve harcama kalemleri destekleniyor? KOBİ, Küçük ve Orta Ölçekli İşletme niteliğindeki tüm kurumlar başvurabilir. Yasalara göre KOBİ olma niteliği, 250 kişiden az çalışanı bulunan ve yıllık 25 Milyon YTL den daha az hasılatı olan firmaları kapsar Kobi Ar-Ge Başlangıç Destek Programına firmalar en fazla iki projeyle başvurabiliyorlar. Desteklenen Ar-Ge aşamaları şunlardır: a) Kavram geliştirme, b) Teknolojik ve ekonomik yapılabilirlik etüdü, c) Geliştirilen kavramdan tasarıma geçiş sürecinde yer alan laboratuvar ve benzeri çalışmalar, d) Tasarım, tasarım uygulama ve tasarım doğrulama çalışmaları, e) Prototip üretimi, f) Pilot tesisin kurulması, g) Deneme üretimi ve tip testlerinin yapılması, h) Satış sonrasında ürün tasarımından kaynaklanan sorunların çözümü faaliyetleri Desteklenen Harcama kalemleri ise; a) Personel giderleri, b) Proje personeline ait seyahat giderleri (şehirlerarası ve uluslararası uçak, tren, otobüs, gemi ile yapılan ulaşım, konaklama giderleri), c) Alet, teçhizat, yazılım ve yayın alım giderleri, d) Malzeme ve sarf giderleri, e) Yurt içi ve yurt dışı danışmanlık hizmeti ve diğer hizmet alım giderleri, f) Türkiye deki üniversiteler, TÜBİTAK a bağlı Ar-Ge birimleri, özel sektör Ar-Ge kuruluşları ve benzeri Ar-Ge kurum ve kuruluşlarına yaptırılan Ar- Ge hizmet giderleri, g) Türk Patent Enstitüsü nden alınacak ulusal patent tescili, faydalı model tescili ve endüstriyel tasarım tescili ile ilgili giderler. şeklinde belirtilmektedir.

3 5- TİAD Üyelerinin profilinde takım tezgahı, takım ve ekipmanları, kalite kontrol cihazları ve yazılım konusunda İthalat, İhracat, İmalat yapan firmalar yer almaktadır. Üyelerimiz ne şekilde bu desteklerden faydalanabilir? Biz bu desteklere TÜBİTAK adına aracı olabilir miyiz? Bu projelerden üretici firmalar yararlanabilmektedir. Ayrıca, yazılım ve Ar-Ge projelerinde kullanılabilen ekipman tedarik eden firmalar, müşterilerine, satın alacakları yazılımları ve ilgili ekipmanları bu tip projelerde gösterebilecekleri konusunda bilgilendirebilirler. Dolayısıyla, destek alacak olan firmalar proje kapsamında, tasarım sürecinde kullanacakları özel teknolojik yazılımlarla, prototip üretimi ve pilot imalat süreçlerinde kullanacakları prototip ekipmanları ve ilgili sarf malzemelerini de projelerine dahil edebilirler. Bu tip arge projeleri kapsamında, büyük üretim tezgahları ile ilgili herhangi bir destek olacağını düşünmüyorum. Çünkü pilot imalattan sonra firma makinayı yoğun olarak seri üretimde kullanmaya devam edeceği için kapsam dışında kalması yüksek ihtimaldir. Bu destekler için başvuruların kabulü, destek verilmesi konusunda tek yetkili TÜBİTAK tır. Bu çerçevede TİAD olarak ancak üyelerinizi bilgilendirme amaçlı seminerler verebilirsiniz Kobi Ar-Ge Başlangıç Destek Programında süreç nasıl işliyor? Firmalar ne yapmalılar? Destek almaları ne kadar sürüyor? Biraz konservatif bir yaklaşımla, ortalama zaman çizelgesi ve süreç detayı şu şekilde düşünülebilir: 1. Proje önerisinin istenilen formatta hazırlanması ve TEYDEB e sunulması (~< 1 ay) 2. Projenin TEYDEB ve hakemlerce değerlendirilmesi (3-4 ay) 3. Destek kararının çıkması, proje sözleşmesinin yapılması ve projenin yürürlüğe girmesi. 4. Gelişmeler ve harcamalar altı aylık dönemlerde raporlanıyor. 5. Dönemsel rapor, izleyici tarafından değerlendiriliyor. 6. Uygun bulunması durumunda belirlenen destek oranı üzerinden hak edilen tutar TÜBİTAK ve Hazine Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından firmanın hesabına aktarılıyor. 7. Ortalama destek alma süresi 12 ay ı buluyor.

4 7- Dönemsel raporlar sonucunda izleyici aksi bir durum tespit etmesi halinde destek alan firmaları ne gibi müeyyideler bekliyor? Zaten müracaatınız kabul edilmesi halinde firma 3 tane taahhütname veriyor. Bunlardan biricisi; TÜBİTAK ile ilişki içinde bulunan bir kişiden destek alınmayacağına veya son 3 ay içerisinde TÜBİTAK tan ayrılmış bir kişiyi projede çalıştırmayacağına dair, ikincisi; verilen projenin daha önce bir kamu kuruluşuna satılmadığına dair, üçüncüsü ise; projenin yapıldığı ve verilen beyanların kesinlikle doğru olduğuna dair. Müeyyide olarak ise alınan desteğin geri verilmesi söz konusudur. Farklı bir müeyyide uygulanmamaktadır. Bu aşamalara pek gelinmiyor genelde. Çünkü firma aldığı destek kendi yararına olduğu için aksi bir durum oluşmuyor. 8- KOBİ olmayan büyük firmalar için 1501 Ar-Ge Destek Programından bahsetmiştiniz. Bu programdan bahseder misiniz? Kobi büyüklüğünü aşmış büyük firmalar ile, üçüncü ve sonraki müracaatlarında veya büyük kapsamlı projelerinde yine Kobi ler için 1501 Ar-Ge Destek Programı vardır. Firmalar bu programa sınırsız sayıda ve bütçe sınırlanması olmadan başvuru yapabiliyorlar. Bu programın amacı, şirketlerin verimliliklerini, katma değer içindeki paylarının ve uluslararası rekabet güçlerinin artırılmasıdır. Projelere program kapsamında sağlanacak desteklerle şirketlerin, teknoloji ve yenilik kapasitelerinin geliştirilerek daha rekabetçi olmaları, sistematik proje yapabilmeleri, katma değeri yüksek ürün geliştirebilmeleri, kurumsal araştırma teknoloji geliştirme kültürüne sahip olmaları, ulusal ve uluslararası destek programlarında daha etkin yer almaları hedeflenmektedir. Amacı, kapsamı (genel ve teknik tanımı), süresi, bütçesi ve kaynakları belirlenmiş bilimsel esaslar çerçevesinde hazırlanan proje Ar-Ge projesidir. Ar-Ge projesi hedefleri aşağıdakiler olabilir: Yeni ürün üretilmesi Ürün kalitesini yükselten veya maliyeti düşüren yeni tekniklerin geliştirilmesi Yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi Teknolojik açıdan yeni ürün, önceki ürün kuşağıyla karşılaştırıldığında malzemesi, parçaları ve yerine getirdiği işlevler açısından, öze ilişkin, teknolojik farklar gösteren bir ürünü ifade eder. Şekil, renk ve dekorasyondaki değişiklikler gibi bütünüyle görsel ve estetik değişiklikler ile ürünün yapı, nitelik ve performansını teknik açıdan

5 değiştirmeyen, küçük tasarım ve görünüm farklarından ibaret basit değişiklikler yenilik sayılmaz. Teknoloji; Teknik üretme ve bu tekniğin uygulanması ile ilgili gerekli alet, makina ve malzemeleri geliştirebilme bilgisidir. Geleneksel üretim tesislerinde üretilemeyen, halen üretilmekte olan veya yeni ürünlerin yeni tekniklerle üretilmesinde kullanılan bir yöntem de, teknolojik açıdan yeni sayılır. Desteğin türü ve miktarı : Şirketlerin rekabetçi olabilmeleri için, yeni bir ürün üretilmesi, mevcut bir ürünün geliştirilmesi, iyileştirilmesi, ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi konularında yürütülen Ar-Ge ve Yenilik projelerinin TÜBİTAK tarafından desteklenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamdaki projelerde bütçe kısıtı aranmamaktadır. Destekleme oranları temel olarak: Kobi ler için %32 - %50; Büyük firmalar için %25 - %60 arasındadır. Üst limit, ek desteklerle %60 a kadar yükselebilmektedir. Ek Destekler aşağıdaki şekilde özetlenmektedir: - Personel giderleri: Büyük Firmalar %60; KOBİ ler %75; Teknopark şirketleri %90; Doktoralı elemanlar %100 - Öncelikli alan projelerinde; temel destek %20 artar - Özgün ürün oranına göre temel destek %0 - %20 arasında artar - Yurtiçi Ar-Ge kuruluşundan hizmet alımı: %30 ek destek sağlar - Patent çıkarsa toplam destek %10 artırılır Öncelikli Alan Projeleri aşağıda belirtilmektedir: 1) enformatik 2) esnek üretim/esnek otomasyon teknolojileriyle ilgili uyarlama 3) ileri malzeme teknolojileri 4) gen mühendisliği / biyoteknoloji 5) uzay ve havacılık teknolojileri 6) çevreye duyarlı teknolojiler Kimler Başvurabilir: Aşağıdaki faaliyetler kapsamında Ar-Ge yapan tüm şirketler başvuru yapabilirler:

6 1. Bilimsel ve teknolojik alanlardaki belirsizlikleri gidermek ve bunları aydınlatmak amacıyla, bilim ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni teknik bilgilerin elde edilmesi. 2. Yeni üretim yöntem, süreç ve işlemlerinin araştırılması veya geliştirilmesi. 3. Yeni ürünler, madde ve malzemeler, araçlar, gereçler, işlemler, sistemler geliştirilmesine yönelik olarak yeni yöntemler geliştirilmesi veya yeni teknikler üretilmesi. 4. Bir ürünün maliyetini düşürücü, kalite, standart veya performansını yükseltici yeni tekniklerin/teknolojilerin araştırılması. 5. Yeni ve özgün tasarıma dayanan yazılım faaliyetleri. Bir Ar-Ge projesinin temel amacı aşağıdakilerden biri olabilir: 1. Mevcut üründe iyileştirme 2. Mevcut malzemede iyileştirme 3. Mevcut imalat proseslerinde iyileştirme 4. Yeni ürün tasarımı ve geliştirilmesi 5. Yeni proses tasarımı ve geliştirilmesi 9- Bu destek programları arasında ne fark vardır? Kobi Ar-Ge Başlangıç Destek Programındaki projeler YTL bütçe ile sınırlı olup, %75 oranında yani YTL ye kadar destekleniyor. Bu da bir KOBİ için çok yüksek bir oran. Bunun amacı ise Kobi leri Ar-ge yapmaya teşvik etmektir. Bu programdan bir Kobi sadece ilk iki projesinde faydalanabiliyor. Bundan sonra kendisinden 1501 programına uygun projeler bekleniyor. Büyük şirketlere ve Kobi lerin ikinciden sonraki projelerine sağlanan 1501 Ar- Ge Destek Programı çerçevesindeki desteklerde ise, destekleme oranı %25 - %60 arasında değişiyor. Nelere göre değişiyor diye sorarsanız; projede çalıştırılan doktoralı eleman sayısı, projenin ihracat kabiliyeti, firmanın ithalatı ikame etmesi yönünde bir proje oluşturması vb. gibi konular destek oranının belirlenmesinde etken oluyor. Ortalamaya bakarsak, firmaların sözkonusu projelerde yaklaşık %45 oranında desteklenmekte olduğunu düşünebiliriz. Bu projelerde herhangi bir bütçe sınırlaması yoktur. Remzi Türeci Zirve Danışmanlık rtureci@mail.koc.net