İş Mevzuatı Açısından İŞVERENİN EL KİTABI (Açıklamalar Belge Örnekleri)

Transkript

1 İş Mevzuatı Açısından İŞVERENİN EL KİTABI (Açıklamalar Belge Örnekleri)

2

3 Öcal Kemal EVREN İş Müfettişi İŞ MEVZUATI AÇISINDAN İŞVERENİN EL KİTABI (Açıklamalar Belge Örnekleri) 6. Baskı Ankara, 2010

4 İş Mevzuatı Açısından İşverenin El Kitabı (Açıklamalar-Mevzuat-Belge Örnekleri) Öcal Kemal Evren Hukuk Kitapları Dizisi: 347 ISBN Altıncı Baskı: Haziran Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayımcılık San. ve Tic. A.Ş. ye aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan, tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı herhangi bir ortamda yayımlanamaz ve çoğaltılamaz. Sayfa Tasarımı: Ömer Candan Kapak Tasarımı: İsmail Çam Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) (Pbx), Faks: (0 312) Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Abidei Hürriyet Caddesi 179/E (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli İSTANBUL Tel: (0-212) Şube: Strazburg Cd. No:23 Sıhhiye - ANKARA Tel: (0312) / ankarasube@seckin.com.tr Web Adresi: E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Seçkin Yayıncılık, Tel: (0 312)

5 Bir mavi nakıș Ömür urbasında, Çoșkun bir akıș Zamanda. Kızıma Göksu ma; iki gözümün Nur una

6

7 Önsöz 2004 yılından buyana baskısı yapılan kitabımızın 2010 yılı başlarında 5. baskısı yapılmış, bu baskı kısa zamanda tükenmiş ve aynı yıl içinde 6. baskıyı çıkarmak gerekmiştir. Kitabın bu kadar ilgi görmesi sevindiricidir. Bu nedenle ilgi gösteren herkese ve bu ilginin sağlanmasında çok büyük katkısı olduğunu bildiğim Sn. Koray SEÇKİN in şahsında tüm Seçkin Yayıncılık çalışanlarına teşekkür ediyorum. Kitabımızın bu baskısında özellikle uygulamada hakkında çıkca sorun çıkması nedeni ile iş sözleşmesinin feshi hususunun derinleştirilmesine ihtiyaç duyulmuş ve bu bağlamda konu yeni gelişmeler de dikkate alınarak daha geniş bir kapsamda sunulmaya çalışılmıştır. Yine çalışma hayatının dinamizmi içinde meydana çıkan birlikte istihdam gibi yeni iş ilişkisi kavramları Kitaba dahil edilmiştir. Bunun yanında gerek Kitabın hacmini düşürme ihtiyacı gerekse internet gibi erişim kolaylıkları düşünülerek Yasa, Tüzük, Yönetmelik ve Tebliğ metinleri gibi ekler çıkarılmıştır. İlgililere faydalı olması dileğiyle Öcal Kemal EVREN Ankara Haziran 2010

8

9 İçindekiler Önsöz... 7 İçindekiler... 9 Birinci Bölüm İŞYERİNİN KURULMASI İLE İLGİLİ İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜKLERİ I. İŞYERİ KAVRAMI II. İŞ YASASINA GÖRE İŞYERİNİN BİLDİRİLMESİ A. İşyerinin Kurulması ve Bildirilmesi ile İşyerinin Kapatılması B. Alt İşverenliğin Tescili C. İşin Durdurulması veya İşyerinin Kapatılması D. İşletme Belgesi Alınması İkinci Bölüm İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI VE SONA ERMESİ İLE İLGİLİ İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜKLERİ I. İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI A. İş İlişkisi Kavramı B. İş Sözleşmesinin Tarafları (İşçi, İşveren ve İşveren Vekili) C. Alt İşverenlik Uygulamaları Genel Olarak Alt İşverenlik Kavramı Alt İşverenlik Uygulamalarında Muvazaa Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İlişkin Özel Hususlar D. Birlikte İstihdam Kavramı E. İş Sözleşmesinin Yapılması İş Sözleşmesi Yapılması ve Türleri a. İş Sözleşmesi Kavramı b. İş Sözleşmesinin Yapılması c. İş Sözleşmesinin Türleri ca. Belirli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri cb. Kısmi Süreli ve Tam Süreli İş Sözleşmesi cc. Çağrı Üzerine Çalışma cd. Takım Sözleşmesi Sürekli Süreksiz İş Ayrımı Deneme Süresi Geçici İş İlişkisi Yazılı Belge Verilmesi İşyerinin Devrinin İş Sözleşmelerine Etkisi F. İşçi ile İlgili Belge ve Kayıtların Düzenlenmesi Genel Olarak... 41

10 10 İş Mevzuatı Açısından İşverenin El Kitabı 2. Ek 1 Bildirimi Verilmesi İşçi Özlük Dosyasının Düzenlenmesi Sağlık Raporlarının Alınması Alınması Gereken İzinler ve İstenilecek Yeterlilik Belgeleri İş Sözleşmesi Yapıldığının Bildirilmesi i Yurt Dışına İşçi Götürülmesi G. İş Sözleşmesi Yapma veya Çalıştırma Zorunlulukları İşe İade Halinde Çalıştırma Zorunluluğu Toplu Çıkarma Sonrası Çalıştırma Özürlü Çalıştırma İşyerinin İşçisi İken Malul Olanları Çalıştırma Askerlik ve Yasadan Doğan Çalışma Nedeniyle İşten Ayrılanları Çalıştırma Ücretin Gününde Ödenmemesi Halinde Çalıştırma Zorunluluğu İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma İşçi Sendikası ve Konfederasyonu Yöneticilerinin Çalıştırılmaları Grev ve Lokavt Esnasında Çalıştırma Zorunluluğu İlkyardımcı Çalıştırma Özel Öğretim Kurumlarında İş Sözleşmesi ile Çalıştırma Avukat Çalıştırma Zorunluluğu H. Çalıştırma ve Başka İş Gördürme Yasakları Çalıştırma Yasakları a. Cinsiyet Açısından b. Yaş Küçüklüğü ve Büyüklüğü Açısından c. Süre Açısından d. İşçinin Özellikleri Açısından e. İşveren veya İşveren Vekilinin Özellikleri Açısından f. İş Sözleşmesinin Askıda Olması ve Belli Fesih Şekli Açısından g. Sağlık Raporu Alınması Açısından h. İşçinin Mesleği ve Mesleki Yeterliliği Açısından ı. Çalışma İzinleri Açısından Başka İş Gördürme Yasakları a. İşçinin Durumu Açısından b. İşin Durumu Açısından c. İş Sözleşmesinin Askıda Olması Açısından II. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ A. Sona Erme Halleri ve Yapılacak İşlemler İş Sözleşmesinin Kendiliğinden sona Ermesi a. Tarafların Ölümü aa. İşçinin Ölümü ve Ölüme Bağlı İşveren Yükümlülükleri ab. İşverenin Ölümü b.belirli Sürenin Bitimi İş Sözleşmesinin Fesih Bildirimi ile sona Ermesi a. Bildirimli Fesih aa. Genel Olarak ab. Değişiklik Feshi ac. Şüphe Feshi... 74

11 İçindekiler 11 ad. Baskı Feshi b. Bildirimsiz Fesih aa. Genel Olarak ab. Fesih Hakkını Doğuran Haller ac. Diğer Yasalarda Yer Alan Haller B. Tarafların Anlaşarak İş Sözleşmesinin Sona Erdirmesi (İkale Sözleşmesi) C. Verilmesi Gereken Ücret, Tazminat ve Belgeler Ücret ve Tazminatların Ödenmesi a. Ücretlerin Ödenmesi b. İhbar Tazminatı Ödenmesi c. Kıdem Tazminatı Ödenmesi d. Kullanılmamış Yıllık İzin Ücretlerinin Ödenmesi Gerekli Belgelerin Düzenlenmesi ve Verilmesi a. Çalışma Belgesi Verilmesi b. Ek 2 Bildirimi Verilmesi c. İşten Ayrılma Bildirimi Verilmesi d. İş Sözleşmesinin Sona Erdiğinin Bildirilmesi Yeni İş Arama İzni Verilmesi D. Fesih Bildirimi ile İlgili Diğer Hususlar İş Güvencesi a. İş Güvencesi Şartları b. İş Güvencesinde Uygulanacak Süreç c. İş Güvencesinin Sonuçları Çalışma Koşullarında Değişiklik Yeni İşverenin Sorumluluğu Toplu İşçi Çıkarma Rekabet Yasağı Zamanaşımı Süreleri Üçüncü Bölüm İŞ SÖZLEŞMESİNİN DEVAMI SÜRESİNCE YERİNE GETİRİLMESİ GEREKEN İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜKLERİ I. ÇALIŞMANIN DÜZENLENMESİ A. Yasada Tanımlanan Çalışma Türleri Normal Çalışma a. Genel Olarak b. Denkleştirme Esası Haftalık İş Sürelerine Bölünemeyen Çalışmalar Günde En Çok Yedibuçuk Saat veya Daha Az Sürmesi Gereken Çalışmalar Vardiyalı Çalışmalar Fazla Çalışma Fazla Sürelerle Çalışma Telafi Çalışması Hazırlama Tamamlama Temizleme İşleri Gece Çalışmaları

12 12 İş Mevzuatı Açısından İşverenin El Kitabı 10. Kısmi Süreli Çalışmalar Kısa Çalışma B. Çalışma Süresinden Sayılan Haller C. Ara Dinlenmesi D. Çalışma ve Dinlenme Saatlerinin İlanı II. ÜCRET ÖDENMESİ A. Genel Anlamıyla ve Uygulamasıyla Ücret Ücretin Ödenmesi a.genel Olarak b. Ücretlerin Banka Aracılığıyla Ödenmesi Ücretin Korunması a. İş Yasasındaki Düzenlemeler b. Diğer Yasalarda Yer Alan Düzenlemeler B. Ücret Kesme Cezası C. Asgari Ücret D. Ücret Belgeleri Ücret Bordrosu Aylık Prim ve Hizmet Belgesi Ücret Tediye Bordrosu Ücret Hesap Pusulası Asgari Geçim İndirimine Ait bordro E. Ücretle İlgili Diğer Kavramlar Fazla Çalışma Ücreti Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti Hafta Tatili Ücreti Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti Yüzde Usulüne Göre Ücret Yıllık İzin Ücreti Hazırlama Tamamlama Temizleme İşleri Ücreti Yarım Ücret Kısa Çalışma Ödeneği F. İşverenin Ödeme Aczine Düşmesi (Ücret Garanti Fonu) III. İZİN VERİLMESİ A. Yıllık İzin Yıllık İzne Hak Kazanma ve İzin Süreleri Yıllık İznin Kullanılması B. Hafta Tatili C. Ulusal Bayram ve Genel Tatil D. Evlenme ve Ölüm İzinleri E. Ücretsiz İzinler F. Doğum ve Emzirme İzni G. Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Karşılığı İzin

13 İçindekiler 13 IV. OLUŞTURULMASI ZORUNLU KURULLAR VE ÜNİTELER A. Yıllık İzin Kurulu B. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu C. Değerlendirme Kurulu D. İşyeri ve Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Oluşturma E. Emzirme Odası ve Kreş Açma F. Kantin Açılması G. Disiplin Kurulu Kurulması V. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI VI. İŞ HUKUKUNDA MALİ TATİL UYGULAMASI Dördüncü Bölüm ÇALIŞMA KURALLARI ÖZEL OLARAK DÜZENLENENLER İLE İLGİLİ İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜKLERİ I. İŞ MEVZUATINDAN KAYNAKLANANLAR A. Özürlü Çalıştırma Genel Olarak Yükümlülüğün Belirlenmesi Çalıştırma Esasları ve Yürütülecek İşlemler B. İş Sağlığı ve Güvenliğine Yönelik Eleman Çalıştırma İşyeri Hekimi Çalıştırma İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma C. Çocuk ve Genç İşçiler D. Konut Kapıcıları E. Mevsimlik İşlerde Çalışanlar F. Ağır Vasıta Sürücüleri II. DİĞER YASALARDAN KAYNAKLANANLAR A. Meslek Eğitimi Görenler Aday Çırak ve Çıraklar Meslek Eğitimi Gören Öğrenciler B. Özel Öğretim Kurumlarında Çalışan Yönetici ve Öğretmenler C. Özel Güvenlik Görevlileri D. Yabancılar Genel Olarak Yabancılara Uygulanacak Mevzuat Yapılacak İş ve İşlemler Çalışma İzni ve Bildirim Yükümlülüğü E. Türk Soylu Yabancılar F. Radyoloji, Radyom ve Elektrikle Tedavi Müesseselerinde Çalışanlar

14 14 İş Mevzuatı Açısından İşverenin El Kitabı Beşinci Bölüm YÜKÜMLÜLÜKLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE AYKIRI DAVRANMANIN SONUÇLARI I. YÜKÜMLÜLÜKLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ II. HUKUKİ YAPTIRIMLAR A. Tazminat Niteliğindeki Ödemeler Sözleşmelerden Kaynaklanan Ödemeler Yasadan Kaynaklanan Ödemeler B. Yasanın Statüyü Belirlemesi C. İşyerinin Kapatılması ve Çalışmaktan Alıkonulma III. CEZAİ YAPTIRIMLAR A. Ceza Türleri İdari Para Cezaları Adli Para Cezaları Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar B. Cezaların Tebliği ve Cezalara İtiraz C. Cezalarla İlgili Diğer Hususlar Uygulama Mercileri Cezaların Tahsili ve Gecikme Zammı Zamanaşımı E K L E R III. BELGE ÖRNEKLERİ Ek 1 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlükleri Ek 2 ÇSGB Bölge Müdürlüğü İşyeri Bildirgesi Ek 3 İşletme Belgesi Başvuru ve Beyan Formu Ek 4 İş Sözleşmesi Örneği Ek 5 Çağrı Üzerine Çalışma Bildirimi Ek 6 Takım Sözleşmesi Ek 7 Deneme Dönemi Değerlendirme Formu Ek 8 Geçici İş İlişkisi Sözleşme Örneği Ek 9 Geçici İş İlişkisi İşçi Onayı Ek 10 Çalışma Şartlarının Bildirilmesi Ek 11 Ek 1 İşçi Bildirim Listesi Ek 12 İşçi Özlük Dosyasında Bulunabilecek Evraklar Ek 13 İşe Giriş/Periyodik Muayene Formu/Ağır ve Tehlikeli İşlerde Rapor Ek 14 Tutanak Örneği Ek 15 İfade Tutanağı Örneği Ek 16 Fesih Bildirimi (Önel Verilerek) Ek 17 Fesih Bildirimi (Derhal Fesih)

15 İçindekiler 15 Ek 18 Fesih Bildirimi (Önelsiz ve Tazminatsız Olarak) Ek 19 Örnek İhbar ve Kıdem Tazminatı Hesaplanması Ek 20 Kıdem Tazminatı Tavan Tutarları Ek 21 İbraname Örneği Ek 22 Çalışma Belgesi Örneği Ek 23 Ek 2 İşçi Çıkış Bildirim Listesi Ek 24 İşten Ayrılma Bildirgesi (İAB) Ek 25 Çalışma Koşullarında Değişikliğin İşçiye Bildirilmesi Ek 26 Çalışma Koşullarında Değişikliğe İşçinin Onay Vermesi Ek 27 Toplu İşçi Çıkarma Bildirimi (Resmi Kurumlara Yönelik Olarak) Ek 28 Toplu İşçi Çıkarma Bildirimi (Sendika Temsilcisine Yönelik Olarak) Ek 29 Toplu İşçi Çıkarma Bildirimi (Faaliyete Son Verme) Ek 30 Toplu İşçi Çıkarma Sonrası İşe Çağırma Bildirimi Ek 31 Rekabet Memnuiyeti (Yasağı) Örneği Ek 32 Haftalık İş Sürelerine Bölünemeyen İşlerde Oluşturulacak Çalışma Çizelgesi Ek 33 Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Listesi Ek 34 Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşlerde Yapılacak Bildirim Ek 35 Vardiyalı Çalışmalarda Yapılacak İlan Ek 36 Vardiyalı Çalışmalarda Yapılacak Bildirim Ek 37 Aylık Puantaj Ek 38 Günlük Puantaj Ek 39 Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma İşçi Onayı Ek 40 Ulusal Bayram ve Genel Tatil İşçi Onayı Ek 41 Kısa Çalışma Talep Formu Ek 42 Hazırlama Tamamlama ve Temizleme İşlerinde İşyerinde Yapılacak Tebliğ Ek 43 Gece Postalarında Çalıştırılacak İşçilerin Bildirilmesi Ek 44 Gece Postalarında Çalıştırılacak Kadın İşçilere Ait İsim Listelerinin Bildirilmesi Ek 45 Çalışma ve Dinlenme Saatlerinin İlanı Ek 46 İşçi Alacak Belgesi Ek 47 Ücret Kesme Cezasının Kayıt Altına Alınması Ek 48 Ücret Kesme Cezası Bildirimi Ek 49 Asgari Ücretin İlanı Ek 50 Asgari Ücret Tutarları Ek 51 Asgari Geçim İndirimi Tutarının Hesabı ve Örnek Tutarları Ek 52 Ücret Hesap Pusulası Ek 53 Yüzde Usulünün Uygulandığı İşyerlerinde Kullanılacak Puan Cetveli Ek 54 Yüzde Usulünün Uygulandığı İşyerlerinde Yapılacak İlan Ek 55 Ek 56 Yüzde Usulünün Uygulandığı İşyerlerinde Hesap Pusulası Toplamlarının İşçilere Bildirilmesi Yüzde Usulünün Uygulandığı İşyerlerinde Değerlendirme Kurulu Seçim Sonuçlarının İlan Edilmesi

16 16 İş Mevzuatı Açısından İşverenin El Kitabı Ek 57 Yıllık İzin Talep Dilekçesi Ek 58 Yıllık Ücretli İzin Kaydı Ek 59 Toplu İzin İlanı Ek 60 Yıllık İzin Kurulu Seçim Sonuçlarının İlanı Ek 61 Yıllık İzin Kurulu Karar Defteri Ek 62 İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Asgari Malzeme Listesi Ek 63 İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Yıllık Değerlendirme Raporu Ek 64 Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi ile İşyeri Arasındaki Sözleşme Ek 65 Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Personeli Bildirim Listesi Ek 66 Emzirme Odası ve Kreş Kayıt ve Kabul Defteri Ek 67 Emzirme Odası ve Kreşlerde Bulundurulacak İlaç ve Tıbbi Gereç Çizelgesi Ek 68 Emzirme Odası ve Kreş Gözlem Kağıdı Ek 69 Emzirme Odası ve Kreş Sağlık Muayene Kağıdı Ek 70 Emzirme Odası ve Kreş Aşı Çizelgesi Ek 71 Emzirme Odası ve Kreşle İlgili Rapor Ek 72 İş Kazası ve Meslek Hastalığı Formu Ek 73 Özürlü Çalıştırma Başvuru ve Talep Dilekçesi Ek 74 Özürlülerin Kayıtlı Olduğu Listelerin İstenmesi Ek 75 Özürlülerin Belirlenmesi ve İstenmesi Ek 76 Özürlülerin İstihdamı Konusunda Bilgi Verme Ek 77 Kurum Aracılığıyla Yapılmayan Özürlü İstihdamında Kuruma Kaydettirme Ek 78 Özürlü Çalıştırma Konusunda SSK Primi Teşvikinin Belgelenmesi Başvurusu Ek 79 Aylık Personel Durum Çizelgesi Ek 80 İşyeri Hekimliği ve İş Güvenliği Uzmanlığı ile İlgili Risk Grupları Listesi Ek 81 İşyeri Hekimliği Sözleşmesi Ek 82 İş Güvenliği Uzmanlığı Sözleşmesi Ek 83 Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri ve Çalıştırılmalarının Yasak Olduğu İşler Listesi Ek 84 Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılmalarında Veli/Vasisine Bilgi Verilmesi Ek 85 Ağır ve Tehlikeli İşlerde Kadın ve Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler Listesi Ek 86 Kapıcının Çalışma Koşulları ve Görevleri ile İlgili İlan Ek 87 Konut Sakinlerine Sunulması Gereken ve Kapıcının Çalışma Koşulları ve Görevleri ile İlgili Belge Ek 88 Konut Kapıcısına Konut Tesisatının Kullanma Biçimiyle İlgili Teknik Bilgi Verilmesi Ek Sayılı İş Kanununun Uygulanması Bakımından Sanayi, Ticaret, Tarım ve Orman İşleri Listesi Ek 90 Mevsimlik İşlerde İş Sözleşmesinin Askıya Alınması Ek 91 Mevsimlik İşlerde İşçinin İşe Çağırılması Ek 92 Çıraklık Sözleşmesi Ek 93 Özel Öğretim Kurumlarında Görev Alan Eğitim Personeline Ait İş Sözleşmesi Ek 94 Özel Öğretim Kurumlarında Çalışan Eğitim Personelinin Çalışma Saatlerinin Bildirilmesi

17 İçindekiler 17 Ek 95 Özel Güvenlik Görevlisinin İşe Başladığının Bildirilmesi Ek 96 Özel Güvenlik Görevlisinin İşinin Sona Erdiğinin Bildirilmesi Ek 97 Yabancılar İçin Çalışma İzni Başvuru Belgeler Ek 98 Yabancı Personel Başvuru Formu Ek 99 İş Yasasında Yer Alan İdari Para Cezaları Listesi Ek 100 Yükümlülük Tablosu I Ek 101 Yükümlülük Tablosu II Kavramlar Dizini