BAKIRKÖY BELEDİYE BAŞKANLIĞI İÇ DENETİM YÖNERGESİ

Transkript

1 BAKIRKÖY BELEDİYE BAŞKANLIĞI İÇ DENETİM YÖNERGESİ İSTANBUL 2016

2 BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve kapsam Madde 1- (1) Bu Yönergenin amacı; İç Denetim Birimi Başkanlığının işleyişi ve yönetimi, iç denetçilerin ve üst yöneticinin iç denetime ilişkin görev, yetki ve sorumlulukları ile iç denetim faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik esas ve usulleri belirlemektir. (2) Bu Yönerge, iç denetim faaliyetlerini, iç denetçileri ve denetlenen birimleri kapsar. Hukuki dayanak Madde 2 - (1) Bu Yönerge İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 13 üncü maddesi uyarınca hazırlanmıştır. (2) Bu Yönergenin hazırlanmasında, anılan Yönetmelik ile İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından yayımlanan Kamu İç Denetim Genel Tebliği, Kamu İç Denetim Standartları, İç Denetim Kalite Güvence ve Geliştirme Programı ve Kamu İç Denetim Rehberi esas alınmıştır. Tanımlar ve kısaltmalar Madde 3 - (1) Bu Yönergede yer alan tanımlar şunlardır; a) Kanun: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, b) Yönetmelik: İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, c) Yönerge: Bakırköy Belediye Başkanlığı İç Denetim Yönergesi, ç) Kurul: İç Denetim Koordinasyon Kurulu, kısaca İDKK, d) Kurum/İdare: Bakırköy Belediye Başkanlığı, e) Üst Yönetici: Bakırköy Belediye Başkanı, f) İç Denetim Birimi: Bakırköy Belediye Başkanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı, g) İç Denetim Birimi Başkanlığı: İç Denetim Birimi Başkanı ve iç denetçiler ile ihtiyaca göre diğer personelden oluşan organizasyon, ğ) İç Denetim Birimi Başkanı: üst yönetici tarafından görevlendirilen ve iç denetim faaliyetinin yönetiminden sorumlu olan iç denetçi, h) Başkan Yardımcısı: İç Denetim Birimi Başkanına yardımcı olmak üzere İç Denetim Birimi Başkanının teklifi ve üst yöneticinin onayı ile görevlendirilen iç denetçi, ı) İç Denetçi: Bu Yönerge ve ilgili mevzuat çerçevesinde iç denetim faaliyetlerini gerçekleştirmekle sorumlu olan İç Denetim Birimi Başkanı, İç Denetim Birimi Başkan Yardımcısı ve her düzeyde sertifika sahibi İç Denetçiler, i) Denetim Gözetim Sorumlusu: Her iç denetim faaliyetinin denetim standartlarına uygun olarak planlanması, yürütülmesi ve raporlanmasını gözetmek amacıyla İç Denetim Birimi Başkanı tarafından görevlendirilen kıdemli iç denetçi, 2

3 j) İç Denetim: Kurumun çalışmalarına değer katmak ve bu çalışmaları geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyeti, k) Denetim Standartları: Uluslararası İç Denetim meslekî uygulama standartları ile uyumlu olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen Kamu İç Denetim Standartları, l) Denetim Rehberi: İç denetim faaliyetine ilişkin olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından yayımlanan Kamu İç Denetim Rehberi ile bu rehbere uygun olarak Bakırköy Belediye Başkanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı tarafından hazırlanan rehberi, m) Danışmanlık Hizmeti: İdare faaliyetlerinin ve işlem süreçlerinin sistemli ve düzenli bir biçimde değerlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunulması, n) Dış Değerlendirme: İç denetim faaliyetlerinin; denetim standartları ve etik kurallara uygunluğunun, başarılı uygulama örneklerini kullanma düzeyi ile etkinliğinin ve verimliliğinin belirlenmesi amacıyla İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından ilgili idare dışından belirlenecek nitelikli ve bağımsız dış değerlendirme uzmanlarından oluşan bir ekip tarafından en az beş yılda bir defa yürütülmesi gereken çalışmalar, o) Etik Kurallar: Uluslararası genel kabul görmüş etik kurallarla uyumlu olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen ve İç Denetçilerin uyacakları Meslek Ahlak Kuralları, ö) Kamu İç Denetim Strateji Belgesi: İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından oluşturulan üç yıllık döneme ilişkin olarak iç denetimin genel stratejisini belirleyen ve iç denetim birimlerinin planlama ve programlamalarına esas teşkil eden belge, p) Kalite Güvence ve Geliştirme Programı: Kurumda ifa edilen iç denetim faaliyetinin, iç denetimin tanımına, denetim standartlarına ve etik kurallara uygunluğunun tüm yönleriyle incelenmesi, değerlendirilmesi ve geliştirilmesine ilişkin hem İç Denetim Koordinasyon Kurulu hem de kurum İç Denetim Birimi Başkanlığı tarafından yürütülen program, r) Nesnel Güvence Sağlama: İdarenin risk yönetimi ile kontrol ve yönetim süreçlerinin etkin bir şekilde işlediğine, üretilen bilgilerin doğruluğuna ve tamlığına, faaliyetlerin etkili, ekonomik, verimli ve mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirildiğine, varlıklarının korunduğuna dair kurum içine ve kurum dışına yeterli güvencenin verilmesi, s) Risk Yönetimi: Risklerin tanımlanması, değerlendirilmesi ve etkisinin kabul edilebilir bir seviyede tutulabilmesi için gerekli kontrollerin uygulanması, gözden geçirilmesi ve raporlanmasını sağlayan yönetimdir. (2) Bu yönergede yer alan kısaltmalar şunlardır; a) DGS: Denetim Gözetim Sorumlusu, b) GİP: Görev İş Programı, c) İDB :İç Denetim Birimi, ç) İDÇUEHY : İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, d) İDKK: Maliye Bakanlığı İç Denetim Koordinasyon Kurulu, 3

4 e) KBTDR: Kamu Bilgi Teknolojileri Denetimi Rehberi, f) KİDİPDR: Kamu İç Denetçileri İçin Performans Denetimi Rehberi, g) KİDKGGR : Kamu İç Denetim Kalite Güvence ve Geliştirme Rehberi, ğ) KİDR: Kamu İç Denetim Rehberi, h) KİDS: Kamu İç Denetim Standartları, ı) RKM: Risk Kontrol Matrisi. İKİNCİ BÖLÜM İç Denetimin Amacı, Kapsamı ve Standartları İç denetimin tanımı Madde 4 - İç denetim; kurumun çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel, güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetimin amacı Madde 5 - (1) İç denetim faaliyeti; kurumun faaliyetlerinin amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara, performans programlarına ve mevzuata uygun olarak planlanmasını ve yürütülmesini; kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını; bilgilerin güvenirliliğini, bütünlüğünü ve zamanında elde edilebilirliğini sağlamayı amaçlar, kurumun amaç ve hedeflerine ulaşmasına yardım eder. (2) İç denetim faaliyeti sonucunda, kurumun varlıklarının güvence altına alınmasını, iç kontrol sisteminin etkinliği ve risklerin asgariye indirilmesi için kurumun faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek risklerin tanımlanması, gerekli önlemlerin alınması, sürekli gözden geçirilmesi ve mümkünse sayısallaştırılması konularında yönetime önerilerde bulunulur. (3) İç denetim faaliyeti, nesnel güvence sağlamanın yanında, özellikle risk yönetimi, kontrol ve yönetim süreçlerini geliştirmede idarelere yardımcı olmak üzere bağımsız ve tarafsız bir danışmanlık hizmeti sağlar. İç denetimin kapsamı Madde 6 - Kurumun tüm birimlerinin mali ve mali olmayan bütün işlem ve faaliyetleri iç denetim kapsamındadır. İç denetim, risk esaslı denetim plan ve programları kapsamında sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla denetim standartlarına uygun olarak yapılır. İç denetimin alanı Madde 7 - (1) İç denetim; a) Kurumun iç kontrol sisteminin yeterliliği ve etkinliğinin incelenmesi ve değerlendirilmesi, 4

5 b) Risk yönetimi için öneriler geliştirilmesi ile kurumun risk değerlendirme ve risk yönetim metotlarının uygulama ve etkinliğinin incelenmesi, c) Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlama amaçlı kurum tarafından tespit edilen performans göstergelerinin değerlendirmelerinin yapılması ve önerilerde bulunulması, ç) Kurumun faaliyet ve işlemlerinin mevzuata, belirlenen hedef ve politikalara uygunluğunun denetlenmesi, d) Muhasebe kayıtları ile mali tabloların, doğruluğu ve güvenilirliğinin incelenmesi, e) Üretilen bilgiler ile her türlü rapor, istatistik ve mali tabloların doğruluğunun ve güvenilirliğinin sınanması, f) Bilgi sistemlerinin ve bilgi sistemlerinin güvenilirliğinin gözden geçirilmesi alanlarını içerir. (2) İç denetim faaliyeti kurum için yüksek riskli alanlara yoğunlaşır. Kamu iç denetim standartları Madde 8 - Kamu İç Denetim Standartları; iç denetimin planlanması, uygulanması ve raporlanması ile iç denetçilerin yetkin, dürüst, tarafsız ve bağımsız bir şekilde görev yapabilmelerine ilişkin hususları düzenler. İDB Başkanı ve iç denetçiler, İDKK tarafından uluslararası kabul görmüş standart ve kurallar dikkate alınarak belirlenen KİDS e uymakla yükümlüdür. Meslek ahlâk kuralları Madde 9 - (1) İç denetçiler, İDKK tarafından belirlenen Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlâk Kuralları na uymakla yükümlüdürler. Meslek Ahlâk Kuralları; iç denetim mesleği ve uygulamasıyla ilgili İlkeler ile iç denetçilerden beklenen davranış tarzını tanımlayan Davranış Kuralları ndan oluşur. (2) Olumsuz bir davranışın meslek ahlâk kurallarında açıkça yasaklanmamış olması, o davranışın kabul edilebilir veya doğru olarak değerlendirilmesi sonucunu doğurmaz. (3) Meslek Ahlâk Kuralları, iç denetçiler tarafından mesleğe girişte okunup imzalandıktan sonra iç denetçinin şahsi dosyasında muhafaza edilir. İç kontrolle ilişki Madde 10 - (1) İç denetim, iç kontrol sisteminin yeterliliği, etkinliği ve işleyişiyle ilgili olarak yapılan denetimler sonucunda kuruma önerilerde bulunur. (2) İç denetçiler, iç kontrol sisteminin düzenlenmesi ya da uygulanması süreçlerine ve iç kontrol tedbirlerinin seçimine dâhil edilemez. (3) İç denetim raporları, üst yönetici ve üst düzey yöneticilerin verdikleri İç Kontrol Güvence Beyanı nı destekleyen en önemli araçlardan biridir. 5

6 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İç Denetim Birimi Başkanlığının Yapısı, İşleyişi ve Görevleri ile İç Denetim Faaliyetinin Bağımsızlığı, İç Denetçilerin Atanması ve Görevinin Sona Ermesi, Tarafsızlığı ve Mesleki Güvencesi İç denetim birimi başkanlığının yapısı ve işleyişi Madde 11 - (1) İç Denetim Birimi Başkanlığı; İDB Başkanı, İç Denetçiler, Sekreterlik ve Büro Personelinden oluşmaktadır. İç Denetim Birimi Başkanlığı, doğrudan üst yöneticiye bağlı olarak faaliyetlerini yürütür. (2) İç Denetim Birimi Başkanlığı üst yönetici altındaki makam veya mercilerle ilişkilendiremez. üst yönetici, iç denetim faaliyetlerine ilişkin rol ve sorumluluklarını astlarına devredemez. (3) İç denetim faaliyetinin denetim standartları ve etik kurallara uygun ve etkili bir şekilde yürütülmesi için üst yönetici ve İDB Başkanı tarafından gerekli önlemler alınır. (4) İç Denetim Birimi Başkanlığında özellikli alanlarda yapılacak denetim faaliyetleri kapsamında; kurum içinden ya da diğer idarelerden teknik veya uzman personel geçici süreli görevlendirilebilir. Bu görevlendirmeler, Kurul düzenlemelerinde belirlenen esaslara göre yapılır. İç denetim birimi başkanlığının görevleri Madde 12 - İç Denetim Birimi Başkanlığı aşağıdaki görevleri yürütür: (1) Kurumun kaynaklarının ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini, nesnel risk analizlerine dayalı olarak değerlendirmek, rehberlik ve danışmanlık yapmak, (2) Kurumun risk yönetimi, iç kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinlik ve yeterliliğini değerlendirmek, (3) Risk analizlerine dayalı iç denetim plan ve programlarını hazırlamak ve geliştirmek, (4) Denetim ve danışmanlık faaliyetlerini yürütmek, üst yönetici tarafından talep edilen ve görev alanına giren program dışı görevleri gerçekleştirmek, (5) İç Denetim Birimi Başkanlığının işleyişi ve yönetimi ile iç denetim faaliyetlerinin yürütülmesine ilişkin diğer usul ve esaslarının belirlendiği iç denetim yönergesini dönemsel olarak gözden geçirmek, (6) İç Denetim Birimi Başkanlığının faaliyetleri hakkında üst yöneticiye düzenli olarak bilgi vermek, (7) Denetim raporlarının bir örneğini İç Denetim Birimi Başkanlığında muhafaza etmek, (8) İç denetim faaliyeti ve iç denetçilerle ilgili diğer işlemleri yürütmek, İç denetim faaliyetinin bağımsızlığı Madde 13 - (1) İç denetim faaliyeti kurumun günlük işleyişinden bağımsızdır. İç denetçiler görevlerini Kanun, Yönetmelik ve Yönerge kapsamında tam bir bağımsızlık içinde gerçekleştirir. 6

7 (2) İç denetim faaliyetinin kapsamına ve denetim faaliyetlerine müdahale edilemez ve iç denetçilerin görüşlerini değiştirmeleri istenemez. İç denetim faaliyeti, iç denetimin kapsamının belirlenmesi, yürütülmesi ve sonuçlarının paylaşılması ve raporlanması hususunda her türlü müdahaleden uzak ve serbesttir. İç denetçilerin görevlerini bağımsız ve hiçbir etki altında kalmadan yapmaları İDB Başkanının ve üst yöneticinin sorumluluğundadır. (3) İç denetim faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında; bilgi ve kaynaklara erişimin engellenmesi gibi, görevlerin yürütülmesine engel olan bir durumla karşılaşıldığında İDB Başkanı, öncelikle konunun doğrudan muhatabı olan yöneticiyle görüşür ve bu tür uygulamaların mevzuat hükümlerine aykırı olduğunu kendisine hatırlatılır. Çözümlenemeyen hususlar, İDB Başkanı tarafından üst yöneticiye iletilir. (4) İç denetimin bağımsızlığı kalite güvence ve geliştirme programı kapsamında İç Denetim Birimi Başkanlığı ve İDKK tarafından düzenli olarak değerlendirilir. İç denetçinin tarafsızlığı Madde 14 - (1) İç denetçiler görevlerini yerine getirirken tarafsızlık ilkesiyle hareket ederler. (2) İç denetçiler, tarafsız ve önyargısız bir şekilde davranmak ve her türlü çıkar çatışmasından kaçınmak zorundadır. (3) İç denetçiler; denetimin belirlenen amaçlarına ulaşılması için gerekli tüm denetim tekniklerini uygularlar, ihtiyaç duyacağı tüm bilgi ve belgeleri toplarlar, tarafsız ve yeterli bilgi ve tecrübeye sahip her denetçinin aynı sonuçlara ulaşmasını sağlayacak şekilde bu bilgi ve belgeleri değerlendirirler ve denetim kalitesinden ödün vermeden ve başkalarının düşünce ve telkinlerinden etkilenmeden kararlarını ve görüşlerini oluştururlar. (4) İDB Başkanı, iç denetçilerin görevlendirilmesinde, tarafsızlıklarını zedeleyebilecek hususları dikkate alır. (5) Tarafsızlığa yönelik tehdidin boyutuna göre iç denetim faaliyetinin yürütülmesinde farklı bir iç denetçinin görevlendirilmesinden, söz konusu görevin ertelenmesi veya iptaline kadar alınacak tedbirler, İDB Başkanının sorumluluğundadır. (6) İç denetçiler; iç denetim faaliyetlerinin yürütülmesi esnasında, bağımsızlık ve tarafsızlıklarını zedeleyebilecek bir durumla karşılaşmaları halinde derhal İDB Başkanına yazılı olarak bildirimde bulunmak zorundadırlar. (7) İç denetçiliğe ilk defa atananlar ile idari görevlerde iken iç denetçiliğe dönenler, bir yıl geçmeden daha önce sorumlu oldukları işler veya görev yaptıkları idareyle ilgili olarak iç denetim faaliyeti yürütemezler. Danışmanlık faaliyeti yürüten iç denetçiler de bir yıl geçmeden aynı konuda denetim yapamazlar. 7

8 İç denetçilerin atanması Madde 15 - (1) İç denetçiler, sertifikalı iç denetçi adayları arasından üst yönetici tarafından atanır. (2) İç Denetim Birimi Başkanlığı, sertifika sahibi iç denetçi adayları ile belli bir süre iç denetçilik yaptıktan sonra başka görevlere atananların iç denetçi kadrolarına atamalarının yapılmasından önce ilgililerin sertifikalarının kullanılabilir durumda olup olmadığını İDKK dan teyit eder. (3) İç denetçi kadrolarına yapılan atamalar ile bu kadroların herhangi bir nedenle boşalması halleri, İç Denetim Birimi Başkanlığınca en geç 10 iş günü içinde İDKK ya bildirilir. İç denetçiliğin sona ermesi Madde 16 - (1) İç denetçilik görevi; a) İç denetçinin kendi isteği ile ayrılması, b) İç denetçinin kendi isteği ile başka bir göreve atanması veya seçilmesi, c) İç denetçilik mesleği ile bağdaşmayan hareketlerde bulunduğunun rapora bağlanması ve bu raporun İDKK tarafından görüşülerek sertifikasının iptal edilmesi durumlarında sona erer. (2) Birinci fıkranın (c) bendinde belirtilen durumda iç denetçiler talepleri aranmaksızın kariyerlerine veya mesleklerine uygun kadrolara atanırlar ve yeniden iç denetçi olamazlar. İç denetçilerin güvencesi Madde 17 - (1) İç denetçilere, iç denetimle ilgili mevzuatta belirtilen görevler dışında, hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz. (2) İç denetçiler, iç denetçilik mesleği ile bağdaşmayan hareketlerde bulunduğunun rapora bağlanması ve bu raporun İDKK tarafından görüşülerek sertifikasının iptal edilmesi durumu hariç, hiçbir şekilde istekleri dışında başka bir göreve atanamazlar. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Görev, Yetki ve Sorumluluklar Üst yöneticinin görev, yetki ve sorumlulukları Madde 18 - (1) Üst yöneticinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: a) İç Denetim Birimi Başkanlığı tarafından hazırlanan plan ve programları değerlendirmek ve dahil edilmesini gerekli gördüğü birim ve konuları Başkanlığa bildirmek, b) İç Denetim Birimi Başkanlığı tarafından hazırlanan iç denetim plan ve programlarını onaylamak, c) İç Denetim Birimi Başkanlığının görev ve yetki alanına giren program dışı konulara ilişkin görev vermek, 8

9 ç) İç Denetim Birimi Başkanlığı tarafından hazırlanan İç Denetim Yönergesi ile Yönerge değişikliklerini Kurulun uygun görüşü alındıktan sonra onaylamak ve bir örneğini Kurula göndermek, d) İDB Başkanını görevlendirmek, e) İç Denetim Birimi Başkanlığına iç denetçi ataması yapmak, f) İDB Başkanının teklifi üzerine iç denetçilerin sertifika derecelendirmesine ilişkin puanlamayı yapmak, g) İç denetçilerin görevlerini bağımsız bir şekilde yerine getirmeleri için gereken tüm önlemleri almak, ğ) İç Denetim Birimi Başkanlığı ile denetlenen birim yönetimi arasındaki uyuşmazlıkları çözümlemek ve nihai kararı vermek, h) Denetlenen birimlerin yönetici ve personelinden denetim faaliyetinin yürütülmesini engelleyici veya geciktirici fiil ve davranış sergileyenler hakkında gerekli tedbir ve müeyyideleri uygulamak, ı) İç denetim raporlarını değerlendirerek gereği için ilgili birimlere göndermek, i) İç Denetim Birimi Başkanlığı tarafından hazırlanan iç denetim yıllık faaliyet raporu ile denetim raporları ve bunlar üzerine yapılan işlemleri Kurula göndermek, j) İç denetçilere, kurumun faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek risklerin belirlenmesi çalışmalarında gerekli imkanları sağlamak, k) İç denetim faaliyeti kapsamına giren konularda, iç denetçilere gerekli bilgi ve belgelerin sağlanması amacıyla, kurumun birimleri arasında etkili iletişim kurulmasını sağlamak, l) İç denetim raporlarında düzeltilmesi ve iyileştirilmesi önerilen konuları değerlendirmek ve gerekli önlemleri almak, m) İç kontrol sürecinden elde ettiği bilgilerle, iç denetimden elde edilen bilgileri karşılaştırmak ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanımına ilişkin tedbirleri gerektiğinde İDB Başkanı ile görüşerek belirlemek, n) İç denetçilerin mesleki yeterliliğin geliştirilmesi için gerekli tedbirleri almak, o) İç denetim faaliyetinin kalitesini gözetmek ve dış değerlendirme sonuçlarına ilişkin düzeltici önlemlerin alınmasını sağlamak, ö) İç denetim faaliyetlerinden beklenen faydanın en yüksek düzeyde elde edilmesi için ilgili mevzuatta belirlenen her türlü katkıyı sağlamak. İç denetim birimi başkanının görevlendirilmesi Madde 19 - Başkan, iç denetçiler arasından üst yöneticinin onayı ile görevlendirilir. Bu görevlendirme en geç 10 iş günü içinde Kurula bildirilir. 9

10 İç denetim birimi başkanının görev, yetki ve sorumlulukları Madde 20 - (1) İDB Başkanı, İç Denetim Birimi Başkanlığını, iç denetim mevzuatına, denetim ve raporlama standartlarına ve İDKK nın diğer düzenlemelerine uygun olarak yönetmekten sorumludur. Buna göre İDB Başkanının, görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır; a) İç denetim faaliyetini, kurum faaliyetlerine değer katacak şekilde yönetmek ve bu görevi yerine getirirken KİDS e en üst düzeyde uyumu sağlamak, b) İç denetim kaynaklarının etkin, etkili ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak, c) İDKK nın düzenlemeleriyle uyumlu olarak, iç denetim faaliyetinin kalitesini gözetmek ve bu amaçla kalite güvence ve geliştirme programını oluşturmak, ç) Üst yönetici ve üst düzey yöneticilerin de görüşlerini alarak iç denetçilerin aktif katılımıyla denetim stratejisini belirlemek, risk analizine dayalı olarak iç denetim planı ve iç denetim programını hazırlanmasını sağlamak ve kurumun onayına sunmak, d) İç denetim faaliyetleriyle ilgili planlamalarda ortaya çıkan kaynak kısıtlarını üst yöneticiye bildirmek, e) İç denetime ilişkin mevzuatın ve İDKK kararlarının uygulanmasında ortaya çıkan tereddütleri ve sorunları İDKK nın bilgisine sunmak, f) İDKK tarafından gerçekleştirilecek dış değerlendirme sonuçlarına ilişkin düzeltici ve iyileştirici önlemleri almak, g) Sayıştay ile İç Denetim Birimi Başkanlığı arasındaki iletişim ve koordinasyonu sağlamak, ğ) Yıllık iç denetim faaliyet raporunu, iç kontrol sistemine ilişkin genel değerlendirmeyi de kapsayacak şekilde hazırlamak, h) Belli bir dönem için denetim görevleri ve diğer faaliyet sonuçlarına dayanarak üst yöneticiye kapsamlı görüş vermek, ı) Üst yöneticiye yılda en az bir kez iç denetim biriminin performansına yönelik olarak dönemsel rapor sunmak, i) İdari ve/veya cezai yönden suç teşkil eden, soruşturma veya ön inceleme yapılmasını gerektiren durumlara ilişkin iç denetçilerin tespitlerini üst yöneticiye bildirmek, j) Görev kayıtlarının tutulması ve saklanmasına ilişkin esasları, üst yöneticinin temel ilkelerine ve ilgili mevzuata uygun olarak belirlemek, k) İçeriklerinin hassas olma ihtimali nedeniyle kurum dışına verilecek belge ve raporlar için Hukuk İşleri Müdürlüğü ile koordinede bulunmak, l) İç denetçilerin; program kapsamında ve program dışı görevlendirmelerini yapmak, m) İç denetçilerin; iç denetim plan ve programlarına uygun olarak faaliyet yürütmelerini sağlamak ve bu yönde gerekli tedbirleri almak, n) Kalite Güvence ve Geliştirme Programı kapsamında, her bir denetim görevinin denetim ve raporlama standartları ile rehberlere uygun olarak yürütülmesini sağlamak amacıyla kıdemli bir iç denetçiyi Denetim Gözetim Sorumlusu olarak görevlendirmek, 10

11 o) İç denetim raporlarının, İDKK tarafından belirlenen raporlama standartlarına uygunluğunu kontrol etmek, ö) Denetim sonuçlarını izlemek, denetlenen birim yöneticisi ile mutabık kalınan hususların yerine getirilip getirilmediğini doğrudan veya görevlendireceği iç denetçiler vasıtasıyla takip etmek, p) Gerekli görülmesi durumunda, iç denetim faaliyetlerine yönelik olarak başka bir iç denetçiden veya konunun uzmanından görüş veya yardım alınmasını sağlamak, r) İç denetçilerin, meslek içi eğitim programına uygun bir şekilde, bilgi ve becerilerini düzenli olarak artırmalarını sağlamak, iç denetim faaliyetlerindeki performanslarını takip etmek, s) İç denetçilerin sertifika derecelendirmesine yönelik puanlama çalışmalarını yapmak ve üst yöneticiye teklifte bulunmak, ş) İç denetçilerin eğitim, izin ve sağlık işlemleri ile diğer birim personelinin özlük işlemlerini yürütmek, t) İç denetçilerin görevlerini yaparken bağımsızlık veya tarafsızlığının tehlikeye girdiği veya ihlal edildiği durumlarda gerekli tedbirleri almak ve üst yöneticiyi bilgilendirmek, u) İç Denetim Birimi Başkanlığı bütçesine ilişkin işlemleri ve harcama yetkililiği görevini yürütmek, Başkanlık personelinin ihtiyacı olan mesleki araç, gereç ve malzemeyi temin etmek için gerekli tedbirleri almak, ü) İç Denetçilerin katılımıyla iç denetim yönergesini hazırlamak, yılda bir defa gözden geçirmek, yönergeyi ve varsa değişiklik önerilerini, Kurulun uygun görüşü alınmak üzere üst yöneticiye sunmak, v) Mevzuatla verilen diğer görevler ile iç denetim faaliyetleriyle ilgili olarak üst yönetici tarafından verilen diğer görevleri yapmak. İç denetim birimi başkan yardımcısının görevleri Madde 21 - (1) İDB Başkanının teklifi ve üst yöneticinin onayıyla iç denetçilerden biri Başkan Yardımcısı olarak görevlendirilebilir. (2) Başkan Yardımcısının, görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır; a) İç denetim faaliyetinin yönetiminde ve gözetiminde İDB Başkanına yardımcı olmak, b) İDB Başkanınca verilebilecek denetim ve danışmanlık görevlerini icra etmek, c) Plan ve program hazırlığı kapsamında, denetim evreni oluşturma/güncelleme ve risk değerlendirmesi faaliyetlerini koordine etmek, ç) İç ve dış değerlendirmelerin cevap ve eylem planlarını hazırlamak, d) İç Denetim Birimi Başkanlığına ait brifingleri hazırlayıp güncel halde tutmak, e) İDB Başkanı tarafından verilecek iç denetimle ilgili diğer görevleri yapmak. 11

12 İç denetçinin görevleri Madde 22 - (1) Suç teşkil eden durumlara ilişkin tespitlerini İDB Başkanı aracılığıyla üst yöneticiye bildirmek, (2) Nesnel risk analizlerine dayanarak kurumun yönetim ve kontrol yapılarını değerlendirmek, (3) Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak, (4) Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak, (5) İdarenin harcamalarının, mali işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek, (6) Mali yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak, (7) Kurumca üretilen bilgilerin doğruluğunu denetlemek, (8) Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak ve bunları takip etmek, (9) Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlanıldığında, İDB Başkanı vasıtasıyla üst yöneticiye yazılı olarak bildirmek, (10) Üst yönetici tarafından gerekli görülen hallerde performans göstergelerini belirlemede yardımcı olmak, belirlenen performans göstergelerinin uygulanabilirliğini değerlendirmek, İç denetçinin yetkileri Madde 23 - (1) Denetim konusuyla ilgili elektronik ortamdakiler dahil her türlü bilgi, belge ve dokümanlar ile nakit, kıymetli evrak ve diğer varlıkların ibrazını talep etmek, (2) Denetlenen birim çalışanlarından iç denetim faaliyetinin gereği olarak yardım almak, yazılı ve sözlü bilgi istemek, (3) Denetim faaliyetinin gerektirdiği araç, gereç ve diğer imkanlardan yararlanmak, (4) Denetimi engelleyici tutum, davranış ve hareketleri İDB Başkanı vasıtasıyla üst yöneticinin bilgisine intikal ettirmek. İç denetçinin sorumlulukları Madde 24 - (1) Mevzuata, İç Denetim Yönergesi ne, denetim ve raporlama standartlarına ve Meslek Ahlâk Kurallarına uygun hareket etmek, (2) Mesleki bilgi ve becerilerini sürekli olarak geliştirmek, (3) İç denetim faaliyetleri esnasında yetki ve ehliyetini aşan durumlarda, İç Denetim Birimi Başkanını haberdar etmek, (4) Verilen görevin tarafsız ve bağımsız olarak yapılmasına engel olan durumların bulunması halinde durumu İDB Başkanına bildirmek, 12

13 (5) Denetim raporlarında kanıtlara dayanmak ve değerlendirmelerinde tarafsız olmak, (6) Denetim esnasında elde ettiği bilgilerin gizliliğini korumak. Denetim gözetim faaliyetinin kapsamı Madde 25 - (1) İDB Başkanı her bir denetim görevinin KİDS ile KİDR uygun olarak yürütülmesini sağlamak amacıyla A-3 ve A-4 sertifika düzeyindeki kıdemli bir iç denetçiyi, iç denetim programı ile denetim gözetim sorumlusu olarak görevlendirir. İç Denetim Birimi Başkanlığında yeterli sayı ve sertifika düzeyine sahip iç denetçinin bulunmaması halinde, denetimin gözetim faaliyeti, bizzat İDB Başkanı tarafından veya Yönetmeliğin 30. Maddesine göre A-2 sertifika düzeyine yükselmiş iç denetçiler tarafından da yürütülebilir. (2) Denetim gözetim sorumlusu olarak görevlendirilen iç denetçi, aynı anda başka bir iç denetim faaliyetinde de görevlendirilebilir. (3) Denetimin gözetimi sorumluluğu; a) Çalışma planının yeterli risk analizine dayandırılıp dayandırılmadığı, b) Görev iş programında belirlenen denetim testlerinin denetim amaçlarının gerçekleştirilmesi için yeterli olup olmadığı, c) Görev iş programında yer alan testlerin uygulanıp uygulanmadığı ve denetim sonuçlarına dayanak teşkil eden bilgilerin kayıtlı hale getirilip getirilmediği, ç) Risklerin denetlenmesi için uygun test tekniklerinin kullanılıp kullanılmadığı (taşınır denetiminde fiili ve kaydi durumun uygunluğunun görüşme ile test edilmesinin yeterli olup olmayacağı gibi), d) Denetim sonucunda ortaya konulan tespit ve önerilerle ilgili kanıtların yeterli olup olmadığı, yetersiz ise bunlarla ilgili olarak ilave incelemelerin gerekli olup olmadığı, e) Raporda uygulanabilir önerilere ve eylem planlarına yer verilip verilmediği hususlarında değerlendirme yapmak ve ilgili iç denetçiden gerekli düzeltmeleri istemek görev ve yetkilerini kapsar. İç denetim birimi başkanlığı büro personelinin görevleri Madde 26 - (1) İç Denetim Birimi Başkanlığına ait gelen/giden evraka işlem yapmak, (2) İDB Başkanının talimatlarını ilgililere bildirmek, (3) İç Denetim Birimi Başkanlığının dosyalama sistemi ile arşiv işlemlerini yürütmek, (4) İç denetim raporlarının hazırlanmasında; dosya tanzimi, çizelge oluşturma vb. gibi konularda İç denetçilere yardımcı olmak, (5) Fiziki güvenlik, evrak/doküman güvenliği için gerekli tedbirleri almak, (6) İç Denetim Birimi Başkanlığı personelinin sicil, sağlık, izin ve özlük işlemleriyle ilgili idari faaliyetleri yürütmek, (7) İç Denetim Birimi Başkanlığının İnternet Web sayfaları içeriğini takip etmek ve düzenlemek, 13

14 (8) İç Denetim Birimi Başkanlığının kütüphane hizmetlerini yürütmek ve İç Denetim Birimi Başkanlığının kullanımına verilen her türlü araç ve gerecin malının bakım, muhafaza ve kontrolünü sağlamak, (9) İç denetçilere verilen avans ve mahsup evraklarının birer suretini muhafaza etmek, (10) İç Denetim Birimi Başkanlığına ait brifingleri İDB Başkanının talimatları doğrultusunda hazırlamak ve güncel olarak arşivlemek, (11) İç Denetim Birimi Başkanlığı tarafından denetimi yapılan konular ve denetime gidilen birimlerin bilgilerini güncel olarak takip etmek ve yeni planlama öncesi İDB Başkanına arz etmek, (12) İç denetim faaliyetleriyle ilgili izleme prosedürlerine uygun olarak İDB Başkanının vereceği talimatlara uyarak izleme takibi yapmak, (13) İç denetçilerin sertifika derecelendirilmesine ve eğitimine yönelik gerekli bilgi, belge, dosya, kağıt ve çizelgeleri tutmak, belge ve kayıtları muhafaza etmek ve yazışmalarını yapmak, (14) İç denetçiler tarafından denetlenen birimlere ait denetim sonuç raporlarını içeren denetim klasörlerini teslim almak, arşiv kaydını tutmak ve muhafaza etmek, (15) Görev alanına ilişkin olarak sıralı âmirlerinin vereceği diğer talimatları yapmaktır. BEŞİNCİ BÖLÜM İç Denetim Faaliyetlerinin Planlanması ve Yürütülmesi İç denetim stratejisi Madde 27 İç Denetim Birimi Başkanlığı, faaliyetlerine ilişkin plan ve programların hazırlanması ve uygulanmasında Kurulun her üç yılda bir oluşturacağı ve üç yıllık döneme ilişkin olarak iç denetimin genel stratejisini belirleyen ve iç denetim birimlerinin planlama ve programlamalarına esas teşkil edecek Kamu İç Denetim Strateji Belgesini esas alır. Denetimde risk odaklılık Madde 28 - (1) İç denetim, kurumun karşı karşıya olduğu riskler esas alınarak hazırlanan risk odaklı iç denetim plan ve programı çerçevesinde yapılır. (2) Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak Kurulca belirlenen esas ve usullere uyulur. (3) Yönetim tarafından tanımlanan riskler, iç denetim birimince kapsamlı bir risk analizine tabi tutulur. Bu analiz sonucunda riskler, oran ve önem dereceleri belirlenerek sıralanır. İç denetim birimince; kurumun hedefleri, faaliyetleri ve varlıklarını etkileyebilecek önemli risklere ilişkin olarak yapılan analiz sonucunda, en yüksek risk içeren alan ve konulardan başlanarak iç denetim planı ve uygulamaya ilişkin programlar hazırlanır. (4) Yeni birim ve faaliyetler, yeniden yapılandırma projeleri, örgüt yapısı ve insan kaynaklarındaki önemli değişiklikler, yüksek risk içerebileceğinden, denetim programına öncelikle alınır. 14

15 (5) Programların hazırlanmasında; üst yöneticinin riskli gördüğü ve öncelik verilmesini istediği hususlar da dikkate alınır. (6) Denetim sonuçlarına göre mevcut riskler yıl sonlarında yeniden gözden geçirilir. İç denetim planı Madde 29 - (1) İç denetim planı, Yönetmeliğin 39 uncu maddesine uygun olarak hazırlanır. (2) İç denetim planı; iç denetim faaliyetinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla denetimin kapsamını, denetlenecek alan ve konuları, ihtiyaç duyulan işgücü ve diğer kaynakları içerecek şekilde, birim yöneticileriyle görüşülerek ve Kurulca hazırlanan Kamu İç Denetim Strateji Belgesi de dikkate alınarak, üç yıllık dönemler için KİDR de yer alan esaslara uyularak hazırlanır. (3) Bu plan, her yıl risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gözden geçirilerek, gerektiğinde değiştirilir. İç denetim programı Madde 30 - (1) İç denetim programı, Yönetmeliğin 40 ıncı maddesine uygun olarak hazırlanır. (2) En riskli alan ve konulara öncelik verilmek ve denetim maliyeti de dikkate alınmak suretiyle, yöneticiler ve gerektiğinde çalışanlarla görüşülerek iç denetim planıyla uyumlu bir iç denetim programı hazırlanır. Bir yıllık süreyi geçmemek üzere hazırlanacak iç denetim programlarında; denetlenecek alanlar ve konular, iç denetçilerin isimleri belirtilerek, zaman çizelgesine bağlanır. Hazırlanan iç denetim programı üst yöneticinin onayına sunulur. (3) İç denetim plan ve programının hazırlanmasında Kurul düzenlemeleri esas alınır. (4) İç denetim plan ve programı iç denetim mevzuatı çerçevesinde 1 Ocak itibariyle yürürlüğe girer. Görevlendirme Madde 31 - (1) İç denetim programı üst yönetici tarafından onaylandıktan sonra yapılan görevlendirmeler, programdaki zamanlama da dikkate alınarak İDB Başkanı tarafından iç denetçilere bildirilir. (2) Denetim faaliyetlerinin denetim ekibi tarafından yürütülmesi esastır. Denetim ekibi iç denetçi(ler) ve denetim gözetim sorumlusundan oluşur. Tarafsızlık ve gizlilik belgesinin hazırlanması Madde 32 - Denetim görevlendirmesi yapıldıktan sonra ve denetim görevi başlamadan önce Tarafsızlık ve Gizlilik Belgesi, iç denetçiler tarafından doldurularak ilgili denetim dosyasına konulur. 15

16 Denetim görevinin bildirilmesi Madde 33 - (1) İDB Başkanı, denetim görevinin yürütüleceği birimlere denetim amacını, kapsamını, tarihini, görevlendirilen denetim ekibini, birimden beklenenleri ve gerek görülen diğer hususları içeren bir yazılı bildirim yapar. (2) Gizlilik veya nakit ve diğer kıymetli evrakların sayımı gereken hallerde bu bildirimin yapılması zorunlu değildir. Denetime hazırlık ve başlama Madde 34 - (1) Denetim faaliyetlerinin hazırlık aşaması Ön Çalışma olarak adlandırılır. Ön çalışmada iç denetçiler görevlendirildikleri konu ile ilgili gerekli inceleme ve araştırmaları yaparak denetim amaç ve kapsamını tespit eder. (2) İç denetçiler, denetim konusuna göre belirleyecekleri toplantı, mülakat, anket, yerinde gözlem gibi yöntemler ile süreci tanıyarak mevcut risk ve kontrolleri tespit eder ve bunların bir değerlendirmesini yapar. Açılış toplantısı Madde 35 - (1) Denetim ekibi ön çalışma aşamasında, planlanan iç denetim faaliyetinin yürütüleceği birim yöneticisi ve ihtiyaç duyulan personelin de iştirak edeceği bir açılış toplantısı yapar. (2) Açılış toplantısında, denetim ekibi, ilgili birimin yöneticisi ve diğer personel ile denetimin amacı, kapsamı, denetimde kullanılacak yöntemler, tahmini denetim süresi, denetime yardımcı olacak personel, denetim sırasında çalışanlardan beklentiler, idarenin denetimden beklentileri, denetim sonuçlarının raporlanması konularını görüşür. (3) Ayrıca denetlenen birimin talep etmesi halinde danışmanlık faaliyetinin mahiyeti de görüşülür. Çalışma planı Madde 36 - (1) Tüm denetim adımlarını ve izlenecek yöntemleri gösteren çalışma planı hazırlanmasıyla ön çalışma tamamlanır. İlgili birimin yöneticisi ve diğer personelle görüşmelerin sonuçlarına göre hazırlanan çalışma planında; a) Denetimin amaç ve hedefleri, b) Denetimin kapsamı, c) Denetimin icrasında bilgilerin elde edilmesi, analizi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ç) Tahmini denetim süresi yer alır. (2) Çalışma planının ekibinde görev iş programı ve risk kontrol matrisi bulunur. Görev iş programında hangi denetim testlerinin kim tarafından, nerede, hangi tarihler arasında yapılacağı belirtilir. İDB Başkanı kendisine sunulan çalışma planı ve eklerini (görev iş programı ve risk kontrol matrisi) en geç iki iş günü içerisinde değerlendirir ve onaylar. Onaylanmasını uygun bulmadığı 16

17 çalışma planını düzeltilmesi için gerekçeli bir şekilde ilgili denetim ekibine iletir. Çalışma planı onaylanmadan test çalışmalarına başlanamaz. (3) Denetim faaliyetleri İDB Başkanı tarafından onaylanan bu çalışma planına göre yürütülür. Denetimin yürütülmesi Madde 37 - (1) İç denetçi, denetim rehberlerinden de yararlanarak denetim faaliyetini yürütür. (2) İç denetçi, yıllık denetim programında ve çalışma planında belirlenen denetim hedeflerine ulaşmak için, risk ve kontrol değerlendirmelerinde tespit edilen hususlarla ilgili olarak yeterli ve güvenilir bilgi ve belgeleri elde etmek, incelemek ve değerlendirmekle yükümlüdür. (3) Denetimin yürütülmesi sırasında uygulanacak testler, iç kontrol uygulamalarının yeterliliğine dair değerlendirme yapılabilmesine de olanak verecek şekilde tasarlanmalı, en riskli alanlara öncelik verilmelidir. (4) Gerçekleştirilen testlerin tamamı; izlenen yöntem, yapılan gözlem, incelenen belge, görüşme ve diğer adımlar da belirtilmek suretiyle Çalışma Kâğıtları ile belgelendirilmelidir. Denetim bulgularının paylaşılması Madde 38 - (1) Denetim gözetim sorumlusu tarafından nihai hali verilen bulgular denetlenen birime/birimlere gönderilmeden önce İDB Başkanı tarafından; bulguların önem düzeylerinin, daha önce yürütülen benzer denetimlerdeki bulgu önem düzeyleriyle uyumu, bulgulardaki maddi hatalar ile mevzuata ilişkin hatalar açısından gözden geçirilir. (2) İDB Başkanı, bu konularda bir sorun görmesi halinde ilgili denetim ekibinden gerekli düzeltmelerin yapılmasını talep eder. Bu şekilde nihai hali verilen denetim bulguları, belirli bir sürede cevaplandırılmak üzere, bulgu paylaşım formları aracılığıyla denetim gözetim sorumlusu tarafından denetlenen birim/birimlere gönderilir. (3) Bulgu paylaşım formundaki tespit ve öneri dışında kalan diğer alanların birimlerle paylaşılıp paylaşılmayacağı kararı denetim gözetim sorumlusu tarafından verilir. Bildirimde, kapanış toplantısının tarihi yeri, kimlerin katılmasının faydalı olacağı hususu ile toplantının gündemi belirtilir. (4) Ayrıca bu bildirimde bulgu paylaşım formlarının, ne kadar süre içerisinde cevaplanarak İç Denetim Birimi Başkanlığına iletilmesi gerektiği de belirtilir. Denetlenen biriminin yöneticisi, gerektiğinde çalışanlardan ve ilgililerden görüş almak suretiyle bulgularda belirtilen hususları cevaplandırarak İç Denetim Birimi Başkanlığına gönderir. Kapanış toplantısı Madde 39 - (1) Denetim tespitleri, öneriler, bulguların önem düzeyi ile gerçekleştirilecek eylemler ve uygulama takvimi denetlenen birim yöneticilerinin katılımıyla gerçekleştirilecek kapanış toplantısında ele alınır. 17

18 (2) Bu toplantıda, önemli bir değerlendirme eksikliği olup olmadığı belirlenir ve denetlenen birim yöneticilerinin varsa aykırı görüşleri toplantı tutanağına bağlanır. Raporlama Madde 40 - (1) Denetim faaliyetinin sonuçları, düzenlenecek raporla kayıt altına alınır. Denetim sonuçlarının raporlanması zorunludur. (2) İç Denetçi, ulaştığı görüşü, görüşe ulaşamamışsa bunun nedenlerini raporunda açıkça belirtir. (3) İç denetim raporları kısa, açık, kolay anlaşılır ve tekrara yer vermeyecek bir tarzda yazılır. Raporlar, Kurulun belirlediği raporlama standartlarına uygun, yeterli kanıtlara dayalı ve tutarlı olarak düzenlenir. Herhangi bir kanıta dayanmayan ve denetlenen birimle paylaşılmayan bir öneriye raporda yer verilemez. (4) Raporların düzenlenmesi, ilgili mercilere sunulması, sonuçların takibi ve diğer hususlar KİDR çerçevesinde yürütülür. Raporlarda ifadeler; tam, doğru, açık, anlaşılır, öz ve yapıcı olarak yazılır. (5) Denetim raporları işe ait amaç ve kapsam ile uygulanabilir sonuçları, sorumlulukları ve denetlenen birimlerce alınacak tedbirleri de içerecek şekilde hazırlanır. Denetim raporunda; denetimin amacı, denetimin kapsamı, denetim yönetimi, tespitler (mevcut durum), uygulanabilir öneriler, eylem planı, bulgunun önem düzeyi ve iyi uygulamalar ve başarılı performans unsurları bulunur. (6) Denetlenen birimin denetim ekibi ile aynı görüşte olup olmadığı hususlarına denetim raporunda yer verilir. (7) Denetlenen birimin denetim ekibi ile aynı görüşte olmadığı bulgularda DGS bu konuda denetlenen birimin görüşüne katılıyorsa bu bulgulara denetim raporunda yer verilmez. (8) Denetlenen birimin denetim ekibi ile aynı görüşte olmadığı bulgularla ilgili olarak, İDB Başkanı denetlenen birimin görüşüne katılıyorsa, bulgularda İDB Başkanının görüşü doğrultusunda değişiklikler yapılarak denetim raporunda yer verilir. (9) Denetlenen birimin İDB Başkanı ve denetim ekibi ile aynı görüşte olmadığı bulgu ve eylem planlarıyla ilgili olarak, İç Denetim Birimi Başkanlığı bu konuda denetlenen birimin görüşüne katılmıyorsa konu uzlaşılamayan husus olarak üst yöneticiye sunulur. Üst yöneticinin talimatı doğrultusunda işlem tesis edilir. (10) Üst yöneticinin uzlaşılamayan hususlara ilişkin olarak İç Denetim Birimi Başkanlığının değerlendirmesine katılması halinde, denetlenen birimden uzlaşmazlık konusu hususlarla ilgili eylem planı alınarak bulguya son hali verilir. Üst yöneticinin uzlaşılamayan hususlara ilişkin olarak tespite katılmakla birlikte farklı bir öneri getirmesi halinde, bu öneri doğrultusunda bulguda gerekli değişiklikler yapılır ve denetlenen birimden bu doğrultuda eylem planı alınır. (11) Denetim Raporu İDB Başkanı tarafından kontrol listesi (Rapor Gözden Geçirme Kontrol Listesi) aracılığı ile gözden geçirilir ve yönetici özeti ile birlikte denetim raporu İDB Başkanı 18

19 tarafından üst yöneticiye sunulur. Raporda yer alan yüksek riskli bulgular ve kritik diğer konular raporun yönetici özetinde ele alınır. (12) Raporlar üst yönetici tarafından değerlendirildikten sonra gereği için raporda belirtilen birimlere gönderilir. (13) Denetim ve danışmanlık faaliyetleri sonucunda İçDen çerçevesinde hazırlanan raporlar ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından izleme sonuçlarının kesinleştiği tarihten itibaren iki ay içinde İDKK ya gönderilir. Çalışma kağıtları Madde 41 - Denetime hazırlık, risk ve kontrol değerlendirmeleri, yapılan testler, bunların sonucunda elde edilen bilgi ve kanıtlar ile raporlama ve izleme faaliyetleri gibi denetim süresince yapılan tüm çalışmalar çalışma kağıtları ile belgelendirilir. Denetim sonuçlarının izlenmesi Madde 42 - (1) Denetim faaliyetleri sonucunda iç denetçi/denetim ekibi tarafından düzenlenen denetimi raporlarında gösterilen denetim sonuçlarına ilişkin tavsiyeler ve düzeltici tedbirler, belirtilen süre içerisinde ve denetlenen birimle iç denetçi/denetim ekibi tarafından varılan mutabakat çerçevesinde oluşturulan eylem planına uygun olarak yerine getirilir. (2) Önerilerin gerçekleştirilmesinin belli bir süre gerektirmesi durumunda bu husus denetim raporuna verilen cevapta belirtilir ve eylem planına bağlanan hususlar tamamlanıncaya kadar denetlenen birimce periyodik gelişmeler raporda en az altı aylık dönemler halinde İç Denetim Birimi Başkanlığına bildirilir. (3) İDB Başkanı tarafından İç Denetim Birimi Başkanlığında, denetim raporlarının uygulanmasını izlemek üzere bir takip sistemi oluşturulur ve bu kapsamda raporlarda yer alan düzeltici tedbirlerin ve tavsiyelerin uygulanması sağlanır. (4) Denetlenen birim yöneticileri, denetim raporlarında yer alan önerilere ilişkin gerekli düzeltici tedbirleri alır. Raporlarda yer alan tavsiyelerin gerçekleştirilmemesi ve gerekli önlemlerin alınmaması halinde İDB Başkanı, yapılması gerekenler ve sorumlular hakkında üst yöneticiyi bilgilendirir. (5) Denetim sonuçlarının izlenmesi, KİDR çerçevesinde yürütülür. Denetim görüşünün oluşturulması Madde 43 - (1) Denetim görüşü, denetim görevi sırasında toplanan bilgi ve kanıtlar doğrultusunda, görevin amaç ve kapsamına uygun bir şekilde denetim konusu hususlarla ilgili genel bir kanaate ulaşılmasıdır. Bu görüşle üst yönetici ve denetlenen birim yöneticisine, denetim alanının genel durumu hakkında bilgi sunulur. 19

20 (2) Denetlenen faaliyet ya da süreçle ilgili olarak bir denetim görüşü oluşturulması için KİDR de yer alan esaslara göre hareket edilir. (3) Denetim görüşünün oluşturulması için KİDR de yer alan esaslara göre hareket edilir. Kapsamlı görüşün oluşturulması Madde 44 - (1) Her bir denetim görevi sonucunda oluşturulan denetim görüşünün dışında, İDB Başkanının, belirli bir dönem için, denetim görevleri ve diğer faaliyetlerin sonuçlarına dayanarak oluşturduğu profesyonel mesleki değerlendirmeler doğrultusunda kapsamlı görüş vermesi mümkündür. (2) Kapsamlı görüş, üst yönetici tarafından verilen iç kontrol güvence beyanına dayanak teşkil eden önemli bir araçtır. İDB Başkanı, denetim ve danışmanlık görevlerinden elde edilen sonuçlar, denetimler sonrasında yapılan iyileştirmeleri de içeren izleme süreci ile dış denetim faaliyetleri sonuçlarından elde edilen veriler doğrultusunda yıllık olarak kapsamlı görüş oluşturur ve üst yöneticiye arz eder. (3) Kapsamlı görüş verilebilmesi için İDB Başkanı tarafından bir model oluşturulur ve üst yöneticinin onayı alınır. Kapsamlı görüş oluşturulurken KİDR de belirtilen esaslar göz önüne alınır. Dönemsel raporlama Madde 45 - (1) İDB Başkanı, İç Denetim Birimi nin performansına ilişkin olarak, KİDR de yer alan esaslara uygun olarak üst yöneticiye dönemsel raporlar sunar. (2) Dönemsel raporlarda, denetim ve danışmanlık faaliyetleri ile izleme sonucunda ulaşılan tespitler doğrultusunda aşağıdaki hususlara yer verilir: a) Bir önceki dönemden dönemsel raporlama tarihe kadar gerçekleştirilen denetim ve danışmanlık faaliyetleri hakkında bilgiler ve varsa programdan sapmanın nedenleri, b) Dönemsel raporlama dönemindeki denetim ve danışmanlık faaliyetleri sonucunda tespit edilen kritik bulgu ve öneriler, c) Üzerinde mutabık kalındığı halde birim yöneticileri tarafından süresi içinde gereği yerine getirilmeyen bulgu ve öneriler, ç) Gereği yerine getirilmeyen bulgulara ilişkin risklerin birim yöneticileri tarafından üstlenildiği bilgisi, d) Birim yöneticileri tarafından üstlenilen risklerin kurum tarafından kabul edilmemesi gerektiği düşünülenlere ilişkin değerlendirme, e) Tespit edilen suiistimal riskleri, f) Kurumsal yönetim, risk yönetimi ve kontrol sorunlarına ilişkin bilgiler, g) Üst yöneticinin ihtiyaç duyabileceği veya talep edebileceği diğer konular. 20

21 İç denetim faaliyet raporu Madde 46 - Dönemsel raporların dışında, Yıllık İç Denetim Faaliyet Raporu da İDB Başkanı tarafından KİDR de yer alan formata uygun olarak hazırlanır. Yıllık İç Denetim Faaliyet Raporu, Şubat ayı sonuna kadar üst yönetici tarafından İDKK ya gönderilir. ALTINCI BÖLÜM İç Denetim Türleri Güvence/Denetim faaliyetleri Madde 47 - (1) Güvence faaliyetlerinin temel amacı, denetim kapsamına giren konuların iç denetim metodolojisi çerçevesinde değerlendirilmesi ve bu değerlendirme sonuçlarının üst yönetici ve birim yöneticilerine sunulmasıdır. (2) İç denetim tarafından verilen güvence kesin bir güvence değil, makul bir güvencedir. Makul güvence, normal koşullar altında belirli bir denetim görevi için gerekli tüm nitelikler ile teknik bilgi ve tecrübeye sahip bir denetçinin, söz konusu görevin gerektirdiği bütün özen ve dikkati göstererek ve izlenmesi gereken tüm denetim adımlarını izleyerek kanaatlerini ilgili, güvenilir ve yeterli denetim kanıtlarına dayandırarak oluşturması suretiyle verilecek güvence olup, kesin bir yanılmazlık içermemektedir. Güvence/Denetim türleri Madde 48 - (1) Kurumda yapılacak iç denetim faaliyeti aşağıda belirtilen denetim uygulamalarını kapsar: a) Uygunluk denetimi: Kurumun faaliyet ve işlemlerinin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuat ile stratejik plan, performans programı ve temel politika belgelerine uygunluğunun incelenmesi ve değerlendirmesidir. b) Mali denetim: Gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun, mali sistem ve tabloların güvenilirliğinin değerlendirilmesidir. c) Performans denetimi: Yönetimin bütün kademelerinde gerçekleştirilen faaliyet ve işlemlerin planlanması, uygulanması ve kontrolü aşamalarındaki etkililiğin, ekonomikliğin ve verimliliğin değerlendirilmesidir. ç) Sistem denetimi: Denetlenen sürece ait faaliyetlerin ve iç kontrol sisteminin; organizasyon yapısına katkı sağlayıcı bir yaklaşımla analiz edilmesi, eksikliklerinin tespit edilmesi, kalite ve uygunluğunun araştırılması, kaynakların ve uygulanan yöntemlerin yeterliliğinin ölçülmesi suretiyle değerlendirilmesidir. d) Bilgi teknolojisi denetimi: Denetlenen birimin ekonomik bilgi sistemlerinin sürekliliğinin ve güvenilirliğinin değerlendirilmesidir. 21

22 (2) İç denetim, birinci fıkrada belirtilen denetim türlerinden bir veya birkaçını kapsayacak şekilde risk odaklı olarak yapılır. Ayrıca, bir faaliyet veya bu faaliyetin yerine getirilmesine ilişkin eylemler de tüm ilgili birimleri kapsayacak şekilde denetim programına alınabilir. (3) İç denetçiler tarafından yapılan her türlü sistem, uygunluk, mali, performans ve bilgi teknolojileri denetimleri sonucunda Denetim Raporu düzenlenir. Danışmanlık faaliyetleri Madde 49 - (1) Danışmanlık faaliyetleri; bir idari sorumluluk üstlenmeksizin yürütülen, icrai konularla ilgili görüş, eğitim, analiz, değerlendirme, performans göstergelerinin tespiti, proje görevleri gibi idari faaliyetlere değer katmak, kolaylaştırmak, geliştirmek ve yol göstermek amaçlarıyla gerçekleştirilen hizmetlerdir. (2) Danışmanlık faaliyetleri; acil ve özel durumları da kapsayan yazılı ve yazılı olmayan faaliyetler olarak gerçekleştirilir. (3) Yazılı danışmanlık faaliyetleri; resmi nitelikte ve yazılı olarak bir süreç ve sonuç içeren, tanımlanmış bir iş programına dayanan faaliyetlerdir. (4) Yazılı olmayan danışmanlık faaliyetleri; sözlü görüş, tavsiye ve benzeri nitelikte olup, yazılı bir süreç ve sonuç içermeyen faaliyetlerdir. Danışmanlık faaliyetlerinin yürütülme esasları Madde 50 - (1) İç denetçiler tarafından yürütülecek danışmanlık faaliyetlerinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır. a) Danışmanlık faaliyetinin birimlerden gelen talepler üzerine gerçekleştirilmesi esastır. b) Faaliyetin kapsamı açık olarak tanımlanmış bir iş programına dayanmalıdır. c) Faaliyet iç denetçinin bağımsızlık ve tarafsızlığını etkilememelidir. ç) Faaliyetin süresi, iç denetçinin sertifika puanlamasını engellemeyecek, mevcut ve gelecekteki denetim görevlerinin sürekli aksamasına neden olmayacak şekilde İDB Başkanı tarafından belirlenmelidir. d) Yürütülen bu faaliyetlerin sonuçları İDB Başkanı tarafından ilgili taraflara bildirilmelidir. e) Herhangi bir süreçle ilgili danışmanlık hizmetinde bulunan iç denetçi, bir yıl geçmeden aynı süreçte denetim faaliyeti yürütmemelidir. f) Danışmanlık faaliyetleri, ilgili birim ile birlikte hazırlanacak olan mutabakat metni esas alınarak KİDS e uygun bir şekilde yürütülür. Mutabakat metninde asgari olarak danışmanlık faaliyetinin; amaçları, kapsamı, süresi, İç Denetim Birimi Başkanlığının ve ilgili birimin karşılıklı rol ve sorumlulukları, raporlama biçimi ve görev sonuçlarının nasıl izleneceği belirlenir. g) Raporlama yapılmayan danışmanlık faaliyetlerinde (eğitim, proje toplantılarına gözlemci olarak katılım vb.) mutabakat metni düzenlenmez. 22