Genel Bilgiler. Dünyada Ölümler. 1.Koroner Arter Hastalıkları 2.Travma (1-44 yaş arası 1. sırada) 3.İnme sendromları

Transkript

1 Doç. Dr. Onur POLAT

2 Genel Bilgiler Dünyada Ölümler 1.Koroner Arter Hastalıkları 2.Travma (1-44 yaş arası 1. sırada) 3.İnme sendromları 2

3 Mortalite - Morbidite %50'si ilk bir kaç dakikada... ciddi damar, spinal hasar, havayolu tıkanıklığı %30'u ilk bir kaç saatte 'altın saatte' acilde, ameliyatta... şok, hipovolemi, epidural, subdural kanama, karaciğer, dalak yaralanması, pelvis, uzun kemik kırıkları, kalp tamponatı, masif hematoraks %20'si de geç dönemde haftalar içinde.. sepsis, organ yetmezliği 3

4 Trimodal Dağılım Travmaya bağlı ölümler zamanlama açısından, 3 ayrı zaman diliminde gerçekleşir. Hemen ortaya çıkan (ivedi) ölümler Erken ölümler Geç ölümler 4

5 Travma Ölümlerinin Trimodal Dağılımı Zirve Ortam Yaralanma Mortaliteyi azaltmak için yaklaşımlar Birinci zirve Hastane öncesi Tahrip edici kafa ve damar yaralanmaları İkinci zirve Üçüncü zirve Acil servise varış sonrası dakikalar, saatler Yoğun bakım ünitesi Büyük kafa, göğüs, karın yaralanmaları Sistemik inflamatuar yanıt sendromu, sepsis, çoklu organ yetmezliği Kapsamlı yaralanmayı önleyici program; Güvenli yol inşaatı, Emniyet kemeri,kask, Hava yastığı, alkollü araba yasaları Uygun hastaneye hızlı transport, hızlı resüsitasyon, cerrahi müdahale gerektiren yaralanmaların tanınması Kanıta dayalı resüsitasyon uygulamaları 5

6 Travmatik Ölümler: Zaman Dağılımı Subdural/Epidural hematom Hemo/pnömotoraks Solid organ yaralanması Pelvis kırığı Kan kaybı ile çoklu yaralanmalar 50% 30% 20% Dakikalar Saatler Günler/Haftalar 6

7 Hastanede Travma Organizasyonu Travma Müdahale Sistemi: Her hastanenin travma müdahale sistemi olmalı Kaynak ve kapasite sınırı önceden bilinmeli Surge capacity (şişme kapasitesi) Travma ekibi belli olmalı 7

8 Hastanede Travma Organizasyonu Travma bakımı, hızlı değerlendirme, triyaj, resüsitasyon, tanı ve tedavi müdahalesi kavramlarına göre sıralanmalıdır. İyi işleyen travma sisteminde travma merkezleri özgün triyaj kriterleri ile tanımlanır, böylece hastane öncesi ambulans hizmetleri tarafından ilk olarak bu merkezlere götürülebilir veya diğer hastanelerden ilk müdahale sonrası transfer edilebilir. 8

9 Triyaj ve Travma Sistemi Giriş Kriteri Fizyolojik anormallikler Sistolik kan basıncı<90 mm Hg GKS<14 Yetersiz havayolu ya da acil entübasyon ihtiyacı Yaralanma şekli Baş, boyun ya da gövdeye penetran travma Dirsek veya diz proksimalinden ekstremitelerde ateşli silah yaralanması El bileği veya ayak bileği proksimalinden amputasyon Santral sinir sistemi yaralanması veya paralizi Yelken göğüs Pelvik kırık şüphesi Yaralanma mekanizması Yolcu bölümü> 35 cm ihlal eden Motorlu Taşıt Kazası (MTK) Araçtan fırlama Araçta>50 cm büyük şekil bozukluğuna yol açan MTK Kurtarma süresi>20 dk araç içinde sıkışmalı MTK Aynı yolcu bölümünde ölüm olan MTK Araç-yolcu veya araç-bisiklet çarpışması>7 km/s hızında Aracın takla atması 9

10 Travma Hastasının Değerlendirilmesi Travma hastasının acil servis bakımı potansiyel ciddi yaralanmaları için bir ilk değerlendirmeyle başlar. Birincil değerlendirme hayatı tehdit eden durumların hemen tanımlanması ve tedavisi, eş zamanlı resüsitasyon ve tedaviyle hızlıca üstlenilir. Hava yolu tıkanıklığı Tansiyon pnömotoraks Yelken göğüs Kardiyak tamponatı içeren yaralanmalar birincil değerlendirmenin hedefidir. 10

11 Travma Ekibi Travma ekibinin oluşturulması, idaresi hakkında değişik tanımlamalar olmakla birlikte ortak bazı prensibler mevcuttur. Öncelikle tüm ekip personeli, bir travma ekibi başkanı altında ve travma odasında görev yapmalıdır. Travma ekibi pratiklik, takip ve kontrol edilebilirlik açılarından yeterince küçük tutulmalı, bazı istisnai durumlarda uzmanların idareyi ele alabilmesi esnekliğini göstermelidir. 11

12 Travma Ekibi 12

13 Travma Ekibi Travmalı bir bireyin yönetiminde mümkün olduğunca basit ve sistematik bir yaklaşım sergilenmelidir. Günümüzde travmalı hastalara acil servislerde yaklaşım, American College of Surgeons un ileri yaşam desteği (ATLS = Advanced Trauma Life Support) protokolüne göre yapılmaktadır. Bu protokole göre yaklaşım birincil ve ikincil bakıdan oluşmaktadır. Birincil bakı, ani olarak gelişen ve yaralının yaşamını tehlikeye sokan sorunların hızlı bir şekilde tanınmasına ve bunların acil tedavisine göre organize edilmiş olup bakının kolaylığı açısından da ABCDE şeklinde bir sıralama oluşturulmuştur. Bu nedenle birincil bakıyı yapan kişi (ekip lideri) travmalı bir bireyde hayati tehlike oluşturan durumların belirlenmesinde ve bunların tedavisinde oldukça etkin bir rol oynamaktadır. 13

14 Travmada AcBCDE Airway hava yolu açıklığının sağlanması (servikal stabilizasyonla birlikte) Breathing solunumun değerlendirilmesi Circulation kanama kontrolü ile birlikte dolaşımın değerlendirilmesi Disability kısa nörolojik bakı Exposure/envorimental control hastanın soyulması ve hipotermiden korunma 14

15 Sonuç Travma hastasına yaklaşım bir ekip işidir. Yaklaşım sistematiktir; belirli bir sıra ve düzen içinde olmalıdır. Tekrar tekrar muayene esastır. Kayıtlar eksiksiz tutulmalıdır. 15

16 İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM