çeperinden nması Deneme çukuru DETAYLI İNCELEMELER Saha İncelemesi ve Geoteknik Değerlendirme Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 1

Transkript

1 T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHEND HENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ İNŞAAT MÜHENDM HENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRETİM M YILI BAHAR YARIYILI İNCE CİDARLI SHELBY TÜPÜ DETAYLI İNCELEMELER (Zeminde-Numune Alma) KUYU AĞZI SAHA İNCELEMESİ ve GEOTEKNİK K DEĞERLEND ERLENDİRMERME ( ) DERS NOTU: 0 SPT KAŞIĞI HELEZON Yrd.Do Doç.Dr.. Ertan BOL SAÜ İnşaat Müh., Geoteknik ABD El Burgusu ile Örselenmiş Numune Alma Helisel tip Deneme çukuru çeperinden örselenmiş numune alınmas nması Jwan tip Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 1

2 Deneme çukuru çeperinden elle keserek örselenmemiş numune alınmas nması Kazı tabanından ndan elle keserek örselenmemiş numune alınmas nması Elle keserek alınan örselenmemiş blok numunenin yalıtlma ve ambalajlanması Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL

3 İNCE CİDARLI C (shelby( shelby) ) TÜPT Örselenmemiş numune (UD) çoğunlukla Şekilde gösterilen tüple alınmaktadır. Bu tür numune alıcılara piyasada Shelby tüpü denmektedir. Shelby tüpü dikişsiz çelik, tercihen pirinç borudan yapılır. Numune alıcı zemine hidrolik baskı ile itilir. Numune alıcı bir tur döndürülüp geriye çekilirken çelik bilyanın oluşturduğu emme içerideki numunenin düşmesini engeller. Zemin ortamlarda kullanılır Kil, Killi Silt, Siltli Kil, Silt Bilye Dış Çap (mm) Et Kalınlığı (mm) Tüp Boyu (cm) AO 10.5 İNCE CİDARLI C (shelby( shelby) ) TÜP T P ile ÖRSELENMEMİŞ ZEMİN NUMUNESİ ALIMI Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 3

4 ALAN ORANI dış Diç Diç D AO = 100 Örselenmenin minimumda tutulması için AO nun %1 den büyük olmaması gerekir. Bazı katı ve sert ve iri çakıl içeren zeminlerde numune alıcıyı zemine hidrolik olarak itme mümkün olmadığında çakma yoluna gidildiği gözlemlenmektedir. Böylesine bir durumda AO yüksek tutulmalı ancak numunenin çakma yolu ile alındığı sondaj kaydında belirtilmelidir. Soru: Bir shelby tüp için aşağıdaki boyutlar verilmiştir, buna göre alan oranını hesaplayınız. Dış Çap: ap:51 mm İç Çap: 48 mm dış iç Diç 48 D D AO = 100 = 100 = %1.9 İÇ FERAHLAMA ORANI Inside Clearance Ratio Diç De İFO = 100 D e Tüp Uzunluğu Et Kalınlığı DIŞ FERAHLAMA ORANI Outside Clearance Ratio Dw Dt DFO = 100 D t D e D iç D dış Örselenmenin minimumda tutulması için İFO nun %1 den büyük olmaması gerekir. Genellikle zeminin plastisitesi arttıkça iç ferahlama oranı arttırılabilir. Örselenmenin minimumda tutulması için DFO nun %-3 den büyük olmaması gerekir. Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 4

5 Pistonlu Numune Alıcı Pistonlu Numune Alıcı örselenmeyi en aza indirdiğinden özellikle çok yumuşak zeminden numune almak için takım kuyu içindeki sıvı ve talaşın içinden kendi içine çevreden yabancı madde dolmadan ağzı kapalı olarak geçirilir. Kuyu dibine erişildiğinde piston sabit tutulurken numune alıcı zemine itilir. Numune tepeye kadar dolarak geri çekme için gerekli emmenin tam oluşmasını sağlar ve takım dışarı çekilir. Siltler sondajcının korkulu rüyasıdır. İleri teknoloji ile üretilmiş pistonlu numune alıcılar dahi bu ortamlarda örselenmemiş numune alamamakta, yerinde deneylerin uygulanması zorunlu olmaktadır. Hvorstev tipi pistonlu numune alıcı ile numune alınmas nması Österberg tipi pistonlu numune alıcı ile numune alınmas nması A ) Numune alıcı, zemine iletmeden önce, B ) Numune alıcı, zemine yarı itilmiş durumda, C ) Numune alıcı, zemine itilmiş durumda. Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 5

6 NUMUNE ALMA EKİPMANLARI Denison Karot Alıcı SPT KAŞIĞI I ile NUMUNE ALIMI Numune alınacak seviye karotiyer kullanılamayacak kadar yumuşak ve tüp saplanamayacak kadar sert ise denison karot alıcı kullanılır. D AO = dış Diç Diç AO = 35 AO = 1.1 >>>= 0.1 SPT KAŞIĞI I ile NUMUNE ALIMI ZEMİNDE NUMUNE ALMA SIKLIĞI Genellikle SPT numuneleri hem daneli hemde kohezyonlu zeminerde alınırken, ince cidarlı numune alıcı kohezyonlu zeminlerde kullanılır. Nunume alım sıklığı proje özelliklerine ve bölgeye göre değişiklik gösterebilir. SPT kaşığı ile numune alımı genellikle üst 3 metrede 75 cm de bir yapılır. Bu seviyeden sonra her 1.5 metrede bir bu işlem tekrarlanır. 30 metreden sonra ise 3 metrede bir yapılabilir. Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 6

7 Saha İncelemesi ve Geoteknik Değerlendirme NUMUNELERİN KORUNMASI SPT NUMUNELERİNİN KORUNMASI UD TÜPTE PARAFİNLEME Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL KAYA FORMASYONLAR 7

8 NUMUNE ALMA EKİPMANLARI DIMENSIONS OF CORE SIZES KAROTİYERLER (kaya ortamı) KAROTİYERER YERERİN ŞEMETİK K GÖSTERG STERİMİ KAROT YÜZDESY ZDESİ (Core Recovery) Karot Yüzdesi Karotiyer içinde elde edilen toplam karot uzunluğunun karotiyer toplam ilerleme mesafesine oranıdır. ToplamKarotUzunluğu CR = 100 Toplam Karotiyer İlerlemesi TEK TÜPT ÇİFT TÜPT Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 8

9 KAYA KALİTES TESİ ÖZELLİĞİ: : RQD (Rock Quality Designation) KAYA KALİTES TESİ ÖZELLİĞİ: : RQD (ÖRNEK ÇÖZÜMÜ) Toplam Karotiyer İlerlemesi: 100 mm L=50 mm L=0 (Ayrışmış kaya) L=0 Parçalar< 100 mm L=190 mm L=0 (< 100 mm) L=00 mm 10cm den büyük karotların toplam uzunluğu RQD = 100 Toplam Karotiyer İlerlemesi DOĞRU 41 mm 41 mm 176 mm 114 mm YANLIŞ YANLIŞ 305 mm 51 mm Karot 51 mm Karot 51 mm Karot 368 mm Toplam Karotiyer İlerlemesi: 100 mm L=50 mm L=0 (Ayrışmış kaya) L=0 Parçalar< 100 mm L=190 mm L=0 (< 100 mm) L=00 mm RQD = RQD (%) Çok Kötü Kötü Orta İyi Çok İyi 10cm den büyük karotların toplam uzunluğu Toplam Karotiyer İlerlemesi RQD = RQD = % 53 ( Orta) Kaya Kalitesi Tanımı L=0 (Karot Yok) 10 mm Karot 10 mm Karot 10 mm Karot L=0 (Karot Yok) International Society for Rock Mechanics (ISRM) KAROT SANDIĞI KAROT NUMUNELERİN N KORUNMASI Proje No: Sondaj No: İlerleme Derinlik Karot Boyu RQD Derinlik:. Tarih:././../ Proje No: Sondaj No: KAYA NUMUNELER İÇİN Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 9

10 Numune Alımı Sırasında Örselenmeler (Ladd and Lambe,, 1963) q = ( σ σ ) 1 3 AP-Mükemmel numune alımı AB-Sondaj BC-Tüp ile numune alımı CD-Tüpten Çıkartma DE-Su muhtevasında değişim EF-Numuneyi traşlama ve üç eksenli hücreye yerleştirme K f Çizgisi K 0 Çizgisi A C NUMUNELERİN N KORUNMASI 0 F E Traşlama Çıkartma D Numune Alma B P Sondaj p = ( σ + σ ) 1 3 ABC SONDAJ Ltd. Şti. Sondaj No: SK-3 Tarih: 14 / 0 / 009 Sondör: E. B. Yeri: Adapazarı Sondaj Metodu: Dönel-Yıkamalı Yeraltı Su Seviyesi: 1.80 m Koordinatlar: Şahmerdan Tipi: Simit Tipi N , E Numune Alıcı: Split Barrel Derinlik Num. Numune SPTNGrafik SPTN Zemin (m) (m) Açıkmalamlar Tipi Sembol Başlık SONDAJ LOGU (BAŞLIK) 0.90 Bitkisel Toprak SONDAJ LOGU SPT UD SPT UD SPT SPT SPT SPT UD SPT İnce Daneli Kırıklar SPT SPT SPT /50 İri Daneli Dayanıml mlılık Kaya Kalitesi Açıklama Kahverengi Az Siltli Yumuşak Kil (CI) Kahverengi-Yeşil Katı Kil (CH) Gri Sıkı İri Daneli Kum (SP) Yeşil Çok Katı Killi Silt (MI) Gri-Yeşil Orta Sıkı Siltli Kum (SW-SM) Açık Gri Çok Sıkı Kili Çakıl (GP-GC) Bej Kireçtaşı Ayrışma İmza Ana GövdeG Açıklamalar Proje: ABC SONDAJ Ltd. Şti. Yeri: Yeraltı Su Seviyesi:..m Koordinatlar: N..., E... ABC SONDAJ Ltd. Şti. Proje: Terminal İnşaatı Yeri: Adapazarı Yeraltı Su Seviyesi: 1.80 m Koordinatlar: N , E Sondaj No: Tarih: Sondör: Sondaj Metodu: Şahmerdan Tipi: Numune Alıcı: Sondaj No: SK-3 Tarih: 14 / 0 / 009 Sondör: E. B. Sondaj Metodu: Dönel-Yıkamalı Şahmerdan Tipi: Simit Tipi Numune Alıcı: Split Barrel Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 10

11 SONDAJ LOGU (ANA GÖVDE) G Derinlik (m) Num. (m) Numune Tipi SPTN SPT UD-1 SPT- 1-- UD- SPT SPT SPT SPT UD-3 SPT SPTNGrafik Zemin Sembol Açıkmalamlar Bitkisel Toprak Kahverengi Az Siltli Yumuşak Kil (CI) Kahverengi-Yeşil Katı Kil (CH) Gri Sıkıİri Daneli Kum (SP) Yeşil Çok Katı Killi Silt (MI) SONDAJ LOGU (AÇIKLAMALAR) İnce Daneli N: 0- Çok Yumuşak N: 3-4 Yumuşak N:5-8 Orta Katı N:9-15 Katı N:16-30 Çok Katı N>30 Sert Kırıklar <1 Seyrek (W) 1- Orta (M) -10 Sıkı (Cl) 10-0 Çok Sıkı ( I ) >0 Parçaı (Cr) İri Daneli N: 0-4 Çok Gevşek N: 5-10 Gevşek N:11-30 Orta Sıkı N:31-50 Sıkı N>50 Çok Sıkı Dayanıml mlılık I Dayanımlı II Orta Dayanımlı III Orta Zayıf IV Zayıf V Çok Zayıf Kaya Kalitesi RQD:0-5 Çok Zayıf RQD:5-50 Zayıf RQD:50-75 Orta RQD:75-90 İyi RQD: Çok İyi Açıklama SPT Standart Penetrasyon Den. D Örselenmiş Numune UD Örselenmemiş Numune K Karot Numunesi VST Kanatlı Kesici Deneyi P Pressiyometre Deneyi Ayrış ışma I Taze II Az Ayrışmış III Orta Der. Ayrı. IV Yüksek Der. Ayrı. V Tamamen Ayr. VI Kalıntı Zemin İmza SPT SPT SPT / K Gri-Yeşil Orta Sıkı Siltli Kum (SW-SM) Açık Gri Çok Sıkı Kili Çakıl (GP-GC) Bej Kireçtaşı RQD:%70, CR: %95 ÖRNEK SONDAJ PLANI 0 m K ÖRNEK SONDAJ LOGLARI 5 m SK-1 SK-3 SK-4 SK Bitkisel Toprak Kahverengi Az Siltli Yumuşak Kil 3.50 Kahverengi-Yeşil Katı Kil 5.70 Gri Sıkı İri Daneli Kum SK Bitkisel Toprak Kahverengi.00 Az Siltli Yumuşak Kil Kahverengi-Yeşil Katı Kil 6.00 Gri Sıkı İri Daneli Kum 9.00 SK Bitkisel Toprak Kahverengi Az Siltli Yumuşak Kil 4.00 Kahverengi-Yeşil Katı Kil Gri Sıkı İri Daneli Kum SK- SK-5 Yeşil Çok Katı Killi Silt Gri-Yeşil Orta Sıkı Siltli Kum Gri-Yeşil Orta Sıkı Siltli Kum Gri-Yeşil Orta Sıkı Siltli Kum m Sondaj planı verilen bina temeli altında SK-1, SK-3 ve SK-5 hattı boyunca düşey kesiti çıkartınız Açık Gri Çok Sıkı Kili Çakıl Bej Kireçtaşı 0.00 KUYU SONU Açık Gri Çok Sıkı Kili Çakıl Bej Kireçtaşı 0.00 KUYU SONU Açık Gri Çok Sıkı Kili Çakıl 0.00 KUYU SONU Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 11

12 ÖLÇEK Yatay: 0.5 cm = 1 m Düşey: 0.5 cm = 1 m KB SK Bitkisel Toprak Yeşil Çok Katı Killi Silt Kahverengi Az Siltli Yumuşak Kil? Bej Kireçta taşı Gri Sıkıİri Daneli Kum Açık k Gri Çok SıkıS Kili Çakıl SK Kahverengi-Ye Yeşil Katı Kil Gri-Ye Yeşil Orta SıkıS Siltli Kum 3.5 m 3.5 m? SK GD Bitkisel Toprak Kah. Yeş. Katı Kil Yeş. Çok Katı Killi Silt Açık Gri Çok Sıkı Killi Çakıl Kah. Az Siltli Yum. Kil Gri Sıkıİri Daneli Kum Gri Yeş. Orta Sıkı Siltli Kum Bej Kireçtaşı Yrd. Doç. Dr. Ertan BOL 1