PSİKOLOJİK BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİ. PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II

Transkript

1 PSİKOLOJİK BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİ

2 Psikolojik bozukluklar nasıl iyileştirilir? Tedavi için uygun kişi kimdir? En mantıklı tedavi yaklaşımı hangisidir? Bir terapi biçimi diğerlerinden daha iyi midir? Herhangi bir tedavi gerçekten işe yarar mı? Kişi doğru terapi türünü ve terapisti nasıl seçer?

3 Psikolojik rahatsızlıkları iyileştirme yaklaşımları: Psikolojik temelli Psikoterapi Psikolojik güçlüklerin bir hasta (danışan) ve uzmanın girişimiyle ortadan kaldırılmaya çalışıldığı süreçtir. Terapist danışan -- değişim Biyolojik temelli Psikolojik işlevde bulunmayı geliştirmede ilaçlar ve diğer tıbbi işlemleri kullanma. Eklektik yaklaşım Psikolojik +biyolojik

4 Doğru kişiden yardım alma Klinik psikolog (PhD, Psikolog) Psikolojik danışman (PhD) Psikiyatrist (Uzman Dr.) Psikoanalist (Uzm.Dr. veya psikolog) Psikiyatrik sosyal hizmet uzmanı (Yük.Lis.)

5 Psikolojik ve biyolojik temelli tedavi yaklaşımlarının hedefleri nelerdir? Başlıca psikoterapi türleri nelerdir?

6 Psikolojik Temelli Tedaviler Tüm psikolojik yaklaşımlar, insanların davranışlarını değiştirerek ve kendilerine, geçmişlerine, şimdi lerine ve geleceklerine ilişkin daha iyi bir anlayış kazanmalarına yardım etmeyi psikolojik sorunları çözme veya tedavi yolu olarak görür.

7 Başlıca dört terapi türü vardır: Psikodinamik Davranışçı Bilişsel İnsancıl

8 PSİKODİNAMİK TEDAVİ Freud Anormal davranışın kaynağı: geçmiş çatışmalar ve kabul edilemez bilinçaltı uyaranların bilince çıkma olasılığıdır. Bu nedenle kişi savunma mekanizmaları kullanır. Kaygı (Anksyete) Bastırma Çözüm: Bilinçaltı çatışmaları bilince çıkarıp çözme

9 Psikoanaliz Bilinçaltına ulaşma yolları Serbest çağrışım Hastalardan ilgili veya anlamlı olup olmadığını dikkate almaksızın aklına gelenleri söylemeleri istenir. Rüya yorumlama Görünür içerik Örtülü içerik

10 Psikoanaliz Direnç Belirli hatıraları, düşünceleri ve motivasyonları tartışmaya isteksizlik. Transferans Hastanın analistini geçmişteki anlamlı diğerlerinin (ebeveyn veya sevgili) bir simgesi haline getirip, o kişiye yönelik duygularını terapiste yöneltmesi.

11 Çağdaş psikoanaliz Klasik psikoanaliz uzun ve pahalı Zaman ve para sorunlarına çözüm yaklaşık 3 ay (20 seans) Terapist Freud dan daha aktif ve yönlendirici

12 DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLAR Normal davranışlar da anormal davranışlar da öğrenilir. Anormal davranışlar gösterenler; ya günlük yaşam sorunlarıyla başetmek için gereken becerileri öğrenememiştir, ya da pekiştirme nedeniyle kalıcı hale gelmiş yanlış beceriler ve kalıplar edinmiştir. Çözüm: yeni davranışlar öğrenmeli

13 Klasik koşullama yaklaşımları Karşı koşullama (aversive conditioning) Değiştirilmesi istenen davranışla birlikte rahatsız edici bir uyaran verilir. Sistematik duyarsızlaştırma Rahatlama ve korkuları basamaklandırarak duyarsızlaştırma.

14 Gerçek yaşamda klasik koşullama Sistematik Duyarsızlaştırma

15 Gözlemsel öğrenme ve model alma Diğerlerini, terapisti veya akranları gözlemleme ve model alma

16 Edimsel koşullama yaklaşımları Jeton sistemi (token system) İstenen davranışı yaptığında bir çeşit jeton ile ödüllendirme Sözleşme yapma (contingency contracting) Danışanın değiştirmek istediği davranışların ve her hedefe ilişkin sonuçların listesi danışan ve terapist arasında bir sözleşme olarak imzalanır.

17 Bilişsel yaklaşımlar Tipik olarak öğrenme ilkelerini kullandığı için Bilişsel-davranışçı yaklaşım Akılcı-duygu terapisi Bir kişinin inanç sitemini daha gerçekçi, akılcı mantıklı bakış açıları geliştirecek şekilde yeniden yapılandırmak Bilişsel terapi İnsanların kendileri ve dünya hakkındaki mantıksız düşüncelerini değiştirmek. Terapist öğretmen rolünde.

18 İNSANCIL YAKLAŞIMLAR Benlik/kendi sorumluluğu Kendi davranışımızın kontrolü bizdedir Yaşamak istediğimiz hayat türlerini seçebiliriz. Günlük yaşamda karşılaştığımız zorlukları çözmek bize kalmıştır. Terapist rehber

19 Danışan merkezli terapi Carl Rogers Yönlendirmesiz danışmanlık Hedef: insanları kendini gerçekleştirme potansiyeline ulaştırmak Koşulsuz olumlu bakış

20 Varoluşçu terapi İnsanların özgürlüğü ve potansiyeli olumlu bir güçtür. Bu yoksa keder, korku, endişe... Hedef: Özgür seçimin öneminin ve yaşamları için seçim yapmadaki alternatiflerinin farkına vardırma

21 Gestalt terapisi İnsanların düşünce, duygu ve davranışlarını bir gestalt (bütün) olarak bütünleştirmeleri gereklidir. Bunu yapmanın yolu eski deneyimleri incelemek ve geçmişte kaldığı halde günlük ilişkileri etkileyen bitmemiş her işi tamamlamaktır.

22 GRUP TERAPİLERİ Grup terapisi İnsanların sorunlarını bir grupla birlikte tartıştığı terapi Aile terapisi Ailenin bütününe her üyenin katkısına odaklanan yaklaşım

23 Psikoterapi işe yarıyor mu? Terapi etkili mi? En çok işe yarayanı hangi terapi? Eklektik yaklaşım?!

24 Bilişsel davranışçı Davranış değiştirme Sistematik duyarsızlaştırma Transactional Analiz Danışan-merkezli Gestalt Psikodinamik Farklı terapi türlerinin tahmini etkiliği

25 Biyolojik Tedavi Yaklaşımları Tıbbi modeli kullanma

26 İlaç terapisi Antipsikotik ilaçlar Antidepresan ilaçlar Lityum Antianksyete ilaçları

27 Diğer tıbbi tedaviler Elektrokonvülsif terapi Beyin cerrahisi (Psychosurgery)

28 Toplum Psikolojisi Toplumsal psikolojinin amacı: Psikolojik bozuklukların görülme sıklığını en aza indirmek Kurumlardan çıkarma (deinstitutionalization)

29