Üstte, Lagaş Kralı Ur-Nanşe yaptırdığı tapınağa küfe taşıyor, karşısında karısı Kraliçe Abda

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Üstte, Lagaş Kralı Ur-Nanşe yaptırdığı tapınağa küfe taşıyor, karşısında karısı Kraliçe Abda"

Melek Sanaz Gürsel
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 E T KİNLİK 4 MEZOPOTAMYA DA YÖNETİM K a yn a k 1 : Kay n a k 2 : Yayınları, 2. Baskı, 2006, s. 80) Kay n a k 3 : Babil Kralı Hammurabi, kanunlarının yazılı olduğu bazalt anıt üzerinde resmedilmiş. Karşısında, dağları temsil eden yükseltideki tahtında oturan Güneş Tanrısı Şamaş ın başında boynuzlu başlık var ve omuzlarından alevler yükseliyor. Yayınları, 2. Baskı, 2006, s. 63) Üstte, Lagaş Kralı Ur-Nanşe yaptırdığı tapınağa küfe taşıyor, karşısında karısı Kraliçe Abda duruyor. İleride kral olacak oğlu Akurgal ve diğer çocukları iki sıraya yayılmış. Üzerlerinde isimleri yazılı. Alt sırada kral şölende dinleniyor. Babil Kralı II. Sargon ve yüksek dereceli memur 37 DKIH I-uygarliklar tarihi.indd :00:01

2 U Y G A R L I K L A R T A R İ H İ - I N İ L G Ü N Y A M A N K a yn a k 4 : Asur kralı aslan avlıyor. Sarayın bahçesinde beslenen aslanlar, halkın huzurunda, mızraklı ve kalkanlı korumaların oluşturduğu bir dairenin içinde yapılan kontrollü av şenliğinde kafesten bırakılır, kral da onları avlardı. K a yn a k 5 : Akbabalar stelinden bu parça Lagaş hükümdarının zafer anıtıdır. Toprak anlaşmazlığı yüzünden komşu Umma kentiyle girilen savaşta kazanılan zafer konu ediliyor. Üst sırada kral piyadelerinin başında yürüyor. Mızraklarını doğrultmuş sık saflar halinde ilerleyen askerler düşmanların cesetlerini çiğniyor. Alt sırada aynı kral savaş arabasına binmiş, yürüyen askerlerinin önünde zafer geçidi yapıyor. Yayınları, 2. Baskı, 2006, s. 26) 38 DKIH I-uygarliklar tarihi.indd :00:05

3 K a yn a k 6 : Ninova Sarayı duvar kabartması ve bir levha üzerindeki yazıt. Ben, dünyanın ve Asur un kralı Sanherib, tanrımın buyruğuyla kendi sarayımı yaptırırken tarafımdan tutsak edilmiş düşman diyarların ve meçhul dağların sakinlerine, külünkler ve kazmalarla Balada diyarından (büyük olasılıkla Ninova yakınlarındaki dağlık bölge) sarayımı koruyacak büyük kanatlı boğaların yapımında kullanılmak üzere kaymaktaşını parçalatıp çıkarttırdım. Yayınları, 2. Baskı, 2006, s. 67) Enûma Eliş (Babil Yaratılış Destanı) Anu gökleri yarattığı zaman Kulla yı yarattı, (tapınakların) onarımı için. Kamışlık bataklığı ve ormanı yarattı, (onların) inşaat işleri için (.) Kralı yarattı, tapınakların bakımı ve (onarımı) için. İnsan soyunu yarattı, tanrıların hizmetinin görülmesi için. (Heidel, Alexander, Enûma Eliş, Babil Yaratılış Destanı, Ayraç Yayınevi, s ) K a yn a k 8 : K a yn a k 7 : Babil kenti ilüstrasyonu DKIH I-uygarliklar tarihi.indd :00:07

4 K a yn a k 9 : U Y G A R L I K L A R T A R İ H İ - I N İ L G Ü N Y A M A N Ninova Sürgünü 40 K a yn a k 1 0 : Asur İmparatorluğu Tahta çıkış töreni ülkenin en büyük tanrısının tapınağında gerçekleştirilirdi. Kral, sarayında hem resmi devlet işlerinin yürütür, hem de eşleri, cariyeleri, hizmet eden kızlar ve hadımlarla birlikte günlük yaşamını geçirirdi. Asur saraylarında, kral ve ailesinin yanı sıra yönetici sülaleden gelen üst düzey yöneticiler ile hadım görevliler de yaşardı. Bunlar başkomutan, saray habercisi, güvenlik sorumlusu, eyalet yöneticisi gibi unvanlar taşırlardı. Kralın başyazıcısını hiyerarşik bir düzenle izleyen yazıcı sınıfı, bürokrasinin ayrıcalıklı kısmını oluştururdu. Ticari ilişkiler, tapu kayıtları, resmi yazışmalar, dini ve tarihi metinler özenle kopyalanır, arşivlerde saklanırdı. Tüm bu üst düzey görevlere kral soyundan, önemli aileler ve yerel yöneticilerin sülalesinden gelenler ya da yetenekli hadım memurlar atanabilmekteydi. Hadım memurlar, haremdeki görevlerinin yanı sıra ordu komutanlıklarına, hatta eyalet yöneticiliğine kadar yükselmişlerdi. Asur ordularının denetim altına aldıkları geniş bölgede, farklı kökenden gelen toplumlar ve farklı kültürler bulunmaktaydı. Öncelik, verimli tarım alanlarına, hammadde kaynaklarına giden yollara veya ticaret kervanlarının geçtiği güzer- DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 40 gahlara verilmekteydi. Merkeze yakın bölgeler, inşa programları, nüfus nakilleri ve atamalarla Asurlulaştırılmaktaydı. Yerel bir krallığın bölgede oluşturduğu geleneksel kültürü ve yaşam anlayışını değiştirmek amacıyla çoğu kez nüfusun büyük bir bölümü planlı bir biçimde başka yörelere nakledilmiş, boşalan topraklara yeni göçmenler yerleştirilmişti. Krallığın sınırları içinde olsa bile ekonomik ve stratejik önemi olmayan bölgelerdeki halklar yerel kültür ve kimliklerini sürdürmekteydi. Eyaletler vergilerini öder, ihtiyaç oldukça Asur ordusuna katkıda bulunurlardı. Temel ihtiyaçlar için planlı iş kolları ve atölyeler kurulmuştu. Seri üretimden çıkmış tek tip, günlük kullanım amaçlı çanak çömlekler ile yöneticilere ait olduğu anlaşılan lüks kaplar bu büyük planlamanın ürünüydü. Kurulan tapınaklar, oluşturulan ticaret ağı, tüm Sami kökenli toplumların rahat anlayabildikleri Aramice nin kullanımı, kendine özgü sanat ve mimari anlayışı ile Asurlular geleceğe iz bırakan uygarlıklardan biri olmuştur. (Köroğlu, Kemalettin, Eski Mezopotamya Tarihi, İletişim Yayıncılık, 2006, s den kısaltılarak alınmıştır.) :00:07

5 ÇALIŞMA SORULARI 1. Kaynak 1 deki kral hangisidir? Nereden anlıyorsunuz? Kral nasıl bir imajla resmedilmiş? 2. Asur dönemi duvar kabartmalarında aslan boğa, yabani at, geyik ve ceylan gibi hayvanların kral tarafından avlanışını gösteren sahneler özel bir önem taşır. Bunun amacı ne olabilir? 3. Kaynaklar kral olmanın koşullarına ilişkin veri sunmakta mıdır? Kim, nasıl kral olur? 4. Kaynaklara göre Mezopotamya da kralın görevlerinin neler olduğu düşünülebilir? 5. Mezopotamya kenti güvenlik, yerleşme, altyapı, yönetim, ulaşım din konularında hangi niteliklere sahiptir? Kralın (yönetimin) hangi hizmetleri yerine getirdiği söylenebilir? 6. Asur da sarayın işlevi nedir? 7. Mezopotamya da toplumun sınıflara ayrıldığının ve ataerkil olduğunun göstergeleri nelerdir? 8. Asur ekonomisi hangi etkinliklere dayanmaktadır? 9. Farklı etnik topluluklardan oluşan Asurlular hangi özellikleriyle ortak bir kültür oluşturmuşlardır? Siyasi, ekonomik, kültürel öğeleri düşününüz. 10. Asur yönetim anlayışının Osmanlı tarihine nasıl bir etkide bulunduğu söylenebilir? Araştırınız. 41 DKIH I-uygarliklar tarihi.indd :00:09

Benzer belgeler

URARTULAR. topografik özelliklerinden dolayı federasyon üyelerinin birbirleriyle bağları gevşekti.

URARTULAR. topografik özelliklerinden dolayı federasyon üyelerinin birbirleriyle bağları gevşekti. E T KİNLİK 5 URARTULAR U Y G A R L I K L A R T A R İ H İ - I A Y D A N D E M İ R K U Ş K AY N A K 1 : 178 (Lloyd, Seton, Türkiye nin Tarihi, Tübitak Yayınları, 2007, s. 106) K AY N A K 2 Hitit İmparatorluğu