Dr. İhsan ESEN. Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Kliniği

Transkript

1 Cinsel Farklılaşma Bozuklukları Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Kliniği

2 Cinsel farklılaşma bozuklukları Geniş bir spektrum Farklı patofizyolojiler Nadir Yenidoğanda atipik genitalya veya Ergenlikte atipik cinsel gelişim

3

4

5 Embriyonik dönemdeki yapıların erkek ve dişide oluşturduğu yapılar Embriyonik dönem XY XX Bipotansiyel gonad Testis Over İç genital yapı Dış genital yapı Wolf Epididim, vas deferens, seminal vezikül Geriler Müller Geriler Uterus,Tubalar, Vajen 2/3 üst kısım Ürogenital sinus Üretra, Prostat Vajen 1/3 kısım Genital çıkıntı Glans penis Klitoris Üretral kıvrım Penil gövde Labia minor Labioskrotal şişlik Skrotum Labia major

6

7

8 Terminoloji

9 Cinsel farklılaşma bozuklukları Cinsiyet Kromozomu ilişkili CFB 46, XY CFB 46, XX CFB Gonad(testiküler) gelişim bozuklukları Androjen sentez ve etki bozuklukları Diğer nedenler Gonad(ovarian) gelişim bozuklukları Androjenfazlalığı Diğer nedenler

10 Cinsiyet kromozom ilişkili CFB 47,XXY Klinefelter sendromu ve varyantları 45,X Turner sendromu ve varyantları 45,X/46,XY Mikst gonadoal disgenezi 46,XX/46,XY Kimerizm

11 Cinsel farklılaşma bozuklukları Cinsiyet Kromozomu ilişkili CFB 46, XY CFB 46, XX CFB Gonad(testiküler) gelişim bozuklukları Androjen sentez ve etki bozuklukları Diğer nedenler Gonad(ovarian) gelişim bozuklukları Androjenfazlalığı Diğer nedenler

12 46,XY CFB Gonadal(testiküler) gelişim bozuklukları Komplet veya parsiyel gonadal disgeneziler (Örn. SRY, SOX9, SF-1, WT1, DHH v.b.) Ovotestiküler CFB Testis regresyon sendromu

13 Androjen Sentez Bozuklukları LH reseptör mutasyonları 46,XY CFB Smith-Lemli-Opitz sendromu Steroidogenik akut regülatuar protein (STAR) mutasyonları Kolesterol yan-dal kırıcı enzim (CYP11A1) 3 β-hidroksisteroid dehidrojenaz enzim (HSD3B2) 17 β-hidroksi steroid dehidrojenaz enzim (HSD17B3) 5 α-redüktaz 2 enzim (SRD5A2)

14 Androjen Etki Bozuklukları 46,XY CFB Androjen duyarsızlığı sendromu İlaçlar ve çevresel düzenleyiciler

15 Diğer nedenler 46,XY CFB Erkek genital gelişimi ile ilişkili sendromlar (Örn. Kloakal anomaliler, Robinow, Aarskog, Hand-Foot-Genital, popliteal pterygium) Persistan Müllerian kanal sendromu Kaybolmuş testis sendromu İzole hipospadias (CXorf6) Konjenital hipogonadotropik hipogonadizm Kriptorşidizm (INSL3, GREAT) Çevresel etkenler

16 Cinsel farklılaşma bozuklukları Cinsiyet Kromozomu ilişkili CFB 46, XY CFB 46, XX CFB Gonad(testiküler) gelişim bozuklukları Androjen sentez ve etki bozuklukları Diğer nedenler Gonad(ovarian) gelişim bozuklukları Androjenfazlalığı Diğer nedenler

17 46,XX CFB Gonadal(ovarian) gelişim bozuklukları Gonadal disgeneziler Ovotestiküler CFB Testiküler CFB (Örn. SRY+, dup SOX9, RSP01)

18 Androjenfazlalığı Fetal 3β-hidroksisteroid dehidrojenaz 2 enzim 21-hidroksilazenzim P450 oksidoredüktaz(por) 11β-hidroksilaz Glukokortikoid reseptör mutasyonları Fetoplasental Aromataz eksikliği Oksidoredüktaz eksikliği (POR) Maternal Maternal virilizan tümörler Androjenik ilaçlar 46,XX CFB

19 Diğer nedenler 46,XX CFB Sendromik birliktelikler (Örn. Kloakal anomaliler) Müllerian agenezi/hipoplazi (Örn. MURCS) Vaginal atrezi (Örn. McKusick- Kaufman) Labial adhezyonlar

20 Dış genitalya maskülizasyon skoru 3 Evet Hayır Normal 2 Distal L/S L/S 1 Ortada İngunal İngunal 0 Hayır Evet Proksimal Abdominal Abdominal Skrotal Birleşme Mikro Penis Üretral Meatus Sağ Gonad Sol Gonad

21 Kimler CFB açısından tetkik edilmeli İzole perineal hipospadias İzole mikropenis (< 2,5 cm) İzole kliteromegali ( 1 cm) Dış genitalyamaskülinizasyonskoru < 11 olan genital anomali kombinasyonları UK Guidance On The Initial Evaluation Of An Infant Or An Adolescent With A Suspected Disorder Of Sex Development. Clin Endocrinol(Oxf) Apr 16.

22 Genetik inceleme Karyotip Sitogenetik analiz FISH (Y kromozomu) PCR (SRY)

23 Görüntüleme Ultrasonografi Mülleriyanyapıların varlığı? Gonadlarınvarlığı, özellikleri, lokalizasyonu Magnetik Rezonans (MR) Laparoskopi

24 Laboratuar 17- OH progesteron (17-OHP) 11-deoksikortizol Testosteron (T) Dihidrotestosteron (DHT) Δ4 Androstenedion HCG testi

25 Kolesterol Pregnenolon 17α hidroksilaz 17α -OH Pregnenolon 3β hidroksisteroid dehidrojenaz 17,20 dezmolaz Dehidroepiandrosteron Östriol Progesteron 17α- OH Progesteron Androstenedione Östron 21 hidroksilaz 17β-HSD Aromataz 11 deoksikortikosteron (DOC) 11- Deoksikortizol Testosteron Östradiol 11β hidroksilaz 5α- redüktaz Kortikosteron Kortizol Dihidrotestosteron (DHT) Aldosteron

26 Laboratuar Testosteron/ DHT 5α- redüktaz eksikliği Δ4 Androstenedion/ Testosteron 17β-HSD eksikliği 17 OH pregenenelon/ 17- OH progesteron 3βHSD eksikliği

27 Yetersiz virilize erkek 46, XY 46,XY/45,X Testosteron N veya Testosteron DHT HCG testi Prokürsörler HCG testi Yanıt yok Mutasyon analizi Androjen reseptör direnci 5α- redüktaz eksikliği Testosteron sentez defekti Testiküler farklılaşma Defekti (SRY, WT1, SOX9) Mikst gonadal disgenezi

28 Virilize Kız 46, XX 17-OHP 11-deoksikortizol Overler USG veya Laparaskopi Ovotestis Mutasyon analizi Na, K 17-OHP N DHEAS N Δ 4, T Annede virilizasyon Postnatal androjenlerde Çok düşük E2 21-OH az eksikliği 11β-OH az eksikliği Maternal androjenler? Tümör? İyatrojenik? Aromataz eksikliği Ovotestiküler sendrom

29 Cinsiyet Tespit Komisyonu Çocuk Endokrinolojisi Çocuk Cerrahisi/Ürolojisi Çocuk Psikiyatrisi Klinik Genetik Jinekoloji Biyokimya (endokrin testler konusunda uzman)

30 Soru ve katkılar lütfen Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Kliniği