(*26/12/2003 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır)

Transkript

1 Çal ma ve Sosyal Güvenlik Bakanl ndan: Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çal malarda Sa l k ve Güvenlik Önlemleri Hakk nda Yönetmelik* (*26/12/2003 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) B R NC BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tan mlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeli in amac ; i çilerin, kanserojen ve mutajen maddelere maruziyetinden kaynaklanan risklerden korunmas için bu maddelere maruziyetin önlenmesi de dahil olmak üzere gerekli sa l k ve güvenlik önlemlerini belirlemektir. Kapsam Madde 2 Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 say l Kanunu kapsam na giren; a) Çal anlar n kanserojen ve mutajen maddelere maruz kalma riski bulunan i lerin yap ld i yerlerinde bu Yönetmelik hükümleri uygulan r. b) Asbest ile çal malarda, Asbestle Çal malarda Sa l k ve Güvenlik Önlemleri Hakk nda Yönetmelikte belirtilen hükümlerle birlikte bu Yönetmeli in daha iyi koruma öngören hükümleri de uygulan r. c) Bu Yönetmelikte belirtilen daha s k ve özel önlemler sakl kalmak kayd ile, bu Yönetmelik kapsam na giren i yerlerinde, Sa l ve Güvenli i Yönetmeli i hükümleri de uygulan r. d) Sadece radyasyona maruziyetin söz konusu oldu u çal malarda uygulanmaz. Dayanak Madde 3 Bu Yönetmelik, 4857 say l Kanununun 78 inci maddesine göre haz rlanm t r. Tan mlar Madde 4 Bu Yönetmelikte geçen; a) Kanserojen madde: 1. Solundu unda, a z yoluyla al nd nda, deriye nüfuz etti inde kanser olu umuna neden olan veya kanser olu umunu h zland ran maddeleri, 2. Ek-I de belirtilen maddeler, i lemler ve bu i lemler s ras nda ortaya ç kan maddeleri, b) Mutajen madde: Solundu unda, a z yoluyla al nd nda, deriye nüfuz etti inde kal t msal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin olu umunu h zland ran maddeleri, c) S n r de er: Kanserojen ve mutajen maddenin, i çinin solunum bölgesinde bulunan havadaki, Ek-III de belirlenen referans zaman aral ndaki, zaman a rl kl ortalama konsantrasyonunu, d) Bakanl k: Çal ma ve Sosyal Güvenlik Bakanl n, ifade eder. K NC BÖLÜM verenin Görev ve Sorumlulu u Risk De erlendirmesi Madde 5 Kanserojen ve mutajen maddelere maruziyet riski bulunan i lerde çal anlar n, bu maddelere maruziyet ekli, maruziyet miktar ve maruziyet süresi belirlenerek risk de erlendirmesi yap lacak ve al nmas gerekli sa l k ve güvenlik önlemleri belirlenecektir. Risk de erlendirmesi yap l rken çal ma artlar, maruziyet ekli ve derecesi dikkate al narak, risk de erlendirmesinin geçerli oldu u süre ile hangi aral klarla yenilenece i belirlenecek ve her durumda en az be y lda bir defa yenilenecektir. Risk de erlendirmesi, ayr ca çal ma artlar nda maruziyet düzeyini etkileyebilecek herhangi bir de i iklik oldu unda da yeniden yap lacakt r. veren, risk de erlendirmesinde kullan lan bilgileri istenmesi halinde yetkili makamlara vermek zorundad r. Risk de erlendirmesinde kanserojen ve mutajen maddelerin, deri yolu da dahil olmak üzere vücuda giri yollar n n tümü dikkate al nacakt r. Risk de erlendirmesi yap l rken, i veren özel risk alt ndaki i çilerin sa l k ve güvenliklerini dikkate alacak ve kanserojen ve mutajen maddelerle çal mak istemeyenlerin bu istekleri de dikkate al nacakt r. Kullan m n Azalt lmas Madde 6 verenler a a da belirtilen hususlara uymakla yükümlüdürler: a) veren, teknik olarak mümkün oldu u hallerde, i çilerin sa l ve güvenli i aç s ndan kullan m ko ullar nda tehlikesiz veya daha az tehlikeli madde, kar m veya proses kullanarak i yerindeki kanserojen veya mutajen maddelerin kullan m n azaltacakt r.

2 b) veren, kanserojen veya mutajen maddelerin de i tirilmesi konusunda yap lan ara t rma sonuçlar n, istenmesi halinde Bakanl a vermek zorundad r. Maruziyetin Önlenmesi ve Azalt lmas Madde 7 Kanserojen veya mutajen maddelerle yap lan çal malarda maruziyetin önlenmesi ve azalt lmas için: a) Bu Yönetmeli in 5 inci maddesi uyar nca yap lan risk de erlendirmesi sonucunda çal anlar n sa l ve güvenli i yönünden risk bulundu unun ortaya ç kmas halinde çal anlar n tehlikeli maddelere maruziyeti önlenecektir. b) Kanserojen veya mutajen madde veya kar mlar n veya bu maddelerin kullan ld prosesin de i tirilmesinin teknik olarak mümkün olmad hallerde, bu maddelerin üretiminde ve kullan lmas nda teknik imkanlara göre tam kapal sistemler kullan lacakt r. c) Kapal sistemle çal man n teknik olarak mümkün olmad hallerde çal anlar n maruziyeti mümkün olan en az düzeye indirilecektir. d) Çal anlar n kanserojen veya mutajen maddelere maruziyeti, Ek-III de verilen s n r de erleri a mayacakt r. e) veren kanserojen veya mutajen maddelerin kullan ld i lerde a a daki önlemleri alacakt r. 1) yerinde kullan lacak kanserojen veya mutajen madde miktar belirlenecek ve yap lan i için gereken miktardan fazla madde bulunmas önlenecektir. 2) Kanserojen veya mutajen maddelere maruz kalan veya kalabilecek i çi say s mümkün olan en az say da olacakt r. 3) Kanserojen veya mutajen maddelerin çal ma ortam na yay lmas n önlemek veya en aza indirmek için proses tasar m uygun ekilde yap lacak ve gerekli mühendislik kontrol önlemleri al nacakt r. 4) Kanserojen veya mutajen maddelerin kayna ndan lokal veya genel havaland rma sistemi veya di er yöntemlerle çal lan ortamdan d ar at lmas, halk sa l ve çevreye zarar vermeyecek ekilde yap lacakt r. 5) Herhangi bir kaza sonucunda veya beklenmeyen bir ekilde kanserojen veya mutajen maddelerin ortama yay lmas halinde, bu durumun erken tespiti için uygun ölçüm sistemleri bulunacakt r. 6) Uygun çal ma yöntemleri ve i lemler kullan lacakt r. 7) Al nan di er önlemlerle toplu koruman n sa lanamad ve/veya maruziyetin önlenemedi i durumlarda uygun ki isel korunma yöntemleri kullan lacakt r. 8) Özellikle i yeri taban, duvarlar ve di er yüzeyler düzenli olarak temizlenecek ve hijyen artlar sa lanacakt r. 9) Çal anlar bilgilendirilecektir. 10) Kanserojen veya mutajen maddelere maruz kal nan veya maruz kalma ihtimali bulunan yerler uygun ikaz levhalar ve güvenlik i aretleri ile belirlenecektir. Bu yerlerde sigara kullan lmas n n ve yeme, içmenin yasak oldu unu belirten ikaz levhalar bulunacakt r. 11) Yüksek düzeyde maruziyete neden olabilecek acil durumlar için plan yap lacakt r. 12) Kanserojen veya mutajen maddelerin güvenli ekilde depolanmas, ta nmas veya i lem görmesi için bu maddeler aç kça ve görünür ekilde etiketlenmi, s zd rmaz kapal kaplarda bulundurulacakt r. 13) At klar n i çiler taraf ndan güvenli bir ekilde toplanmas, depolanmas ve uzakla t r l p zarars z hale getirilmesinde aç kça ve görünür ekilde etiketlenmi, s zd rmaz kapal kaplar kullan lacakt r. Yetkili Makama Bilgi Verilmesi Madde 8 Bu Yönetmeli in 5 inci maddesi uyar nca yap lan risk de erlendirmesi sonucunda çal anlar n sa l ve güvenli i yönünden risk bulundu u saptanan i lerde, Bakanl kça istendi inde, i veren a a daki konularda yeterli bilgileri vermek zorundad r. a) yerinde kanserojen veya mutajen maddelerin kullan ld prosesler ve/veya i lemler ile bu maddelerin kullan lma nedeni, b) Kanserojen veya mutajen maddeler ve preparatlar ile bunlar içeren maddelerin i yerinde üretilen ve kullan lan miktar, c) Maruz kalan i çi say s, d) Al nan koruyucu önlemler, e) Kullan lan koruyucu araç ve gerecin türü, f) Maruziyet ekli ve düzeyi, g) kame yap l p yap lamad. Beklenmeyen Maruziyet Madde 9 Çal anlar n yüksek düzeyde maruziyetine neden olabilecek beklenmedik bir olay veya kaza halinde: a) veren, çal anlara durum hakk nda derhal bilgi verecektir. b) Yüksek düzeydeki maruziyet nedeni ortadan kalk p, durum normale dönünceye kadar; 1) Etkilenmi alana, sadece onar m ve di er zorunlu i leri yapacak ki ilerin girmesine izin verilecektir. 2) Etkilenmi alana girecek ki ilerin koruyucu giyim e yas ve solunum cihaz kullanmalar sa lanacakt r. Her bir i çi etkilenmi alanda mümkün oldu unca k sa süreli çal t r lacak ve bu durum süreklilik arz etmeyecektir. 3) Koruyucu araç ve gereci bulunmayan i çilerin etkilenmi alanda çal mas na izin verilmeyecektir.

3 Öngörülebilir Maruziyet Madde 10 çilerin maruziyetinin önemli ölçüde artma olas l bulunan bak m, onar m gibi i lerde: a) Maruziyetin azalt lmas için tüm teknik önlemler al nacakt r. Teknik önlemlerin yeterli olmad durumlarda i veren, i çilerin ve/veya temsilcilerinin de görü lerini alarak bu i lerde çal an i çilerin korunmas için maruziyet süresini en aza indirecektir. Yukar da belirtilen bak m, onar m gibi i lerde çal anlar n, yüksek düzeyde maruziyete neden olabilecek ko ullar n devam süresince, koruyucu giyim e yas ve solunum cihaz kullanmalar sa lanacakt r. Bu ko ullarda, çal malar mümkün oldu unca k sa süreli olacak ve bu ko ullar n süreklilik arz etmesi engellenecektir. b) Yukar da belirtilen i lerin yap ld alanlar belirlenerek aç k bir ekilde i aretlenecek ve yetkili olmayan ki ilerin bu alanlara girmesi önlenecektir. Riskli Alanlara Giri Madde 11 veren, bu Yönetmeli in 5 inci maddesi uyar nca yap lan risk de erlendirmesine göre sa l k ve güvenlik yönünden risk bulunan alanlara, sadece görevli ki ilerin girmesi ve bunlar n d ndaki ki ilerin girmemesi için gereken önlemleri alacakt r. Hijyen ve Ki isel Korunma Madde 12 veren kanserojen ve mutajen maddelerle kirlenme olas l bulunan i lerde a a daki önlemleri alacakt r: a) Kanserojen ve mutajen maddelerle kirlenme olas l bulunan yerlerde çal anlar n sigara içmeleri, yemeleri ve içmeleri önlenecektir. b) Çal anlara, i e özel koruyucu giyim e yas verilecek ve kendi elbiseleri ile koruyucu giyim e yalar n n ayr yerlerde saklanmas için iki ayr elbise dolab verilecektir. c) Çal anlara uygun ve yeterli y kanma yeri, tuvalet ve temizlik malzemesi sa lanacakt r. d) Koruyucu araç ve gereçler özel yerlerde ve uygun artlarda saklanacakt r. Bu araçlar kullan lmadan önce ve her kullan mdan sonra kontrol edilecek ve temizlenecektir. Ar zal olanlar tamir edilecek veya de i tirilecektir. Bu önlemler çal anlara maddi yük getirmeyecektir. E itim Madde 13 veren, i çilerin ve/veya temsilcilerinin yeterli ve uygun e itim almalar n sa layacak, i çilere özellikle a a daki konularda gerekli bilgi ve talimat verecektir: a) Sa l etkileyebilecek riskler ile sigara içmenin getirece i ek riskler, b) Maruziyeti önlenmek için al nmas gerekli önlemler, c) Hijyen kurallar, d) Koruyucu malzeme ve giyim e yalar n n kullan lmas, e) Kazalar n önlenmesi ve kaza halinde kurtarma çal malar da dahil yap lmas gereken i ler, Yeni bir risk ortaya ç kt nda veya risklerde de i iklik oldu unda e itim yenilenecek ve belirli aral klarla tekrarlanacakt r. veren kanserojen ve mutajen madde içeren tesis ve kaplar n üzerinde bulunmas gereken etiket, uyar ve tehlike i aretleri ile ilgili olarak i çilere gerekli bilgi ve e itimi verecektir. çilerin Bilgi Alma Hakk Madde 14 veren, i çilerin özellikle a a da belirtilen konularda bilgi almalar n sa layacakt r. a) çiler ve/veya temsilcilerinin bu Yönetmelik hükümlerinin i yerinde uygulanmas n izleme ve özellikle a a daki konulardaki uygulamalara kat lma haklar vard r: 1) verenin koruyucu giyim e yas ve koruyucu ekipman n etkinli ini belirleme sorumlulu u sakl kalmak kayd yla, koruyucu giyim e yas ve ekipman n seçimi, giyilmesi ve kullan lmas n n çal anlar n sa l k ve güvenli i yönünden etkilerinin belirlenmesinde. 2) verenin sorumlulu u sakl kalmak kayd ile, bu Yönetmeli in 10 uncu maddesi (a) bendinde belirtilen i lerde al nacak önlemlerin belirlenmesinde. b) Bu Yönetmeli in 10 uncu maddesinde belirtilen i ler de dahil olmak üzere maruziyetin yüksek olabilece i durumlar hakk nda, i çiler ve/veya temsilcileri en k sa sürede bilgilendirilecektir. Olay n nedenleri, al nmas gerekli önlemler ve durumun düzeltilmesi için yap lmas gerekli i ler hakk nda bilgi verilecektir. c) veren, risk de erlendirmesine göre, çal anlar n sa l ve güvenli i yönünden riskli olan i lerde çal anlar n güncellenmi listesini ve bunlar n maruziyet durumlar n belirten kay tlar tutar. d) Yukar da (c) bendinde belirtilen liste ve kay tlar ; i yeri hekimi, i yerinde sa l k ve güvenlikten sorumlu ki iler ve/veya yetkili merciler inceleme hakk na sahiptirler. e) Her i çi kendisi ile ilgili ki isel bilgileri alma hakk na sahiptir. f) çiler ve/veya temsilcileri bilgilerin tümünü isimsiz olarak alma hakk na sahiptir. çilerin Görü lerinin Al nmas ve Kat l m n n Sa lanmas Madde 15 veren, bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen konularda Sa l ve Güvenli i Yönetmeli i nin 11 inci maddesine uygun olarak i çilerin veya temsilcilerinin görü lerini alacak ve kat l mlar n sa layacakt r.

4 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Çe itli Hükümler Sa l k Gözetimi Madde 16 çiler a a daki hususlar göz önünde bulundurularak sa l k gözetimine tabi tutulacakt r: a) veren, bu Yönetmeli in 5 inci maddesi uyar nca yap lan risk de erlendirmesine göre sa l k ve güvenlik yönünden risk bulunan i lerde çal anlar n, sa l k durumlar n n gözetim alt nda tutulmas için i yerinde gerekli düzenlemeleri yapacakt r. b) Sa l k gözetimi, maruziyet ba lamadan önce yap lacak ve daha sonra da düzenli aral klarla sürdürülecektir. yerinde ki isel ve mesleki hijyen önlemlerinin derhal al nabilmesi mümkün olacak ekilde gerekli düzenleme yap lacakt r. c) Çal anlardan birinde kanserojen veya mutajen maddelere maruziyet nedeniyle olu tu u üphesi bulunan bir sa l k sorunu görüldü ünde, ayn ekilde maruz kalan di er ki iler de sa l k gözetiminden geçirileceklerdir. Bu durumda, maruziyet riskini belirlemek üzere yeniden risk de erlendirmesi yap lacakt r. d) Çal anlar n sa l k gözetimi ile ilgili ki isel sa l k kay t sistemi bulunacakt r. yeri hekimi her çal an için, al nmas gerekli koruyucu önlemler konusunda önerilerde bulunacakt r. e) Çal anlara, maruziyet sona erdikten sonra da yap lmas gerekli sa l k gözetimi hakk nda bilgi verilecektir. f) Çal an n kendisi veya i veren, sa l k gözetimi sonuçlar n n yeniden de erlendirilmesini isteyebilir. Çal anlar, kendilerine ait sa l k gözetimi sonuçlar na ait bilgileri alma hakk na sahiptir. g) Çal anlar n sa l k gözetiminde dikkat edilmesi gereken hususlar Ek II de verilmi tir. h) Kanserojen veya mutajen maddelere maruziyet sonucu ortaya ç kan meslek hastal klar Bakanl a bildirilecektir. Kay tlar n Saklanmas Madde 17 Bu Yönetmeli in 14 üncü maddesinin (c) bendinde ve 16 nc maddesinin (d) bendinde belirtilen kay tlar maruziyetin sona ermesinden sonra en az k rk y l süre ile saklanacakt r. yerinde faaliyetin sona ermesi halinde i veren bu kay tlar Bakanl a vermek zorundad r. S n r De erler Madde 18 Kanserojen ve mutajen maddelerin s n r de erleri Ek-III te verilmi tir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Son Hükümler lgili Avrupa Birli i Mevzuat Madde 19 Bu Yönetmelik, 28/6/1990 tarihli ve 90/394/EC say l, 27/6/1997 tarihli ve 97/42/EC say l ve 29/4/1999 tarihli ve 1999/38/EC say l Avrupa Birli i Direktifleri esas al narak haz rlanm t r. Yürürlük Madde 20 Bu Yönetmelik yay m tarihinde yürürlü e girer. Yürütme Madde 21 Bu Yönetmelik hükümlerini Çal ma ve Sosyal Güvenlik Bakan yürütür

5