Sayı : 2013/189 2 Tarih : Ö Z E L B Ü L T E N. Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KONUSUNDA YENĠ DÜZENLEMELER

Transkript

1 Sayı : 2013/189 2 Tarih : Ö Z E L B Ü L T E N Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KONUSUNDA YENĠ DÜZENLEMELER 1

2 Yasal düzenlemeler İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili olarak aşağıdaki kanun, yönetmelik ve tebliğler yayımlanmıştır sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu ( gün ve sayılı resmi gazete), 2-İş Sağlığı ve güvenliği yönetmeliği ( gün ve sayılı resmi gazete), 3-İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik ( gün ve sayılı resmi gazete), 4-İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirmesi yönetmeliği ( gün ve sayılı resmi gazete), 5-İş güvenliği uzmanlarının görev, yetki, sorumluluk ve eğitimleri hakkında yönetmelik ( gün ve sayılı resmi gazete), 6-İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işyeri tehlike sınıfların tebliği ( gün ve sayılı resmi gazete). Bu bültenimizde sözkonusu kanun, yönetmelik ve tebliğlerle yapılan düzenlemeler hakkında özet bilgiler verilmiştir. 2 Risk değerlendirme yükümlülüğü İşveren, çalşma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Ekip aşağıdakilerden oluşur. a)işveren veya işveren vekili, b)işyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri, c)işyerindeki çalışan temsilcileri, d)işyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar Risk değerlendirmesi, tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlike tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol

3 tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamalarını izleyerek gerçekleştirilir. Tehlikeler tanımlanırken, işyeri bina ve eklentilerine, işyerinde yürütülen faaliyetler ve işlemlere, iş ekipmanlarına, kullanılan maddelere, atıklara, çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetim kayıtlarına, genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplara, kadın çalışanların durumuna, işyerinin teftiş sonuçlarına, işyerinde meydana gelen ancak yaralanma ve ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da ekipmanın zarara uğramasına yol açan olaylara ait kayıtlara, ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçlarına, varsa daha önce yapılmış risk değerlendirme çalışmalarına, acil durum planlarına, sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlara ilikin bilgiler toplanır. Toplanan bilgiler ışığında, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuatta yer alan hükümler de dikkate alınarak çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarından oluşan veya bunların etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir ve kayda alınır. Risk değerlendirmesi; gerçekleştiren kişilerin isimleri ile bunların iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri, gerçekleştirildiği tarih ve geçerlik tarihi, belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler, tespit edilen riskler, düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesini kapsayacak şekilde dokümante edilir. Yapılmış olan risk değerlendirmesi, tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı ayda bir yenilenir. 3 Risk değerlendirme ekibinde iş güvenliği uzmanı ile işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu, -50 den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için , -50 den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için , -Diğer işyerleri için tarihinden itibaren aranır. Risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene üçbin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için dörtbin beģyüz Türk Lirası, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlamayan işverene bin beģyüz Türk Lirası idari para cezası verilir.

4 ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile ilgili yükümlülükler İşverenler, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi ile yükümlüdürler. Bu yükümlülüğünü aşağıdaki yöntemlerden biri ile yerine getirebilir. 1-Gerekli nitelikleri haiz olması halinde tehlike sınıfı ve çalışan sayısını dikkate alarak bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir. 2-İşyerinde gerekli niteliklere sahip personel bulunmaması halinde bu yükümlülüklerin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden (OSGB) hizmet alarak yerine getirebilir. İşveren, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda İSGB (işyeri sağlık ve güvenlik birimi) kurar. Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir. İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri çalışanlara mali yük getirmeyecek şekilde sunulur. ĠĢyeri sağlık ve güvenlik birimi (ĠSGB) İSGB; en az bir işyeri hekimi ile işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip en az bir iş güvenliği uzmanının görevlendirilmesiyle oluşturulur. İSGB lerde aşağıdaki şartlar aranır. 4 -İSGB, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesine ve çalışan personel sayısına uygun büyüklükte bir yerde kurulur. Bu birimin asıl işin yürütüldüğü mekanda ve giriş katında kurulması esastır. -Bu birimlerde sekizer metrekareden az olmamak üzere bir iş güvenliği uzmanı odası ile işyeri hekimi tarafından kullanılmak üzere bir muayene odası ve 12 metrekareden az olmamak üzere bir ilk yardım ve acil müdahale odası bulunur. Tam zamanlı görevlendirilecek bir işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı için aynı şartlarda ayrı birer oda tahsis edilir. -İSGB lerde yönetmeliğin (1) nolu ekindeki asgari malzeme ile işyerinde çalışanların acil durumlarda en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur. -İSGB nin bölümleri aynı alanda bulunur. -Sağlık bakanlığından ruhsatlı sağlık hizmeti sunucusu olan işyerlerinde kurulacak İSGB lerde ilk yardım ve acil müdahale odası şartı ve (1) nolu ekteki araç ve gereçler ile ulaşım amaçlı araç bulundurma zorunluluğu aranmaz.

5 ĠĢ Güvenliği uzmanlarının nitelikleri ve görevlendirmesi İşverence iş güvenliği uzmanı görevlendirilecekler iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmak zorundadırlar. İş güvenliği uzmanlarından (C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilirler. İş güvenliği uzmanlığı belgeleri meslekleri, çalışmaları ve sınavda başarılı olmalarına göre Çalışma Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir. ĠĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla sağlanacak Ģartlar Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekli olmayan hallerde işveren, görevlendirdiği kişi veya OSGB lerin görevlerini yerine getirme amacı ile asgari aşağıdaki şartları sağlar ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde işveren, -İşyeri hekimi ile diğer sağlık personeline ve iş güvenliği uyarınca 8 metrekareden az olmamak üzere toplam iki oda temin eder, -İşyerinde ayrıca acil durumlarda çalışanların en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurur, den az çalışanı olan işyerlerinde işveren, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetini etkin verebilmesi için çalışma süresince kullanılmak üzere uygun bir yer sağlar, 3-Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları gibi yerlerde bulunan ve 50 den az çalışanı olan işverenlerin yürütecekleri iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri için; koordinasyon yönetim tarafından sağlanmak üzere ortaklaşa kullanılabilecek bir mekan oluşturulabilir. Bu mekandan sunulacak toplam çalışan sayısı 50 den az olması durumunda yukarıdaki ikinci madde, 50 den fazla olması halinde ise yukarıdaki birinci madde hükümlerine uygunluk sağlanır. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesi için ayrılan çalışma yerlerinin bölüm ve birimlerinin aynı alan içerisinde bulunması esastır. Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunlu olmayan hallerde, işyerlerinde yukarıdaki şartları karşılayan birim, düzenli sağlık raporları bakımından İSGB olarak kabul edilir.

6 Ortak sağlık ve güvenlik birimi (OGSB) OSGB kurulabilmesi çalışan en az bir; ve hizmet sunabilmesi için tam süreli iş sözleşmesiyle -İşyeri hekimi -İş güvenliği uzmanı -Diğer sağlık personeli İstihdamı zorunludur. OSGB lerde tam süreli görevlendirilenler, başka bir OSGB de veya işyerinde aynı unvanla veya çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirilen eğitim kurumlarında eğitici olarak görev alamaz. OSGB ler, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesine ve personel sayısına yetecek asgari büyüklükte, işyeri hekimi tarafından kullanılmak üzere en az 10 metrekarelik bir muayene odası, 15 metrekarelik ilk yardım ve acil müdahale, 10 metrakarelik iş güvenliği uzmanı odaları ile 12 metrekarelik bekleme yeri, uygun büyüklükte arşiv odası ve en az bir tuvalet ve lavobodan oluşur. OSGB ler yetki aldıkları adresin bulunduğu il ve sınır komşusu illerde hizmet sunmaya yetkilidir. Sınır illerin dışında hizmet verebilmesi için yönetmelikte belirtilen şartları sağlayarak o illerde şube açılması zorunludur. 6 OSGB lerin, işyerlerine hizmet verdikleri sürece yetki aldıkları adreste, açık ve faaliyette bulunması esastır. Günlük çalışma süresi içinde verilen hizmet ve faaliyetler konusunda yetkili bir kişinin OSGB de hazır bulunması sağlanır. OSGB ler tapu kütüğüne işyeri olarak kayıtlı bölümleri hariç mesken olarak kullanılan çok katlı binalarda ve işyeri olarak kayıtlı olsa dahi bodrum katlarda kurulamaz. OSGB lerin zemin katta veya müstakil binalarda kurulması esastır. Ancak, tapu kütüğüne mesken oalrak kayıtlı binalarda yer alan bölümlerin tamamının yetkili idarelerce işyeri olarak ruhsatlandırılmış olması şartıyla bu bölümlerde OSGB kurulabilir. Görevlendirme belgesi ve sözleģme -İşyerinde çalışanlar arasından işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi durumunda bu kişilerle işveren arasında; OSGB lerden hizmet alınması durumunda OSGB ile işveren arasında sözleşme imzalanır. -Sözleşme ve görevlendirme belgeleri üç nüsha halinde ve yönetmelikteki eklerine uygun olarak aşağıda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde düzenlenir.

7 1)Yönetmeliğin 3 nolu ekine uygun sözleşme düzenlenir ve nüshalardan biri işveren tarafından, biri OSGB tarafından saklanır. Son nüsha beş iş günü içinde işveren veya OSGB tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne bildirilir. OSGB, sözleşme yaptığı işyerine hizmet verecek işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelini bu konuda ayrıca bilgilendirir. 2)İşyerinde çalışanlar arasından görevlendirme yapılması durumunda, işyeri hekimi ile yönetmeliğin 4/a nolu, iş güvenliği uzmanı ile yönetmeliğin 4/b no.lu, diğer sağlık personeli ile yönetmeliğin 4/c nolu, ekindeki örneğe uygun sözleşme veya görevlendirme belgesi düzenlenir ve bu belgenin bir nüshası işveren tarafından, biri sözleşme yapılan kişiler tarafından saklanır. Son nüsha işveren tarafından beş iş günü içinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne gönderilir. 3)İşverenin, işyeri hekimliği, iş güvenliği uzmanlığı veya diğer sağlık personeli görevini kendisinin üstlenmesi durumunda, işveren tarafından yönetmeliğin 6 no.lu ekindeki örneğine uygun çalışma taahhütnamesi iki nüsha halinde düzenlenir ve bu belgenin bir nüshası beş işgünü içinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ne gönderilir. 4)Sözleşme veya görevlendirilmeleri Genel Müdürlükçe onaylanmayan işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli görevlerine başlatılamaz ve yetkilerini kullanamazlar. 5)İSGB ve OSGB lerde görevlendirme zorunluluğu bunların görevlerinden ayrılması durumunda yerine 30 gün içinde aranan niteliklere sahip personel görevlendirilir ve Genel Müdürlüğe bildirilir. 7 Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin (OGSB) BaĢvuruları ve Yetkilendirilmesi -OSGB yetki belgesi almak amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne bir dilekçe ile ve yönetmelikte istenen dilekçe eki belgelerle başvurulur. -OSGB tarafından hazırlanan başvuru dosyası Genel Müdürlükçe incelenir. OSGB nin yönetmelikte belirtilen şartları taşıması halinde, başvuru dosyasında bildirilen tam süreli çalışanlara ait SGK işe giriş bildirgesinin Genel Müdürlüğe gönderilmesini takiben başvuru dosyasında belirtilen adres ve unvana münhasıran, en geç on iş günü içinde yönetmeliğin 2 no.lu ekindeki örneğine uygun yetki belgesi düzenlenir. -Yetki belgeleri OSGB tarafından beş yılda bir vize ettirilir. -OSGB ler yetki belgesi almadan veya süresi içinde vize işlemini tamamlamadan yönetmelik kapsamında belirtilen faaliyetleri yapamazlar. Geçici Hükümler 1-İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgelerine sahip olma şartı aranır.

8 Ancak, çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde 6331 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği den itibaren dört yıl süreyle (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde den itibaren üç yıl süreyle (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılır sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nca verilen işyeri hekimliği, iş güvenliği uzmanlığı ve işyeri hemşiresi sertifikası veya belgesi ile Türk Tabipler Birliği tarafından verilen işyeri hekimliği sertifikası sahiplerinden belgeleri geçersiz sayılanlar, mevcut belge ve sertifikalarını bu kanunun yayımı tarihinden bir yıl içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nca düzenlenecek belge ile değiştirmeleri şartıyla bu kanunla verilen bütün hak ve yetkileri kullanabilirler. Aynı tarihten önce eğitim kurumlarınca verilen işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitimlerini tamamlayanlardan eğitimleri geçersiz sayılanlar ilgili mevzuata göre sınava girmeye hak kazanırlar. 3-Mevcut OSGB lerin durumu -Mevcut OSGB lerin onaylanmış yerleşim planında değişiklik olması halinde fiziki şartların bu yönetmelik hükümlerine uygun olması şartı aranır. -Mevcut OSGB ler bu yönetmeliğin yayımlanmasından ( ) itibaren altı ay içerisinde yönetmeliğin 8 no.lu ekindeki örneğe uygun tabelayı, OSGB nin bulunduğu binanın girişine veya OSGB nin girişine asarlar. Bu yükümlülüğü süresinde yerine getirmeyen OSGB lerin belgesi doğrudan iptal edilir. 8 Yürürlük hükümleri 6331 sayılı kanunun iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri (İSGB, OSGB) ile hükümleri; -50 den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra ( de), -50 den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayım tarihinden itibaren bir yıl sonra ( de), -Diğer iş yerleri için yayım tarihinden itibaren 6 ay sonra ( de) yürürlüğe girer. Saygılarımızla, Hasan Zeki Süzen (YMM) - Ekrem Kayı (YMM) D/A