MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

Transkript

1 MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

2 Türkiye de Sıcaklık

3 Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye haritası incelendiğinde Yükseltiye bağlı olarak batıdan doğuya gidildikçe sıcaklık azalır. Denizel etkiye bağlı olarak kıyı kesimlerimiz iç kesimlere oranla daha sıcaktır. Enlem faktörüne bağlı olarak Karadeniz kıyılarımız hariç, güneyden kuzeye gidildikçe sıcaklık azalır.

4 I. Türkiye nin kuzey kıyılarının güney kıyılarına göre daha soğuk olması, II. Sıcaklığın batıdan doğuya doğru azalması, III. Bitki örtüsünün çeşitlilik göstermesi, IV. Yaz süresinin en uzun sürdüğü kesimlerin Akdeniz Bölgesinin ol ması, Yukarıdaki bilgilerden hangileri Türkiye de sıcaklığın dağılışında enlemin etkili olduğuna örnek olarak göste rilebilir? A) I ve II B) II ve III C) I ve IV D) I ve III E) II ve IV

5 Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye de en düşük ortalama sıcaklıklar Kuzeydoğu Anadolu da görülür.

6 En yüksek ortalama sıcaklıklar Güneydoğu Anadolu bölgesinin güneyinde daha sonra Akdeniz Bölgesinin kıyı kesiminde görülür.

7 En düşük sıcaklık ile en yüksek sıcaklık arasındaki fark 8 dereceden fazladır. Sıcaklık genellikle güneyden kuzeye doğru gidildikçe azalır.

8 Türkiye de Temmuz Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı En düşük sıcaklık, Kuzey Anadolu, Karadeniz kıyıları ve Marmara nın kuzeyinde görülür. En yüksek sıcaklıklar Güneydoğu Anadolu Bölgesinde görülür.

9 Türkiye de yıllık sıcaklık farklarının dağılışı üzerinde; I. Yükselti II. Denizellik III. Bitki örtüsü IV. Yağış miktarı gibi faktörlerden hangileri çok daha etkilidir? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I ve III E) II ve IV

10 Türkiye de Ocak Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı En düşük sıcaklıklar, Kuzeydoğu Anadolu da görülür. En yüksek sıcaklıklar Akdeniz in kıyı kesiminde görülür.

11 Ocak Ayı sıcaklık ortalamalarına baktığımızda en yüksek sıcaklıkların Akdeniz Bölgesinde görüldüğü ortaya çıkmaktadır. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Yağışların yağmur şeklinde olması B) Yükseltisinin az olması C) Daha güneyde yer alması D) Buharlaşma miktarının az olması E) Bitki örtüsü

12 Türkiye de Basınç Ülkemiz, coğrafi konumundan dolayı ve bulunduğu iklim kuşağı nedeniyle yaz ve kış mevsimlerinde farklı basınç merkezlerinden etkilenir. Türkiye yi en çok etkileyen basınç merkezleri a) Sibirya Yüksek Basıncı (Antisiklonu) b) Asor (Azor) Yüksek Basıncı (Antisiklonu) c) Basra Alçak Basıncı (Siklonu) d) İzlanda Alçak Basıncı (Siklonu)

13 Sibirya Yüksek Basıncı (Siklonu) Sibirya Üzerinde oluşur. Türkiye yi kışın etkiler. Soğuk ve kar getirir.

14 Azor (Asor) Yüksek Basıncı (Antisiklonu)Kimi kaynaklarda Orta Avrupa Yüksek basıncı Atlas okyanusu üzerindeki Azor adaları çevresinden Türkiye ye sokulur. Kışın etkilidir. Soğuk ve kar getirir. Azor Adaları

15 Ülkemizde kış aylarının çok çetin geçmesinde aşağıdaki basınç merkezlerinden hangisi daha çok etkili olmaktadır? A) İzlanda A.B. B) Sibirya Y.B. C) Basra A.B. D) Asor A.B. E) Ekvatoral A.B.

16 Basra Alçak Basıncı (Siklonu) Basra Körfezi çevresinde oluşur. Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde etkilidir. Havadaki nemi kurutarak sıcaklık ve buharlaşmayı artırır. Türkiye de yaz mevsiminde etkilidir.

17 İzlanda Alçak Basıncı (Siklonu) İzlanda üzerinde oluşur. Türkiye de kışın ve ilkbaharda etkili olur. Türkiye de kışın ılık geçmesine neden olur. İZLANDA

18 Türkiye yi Etkileyen Yerel Rüzgarlar KARAYEL YILDIZ POYRAZ LODOS KIBLE KESİŞLEME

19 Aşağıdaki rüzgarlardan hangisi estiğinde Güneydoğu Anadolu Bölgesinde sıcaklıklarda artışın yanında tarım ürünlerinin olgunlaşmasında bir hızlanma meydana gelir? A) Lodos B) Samyeli C) Kıble D) Karayel E) Hamsin

20 Yerel Rüzgarlar Not: Karayel, Yıldız, Poyraz Türkiye de sıcaklığı düşürür. Lodos, Kıble, Keşişleme (Samyeli) sıcaklığı artırır. Not: Ege denizinde yazın poyraz benzeri rüzgarlar tam kuzeyden eserler. Eski yunanlılar bu rüzgarlara, ticaret rüzgarları anlamına gelen Etesia demişler. Bugün de, Dünya Literatüründe Ege denizinde yazın kuzeyden esen rüzgarlara ETEZYEN denilmektedir.

21 Türkiye de Fön Rüzgârının Etkisi Bir dağ yamacını aşarak diğer yamaçtan aşağı doğru esen ve sıcaklığı arttıran rüzgara fön rüzgarı denir. Fön rüzgarları Kuzey Anadolu dağları ile Toros dağlarının Anadolu ya bakan kesimlerinde çok etkilidir. Ürünlerin erken hasat olmasını sağlamasına rağmen orman yangınlarına da yol açabilir.

22 Türkiye de Nem ve Yağış Nemlilik ve Yağış Türkiye de; Bitki dağılışı ve Çeşitliliği Nüfus ve Yerleşme Ekonomik faaliyetlerin dağılışı üzerinde etkilidir.

23 Türkiye de fazla yağış alan yerler (1000 mm den fazla); 1) Doğu Karadeniz Bölümü 2) Batı Karadeniz Bölümü 3) Doğu Anadolu nun bazı dağlık alanları 4) Akdeniz in kıyı kesimi 5) En fazla yağış alan il RİZE DİR.(2400mm)

24 Türkiye nin en yağışlı yerleri Ülkemizin en yağışlı bölgelerinin nedenlerini fiziki haritaya bakarak açıklamaya çalışınız. Batı Karadeniz Doğu Karadeniz Menteşe yöresi Antalya

25 Türkiye de orta derecede yağış alan yerler ( mm) Akdeniz, Marmara, Orta Karadeniz, Doğu Anadolu ve İç Anadolu nun kuzey kesimleri

26 Türkiye de en az yağış alan yerler (500m nin altında); Bölge olarak İç Anadolu daha sonra Güneydoğu Anadolu gelir. Yer Olarak Tuz gölü çevresi ile Iğdır Ovası (250mm)

27 Türkiye nin en az yağışlı yerleri Ülkemizin en kurak bölgelerinin nedenlerini açıklamaya çalışınız. Ergene havzası Iğdır ovası Tuz Gölü çevresi Güneydoğu

28 Türkiye de Oluşumlarına Göre Yağış Tipleri Yamaç (Orografik) Yağışları Nemli hava kütlesinin bir yamaç boyunca soğuması sonucu oluşurlar. Çoğunlukla dağların denize bakan yamaçlarında görülür. Ülkemizde Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde görülür.

29 Konveksiyonel (Yükselim) Yağışları Isınarak Yükselen havanın soğuyup yağış olarak düşmesiyle oluşurlar. En fazla İç Anadolu (Kırkikindi Yağışları da denir) bölgemizde görülür. Özellikle ilkbahar aylarında oluşur.

30 Cephesel (Frontal) Yağışları Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaştığı alanlarda, sıcak havanın soğuk havanın üzerine çıkarak soğuması ve yoğunlaşmasıyla oluşan yağışlardır. Ülkemizde daha çok kış aylarında görülür. Ülkemizin genelinde görülür. (En çok ege ve Marmara Bölgesinde)

31 TÜRKİYE DE GÖRÜLEN YAĞIŞ TİPLERİ YAMAÇ YAĞIŞLARI: Akdeniz in güneye, Karadeniz in kuzeye bakan yamaçlarında görülür. CEPHE YAĞIŞLARI: En çok ülkemizin batı kesimlerinde görülmektedir. YÜKSELİM YAĞIŞLARI: En çok ülkemizin iç kesimlerinde etkilidir.

32

33 Türkiye de Görülen İklim Tipleri Türkiye nin coğrafi konumu, çevresindeki denizler ve yer şekillerinden dolayı farklı iklim tipleri oluşmuştur.

34 Türkiye de Görülen İklim Tipleri Karasal İklim Akdeniz İklimi Karadeniz İklimi

35 I. Çok çeşitli tarım ürünlerinin yetiştirilmesi II. Balıkçılığın Karadeniz bölgesinde daha yaygın olması III. Çeşitli akarsu rejimlerinin görülmesi IV. Ege de deniz etkisinin iç kesimlere ulaşması Yukarıdakilerden hangisi Türkiye de çok çeşitli iklim tiplerinin görülmesine bir örnektir? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I ve III E) II ve IV

36 KARASAL İKLİM Bu iklim tipi: Doğu Anadolu İç Anadolu Güneydoğu Anadolu İç Batı Anadolu Ergene Havzasında etkilidir. Bu iklim tipinde yıllık sıcaklık farkı fazladır. Bu iklim tipi iki alt gruba ayrılır.

37 I. Gözlemci bulunduğu yörede yazların yağmurlu, kışların kar yağışlı geçtiğini, II. Gözlemci ise bulunduğu yörede yıllık sıcaklık farkının az, yağışların mevsimlere daha düzenli dağıldığını söylemektedir. Buna göre, I. ve II. gözlemci haritada numaralanmış yörelerin hangisinde bulunmaktadır? I. Gözlemci II. Gözlemci A) 1 2 B) 2 3 C) 4 5 D) 1 5 E) 3 2

38 Ilıman Karasal İklim Bu İklim tipine; Güneydoğu Anadolu da İç Anadolu da Ergene Havzasında Kıyı bölgelerinin iç kesimlerinde Doğu Anadolu nun Yüksekliği az olan yerlerinde rastlanır.

39 Ilıman Karasal İklimin Özellikleri Ocak ayı sıcaklık ortalaması 0 derecedir. Temmuz ayı sıcaklık ortalaması 25 derecedir. Yıllık yağış miktarı ortalama 550 mm dir Yağışın en fazla olduğu mevsim İlkbahardır. Yaz ayları kuraktır. Ör: Konya yıllık yağış miktarı 322 mm, Iğdır da 260 mm dir. Bu iklim bölgesinde yer alan Güneydoğuda en yüksek yaz sıcaklığı yaşanır. Ilıman karasal iklim bölgesinin doğal bitki örtüsü bozkırdır.

40 Sert Karasal İklim Bu İklim tipi; Ardahan Kars Erzurum Ağrı illerinde görülür.

41 Yıllık yağış miktarı Kars ta 550 mm, Hakkari çevresinde 800 mm iken Iğdır da 300 mm.dir. Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan bu illerde yıllık yağış miktarının önemli farklılıklar göstermesi aşağıda verilenlerden en çok hangisiyle ilgilidir? A) Yükselti değerleriyle B) Doğal bitki örtüleriyle C) Yer şekillerinin engebeliliğiyle D) Enlem değerleriyle E) Denize olan uzaklıklarıyla

42 Sert Karasal İklimin Özellikleri Ocak ayı sıcaklık ortalaması dir. Temmuz ayı sıcaklık ortalaması 18.6 derecedir. Yıllık ortalama yağış miktarı 493 mm dir. En fazla yağış yaz mevsiminde düşer. Doğal bitki örtüsü çayırdır. En fazla don olayının görüldüğü yerlerdir.

43 AKDENİZ İKLİMİ Akdeniz Ege Bölgesinde Marmara Bölgesinin güney kesimlerinde görülür.

44 Akdeniz İkliminin Özellikleri Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlıdır. En yağışlı mevsimi kıştır. Ocak ayı sıcaklık ortalaması 6.48 derece Temmuz ayı sıcaklık ortalaması 26.5 derecedir. Yıllık yağış ortalaması 726 mm dir. Doğal bitki örtüsü kızılçam ormanlarıdır. Kızıl çamların tahrip edildiği yerlerde makiler yer alır.

45 En sıcak ay. Bu ayda sıcaklık ortalamaları En soğuk ay. Bu ayda sıcaklık ortalamaları En fazla yağış mevsiminde düşer. En az yağış.mevsiminde düşer. Antalya da görülür.

46 Yanda üç farklı merkezde toplam yağışın mevsimlere göre oransal dağılışı gösterilmiştir. Merkezlerin maksimum yağış dönemleri dikkate alındığında grafiklerin aşağıdaki illerden hangilerine ait olduğu söylenebilir? I II III A) Van Ankara Antalya B) Antalya Rize Ankara C) Zonguldak Antalya Rize D) Rize Adana Konya E) Konya Diyarbakır İzmir

47 Karadeniz İklimi Her mevsim yağışlıdır. Yıl boyunca aylık ortalama sıcaklı 0 derecenin altına düşmez. En fazla yağış Sonbahar ve ilkbaharda düşer. Doğu Karadeniz bölümünde yıllık yağış miktarı 2000 mm nin üstündedir. Batı Karadeniz bölümünde yıllık yağış miktarı mm civarındadır. Orta Karadeniz Bölümünde yıllık yağış miktarı mm arasındadır.

48 Yağış rejimi düzenlidir. En fazla yağış sonbaharda düşer. Bulutlu gün sayısı fazladır. Özellikleri verilen iklim aşağıdakilerden hangisidir? A) Akdeniz iklimi B) Karadeniz iklimi C) Erzurum-Kars iklimi D) Marmara iklimi E) İç Anadolu iklimi

49 Karadeniz İklimi Karadeniz ikliminin görüldüğü alanlarda kar yağışlı günlerin ortalaması 18 gündür. Yıllık ortalama sıcaklık C dir. Ocak ayı ortalama sıcaklığı 4.2 C dir. Temmuz ayı ortalama sıcaklığı C dir. Türkiye de yıllık sıcaklık farkının en az olduğu iklim tipidir. Doğal bitki örtüsü ormandır.yüksek alanlarda Alpin çayırlar görülür.