AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR

Transkript

1 ÇNDEKLER AÇIKLAMALAR... ii GR...1 ÖRENME FAALYET GÖRÜNTÜ KONTROL KOMUTLARI Görüntü Kontrol Komutlarnn Önemi ve Özellikleri Pan (Ekran Kaydrma) Yaknlatrma/Uzaklatrma (Zoom) Komutlar...4 UYGULAMA FAALYET...7 ÖlçmeVeDeerlendirme...8 ÖRENME FAALYET TEXT (YAZI) KOMUTLARI Text (Yaz) Komutu Özel Sembol Ve Harflerin Yazdrlmas Seçenei Mtext (Çok Satrl Yaz) Komutu Text Style (Yaz Stili) Komutu...11 UYGULAMA FAALYET...14 ÖlçmeveDeerlendirme...15 ÖRENME FAALYET ÖLÇÜLENDRME KOMUTLARI Dorusal ( Yatay ve Dikey) Ölçülendirme (Dimlinear) Açl kenarlar ölçülendirme (Dimaligned) Aç Ölçülendirme (Dimangular) Koordinat Ölçülendirme (Dimordinate) Çap Ölçülendirme (Dimdiameter) Yarçap Ölçülendirme (Dimradius) Referansa Göre Ölçülendirme (Dimbaseline ) Sürekli Ölçülendirme (Dimcontinue) Açklama (Tanmlama ) Oku (Leader) Tolerans (Tolerance) Ölçülendirmede Deiiklik (Dimedit) Ölçü Yazsnn Düzenlenmesi (Dimtedit) Ölçülendirme Ölçei (Dimscale) Ölçülendirme Stili (Dimstyle) Tarama Yapmak (Hatch)...39 UYGULAMA FAALYET...42 ÖLÇMEVEDEERLENDRME...44 ÖRENME FAALYET ÖZELLK VE SORGULAMA (HESAP) KOMUTLARI Sorgulama ve Konum Belirleme Komutlar (List) Alan Hesab Komutu (Area) Uzunluk Komutu (Dist)...48 UYGULAMA FAALYET...50 ÖlçmeveDeerlendirme...51 CEVAP ANAHTARLARI...52 MODÜL DEERLENDRME...53 KAYNAKLAR...55 i

2 AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI DERSN ADI MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR 520TC0029 Makine Teknolojisi Bilgisayar Destekli Makine Ressaml Bilgisayar Destekli Endüstriyel Modellemecilik Makine malatçl Endüstriyel Kalpçlk Özellik ve Tanmlama Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim Bu modül bilgisayar destekli iki boyutlu çizimlerin üzerinde görüntü kontrollerinin yaplmasn, Çizimlere yaz eklenmesini, ölçülendirilmesini, özellik ve sorgulama (hesap) komutlarn içeren bir eitim öretim aracdr. SÜRE 40/32 ÖN KOUL YETERLK MODÜLÜN AMACI ETM ÖRETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEERLENDRME Bilgisayar destekli iki boyutlu çizim dersinin bir numaral temel geometrik çizimler modülünü alm olmak. Bilgisayarda özellik ve tanmlama komutlarn kullanmak GENEL AMAÇ Gerekli ortam salandnda görüntü kontrollerini yapabileceksiniz, çizimlere yaz ekleyebileceksiniz. Çizimleri ölçülendirebileceksiniz. Sorgulama ve hesap komutlarn çizimlerde kullanabileceksiniz. AMAÇLAR: Çizim ekrann kontrol edebileceksiniz. Çizimlere standarda uygun yaz ekleyebileceksiniz. Çizimleri kurallara uygun ölçülendireceksiniz. Özellik ve sorgulama (hesap) komutlarn doru kullanabileceksiniz. Bilgisayar destekli çizim ortam, Örnek model parça resimleri Modül içerisinde yer alan her faaliyetten sonra size verilen ölçme sorularyla kazandnz bilgiyi deerlendirebilir ve örnek parça resimlerini uygulayarak becerilerinizi gelitirebilirsiniz. Öretmen, modül sonunda sizlere ölçme arac uygulayarak modül uygulamalar sonucunda kazandnz bilgi ve becerileri ölçerek deerlendirecektir. ii

3 GR GR Sevgili Örenciler, Günümüzde insan ihtiyaçlarnn hzla artyor olmasna paralel olarak teknolojide çok hzl gelimeler meydana gelmektedir. Makine sektörü olarak bizler de üretim içerisinde bulunarak bu ihtiyaçlar karlamak yolunda büyük bir çaba sarf etmek durumundayz. Ürünlerimizin piyasada kabul görebilmesi için sürekli kendini yenilemesi yeni modellerin piyasaya çkarlmas gerekmektedir. Bu balamda yakn zamanlara kadar tasarmclar ve teknik ressamlar; çizim aamas sürecinde uzun zamanlar harcamakta, çok çeitli çizim ortamlar kullanmakta, onlarca tip çizim aracndan faydalanmakta, defalarca yeniden çizmeye gerek duymakta ve daha önemlisi tasarm hatalarnn çok yüksek orana vard süreçlerden geçildii bilinmektedir. Günümüzde ise gelien teknolojiye paralel olarak tasarm iine bilgisayar girmitir. Biz buna Bilgisayar Destekli Tasarm (Computer Aided Design) diyoruz. Sonuçta teknolojik gelimelere paralel olarak Teknik ve Meslek Resim konular bilgisayar ortamnda örenilip uygulanabilir hale gelmitir. Böylece çok daha hzl, düzenli, en az hata ile parça imalat ve montaj resimleri çizilebilir hale gelmitir. Endüstrinin ihtiyaç duyduu hz ve performansta çizimler çok daha salkl bir ekilde ortaya çkmtr. Ayrca CAD (Computer Aided Drafting/Design-Bilgisayar Destekli Çizim/Tasarm) ortamnda çizilen resimler CAM (Computer Aided Manufacturing-Bilgisayar Destekli malat) programlar tarafndan kullanlabilir olduu için CNC (Computer Numerical Control- Bilgisayarl Saysal Denetim) tezgahlarn programlanabilmesi çok daha kolay hale gelmitir. Sizler bu konuyu örenerek sanayinin ihtiyaç duyduu niteliklerden önemli bir ksmn kazanm olacak ve gelecekte bu alanda yetkin teknik elemanlar olacaksnz. 1

4 2

5 AMAÇ ÖRENME FAALYET-1 Çizim ekrann kontrol edebileceksiniz. ARATIRMA ÖRENME FAALYET-1 Bilgisayar destekli tasarm yapani kollarna giderek programlarnda uyguladklar görüntü ayarlarn inceleyiniz. Bu ayarlarnniyeyapldn arkadalarnzla tartnz 1. GÖRÜNTÜ KONTROL KOMUTLARI 1.1. Görüntü Kontrol Komutlarnn Önemi ve Özellikleri Bilgisayar destekli tasarm programlar kullanclar; çizimekrann ve ekrana çizilmi görüntüyü ne kadar etkin kullanabilirlerse, kontrol edebilirlerse, zaman o oranda verimli kullanm ve bir o kadar da doru tasarmlar ve teknik resimler çizmi olurlar Pan (Ekran Kaydrma) Çizim ekrann istenilen tarafa kaydrmak için kullanlan bir komuttur. Bu komut çizimin yerini ve ölçeini deitirmez. Komut girildikten sonra ekranda el iareti görülür. Farenin sol tuubasl tutularak ekran istenilen yöne doru kaydrlr. Standard toolbar View menu Command line : Standart araç çubuu : View menüsü : Komut satr 3

6 Pan Komutundan Önce ekil 1.1 Pan Komutundan Sonra Yaknlatrma/Uzaklatrma (Zoom) Komutlar Çizimlerin bilgisayar ekrannda nasl görüneceini kontrol etmek amacyla kullanlan komutlardr. Çizimin herhangi bir detay istenilen oranlarda büyültülebilir veya küçültülebilir. Standard toolbar : Standart araç çubuu View menu : View menüsü Command line : Komut satr Bu komut araç çubuklarndan, View menü çubuundan veya komut satrndan girilerek yaplr. Araç çubuunda bulunan Zoom seçenekleri aadaki gibidir (ekil 1.2). ekil 1.2 ekil 1.2 deki araç çubuundaki komutlar aada açklanmtr: Pencere içerine alnan bölgeyi ekran kaplayacak ekilde büyütür (Zoom Window). 4

7 Çizim üzerinde istenilen ayrnty görüntülemeye yarayan bir seçenektir. Fare yardmyla büyültülecek bölge seçilir (Zoom Dynamic). Bir katsay yardmyla ekrandaki görüntüyü büyültmeye veya küçültmeye yarayan seçenektir. Katsay 1 den büyük girilirse görüntü büyütülür, 1 den küçük girilirse görüntü küçültülür (Zoom Scale). Seçilen noktay ekrann merkezine göre verilen oranda gösterir (Zoom Center). Varsaylan bir deer kadar büyütme salar (Zoom In). Varsaylan bir deer kadar küçültme salar (Zoom Out). Tüm çizim nesnelerini ekrana sdrr (Zoom All). Çizimin tamam ekran snrna kadar büyütülür (Zoom Extends). Farenin sol tuubasl iken, fare yukar hareket ettirilince ekil dinamik olarak büyür; aa hareket ettirilince küçülür (Zoom Realtime). Zoom komutu çaltrldnda komut satrna aadaki mesaj gelecektir. Command: zoom Specify corner of window, enter a scale factor (nx or nxp), or [All/Center/Dynamic/Extents/Previous/Scale/Window] <real time>: Zoom (all): Tüm nesneleri ekrana sdrr. Zoom (Center): Seçilen noktay ekrann merkezine alarak gösterir. Zoom (Dynamic): Çizim üzerinde istenilen ayrnty görüntülemeye yarayan bir seçenektir. Fare yardmyla büyültülecek bölge seçilir. Zoom (Extents): Çizimin tamam ekran snrlarna kadar büyütülür. Zoom (previous): Bir önceki zoom ilemlerine srayla dönmeyi salar. Zoom (scale): Bir katsay yardmyla ekrandaki görüntüyü büyültmeye veya küçültmeye yarayan seçenektir. Zoom (window): pencere içerine alnan bölgeyi ekran kaplayacak ekilde büyütür. ekil 1.3 te Zoom komutunun uygulamas görülmektedir: 5

8 Zoom Komutundan Önce Zoom Komutundan Sonra ekil 1.3 6

9 UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET ZOOM komutu için aadaki uygulamalar yapnz. Zoom Komutundan Önce Zoom Komutundan Sonra ekil 1.4 Yukardaki uygulamay yaparken aadaki tabloda verilmi olan ilem basamaklar ve önerileri dikkate alnz. lem Basamaklar Öneriler Görüntü kontrol komutlarn seçiniz. Görüntü kontrol komutlar standart araç çubuu üzerinde olduuiçinilgili çubuun ekranda olmasn salaynz. Yaknlatrma Uzaklatrma (Zoom) yapnz. Görüntü ölçeini (Scale) kullannz. Görüntü kaydrma (Pan) ilemi yapnz. Zoom komutunu uyguladnzda komut satrna gelen:( nx or nxp), [All/Center/Dynamic/Extens/Provious/ Scale/Window ]<Real time> gibi seçeneklerin anlamlarn öretmeninizle irdeleyiniz. Scale komutunu kullanrken; büyültme ölçeklerinin: 1,2,3,4 Küçültme ölçekleri 0.2, 0.5, 0.8 olduunu hatrlaynz. Öretmeninizle tek tek irdeleyiniz. Ekrana çizdiiniz bir ekli önce Zoom ile büyültün daha sonra Pan ile saa-sola, yukar-aa kaydrarak istediiniz bölgeyi merkeze getirin. 7

10 ÖLÇME VE DEERLENDRME Ölçme Ve Deerlendirme 1. ZOOM komutu aadaki ilemlerden hangisini yapar? A) Ekrandaki nesnelere yakndan ve uzaktan bakmak için kullanlr B) Katman oluturmak için kullanlr C) Krpmak için kullanlr D) Radius (yay) oluturmak için kullanlr 2. ZOOM SCALE komutu aadaki ilemlerden hangisi için kullanlr? A) Blok olutururken kullanlr B) Pah krarken kullanlr C) Ölçek vererek yaknlatrma-uzaklatrma için kullanlr D) Çokgen olutururken kullanlr 3. PAN komutunun kulanmamac aadakilerden hangisidir? A) Slayt oluturmak B) Çizimin görünüm ölçeini deitirmek C) Çizim Penceresini tamak D) Resmi ölçülendirmek. 4. ZOOM-WINDOW komutunun ilevi aadakilerden hangisidir? A) Limits komutuyla ayarlanm çizim limitlerini ekrana yerletirmek B) Seçilen noktay ekrann merkezine göre verilen oranda göstermek. C) Çizimin tamamn ekranda görüntülemek. D) Pencere içerine alnan bölgeyi ekran kaplayacak ekilde büyütmek. 5. ZOOM- PREVIOUS komutunu aadaki ilemlerden hangisi için kullanrz? A) Bir önceki Zoom ilemlerine srayla dönmek için kullanrz B) Pencere içerine alnan bölgeyi ekran kaplayacak ekilde büyütmek için kullanrz. C) Limits komutuyla ayarlanm çizim limitlerini ekrana yerletirmek için kullanrz D) Çizim üzerinde istenilen ayrnty görüntülemek için kullanrz. 8

11 AMAÇ ÖRENME FAALYET-2 Çizimlere standarda uygun yaz ekleyebileceksiniz. ARATIRMA ÖRENME FAALYET-2 Bilgisayar ortamnda çizilmi resimleri inceleyiniz. Resim üzerindeki uyarmalara ve bilgi veren yazlara inceleyiniz. Yazlarn önemini arkadalarnzla tartnz. 2.TEXT (YAZI) KOMUTLARI 2.1. Text (Yaz) Komutu Çizimin herhangi bir bölgesine yaz yazmak için kullanlan bir komuttur. Teknik resim sadece çizgilerden olumaz; resimlerin üzerine çou zaman deiik bilgiler vermek amacyla yazlar yazlr. Yaz komutlar uygulanmadan önce yaz stillerinin ayarlanmas gerekir. Baz yaz stilleri Türkçe karakterleri kapsamamaktadr. Birçok çizim uygulama program, Windows yaz stillerini kullanmaktadr. Türkçe karakterler için yanlarnda Tur ifadesi olan karakterler seçilmelidir. Text komutu aadaki yöntemlerle çaltrlabilir. Draw menu : Draw menüsü Command line : Komut satr Draw menu: Text Command line: text Single Line Text Command : TEXT Specify start point of text or [ Justify/Style]: N1 (Yaznn balangç noktasn belirtiniz, N1 gibi bir nokta seçiniz. [Uydur/Stil]) Specify height <2.5>: (Geçerli yaz yüksekliini 2.5 deitirmek için yeni bir deer yaznzveentertuuna basnz.) Specify rotation angle of text <0>: (Geçerli döndürme açs 0 dr deitirmek için yeni deeri girip enter tuuna basnz.) Enter text: Küçükköy Teknik (Yazy yaznz) Enter text: (Komuttan çkmak için bir ey yazmadan enter tuuna basnz.) ekil

12 Justify (Hizala) Seçenei Yaznn nereye hizalanaca konusunda seçenekler sunmaktadr. Bunlardan en uygunu BL=Bottom- Left (sol-alt) seçeneidir. Çünkü anted doldurma esnasnda bu seçenek oldukça kullanldr. Command : TEXT Specify start point of text or [ Justify/Style]:J (Yaznn balangç noktasn belirtiniz veya uydur/yaz stili]) Enter an option [Align / Fit / Center / Middle /Right /TL /TC/TR/ML/MC/MR/ BL/BC/BR ]: BL (Bir seçenek giriniz [Hizala/Uydur/Merkez/Orta/Sa/Sol Üst/Merkez Üst/Sa Üst/Orta Sol/Orta Merkez/Orta Sa/Sol Alt/Alt Merkez/Sa Alt/]: BL (Sol Alt seçenei) Specify bottom-left point of text: N1 (Yaznn sol alt noktasn belirtiniz) Specify height <2.5>: 3(Yükseklii belirtiniz.) Specify rotation angle of text <0>: (Yaznn döndürme açsn belirtiniz.) Enter text: Küçükköy Teknik Enter text: 2.2. Özel Sembol Ve Harflerin Yazdrlmas Seçenei %%O karakterleri yaznn önüne yazlrsa yaznn üstüne çizgi çizilir. %%U karakteri yaznn önüne yazlrsa yaznnalt çizilir. %%c yaznn önüne yazlrsa çap (Ø) iareti konulur. %%d karakteri yaznn sonuna yazlrsa derece ( ) ireti konulur. %%p karakteri yaznn önüne yazlrsa ± tolerans iareti konulur Mtext (Çok Satrl Yaz) Komutu Çok satrl (multiline text) yaz yazmak için kullanlr. Yaz birden fazla satrdan olusa da metin tek bir nesnedir. Multiline text editör (çok satrl yaz düzenleyicisi) bir kelime ilem program gibi ilev görür. Text yaz komutuna göre daha gelimi bir yaz komutudur. Mtext komutu aadaki yöntemlerle çaltrlabilir. Draw toolbar : Draw araç çubuu Draw menu : Draw menüsü Command line : Komut satr 10

13 Command: MTEXT Specify first corner : (Yaznnbalayaca birinci köeyi belirtiniz.) Specify opposite corner or [Hight/Justify/Line spacing/rotation/style/width]: (Çapraz köeyi belirtiniz veya [Yükseklik/Hizala/Satraral/Döndür/Stil/Genilik]) Burada yaplacak tercihten sonra ekrana gelecek olan iletiim kutusu (Text Formatting) küçük bir yaz düzenleyicisi eklindedir. Yaz yazldktan sonra OK dümesine basldnda komut sonlandrlm olur. (ekil 2.2). ekil Text Style (Yaz Stili) Komutu Windows un kulland standart yaz tiplerini seçmek veya farkl bir yaz tipi tanmlamak için bu komut kullanlr. Text toolbar : Text araç çubuu Formatmenu :Formatmenüsü Command line : Komut satr Command: STYLE Komuta çaltrldktan sonra Text style isimli iletiim penceresi karnza gelecektir (ekil 2.3). 11

14 ekil 2.3 Bu iletiim penceresinde: Aada açklamalar olan ifadeler vardr. Style name: Oluturulmu stil isimleri New: Yeni stil oluturma aamasnda oluturulan stile isim vermek için kullanlr. Rename: Önceden verilmi stil isimlerini tekrar adlandrmak için kullanlr. Font Name: Font tipinin seçildii liste. Height: Yaz yüksekliinin belirlendii kutu. Witdh Factor: Genilik ölçek katsays ayar. Oblique Angle: Eik yaz yazmak için aç tercihinin girildii kutu. Preview: Seçilen yaz stilinin ön izlemesinin yapld yer. Upside down: aretlenmesi durumunda yaz,aaya doru ters yazlr. Backwards: aretlenmesi durumunda yaz geriye doru yazlr. Vertical : aretlenmesi durumunda yaz,dikyazlr. ekil 2.4 te farkl font ve büyüklüklerle yazlm yaz örnekleri görülmektedir. ekil

15 2.5. Edit Text (Yaz Düzenleme) Komutu Daha önceden yaz komutlar veya ölçülendirme esnasnda yazlm olan yazlarn üzerinde deiiklik yapmak için kullanlan bir komuttur. Komuta ulamak için Command satrndan ddedit yazlr; yaz üzerine gelerek fare ile çift tklanr veya Modify Text Edit komutu seçilir. Command: DDEDIT Select an annotation object or [Undo] : Yazlm olan metni seçiniz. Eer seçilen yaz Text komutu ile yazldysa Edit Text iletiim penceresi çkacaktr. Eer seçilen yaz Mtext komutu ile yazldysa Text Formatting iletiim penceresi çkacaktr. ekil 2.5 Burada gerekli deiiklikler yaznn seçilmesi ile (yaz tipi, büyüklüü vs) ilgili tercihler yapldktan sonra OK butonuna baslr. 13

16 Uygulama Faaliyeti UYGULAMA FAALYET ekil 2.6 ekil 2.6 daki parça listesi antedi ve balkantediçalmasn yaparken aadaki ilem basamaklarn ve önerileri dikkate alnz. lem Basamaklar Mtext (Çok satrl yaz) komutunu kullannz. Yaz alann Belirleyin Yaz tipini seçiniz Command : T Öneriler Yaz alann belirlerken yaznn yazlaca bölgeyi obje kenetleme modlarn kullanarak köeden köeye iaretleyiniz. Text formatting iletiim penceresinden Türkçe karakter içeren bir stil seçiniz. Yaz yüksekliini seçiniz. Yaz yüksekliini 2.5 seçiniz. Yaznn hizalamasn yapnz. Farenin sa tuuna tklayarak Justification Middle center seçeneini kullannz. 14

17 Ölçme ÖLÇME ve Deerlendirme VE DEERLENDRME Aada bir ksm doru bir ksm da yanl olan cümleler verilmitir. Doru olanlarn bandaki parantezin içine (D), yanl olanlarda (Y) harfi yaznz. (.) 1. Yaz komutlar, teknik resimde deiik bilgiler vermek amacyla yaz yazmada kullanlr. (.) 2. Justify komutu, yaznn nereye hizalanaca konusunda size seçenekler sunmaktadr (.) 3. %%c yaznn önüne yazlrsa; % iareti konulur. (.) 4. Mtext yaz komutu, daha önceden yaz komutlar veya ölçülendirme esnasnda yazlm olan yazlarn üzerinde deiiklik yapmak için kullanlan bir komuttur. (.) 5. Yaz karakterlerini seçerken yabanc dil karakterleri içeren stillerin seçilmesi, yaz yazarken size kolaylksalayacaktr. (.) 6. Text Style komutu, kullanclara, çizim programlarnn sunduustandartyaz tiplerinin dnda; çizimlerinde kendi yaz tiplerini oluturmalarna olanak salayan bir komuttur. (.) 7. Edit Text komutu, çok satrl (multiline text) yaz yazmak için kullanlr. 15

18 AMAÇ ÖRENME FAALYET-3 Çizimleri kurallara uygun ölçülendirebileceksiniz. ARATIRMA ÖRENME FAALYET-3 Temel teknik resimde ölçülendirme konusuyla ilgili çeitli örnekler getiriniz. Ölçülendirmenin önemini aratrnz. 3. ÖLÇÜLENDRME KOMUTLARI ekil Dorusal ( Yatay ve Dikey) Ölçülendirme (Dimlinear) Herhangi bir çizim nesnesinin çizgisine paralel yatay veya dikey ölçülendirilmesi için kullanlr. Dimension toolbar Dimension menu : Dimension araç çubuu : Dimension menüsü Bu komut çaltrldnda komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Command :Dimlinear DIMLINEAR Specify first extension line origin or <select object> : (Ölçülendirilecek dorunun birinci noktasn tanmlaynz veya direk ölçülendirilecek doruyu seçmek için Enter tuu ile onaylanmas istenmektedir.) Specify second extension line origin or [Mtext/Text/ Angle /Horizontal /Vertical /Rotated] : Ölçülendirilecek çizginin biti (ikinci) noktasn tanmlaynz). 16

19 Parantez içindeki seçenekler deiik fonksiyonlar için kullanlmaktadr. Mtext : Ölçülendirilmek istenilen doruyu otomatik olarak (hesaplayarak) ölçer. Ölçülen bu deer üzerinde deiiklik yapmak için ve çoklu ölçü yazs satrlar oluturmak için kullanlr. Text : Bu seçenek ile ölçü yazs deitirilebilir. Angle : Ölçü yazsna aç vermede kullanlr. Horizontal : Yatay ölçülendirme yapmak için kullanlr. Vertical : Düey ölçülendirme yapmak için kullanlr. Rotated : Ölçü çizgisinin açsn deitirerek dorusal ölçülendirme yapmay salar. Command: Dimlinear veya dli Specify firt extension line origin or < selecet object>: N1 Specify second extension line orijin: N2 Specify dimension line locationor[mtext/text/angle/horizontal/vertical/rotated]: N3 ekil Açl kenarlar ölçülendirme (Dimaligned) Açl kenarlara paralel ölçülendirme yapmak için kullanlr. Bu ölçülendirme eik kenara paralel konumda olur. Dimension toolbar Dimension menu : Dimension araç çubuu : Dimension menüsü Command: Dimaligned veya dal Specify first extension line origin or <selecet object>: N1 Specify second extension line orijin: N2 Specify dimension line location or [Mtext / Text / Angle]: N3 17

20 ekil Aç Ölçülendirme (Dimangular) Çizim nesnesi üzerinde açsal geometriye sahip kenarlarn, yaylarn veyaköelerin açlarnn ölçülendirilmesi için kullanlr. Bu komut çaltrldnda komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Select arc, circle, line, or <specify vertex> : (Arasnda aç ölçülendirilecek kenarlardan birincisinin seçilmesi istenmektedir. Bu bir yay, çember veya çizgi olabilir. Üç nokta arasndaki aç ölçülendirilecekse Enter ile onaylanmas gerekir.) Select second line : (Arasnda aç ölçülendirilecek kenarlardan ikincisinin seçilmesi istenmektedir.) Specify dimension arc line location or [Mtext/Text/Angle] : (Ölçü yay çizgisinin yerinin belirtilmesi istenmektedir.) Command : Dimangular veya dan Select arc, circle, line, or <specify vertex> : N1 Select second line: N2 Specify dimension arc line location or [Mtext/Text/Angle]: N3 ekil

21 3.4. Koordinat Ölçülendirme (Dimordinate) Çizim üzerindeki herhangi bir noktann o an için geçerli orijine veya istenilen noktaya göre koordinatlarnn ölçülendirilmesine denir. Dimension toolbar Dimension menu : Dimension araç çubuu : Dimension menüsü Bu komut çaltrldnda komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Specify feature location : ( X ya da Y koordinat ölçülendirilecek olan noktann seçilmesi istenmektedir.) Specify leader endpoint or [Xdatum/Ydatum/Mtext/Text/Angle] : (Kullancdan ölçünün belirtilecei son noktas istenir. Son nokta iaretlenirken <Ortho> (F8) modunun açkolmas kolaylksalar. ) Parantez içindeki seçenekler farkl amaçlar için kullanlr. Xdatum : X koordinatn ölçülendirmek için referans nokta. Ydatum : Y koordinatn ölçülendirmek için referans nokta. Command: dimordinate veya dor Specify feature location: N1 Sepecify leader endpoint or [Xdatum/Ydatum/Mtext/Text/Angle] : N2 ekil

22 3.5. Çap Ölçülendirme (Dimdiameter) Resim üzerindeki yuvarlanm köe, çember ve yay gibi nesnelerin çaplarnn ölçülendirilmesi için kullanlr. Bu ölçülendirme ileminde program otomatik olarak ölçü yazsnn önüne (çap) iareti koyacaktr. Bu komut çaltrldnda komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Select arc or circle : (Çap ölçülendirme yaplacak yay veya çemberin seçilmesi istenmektedir.) Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle] : (Ölçü çizgisinin yerinin belirlenmesi istenmektedir.) Command: Dimdiameter veya ddi Selectarcorcircle:N1 Dimension text: 22 (ölçü yazs 22 ön bilgilendirme için) Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: N2 ekil Yarçap Ölçülendirme (Dimradius) Resim üzerindeki yuvarlanm köe, çember ve yay gibi nesnelerin yarçaplarnn ölçülendirilmesi için kullanlr. Bu ölçülendirme ileminde program otomatik olarak ölçü yazsnn önüne R (yarçap) iareti koyacaktr. 20

23 Bu komut çaltrldnda komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Selectarcorcircle:(Yarçap verilecek yay veya çemberin seçilmesi istenmektedir.) Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle] : (Ölçü çizisinin yerinin belirlenmesi istenmektedir.) Command: Dimradius veya dra Select arc or circle: N1 Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: N2 ekil Referansa Göre Ölçülendirme (Dimbaseline ) Ölçülendirmeyi seçilmi bir referans kenarna göre yapan komuttur. Bu komut uygulanmadan önce Linear, Angular ve Ordinate ölçülendirmelerinden birinin yaplmas zorunludur. Bu komut çaltrldktan sonra komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. 21

24 Specify a second extension line origin or[undo/select] <Select> : (Bu mesajla kullancdan, ikinci uzant çizgisi balangç noktasnn seçilmesi istenmektedir. Seçim yaplmak istenirse Enter ile onaylanmas gerekir. Bir önceki ilemin iptali için Undo seçenei seçilmelidir ) Command: Dimbaseline veya dba Specify a second extension line origin or[undo/select] <Select> :N1 Dimension text: 20 Specify a second extension line origin or[undo/select] <Select> :N2 Dimension text: 28 ekil Sürekli Ölçülendirme (Dimcontinue) Ardk ölçülendirme yapan komuttur. Bu komut uygulanmadan önce Linear, Angular ve Ordinate ölçülendirmelerinden birinin yaplmas zorunludur. Bu komut çaltrldktan sonra komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Specify a second extension line origin or [Undo/Select] <Select> : (Bu mesajla kullancdan ölçü çizgisi olacak ikinci noktann seçilmesi istenilmektedir. Bir önceki ilemin iptali için Undo seçenei seçilmelidir.) Command: dimcontinue veya dco Specify a second extension line origin or [Undo/Select] <Select>: N4 Dimension Text: 10 Specify a second extension line origin or [Undo/Select] <Select>: N5 Dimensoin Text:

25 ekil Açklama (Tanmlama ) Oku (Leader) Resim üzerinde herhangi bir noktayla ilgili özel tanmlama yapmak veya imalat esnasnda dikkat edilmesi gereken önemli hususlar göstermek için kullanlan yöntemdir. Resme açklayc bir yaz eklenmesi gerekecekse bu yöntem kullanlr. Bu komut çaltrldktan sonra komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Specify leader start point : Okun balangç noktas istenmektedir. Specify next point : Okun son noktas istenmektedir. Specify next point or [Annotation/ Format/Undo] <Annotation> : Okun uzants istenir. <Annotation> : Seçeneiyle ile istenen bilgi okun ucuna yerletirilebilir. Format : Spline eri eklinde ok oluturulabilir. Undo : Bir önceki ilemi geri alr. Command: Leader Specify leader start point: N1 Specify next point: N2 Specify next point or [Annotation/Format/Undo] <Annotation>: Enter first line of annotation text or <options>: Referans Yüzey veya kenar Enter next line of annotation text: 23

26 ekil Tolerans (Tolerance) Çizimlere ekil ve konum tolerans eklemek için kullanlan komuttur. Bu komut çaltrldktan sonra aadaki iletiim penceresi gelecektir. ekil Bu pencere üzerinde; Sym : Bu kutu tklanrsa ekrana Symbol penceresi gelir (ekil 3.11). Tolerance 1 ve Tolerance 2 : Bu bölümler tolerans deerlerinin girilmesi içindir. Tolerans bölgesi daire olarak tanmlanacaksa, tolerans yazma bölgesi sol kutucuu (siyah) tklanarak çap iaretinin çkmas salanmaldr. Tolerans bölgesine kutucuuna (beyaz) verilecek tolerans yazlr. Tolerans bölgesi sa kutucuu (siyah) tklanrsa, ekrana malzeme durumu iaretleri Material Condition diyalog kutusu gelir. 24

27 ekil Maxsimum materials condition: Maksimum malzeme durumu Least materials condition: En küçük malzeme durumu Regardles of feature size: Kaytsz ölçülerde belirtmek Datum 1, Datum 2, Datum 3 : Referans yüzeylerinin iaretlerini (A, B, C...vs) vermek için kullanlr. ekil 3.13 te TS 1304-Tm 1995 ve ISO 1101 standartlarna göre: Tolerans uygulamas görülmektedir. ekil Ölçülendirmede Deiiklik (Dimedit) Ölçülendirmede önceden yaplm baz hatalar düzeltmek ve ölçülendirmeyi düzenlemek için kullanlan komuttur. 25

28 Bu komut çaltrldktan sonra komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Enter type of dimension editing [Home/New/Rotate/Oblique] <Home> : Home : Ölçme yazsnda herhangi bir deiiklik yaplmsa, yaznn eski haline dönmesini salar. New : Bu seçenekle, ölçü yazlar deitirilir. Bu seçenek seçildiinde, ilk olarak ekrana Multiline Text Editor diyalog kutusu gelir. Ölçü yazsnn yenideeri verilir. Sonra Select Objects mesaj geldiinde,ölçüsüdeitirilecek ölçü seçilir. Artk yeni girilen deer ölçü yazs olmu olacaktr. Rotate : Ölçü yazsnn açsn deitirmek için kullanlr. Önce ölçü yazsnn yeni açsnn girilmesi istenir Specify angle for dimension text : Sonra, ölçü seçilerek ölçü yazsnn yeniaçs atanm olur. Oblique : Normalde uzant, balama çizgileri, ölçü çizgilerine diktir. Bu seçenekle uzant çizgileri belirli bir açyla eik duruma getirilir. Command: Dimedit Enter type of dimension editing [Home/New/Rotate/Oblique] <Home> :O Select objects: (Ölçü seçilir) Enter obliquing angle: 45 ekil Ölçü Yazsnn Düzenlenmesi (Dimtedit) Ölçü yazlarn saa sola kaydrmak, döndürmek ve ölçü çizgisinin konumunu deitirmek için kullanlan komuttur. 26

29 Bu komut çaltrldktan sonra komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Specify new location for dimension text or [Left/Right/Center/Home/Angle] : Select Dimension : Deiiklik yaplacak ölçünün seçilmesi istenmektedir. Left : Ölçü yazsnn, ölçü çizgisinin soluna kaymasn salar. Right : Ölçü yazsnn, ölçü çizgisinin sana kaymasn salar. Center : Ölçü yazs, ölçü çizgisine ortalanr. Home : Ölçü yazsnda herhangi bir deiiklik yaplmsa,ölçüyazsnn önceki haline dönmesini salar. Angle : Ölçü yazlarnnaçsn deitirmek için kullanlr. Command : dimtedit Select Dimension: (Ölçü seçilir) Specify new location for dimension text or[left/right/center/home/angle] : R ekil Ölçülendirme Ölçei (Dimscale) Ölçü oklar ve ölçü yazlarnn, çizimin ebatlarna küçültmeyi salayan komuttur. göre orantl olarak büyültüp Bu komut çaltrldktan sonra aadaki mesaj komut satrna gelecektir. Enter new value for DIMSCALE <1.0000>: Yeni ölçek deerini giriniz. ( Bu deer 1 den büyük olursa ölçülendirmede ölçü oku ve yazs orantl olarak büyüyecektir. 1 den küçük olursa küçülecektir.) Not: Bu komutla yaplan yeni deer sonraki ölçülendirmelerde geçerli olacaktr. Önceden yaplan ölçülendirmeleri de yeni ölçek deerine getirmek için komut satrndan dim, update yaplmaldr. 27

30 ekil Ölçülendirme Stili (Dimstyle) Bilgisayar destekli çizim programlarn gelitiren üretici firmalar daha fazla kullancya ulaabilmek için çizim program içerisinde bir çok ülkenin standartlarna yer vermeye çalmlardr. Bilindii üzere Türkiye de TSE, Almanya da DIN, Amerika da ANSI ve çou ülkenin ortak kullanmaya ald ISO (International Standard Organization/Uluslararas Standart Kurumu) standartlar kullanlmaktadr. Bilgisayar destekli çizim programlarnda çizime balamadan önce tasarmc yapaca tasarma uygun ölçülendirme ayarlarn yapmas gerekecektir. Bu ayarlar yaparken istedii takdirde yazlmfirmas tarafndan yüklenmi ülkelerin standartlarn kullanabilir. Buna ramen deiik meslek alanlarnda, farkl ölçülendirme stilleri kullanldndan, çizim programnda ölçülendirmeye balamadan bu ölçülendirme ayarlarnn yaplmas gerekir. Bunlar; yeni ölçülendirme stili oluturmak, daha önce oluturulmu ölçülendirme stilleri üzerinde deiiklik yapmak, herhangi bir ölçülendirme stilini aktif hale getirmek için, ayrca ölçü oklarnn tiplerini, renklerini, büyüklüklerini vs. ayarlamak gibi özellikleri kapsar. Bu ayarlarn tümünün yaplabilmesi için Dimension style iletiim kutusunu ekrana getirmek gerekecektir. Styles toolbar : Styles araç çubuu Formatmenu :Formatmenüsü Dimension menu : Dimension menüsü 28

31 Bu komut çaltrldnda ekrana aadaki iletiim penceresi gelecektir. ekil 3.17 Bu iletiim penceresinde karmza aadaki seçenekler gelir. Styles: Program tarafndan otomatik olarak oluturulmu veya bizler tarafndan oluturulacak ölçülendirme stillerini görüntüler. List: Sol alt köede açlan list seçeneinde ise kullanlan ölçülendirme stilleri görülmektedir. Bu listede styles in use seçildiinde sadece kullanlan ölçülendirme stilleri görüntülenir. Set Current: Butonu style listesinden seçilen ölçülendirme stilini aktif hale getirmek için kullanlr. New: Butonu ile yeni ölçülendirme stili oluturulur. (Örnek makine adl ölçülendirme stili oluturulmu) Modify: Seçilen ölçülendirme stili özelliklerinde deiiklik yapmak için kullanlr. Override: Butonu ile mevcut ölçülendirme stillerinin özelliklerini kullanarak daha farkl ölçülendirme stili oluturmak için kullanlr. Ayarlar önceden oluturulmu ölçüleri etkilemez. Compare: Butonu ile seçilen iki ölçülendirme stilini karlatrarak farkl özelliklerini ayrt etmek için kullanlr. Ölçülendirme Stili Ayarlar Daha önce New butonuyla oluturulmu makine isimli ölçü stili set current butonuyla aktif hale getirillir, makine isimli ölçülendirme stilinin ayarlarn yapmak için ise modify tklandnda aadaki diyalog kutusu ekrana gelecektir. 29

32 ekil 3.18 Lines and Arrows : Ölçü çizgileri, balama çizgileri, ok balar ve merkez iaretlerinin biçimini ve özelliklerini ayarlamak için kullanlan sekmedir. Dimension Lines: Ölçü çizgisi özelliklerini ayarlamak için kullanlan alt bölümdür. Color : Ölçü çizgisi renk ayarnnyaplmasn salar. Lineweight : Ölçü çizgisinin çizgi kalnln ayarlar Extend beyond ticks : D ölçü çizgisinin, tama mesafeseni belirtir. Baseline spacing : Temel ölçü (baseline) çizgisine göre paralel ölçülendirmede, ölçü çizgileri arasndaki mesafeyi ayarlamak için kullanlr. Suppress: Ölçü çizgilerinin istenirse birinci ucunun, istenirse ikinci ucunun veya her ikisinin çizilmesini salamak için kullanlr. 1 st seçenei seçilirse, birinci ölçü çizgisini göstermez, 2 nd seçenei seçilirse, ikinci ölçü çizgisini göstermez. Extension Lines :Balama çizgilerinin ayarlarn denetler. Color : Balama çizgisinin rengini gösterir ve ayarlar. Lineweight :Balama çizgisinin çizgi kalnl ayarlanr. Extend beyond dim lines : Balama çizgisinin ölçü çizgisine göre uzunluunu ayarlar. Offset from origin : Balama çizgilerinin ölçüsünün tanmland orijin noktalarndan itibaren balama mesafesini gösterir. Suppress : Balama çizgilerinin görünürlüünü denetler. 30

33 Arrowheads : Ölçü çizgisi ok balarnn ayarlarn denetler. Ölçü çizgilerininin birinci ve ikinci uçlarna farkl ok balar belirlenebilir. Kullanc tarafndan farkl ölçü oku, bloklama yöntemiyle oluturulabilir. 1 st : Ölçü çizgisi birinci ucu için, ok ba belirlenir. Kullanc, kendioluturduu okban tanmlamak istiyorsa; User Arrow seçimini yaparak, ekrana gelen Select Custom Arrow Block diyalog kutusundan, daha önce hazrlanan blok ismini seçer. 2 nd : Ölçü çizgisi ikinci ucu için, ok ba belirlenir. Leader : Bu açlan ok listesinde, leader açklama çizgilerinde kullanlacak ok ban belirlememizi salar. Arrow size : Ok balarnn büyüklüünü gösterir ve ayarlar. Center Marks for Circles : Çap ve yarçap ölçülendirmede merkez eksen çizgilerinin ve merkez çizgisinin ayarlarn kontrol eder. Type : Merkez iareti tipi seçilir. Mark : Merkez iaretçisi oluturmak için kullanlr. Line : Merkez eksen çizgisi oluturmak için kullanlr. None: Merkez çizgisi veya iaretçisi oluturmamak için kullanlr. Size : Merkez çizgisi ve iaretçisi büyüklüüayarlanr. Text : Ölçü yazsnn biçimini, yerleimini, hizalanmasn denetlemek için kullanlan bölümdür. ekil 3.19 Appearance : Ölçü çizgisi özelliklerini ayarlamak için kullanlan alt bölümdür. 31

34 Text style : Ölçü yazs için aktif stili gösterir ve ayarnn yaplmasn salar. Üzerinde üç nokta bulunan ikon tklanrsa, ölçü yazs için yeni bir stil oluturulabilir. Text color : Ölçü yazs için bir renk seçiminin yaplmasn salar. Text height : Aktif ölçü yazs stilinin yüksekliini gösterir ve ayarnn yaplmasn salar. Bu seçenek ölçü stilinin yaz yükseklii belirli deilse sönük, görünmezdir. Franction height scale: Kesirli yazlarn yükseklii için bir ölçek faktörü belirlemek için kullanlr. Draw frame around text :Ölçüyazs etrafna çerçeve çizmek için kullanlr. Text Placement :Ölçüyazsnn yerleimini, kontrol eden bölümdür. Yaznn ölçü çizgisinden mesafesi de belirtilebilir. Vertical : Bu açlan liste, ölçü çizgisine göre yaznn dikey konumunu belirtmek için kullanlan alt bölümüdür. o Centered: Yazy ölçü çizgisine ortalayarak yerletirir. Ölçü çizgisi yazya yer açmak üzere krlr. o Above : Yazy ölçü çizisinin üzerine, ölçü çizgisi krlmadan koyar. o Outside : Ölçü yazsn,ölçüçizgisinindna yerletirir. o JIS : Japon Entüstri Standard JIS a uygun olarak, ölçü yazsn yerletirir. Horizontal : Bu açlan liste, yaznn yatay konumunu uzant (balant) çizgilerine göre belirlemeyi salayan alt bölümdür. Centered : Ölçü yazsn, uzant (balant) çizgilerinin arasnda ölçü çizgisi boyunca ortalar. Alt Ext Line 1 : Yazy, ölçü çizgisi boyunca birinci uzant (balant) çizgisi tarafna yerletirmek için kullanlr. Over Ext Line 2 : Yazy, ikinci uzant çizgisi ilerisine veya yukarsna konumlamak için kullanlr. Offset from dim line : Yaz ölçü çizgisi üzerine yerletirildiinde, yaznn temel çizgisinden ölçü çizgisine mesafesini belirtmek için kullanlr. Eer, ölçü yazs ölçü çizgisiyle ayn hizada olursa, ölçü yazs ve ölçü çizgisinin son noktas arasndaki mesafeyi ayarlar. Text Alignment : Ölçü yazsnn uzant çizgilerinin iç tarafnda veya d tarafndaki yönelimini yatay veya hizal olarak belirler. Horizontal : Ölçü yazsn yatay konumda yerletirir. Aligned with dimension line : Ölçü yazsn ölçü çizgisine paralel yerletirilir. ISO Standard : Yaz, balama çizgileri içerisinde olduu zaman ölçü çizgisine paralel yerletirilir. Eer, yaz balama çizgileri dnda ise yatay olarak hizalanr. Fit :Ölçüyazs, okbalar, klavuz çizgileri ile ölçü çizgisinin yerleiminin kontrolü için kullanlan bölümdür. 32

35 ekil 3.20 Fit Options : Ölçü uzant (balama) çizgileri arasndaki bolua bal olarak, yaz ok balarnn uzant çizgileri içerisine veya darsna yerleimini denetler. Ölçü balama çizgileri arasndaki boluk yetersiz olduunda, ok balar fit seçeneine göre yerletirilir. Either the text or the Arrows, Whichever Fits Best : Uzant çizgileri arasna, en iyi ekilde yaznn, oklarn ya da her ikisinin sacan otomatik olarak belirler ve onlar buna göre yerletirir. Örnein, yazlarn veoklarn birlikte saca kadar yer yoksa ve yaznn genilii iki okun toplam geniliinden fazlaysa, yaz uzant çizgilerinin dna yerletirilir. Oklarn genilii yaznn geniliinden fazlaysa, oklar uzant çizgilerinin dna alnr. Uzant çizgileri arasndaki boluk, yaz veya oklarn samayaca kadar küçükse, yaz ve oklarn her ikisi de uzant çizgilerinin dna alnr. Arrows : Uzant (balant) çizgileri arasnda oklarn ve yaznn birlikte saca kadar yer yoksa, oklar uzant çizgisinin dna alr. Uzant çizgileri arasndaki boluk, yaz veya oklarn samayaca kadar küçükse, hem oklar, hem de yazlar uzant çizgilerinin dna alnr. Text : Yaz veya oklarn uzant çizgilerinin arasna saca kadar yer yoksa, yazy uzant çizgilerinin dna alr. Uzant çizgileri arasndaki boluk yaz ya da oklardan birinin samayaca kadar darsa, oklar yaznn her ikisi uzant çizgilerinin dna alnr. 33

36 Both text and arrows :Uzant çizgilerinin arasnda yaz ve oklarn birlikte saca kadar yer yoksa, yaz ve oklarn uzant çizgisinin dna alnmasn salar. Always Keep Text Between Ext Lines : Normalda yaz ssn smasn, her durumda yazy uzant çizgileri arasna konumlar. Suppress arrows if they don t fit inside extension lines : Oklar uzant çizgilerinin arasna smazsa, bunlar tamamen kaldrr. Text Placement: Ölçü yazs, varsaylan yerinden tandnda ölçü yazsnn nasl davranacan,yerleimini belirler. Beside the dimension line : Ölçü çizgisine göre yazy normal yerinde (ölçü çizgisi yan tarafnda) tutar. Over the dimension line, with a leader : Ölçü yazsn ölçü çizgisinden, ölçü çizgisi ve yazs arasna bir açklama çizgisi eklenerek, bamsz olarak tanmasn salar. Over the diminesion line, without a leader : Ölçü yazsn ölçü çizgisinden bamszolarak,açklama çizgisi oluturmadan tanmasn salar. Scale for Dimension Features : Seçenekleriyle, ölçü bileenlerinin ölçei üzerinde kontrol salanr. Sabit bir ölçek verilebilir ya da ölçü bileenlerinin paper space görünü penceresinde görülmesine göre ölçeklenmesi salanabilir. Use overall scale of : Ölçü bileenlerini ölçeini belirlememizi salar. Yaz ve oklar için ölçek tanmlar. Scale dimensions to layout (paperspace) : Bütün ölçü bileenlerini çizimin görüldüü paper space görünü penceresindeki ölçek faktörüne uygun olarak ölçekler. Fine Tuning : Seçenekleri, ölçü yazs ve ölçü seçenekleri için alternatifler sunar. Place text manually when dimensioning : Çizim ölçülendirilirken, ölçü yazsn ölçü çizgisinin üzerine elle yatay olarak yerletirmeyi salar. Always draw dim line between ext lines : Uzant (balama) çizgileri arasndaki mesafe ne kadar dar olursa olsun, program bu uzant çizgileri arasna bir ölçü çizgisi çizer. Primary Units : Seçenekleriyle, dorusal ve açsal ölçülerin birim sistemleri dahil, ölçü yazsnn format ve hassasiyetini ayarlamaya salar. 34

37 ekil 3.21 Linear Dimensions : Seçenekleri, dorusal ölçülerde birim stili ve ölçü yazsnn format üzerinde denetimi salar. Precision : Bu açlan menü, ölçü yazsnn hassasiyetini belirlemeyi salar. Unit format : Bu açlan menü, ölçü yazlarnn birim sitillerini belirlemeyi salar. Fraction format : Bu açlan menü, mimari ve kesirli birim formatlarnda kullanlabilir. Dikey, çapraz ve yatay düzenlenmi kesirler arasnda seçim yapmay salar. Decimal sparator : Ondalkl saylar gösteren birimler için, bir ondalkayrcs seçmemizi salar. Round off : Ölçülere uygulanan derece yuvarlamasn belirlemeyi salar. Prefix : Bütün yazlara, ön yaz eklemeyi salar. Suffix : Bütün yazlara, son yaz eklemeyi salar. Measurement Scale: Ölçme ölçei seçenekleri sunar. Scale Factor : Ölçü yazs için, ölçek faktörü belirlemek için kullanlr. Ölçü yazsnn deerini girilen deere göre ölçekler. Örnein, çizim inç olarak gösterilmek isteniyorsa, bu deer 2.54 olmaldr. Santimetre-inc dönüümü yapmak isteniyorsa bu deer olmaldr. 35

38 Measurement Scale için, Zero Suppression : Sfrlar ölçü yazlarnda görünmemek üzere kaldrmay salar. Leading : Ondalkl ölçülerin tamamnda, sol taraftaki sfrlar atar. Örnein deeri.033 olur. Trailing : Ondalkl ölçülerin tamamnda, sa taraftaki sfrlar atar.örnein: deeri olur. 0 Feet : Ölçü, bir foot tan az olduunda feet ve inç in feet ksm gösterilmez. 0 Inches : Ölçü, feet in tam saylar olduunda feet ve inç in inç ksmn göstermez. Angular Dimensions : Aç ölçülerinin formatn ayarlamak için kullanlr. Units format : Aç ölçüleri için format (birim) seçmek için kullanlr. Percision : Açsal ölçü yazsnn hassasiyetini belirtmek için kullanlr. Angular Dimensions için, Zero Suppression : Açsal ölçülerde bataki yada sondaki sfrlar kaldrmak için kullanlr. Alternate Units : Bu bölüm dorusal ölçülerin birim stili ve format üzerinde kontrol salar. ekil

39 Display alternate units : Bu onay kutucuu iaretlenirse alternatif birimleri açar. stenilen formatta bir alternatif ölçü yazs eklenmesini salar. Alternate Units : Bütün ölçülendirme biçimleri için (aç ölçülendirmeleri hariç) aktif birim biçimini gösterir. Unit format : Bu açlan liste, alternatif ölçü yazsnn birim stilini belirlemeye yarar. Precision : Tolerans ölçü yazsnn hassasiyetini ayarlamay salar. Round distances to : Alternatif ölçülere uygulanan yuvarlama miktarn belirlemeyi salar. Prefix : Alternatif bütün ölçü yazlarnn önyaz eklemeyi salar. Suffix : Alternatif Bütün yazlara, son yaz eklemeyi salar. Zero Supperission : Sfrlar ölçü yazlarnda görünmemek üzere kaldrmay salar. Leading : Ondalkl ölçülerin tamamnda, sol taraftaki sfrlar atar. Örnein : deeri.033 olur. Traling : Ondalkl ölçülerin tamamnda, sa taraftaki sfrlar atar. Örnein : deeri olur. 0 Feed : Ölçü, bir foot tan az olduunda feet ve inc in feet ksm basklanr. 0 Inches : Ölçü, feet in tam saylar olduunda feet ve inc in inc ksmn göstermez. Placement : Alternatif birimlerin konumlanmasn,yerleimini kontrol eder. After primary value : Alternatif ölçü yazsn, asl ölçü yazsnn ve ölçü çizgisinin arkasnda ve hizal olarak yerletirir. Below primary value : Alternatif ölçü yazsn, asl ölçüyazsnn veölçü çizgisinin altna yerletirir. Tolerances : Seçenekleri, ölçü yazlarna tolerans yazlarn dahil etmenizi ya da hariç tutmanz salar. 37

40 ekil Tolerance format : Bu alternatifler tolerans ölçü yazsnn format üzerinde kontrol salar. Method : Tolerans ölçü yazsn açmay ve formatn ayarlamay salar. None : Tolerans ölçü yazsn kapatr. Symmetrical : Bir art/eksi tolerans yazs ekler. Bu kendisinden önce bir art/eksi iareti gelen ölçüdür Deviation : Üst ve alt tolerans deerlerini gösteren bir ölçü ekler. Limits : Asl ölçünün yerine, minimum ve maksimum ölçü deerlerini gösteren bir ölçü koyar. Basic : Asl ölçüdeerinin çevresine kutu çizer. Precision : Bu açlan liste, tolerans ölçü yazsnn hassasiyetini ayarlar. Ölçü yazsn belirlenen en yakn hassasiyet deerine yuvarlar. Bu çizimin gerçek hassasiyetini etkilemez Upper value: Symmetrical, Deviation ve Limits tolerans metotlarnn üsttolerans deerini ayarlamay salar Lower Value: Deviation ve Limits tolerans yöntemlerinin alt tolerans deerini ayarlamay salar. 38

41 Scaling for height : Tolerans ölçü yazsnn yüksekliini, asl ölçü yazsnn yüksekliine oranlayarak belirlemeyi salar. Vertical position : Tolerans yazsnn dikey konumunu belirlemeyi salar. Top : Bir tolerans deeri çiftinin, üst tolerans deerini asl ölçüyazsyla hizalar. Bottom : Tolerans deeri çiftinin alttaki deerini aslölçüyazsyla hizalar. Zero Suppression : Sfrlar ölçü yazlarnda görünmemek üzere kaldrmay salar. Leading : Ondalkl ölçülerin tamamnda, sol taraftaki sfrlar atar. Örnein : deeri.033 olur. Traling : Ondalkl ölçülerin tamamnda, sa taraftaki sfrlar atar. Örnein : deeri olur. 0 Feet : Ölçü, bir foot tan az olduunda feet ve inç in feet ksm gösterilmez.. 0Inches:Ölçü, feet in tam saylar olduunda feet ve inç in inç ksmn göstermez. Alternatif Unit Tolerance : Alternatif tolerans ölçülerinin hassasiyeti ve sfrlarn gösterilmemesi ayarlar üzerinde kontrol salar. Precision : Bu açlan liste, tolerans ölçü yazsnn hassasiyetini ayarlar. Ölçü yazsn belirlenen en yaknhassasiyetdeerine yuvarlar. Zero Suppression : Sfrlar ölçü yazlarnda görünmemek üzere kaldrmay salar Tarama Yapmak (Hatch) Resim üzerindeki kapal bir alan belli bir desenle kaplamak için BHATCH komutu kullanlr. Komutun çaltrlmas aadaki yöntemlerle yaplr. Draw toolbar : Draw araç çubuu Draw menu : Draw menüsü Bu komut çaltrldktan sonra Boundary Hatch and Fill iletiim penceresi gelir. Bu diyalog kutusunda Type ve Pattern bölgelerinden tarama deseni seçimi ve özellikleri tanmlanr. Daha sonra tarama açs (Angle) vetaramaaralklarnn ölçek (Scale) deeri girilir. Pick Points veya Select Objects butonlarndan biri ile taranacak bölge seçilerek tarama ilemi gerçekletirilir. 39

42 ekil 3.24 Pick Points ; Butonu ile taranacak alan fare yardm ile iaretlenir. Select objects; Butonu ile taranacak bölgeyi çevreleyen elemanlar seçilir. Remove Island; Butonu taranmas istenmeyen bölgelerin seçilmesinde kullanlr. View Selections; Butonu tarama için seçilen nesnelerin kontrol edilmesinde kullanlr. Inherit Properties; Butonu önceden yaplm tarama sitilini tarama yaplacak yeni alanlara tamak için kullanlr. Advanced butonuna baslrsa tarama ile ilgili daha gelimi özelliklere ulalr (ekil 3.25). ekil 3.25 Normal; Seçilen bölgenin iç snrna kadar olan bölgeyi tarar. Outer; Tarama için seçilen bölgenin tespit edilen en d ksmna tarama yapar. Ignore; Taramak bölgesinin en dndaki snrn içerisindeki tüm bölge taranr. ekil 3.26 da Pattern ile ANSI 31 tarama stili seçilmitir. ekil 3.27 de taranacak bölgenin içi iaretlenmi ve ekil 3.28 de taranacak bölgedeki nesneler seçilerek tarama yaplmtr. 40

43 ekil 3.26 ekil 3.27 ekil

44 UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET Aada verilmi olan Dii Plaka ve V kay kasna isimli parçalar çizim program komutlarn kullanarak çiziniz ve ölçülendiriniz. ekil

45 lem Basamaklar Ölçülendirme komutlarn barndran dimension toolbar ekrana getiriniz Ölçülendirme parametrelerinizi ayarlaynz. Ölçülendirme ilemlerini kurallarna göre yapnz. Ölçüleri deitirme ilemini yapnz. Ölçülere tolerans ekleyiniz Ölçülere açklama yazs ekleyiniz. Öneriler Bunun için View menüsünden Toolbars komutunu çaltrnz; veya fare herhangi bir araç çubuunun üzerinde iken farenin sa tuuna basn Bu ayarlar yapmak için dimstyle komutuyla dimension style iletiim kutusunu ekrana getiriniz. Lines and Arrows bölümünden renk ayarlarn, primary units bölümünden birimleri ve hassasiyetleri ayarlaynz. Resme göre yaplan ölçülendirmenin büyüklüünü veya küçüklüünü dimscale komutuyla uygun hale getiriniz. Resimde fazla ölçülendirme gerekeceinden dairenin X ve Y eksenlerini göstermek için dimordinate komutunu, yatay ve dikey ölçülendirmeleri oluturmak için dimlinear komutunu, deliklerin çaplarn göstermek için dimdiameter komutunu, köe noktasna orijin noktas ifadesini yazmak için leader komutunu, radyüsleri ve yarçaplar ifade etmek için dimradius komutunu, açl yüzeyleri ölçülendirmek için dimaligned komutunu, referans kenara göre ölçülendirme yapmak için dimbaseline komutlarn kullannz. M14 ölçüsünü olutururken dimdiameter komutunu çaltrdktan sonra cvata deliinin di üstü çapn seçiniz. Daha sonra t tuuna basarak M14 yaznz. 160 ölçüsüne gerekli tolerans eklemek için Tolerance komutunu çaltrnz ve gerekli toleranslar karnza çkan beyaz kutulara giriniz. Sol üst köedeki pah ölçülendiriniz. Dimedit komutu, New seçeneneini kullanarak Mtext kutusuna 10 x 45 %%d ifadesini yazarak ölçü yazsnn 10x45 olmasn salaynz Tarama Yapnz Kasna standarda uygun çizerek taraynz. 43

46 ÖLÇME VE DEERLENDRME ÖLÇME VE DEERLENDRME 1. Aadakilerden hangisi dorusal ölçülendirme komutudur? A) Dimangular C) Dimradius B) Dimordinate D) Dimlinear 2. Aadakilerden hangisi çap ölçülendirme komutudur? A) Dimradius C) Dimdiameter B) Dimbaseline E) Dimaligned 3. Aadakilerden hangisi ölçü yazsnn düzenlenmesi komutudur? A) Dimscale C) Dimedit B) Dimangular D) Scale 4. Aadakilerden hangisi ölçü yazs ve oklarnnölçeini ayarlar? A) Dimedit C) Leader B) Dimscale D) Dimaligned 5. Açlar aadaki hangi komutla ölçülendirilir? A) Dimradius C) Dimangular B) Dimaligned D) Dimcontinue 6. Ölçülendirme stilleri aadaki hangi komutla ayarlanr? A) Dimstyle C) Dimformat B) Dimscale D) Dimordinate 7. Ölçülendirme stilinde oklar ve balama çizgileri aadakilerden hangisiyle ayarlanr? A) Lines and Arrows C) Alternate Units B) Text D) Primary Units 8. Ölçülendirme stilinde yazlarn özellikleri ve stilleri aadakilerden hangisi ile ayarlanr? A) Primary units C) Tolerances B) Fit D)Text 9. Tolerance komutunun görevi aadakilerden hangisidir? A) Ölçülendirme esnasnda ekrana çap iaretini getirir. B) Ekrana geometrik toleranslar getirir. C) Ölçü yazlarn deitirir. D) Ölçülendirme yaz stilini deitirir. 10.Ölçülendirmede açklama yazlar aadaki hangi komutla yazlabilir? A) Dimbaseline C) Dimtext B) Dimstyle D) Leader 44

47 AMAÇ ÖRENME FAALYET-4 Özellik ve Sorgulama (hesaplama) komutlarn kullanabileceksiniz. ARATIRMA ÖRENME FAALYET-4 Temel geometrik ekillerin alan formüllerini bulunuz. Karmak hesaplamalarndaki zorluklarn aratrnz. geometrilerin 4. ÖZELLK VESORGULAMA(HESAP) KOMUTLARI 4.1. Sorgulama ve Konum Belirleme Komutlar (List) Bu komutla ekranda bulunan herhangi bir çizimin geometrik özelliklerini çarmak için kullanlr. Ayrca bu komutla seçilen nesnelerin özelliklerinin listelenmesi salanr. Bu listede nesnelerin katman, rengi, çizgi tipi, çizgi genilii, koordinat eksenindeki yerleri gibi özellikleri listelenir. Kapal nesnelerin alan ve çevresi verilir. Inquiry toolbar Tools menu : Inquiry araç çubuu : Tools menüsü Bu komut çaltrldktan sonra komut satrna aadaki mesajlar gelecektir. Select Objects: (Özellikleri listelenecek objeyi seçiniz) Enter tuundan sonra ekrana yeni bir pencere açlacak ve bu penceredeki bilgiler seçilen nesneye göre deiiklik gösterecektir. Seçilen nesne ; Doru (line) ise dorunun katman, balangç ve biti noktalar, ikibiti noktas arasndaki aç, uzunluu, X, Y ve Z koordinatlarndaki deiim verilir. Daire (circle) ise katman, merkez noktasnn koordinatlar, yarçap, alan ve çevresi verilir. 45

48 Yay (arc) ise katman, merkez noktasnn koordinatlar, yarçap, balangç vebiti açlar verilir. Polyline (Pline) ise her köenin katman, koordinatlar, balangç vebiti genilii, alan ve çevre uzunluklar verilir. Command: List Selecet Objects: ekil 4.1 [Line]; Seçilen nesne düz çizgi [Layer]; Seçilenen nesnenin bulunduukatman [From point]; Seçilen nesnenin balangç noktasnn X ve Y koordinatlar [to point]; Seçilen nesnenin biti noktasnn X ve Y koordinatlar [Length]; Seçilen nesnenin uzunluu [Angle in XY plane]; Seçilen nesnenin XY düzleminde yapt aç [Delta X]; Seçilen nesnenin X eksenindeki uzunluu [Delta Y]; Seçilen nesnenin Y eksenindeki uzunluu Command: List Selecet Objects: (Objeyi seç) ekil