Turkish Studies. T ü r k o l o j i A r aştırmaları

Transkript

1 Turkish Studies T ü r k o l o j i A r aştırmaları International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Osman Nedim Tuna Armağanı Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları Dergisi, üç ayda bir yayınlanan uluslar arası hakemli bir dergidir. Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları Dergisi nde yayınlanan tüm yazıların, dil, bilim ve hukuki açıdan bütün sorumluluğu yazarlarına, yayın hakları e aittir. Yayıncının yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen herhangi bir şekilde basılamaz, çoğaltılamaz. Yayın Kurulu dergiye gönderilen yazıları yayınlayıp yayınlamamakta serbesttir. Gönderilen yazılar iade edilmez. ISSN: V o l u m e 2 / 2 S p r i n g

2 Turkish Studies Türkoloji Araştırmaları Guest Editor Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN Editor Mehmet Dursun ERDEM Associate Editor Sibel ÜST Owner Yavuz ÜNAL Correspondence Coordinator Muhammet KUZUBAŞ Yavuz BAYRAM Board of Managers Mehmet Dursun ERDEM - Muhammet KUZUBAŞ - Fikret USLUCAN Şeyma BÜYÜKKAVAS - Münteha GÜL - A. Cüneyt ISSI - Ahmet DEMİRTAŞ - Nurettin SAVAŞ Consulting Board Marcel ERDAL - Astrid MENZ - Gürer GÜLSEVİN - Leylâ KARAHAN - Mehmet AYDIN- Musa DUMAN- Nurettin DEMİR - Emine YILMAZ - A. Fuat BİLKAN Bahaeddin YEDİYILDIZ - Ali AKAR Editorial Board Şaban SAĞLIK - Mehmet AYDIN - Atabey KILIÇ - D. Ali TÖKEL - Şahin KÖKTÜRK General Coordinator of Foreign Editors Prof. Dr. Gürer GULSEVİN Representative of Foreign Country USA Robert Dankoff r-dankoff@uchicago.edu Almanya Marcel Erdal Zeki Karakaya erdal@em.uni-frankfurt.de zsk55@hotmail.com Greece Fatih Kemik fatihkemik@hotmail.com Australia İbrahim Özbakır ibrahimozbakir@msn.com Switzerland İbrahim Özbakır ibrahimozbakir@msn.com Japan Yuu Kuribayashi kuri@cc.okayama-u.ac.jp Norway-Swedish Mehmet Dursun Erdem mdursunerdem@hotmail.com England Sibel Ust sbl_st2@hotmail.com Albania Xhemile Abdiu abxh1@yahoo.it Azerbaijan Muhammet Kuzubaş muhammetkuzubas@hotmail.com Kazakhstan Gülnar Kokubasova gulnarkokubasova@yahoo.com Kyrgyzstan Ulanbek Alimov Osman Köse alimtilek@gmail.com koseogluosman@hotmail.com Uzbekstan Cabbar İşankul scabbar@albatros.uz Halab-Aleppo (Syria) Ahmet Demirtaş ahmet_demirta@yahoo.com

3 Referees and Advisory Board Prof. Dr. Fikret TÜRKMEN Ege Üniversitesi Prof. Dr. Leyla KARAHAN Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa ÖZBALCI Ondokuz Mayıs Üniv. Prof. Dr. Han-woo CHOİ Eurasia Üniversity Prof. Dr. Marcel ERDAL Frankfurt Üniversity Prof. Dr. Robert DANKOFF University Of Chicago Prof. Dr. Walter ANDREVS Washington Univ. Ass. Prof. Yuu Kuribayashi Okayama University Prof. Dr. Bernt BRENDEMOEN Oslo Üniversitesi Prof. Dr. Fikret TURAN Mancester Üniversity Doç. Dr. Zeki KARAKAYA Goethe Universitesi Prof. Dr. Abdurrahman GÜZEL Başkent Üniv. Prof. Dr. Ali Fuat BİLKAN TOOB Ekonomi Üniv. Prof. Dr. Ahmet BURAN Fırat Üniversitesi Prof. Dr. Bahaeddin YEDİYILDIZ TOOB Ekonomi Üniv. Prof. Dr. Dursun Ali AKBULUT Ondokuz Mayıs Üniv. Prof. Dr. Emine YILMAZ Hacettepe Üniv. Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN Ege Üniversitesi Prof. Dr. Hayati DEVELİ İstanbul Kültür Üniv. Prof. Dr. Mehmet Ali ÜNAL Pamukkale Üniv. Prof. Dr. Mehmet ALPARGU Sakarya Üniversitesi Prof. Dr. Metin EKİCİ Ege Üniversitesi Prof. Dr. Mukim SAĞIR Erzincan Üniversitesi Doç. Dr. Musa DUMAN İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Necati DEMİR Cumhuriyet Üniv. Prof. Dr. Nedim İPEK Ondokuz Mayıs Üniv. Prof. Dr. Nurettin DEMİR Başkent Üniversitesi Prof. Dr. Orhan KILIÇ Fırat Üniversitesi Prof. Dr Saadettin GÖMEÇ Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Sadettin ÖZÇELİK Dicle Üniversitesi Prof. Dr. Zeki KAYMAZ Ege Üniversitesi Prof. Dr. Zikri TURAN Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Adem BAŞIBÜYÜK Erzincan Üniversitesi Doç. Dr. Ahmet GÜNŞEN Ahi Evran Unv.

4 Doç. Dr. Ali AKAR Muğla Üniversitesi Doç. Dr. Arif BİLGİN Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Atabey KILIÇ Erciyes Üniversitesi Doç. Dr. Enis ŞAHİN Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Erdoğan BOZ Afyon Kocatepe Üniv. Doç. Dr. Hanifi VURAL Gaziosmanpaşa Üniv. Doç. Dr. İbrahim TELLİOĞLU Karadeniz Teknik Üniv. Doç. Dr. Kâzım KÖKTEKİN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Kerime ÜSTÜNOVA Uludağ Üniversitesi Doç. Dr. Kezban ACAR Celal Bayar Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet AYDIN Ondokuz Mayıs Üniv. Doç. Dr. Mehmet BEŞİRLİ Gazi Osman Paşa Üniv. Doç. Dr. Mehmet KARA Fatih Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet TÖRENEK Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Metin AKKUŞ Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa GENCER Abant İzzet Baysal Üniv. Doç. Dr. O. Kemal TAVUKÇU Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Osman YILDIZ Süleyman Demirel Üniv. Doç. Dr. Şaban SAĞLIK Ondokuz Mayıs Üniv. Doç. Dr. Turgut KARABEY Atatürk Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet DEMİRTAŞ Gaziantep Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Cüneyt ISSI Muğla Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Bünyamin KOCAOĞLU Sakarya Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Dursun Ali TÖKEL Ondokuz Mayıs Üniv. Yrd. Doç. Dr. F. Mehmet DERVİŞOĞLU Cumhuriyet Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Fikret USLUCAN Balıkesir Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Muvaffak DURANLI Ege Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Münteha GÜL Gaziosmanpaşa Üniv. Yrd. Doç. Dr. Nurcan TOKSOY Erzincan Universitesi Yrd. Doç. Dr Osman KÖSE Sakarya Üniveritesi Yrd. Doç. Dr. Rıza OĞRAŞ Mehmet Akif Ersoy Üniv. Yrd. Doç. Dr Şahin KÖKTÜRK Ondokuz Mayıs Üniv. Yrd. Doç. Dr. Şeyma BÜYÜKKAVAS KURAN Gaziosmanpaşa Üniv. Yrd. Doç. Dr. Zehra GÖRE Selçuk Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Zeki ÇEVİK Balıkesir Üniversitesi Dr. Filiz KIRAL Orient Institut-İstanbul

5 EDİTÖRDEN Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları dergisinin 4. sayısı, Türklük biliminin değerli bilginlerinden Prof. Dr. Osman Nedim Tuna ya armağan olarak yayımlanmış bulunuyor. Osman Nedim Tuna, Türk dili alanında araştırma yapma ve öğrenci yetiştirmeye adadığı hayatı boyunca, arkadaşları ve öğrencileri tarafından hep bir beyefendi, titiz bir araştırmacı, adil bir hoca, bilgisini ve belgesini esirgemeyen bir kılavuz olarak tanındı. Türklük bilimine ne türlü hizmet edilebileceği sorulduğunda, eser yazmaktan daha önce öğrenci yetiştirmek gerektiğini özellikle vurgulayan hocamızın öğrencileri, bugün Türkiye nin çeşitli üniversitelerinde öğretim üyesi olarak görev yapmaktalar. Elimizdeki bu armağan sayısında 55 makale var. Bunlardan büyük çoğunluğu (38 tane), hocamızın alanı olan Türk dili ile ilgili. Osman Nedim Tuna, Türklük biliminde dil, edebiyat, halkbilimi, tarih vs. çalışmalarının birbirinde ayrı olamayacağını düşünürdü. Bu yüzden, kendisine armağan edilen bu sayıda halkbilimi ve edebiyat konusunda da makaleler (13 tane) bulunmaktadır. 4 tane de tarihle ilgili yazı konulmuştur. Hakemli olan ve uluslararası kimliği bulunan Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları dergisinin bu sayısında, 6 ayrı ülkeden bilim adamlarının makaleleri yer almaktadır: (alfabetik olarak) KIRGIZİSTAN, LİTVANYA, MACARİSTAN, ÖZBEKİSTAN, RUSYA, TÜRKİYE, UKRAYNA. Bundan sonraki sayılarda, muhakkak daha değişik ülkelerden meslektaşlarımızın da yazıları bulunacaktır. Yayın hayatına girdiği günden beri, her gün daha çok gençleşen, dinamikleşen, ilgi toplayan, büyüyen, genişleyen Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları dergisini yaratanlara, yaşatanlara Türklük bilimi adına teşekkür ederiz. Konuk Editör Prof.Dr. Gürer GÜLSEVİN 19 Mayıs 2007

6

7 İÇİNDEKİLER Önkapak ve İçindekiler Osman Nedim TUNA Ünan ve İtalyan Leksikasınıñ Qırımtatar Tiline Kelip Kirmesiniñ Yolları ve Usulları AHTEM, Mazinov Kırgız Türkçesinde Asli Ünlü Uzunlukları ALİMOVA, Cıldız İki Dillilik ve Rusçadan Tatar Türkçesine Geçen Kavram Tercümeleri ALKAYA, Ercan Abdurrahim Ötkür ve "İz" Romanı Üzerine AY, Özgür Demirkapılar/temir Qapïγ, Vaskapu, Dömörkapu BASKİ, İmre Türkiye Türkçesinde Asli Uzunluk Belirtileri BAŞDAŞ, Cahit Adın Yükleme (Nesne) Durumu ve Tümcenin Nesne Öğesi Üzerine BOZ, Erdoğan Divanu Lugati't-türk'te +la- Ekinin Kullanımları BOZKAPLAN, Şerif Ali Türkçede ve Türkiye Türkçesi Ağızlarında s/ş Meselesi BURAN, Ahmet ЛЕКСИЧЕСКИЕ ЗАИМСТВОВАНИЯ В АЛТАЙСКОМ ЯЗЫКЕ ИЗ НЕРОДСТВЕННЫХ ЯЗЫКОВ CAYIM, Nina İkinci Merutiyet Devri Türk Hikayesinde Dini Duygusu ve Dini Müesseselerin Tenkidi CEYHAN, Nesime Emeviler ve Abbasiler Dönemi Hazar-Arap İlişkileri ÇOG, Mehmet Klâsik Türk Edebiyatı Şerh Geleneği ve Hacı İbrâhim Efendi nin Şerh-i Belâgat ına Dâir

8 DAĞLAR, Abdülkadir Ordu İlinin Eski Adı "kotyora" ve Tarihî Alt Yapısı DEMİR, Necati Türk Kültürüne Katkıda Bulunan Bir Araştırmacı Nadejda Petrovna Dırenkova DURANLI, Muvaffak Mikyâsu l-lisân Kıstâsu l-beyân daki Dil Bilgisi Terimleri ERDEM, İlhan Menkıbe-i Sultân Murâd ERDEM, Mehmet Dursun - KUZUBAŞ, Muhammet Çingizli Devletinin Büyümesinde Rol Oynayan Türklerden Çelme ve Subutay GÖMEÇ, Saadettin Söz ve Düşünce Aktarımı GÜL, Münteha Cengizhan ın Soy Kütüğü GÜLENSOY, Tuncer Kutadgu Bilig in Dilinde Lehçelerin Özellikleri: denk çiftler GÜLSEVİN, Gürer Karay Türkçesinde Oğuzca Unsurlar GÜLSEVİN, Selma Türk Dillerinin Tipik Özellikleri GÜLTEKİN, Mevlüt Gizli Dil Açısından Alevilik-Bektaşilik Erkân ve Deyimlerine Bir Bakış GÜNŞEN, Ahmet Ş. Bektöreniñ «Tatarca Sarf, Nahv» Adlı Kitabında Qullanılğan Lingvistik Terminlerniñ Hüsusiyetleri ĞANİYEVA, Emine Irak Türkmenlerinin Dünü ve Türkçesi HAZAR, Mehmet Uygur On İki Makamı ve Edebiyat İNAYET, Alimcan

9 Nevruzda Bayçiçek Merasimi İŞANKUL, Cabbar Yabancılaşmanın Yeni Yüzü: Defter Kapakları (dil/görsellik) KARA, Mehmet Arapçaya Giren Türkçe Kelimelerin Arapça Kurallarla Çokluk Şekilleri Üzerine KAYMAZ, Zeki Türkçe-Farsça Manzum Sözlüklerden Tuhfe-i Vehbî (metin) KILIÇ, Atabey Tuvaca Bir Yayın: "Külük Tajı" KOÇOĞLU, Vildan Nevşehir ve Yöresi Ağızlarının Şekil Bilgisini Belirleyen Temel Özellikleri Üzerine KORKMAZ, Zeynep Kırım Tatarcası: Sudak Ağızları Üzerine Araştırmalar KURTBİLAL, Niyar Litvanya Tatarlarının Konuşmalarında Kullandıkları Doğu Dilleri Kökenli Kelimeler NASİBOVA, Natela Ali Haydar Bayat, Abdülvehhâb Bin Yûsuf İbn-i Ahmed El-mârdânî Kitâbü lmüntehab Fî t-tıb (İnceleme - Metin - Dizin - Sadeleştirme - Tıpkıbasım), Merkez Efendi Geleneksel Tıp Derneği Yayını, İstanbul 2005 ÖZÇELİK, Sadettin ДОМИНАНТЫ МИРОВОЗЗРЕНИЯ АЛТАЙЦЕВ В СТРУКТУРЕ АЛТАЙСКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ PALKİNA, Raisa Ana Dil mi, Ana Dili mi? SAĞIR, Mukim Kırgız Türk Kültürel ve Siyasi İlişkilerinin Tarihi (XIX. Yüzyılın Sonu XX. Yüzyılın Başlangıcı) SAPARALİYEV, Döölötbek

10 Türklerde Soykırım Algısının Dile Yansıması Üzerine SARIKAYA, Mahmut Qırımtatar Tilinde Yapma Sözlerniñ Semantik Özellikleri SEYDAMETOVA, Narıye Preparing Syllabus At Teaching Turkısh As A Foreign Language: Some Considerations SİS, Nesrin Cami ü l-fürs Örneğinde XVI. Yüzyıl Bitki İsimleri ŞAHİN, Hatice Köl Tigin Yazıtının Güneybatı Yüzünde Agışın mı Yoksa Agısın mı Okunmalı? ŞEN, Serkan Osmaniye Ağzında Kullanılan Fiilden Ad Türeten gel Eki Üzerine TANÇ, Mustafa Hâfız'ın Sanat Üslûbu ve Kuran TANYILDIZ, Ahmet (h.947) Tarihli Kanunnamelere Göre Musul, Amid ve Erzurum Sancaklarında Ziraî Gelirlerin Mukayeseli Tahlili TAŞKIN, Ünal Doğu Karadeniz Bölgesinin Türk Yurdu Haline Gelmesi Hakkında Bir Değerlendirme TELLİOĞLU, İbrahim ОБ ОСОБЕННОСТЯХ ИМЕНИ ДЕЙСТВИЯ В АЛТАЙСКОМ ЯЗЫКЕ TIDIKOVA, Nadejda Doğulu Konuların Rus Edebiyatında İşlenmesi Meselesi TÜRKMEN, Fikret Edebiyat Tarihimizin Unuttuğu Bir İsim: Ali Zeki Bey ve Bir İmlâ Eleştirisi USLUCAN, Fikret Misâlî'nin Miftâhu l Gayb'ı Metin ve Açıklama USLUER, Fatih Cengiz Aytmatov'un Eserlerinde Yaratılış ve Türeyiş Sembolizmi UZUN, Gülsine

11 Yalın Durum Karmaşası ÜSTÜNOVA, Kerime Dilin İletişim Süreci İçerisindeki Rolü Ve İşlevleri YALÇIN, Süleyman Kaan Şengül, Murat Dürrî'nin Şehrengizinden Gümülcine'ye Bakış YAZAR, İlyas Isparta Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar YILDIZ, Osman