YERLİ KEÇİ SÜTLERİNİN STANDARTLARA UYGUNLUKLARININ KONTROLÜ

Transkript

1 ISSN: Cilt 4, Sayı 1, 2016 Vol. 4, Issue 1, 2016 YERLİ KEÇİ SÜTLERİNİN STANDARTLARA UYGUNLUKLARININ KONTROLÜ Cuma ZEREN, Yeliz ÇAKIR 1*, Dilber YILDIZ, Ahmet ERGUN, Suat YILDIZ Özet Bu araştırma Ağrı ilinde yetiştirilen Yerli Kıl Keçilerden elde edilen sütlerde toplam yağ ve protein oranlarının Türk Standartlarına uygunluklarını belirlemeyi amaçlamıştır. Çalışmada, Kıl keçilerin süt protein değerleri (%3.53) Türk Standartlarındaki kabul edilebilir minimum değerden (%2.58) yüksek bulunmuştur. Oysa Kıl Keçilerin süt yağ değerleri (%3.56) Türk Standartlarındaki referans değerden (%4.15)daha düşük çıkmıştır. Bulgularımıza göre, Ağrı ilinde Yerli kıl keçi ırkı süt yağ üretimi için uygun değildir. Bu sebeple söz konusu ilde üreticiler maksimum süt yağı üretimi için uygun ırkı seçmelidirler. Anahtar kelimeler: Yerli Kıl Keçisi, Süt, Yağ, Protein,Türk Standartları Control of Suitability to Standards of Native Goat Milk Abstract This research aimed to determine the favorable to Turkish Standards of total fat and protein rates in milk from Native Kıl Goat raised in AğrıProvince. In the study, the milk protein values(%3.53) of Kıl Goat were higher than acceptable minimum value (%2.58) in Turkish standards. Whereas, the milk fat rates(%3.56) of KılGoat were lower than reference values(%4.15) in Turkish standards. According to our findings, Native KılGoat breed is not appropriate for milk fat production in Ağrı Province. Thus, producers in mentioned Province should select an appropriate Goat breed for maximum milk fat production. Keywords: Native KılGoat, Milk, Fat, Protein, Turkish Standards 1 Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Biyomühendislik Bölümü, Tunceli *Sorumlu yazar: yelizcakir@tunceli.edu.tr

2 21 Yerli Keçi Sütlerinin Standartlara Uygunluklarının Kontrolü 1. Giriş Kıl Keçisi; Anadolu nun zor iklimine dayanıklı, zayıf meraları değerlendirebilen, orman içi ve orman kenarında bulunan dağ köylerinde yetiştirilen kanaatkâr bir hayvan ırkıdır (Günlü ve Alaşahan, 2010). Renkleri genellikle siyah olup, gri tonları ile kahverengi ve alacalara da rastlanmaktadır. Yerli kıl keçilerinde vücut sağlam ve dayanıklı, baş orta büyüklükte ve düzgün bir yapıdadır. Geniş bir varyasyon görülmesine karşın genellikle iri ve sarkık kulaklı hayvanlardır. Küçükbaş hayvanlar etten başkasüt ve yapağı gibi özellikler bakımından da faydalanılan hayvanlardır (BenciniandPulina, 1997; Cimen, 2001; Yılmaz ve ark, 2003).Birçok Avrupa ülkelerinde sütün ekonomik değerinin belirlenmesinde protein ve yağ seviyeleri fiyatlandırmada kullanılan belirleyici unsurdur (Anonim, 2007; Özer ve ark., 2013). Ülkemizde ise keçi sütlerindeki üretim yetersizliği, süt alımında kontrole yönelik alt yapının oluşturulamaması ve sütün alımının kontrol dışı unsurlar tarafından belirlenmesi sebebiyle, fiyatlandırmadasütün parametreleri üzerinden belirli bir değerlendirme gerçekleştirilmemiştir (Çimen ve Tekelioğlu, 2011; İsmihan, 2003). Ancak AB adayı olan ülkemizde ileriki yıllarda süt parametrelerinden yararlanılarak fiyatlandırmaya gidileceği kaçınılmazdır (İsmihan, 2003). Bu amaçla süt için ekonomik öneme sahip parametreler üzerine değişik çevre koşullarında ve ülkemizde mevcut ırklar bazında referans değerlerin belirleneceği çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır (Gül, 2011). Yapılan bu çalışmalar AB adayı olan ülkemizde yetiştirilen farklı tür ve ırklardaki hayvanların sütlerine ait referans değerlerin gösterildiği temel araştırmalar olarak değerlendirilmektedir. Küçükbaşlarda süt yavrunun yaşamı içinde elzem özelliktedir (Burris and Baugus, 1955; Cimen, 2007) Bu araştırmada Ağrı ilinden elde edilen yerli kıl keçi sütlerinde ekonomik öneme sahip toplam süt yağı ve protein değerlerinin Türk Standartlarına uygunluğunun belirlenmesine çalışılmıştır. 2. Materyal ve Yöntem Araştırmada keçi sütündeki toplam yağ ve protein oranları seviyeleri incelenmiştir. Ağrı ilinde Yerli Kıl keçi yetiştiriciliği yapan bir sürüden 40 adet Yerli kıl keçiden toplanan süt örneklerinde toplam yağ ve protein değerleri MilkanaSuperiorMilk Analyzer (withdatamemory) süt analiz cihazı yardımıyla belirlenmiştir. Herhangi bir kimyasal madde kullanmadan 10 ml kadar bir süt örneği numune kabına konmuş ve 90

3 Cuma ZEREN, Yeliz ÇAKIR, Dilber YILDIZ, Ahmet ERGUN, Suat YILDIZ 22 saniye sonra cihazdan ilgili değerler okunmuştur. Süt parametrelerinin Türk Standartlarına uygunluğunu belirlemek amacıyla Tablo 1 de verilen referans değerler baz alınmıştır. Tablo 1. Türk standartları için referans değerler (Anonim, 2000) Parametreler Referans değerler (en az) Süt yağ, % 4.15 Protein, % 2.8 Elde edilen verilerin referans değerlerle karşılaştırılmasında Tek örnek t testinden yararlanılmıştır (Çimen, 2012; Norusis, 1993). Keçilerden elde edilen sütlerin parametre değerlerinin (yağ ve protein) yukarıda bildirilen standart referans değerlerle karşılaştırılmasında SPSS18.0 paket programı kullanılmıştır (Çimen, 2015). 3. Araştırma Bulguları ve Tartışma Yerli Kıl Keçilerinden elde edilen sütlere ait parametreler Türk Standartlarında keçi sütlerinde olması istenen Tablo 1. de verilen standart referans değerlerle (minimum) tek örnek t-testi yardımıyla karşılaştırılarak elde edilen sonuçlar Tablo 2. de verilmiştir. Tablo 2. Yerli Kıl keçi sütlerinin TS değerleri ile karşılaştırılması Süt Parametreleri Ortalama Değer (%) Yağ 3.56±0.14** Protein 3.53±0.12** **p<0.01 Tablo 2 ye bakıldığında sütte protein ortalama değerleri Türk Standartlarında olması istenen en az değerden istatistikî olarak yüksek sonuçlar göstermiştir (p<0.01). Yani sütteki protein seviyesi standartlar için istenen minimum seviyenin üstünde değerler göstermiştir ki bu durum protein seviyeleri bakımından çok büyük avantajdır. Sütteki toplam yağ değerlerine bakıldığında ise standartlarda belirtilen minimum değerlerin oldukça altında sonuçlar göze çarpmaktadır. Yani yağ için sütlerin standartlara göre uygun olmadığı görülmektedir. Araştırmada bulunan süt yağ ve protein değerleri

4 23 Yerli Keçi Sütlerinin Standartlara Uygunluklarının Kontrolü Koneko ve ark. (1980) nınkeçiler için bildirdiği sütte olması gerekli normal değerler ile uyum içinde bulunmuştur.bu sonuçlara göre yerli kıl keçilerinin protein bakımından standartların üstünde ancak yağ bakımından altında sonuçlar göstermesi dikkat çekicidir. Bu sonuçlara göre yerli kıl keçiler sütte normal seviyede yağ sentezini başarmada problemle karşılaşıyorlar demektir. Buda muhtemelen enerji noksanlığına bağlanabilir. Çünkü yemlerle yeterince enerji alınmadığında ve vücut depo yağlarının da yetersizliği durumunda süt yağının yeterince sentezlenememesi normal ve beklenen bir durumdur (De Vries and Veerkamp,2000). Bu sebeple Ağrı ilinde yerli keçi yetiştiriciliği yapan işletmelere süt veriminin yüksek olduğu laktasyonun ilk aylarında enerjili yemlerle hayvanlarını yemlemeleri yağ sentezinde görülen eksikliklerin giderilmesi açısından uygun bir manipülasyon olarak tavsiye edilebilir. 4. Kaynaklar Anonim, Türk Gıda Kodeksi, Çiğ Sut ve Isıl İşlem Görmüş İçme Sütleri Tebliği (tebliğ no 2000/6) Ek-D Çiğ Sütün Bileşimi. Resmi Gazete, , sayı Anonim, AB Giriş Süreci Çerçevesinde Türkiye de Süt ve Süt Ürünleri Sektörüne Genel Bakış Sayfa. FAO Avrupa ve Orta Asya Bölge Ofisi Politika Yardımları Şubesi. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü. Roma. Bencini, R. and Pulina, G The quality of sheep milk: a review. Int. J. Sheep and Wool Sci. 45 (3), Burris, J. and Baugus, C.A Milk consumption and growth of suckling lambs. J. Anim. Sci. 14, Çimen, M.,2001. Siyah ve Beyaz Yapağılı Gıcık Koyunlarının Yapağı Özelliklerinin Karşılaştırılması. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 18 (1): Cimen, M., 2007.The Milk Biochemical Parameters and Sucking Behavior of Lambs until 35 D of Age. Asian Journal of Chemistry, 19(4): Çimen, M., Gıda Mühendisliği Alanındaki Araştırmalarda Tek Örnek T-Testinin Kullanımı. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi. 7(3): Çimen, M., Fen ve Sağlık Bilimleri Alanlarında Spss Uygulamalı Veri Analizi. Palme Yayıncılık, Yayın No: 905, ISBN: Sıhhıye, Ankara Çimen, M. ve O.Tekelioğlu, Tokat İlinde Makineli Sağımla Elde Edilen İnek Sütlerinde Toplam Yağın Türk ve Avrupa Birliği Standartlarına Uygunluğunun

5 Cuma ZEREN, Yeliz ÇAKIR, Dilber YILDIZ, Ahmet ERGUN, Suat YILDIZ 24 Belirlenmesi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 1(2): De Vries, M.J. and Veerkamp, R.F., Energy balance of dairy cattle in relation to milk production variables and fertility.j. Dairy Sci., 83: Gül, N., Kazova Vasfi Diren Tarım İşletmesinden Elde Edilen Sütlerde Ekonomik Öneme Sahip Biyokimyasal Parametrelerin Mevsimsel Değişimi. Yüksek Lisans Tezi, Tunceli Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı. 52s. Tunceli. Günlü, A. ve Alaşahan, S., Türkiye de keçi yetiştiriciliği ve geleceği üzerine bazı değerlendirmeler. Vet Hekim Der Derg 81(2): İsmihan, F.M., Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası Kapsamında Süt Ve Süt Ürünleri Politikası. T.C. Tarım Ve Köy İşleri Bakanlığı Dış İlişkiler Ve Avrupa Topluluğu Koordinasyon Dairesi Başkanlığı. AT Uzmanlık Tezi. P Koneko, J.J. and C.E. Cornelius, ClinicalBiochemistry of Domestic Animals, 3rd Ed. AcademicPress, New York, pp: Norusis, M.J., 1993.SPSS for Windows: Base System User s Guide. SPSS, Chicago. Özer, A., M. Çimen, S. Karataş, M. Eryılmaz, H. Eryılmaz, Tunceli İli Pertekİlçesinden Kış Mevsiminde Elde Edilen Sütlerin AB Ve Türk Standartlarına Uygunluğunun Belirlenmesi. Gıda Mühendisliği 4. Öğrenci Kongresi, 46-50, Nisan, Sakarya, Yılmaz, O., Denk, H. ve Arslan, M Ekstansif şartlarda Karakaş Akkaraman koyunlarının süt verim özellikleri. Vet. Bil. Der. 19, 1-2.