BTP203 VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ

Transkript

1 BTP203 VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ Öğr.Gör.Dr. Sedat Telçeken Porsuk Meslek Yüksek Pkulu Bilg. Tekn. Bölümü Güz Dönemi

2 İLİŞKİSEL CEBİR (Relational Algebra) İlişkisel cebir, biçimsel sorgulama dilidir. İ.C. Yardımıyla, VT nin nasıl sorgulanabileceği yorumlanır. Girdiler; bir ya da iki ilişki, Çıktılar; yeni ilişkiler... Bu sorgular biçimseldir, SQL den farklı olarak. (Herhangi bir yorumlayıcı veya derleyici yok) Seçim, Atma, Kartezyen Çarpım, Birleştirme, Kesişme, Fark, Doğal Birleştirme, Bölme işlemlerinden oluşur.

3 1-Seçim İşlemi Belirli bir ilişkiden bir kritere göre bazı kayıtları alma işlemidir. σ seçim kriteri (TABLO) Seçim kriteri; =,, >,<,, olabilir. σ Yazar_Adı= Ömer Seyfettin (Kitap) σ Yazar_Adı= Ömer Seyfettin Λ Fiyat < 150 (Kitap)

4 2-Atma İşlemi Belirli bir ilişkiden bazı sütunları atmak suretiyle yapılan seçme işlemidir. π Sütun isimleri (Tablo) Yazar_Adı Kitap_Adı ISBN Fiyat Sayfa π Yazar_Adı, Kitap_Adı (KİTAP) Yazar_Adı Kitap_Adı

5 3-Çarpma İşlemi Belirli bir ilişkiden mümkün olan tüm ikilileri oluşturma işlemidir. Tablo1 X Tablo2 A A 1 B C Kartezyen Çarpma A 2 B 1 B C 1 C 2

6 3-Çarpma İşlemi Kitap X Yayın_Evi örneğine bakalım. σ Yazar_Adı= Ömer Seyfettin (Kitap X Yayın_Evi) Örneğinde önce Kitap tablosunun varlıkları x Yayın_evi tablosunun varlıkları adedince varlık elde edilecek sonra, yazar adı Ömer seyfettin olanlardan ayrı bir tablo elde edilecektir.

7 4-Birleştirme İşlemi İki ilişkiden birinde veya her ikisinde bulunan kayıtların seçilmesi için yapılan bir işlemdir. ( U ) BİL378 Öğrenci Notu Sınıfı Tuğba CC 3 Halil CB 3 Nercü BC 2 MAT214 Öğrenci Notu Sınıfı İsmet AA 3 Özlem DC 2 Hakkı CB 4 π BİL378.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (BİL378)) U π MAT214.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (MAT214))

8 π BİL378.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (BİL378)) U π MAT214.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (MAT214)) Öğrenci Tuğba Halil İsmet

9 5-Kesişme İşlemi İki ilişkide de bulunan kayıtların belirlenmesi için yapılan bir işlemdir. ( ) BİL378 Öğrenci Notu Sınıfı Tuğba CC 3 Halil CB 3 Nercü BC 2 MAT214 Öğrenci Notu Sınıfı İsmet AA 3 Özlem DC 2 Hakkı CB 4 Tuğba BA 3 π BİL378.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (BİL378)) π MAT214.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (MAT214))

10 π BİL378.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (BİL378)) π MAT214.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (MAT214)) Öğrenci Tuğba

11 6-Fark İşlemi İki ilişkiden birinde bulunup diğerinde bulunmayan kayıtların bulunması işlemidir ( - ) BİL378 MAT214 Öğrenci Notu Sınıfı Öğrenci Notu Sınıfı Tuğba CC 3 Halil CB 3 Nercü BC 2 İsmet AA 3 Özlem DC 2 Hakkı CB 4 Tuğba BA 3 π BİL378.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (BİL378)) - π MAT214.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (MAT214))

12 π BİL378.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (BİL378)) - π MAT214.Öğrenci (σ sınıfı= 3 (MAT214)) Öğrenci Halil

13 7-Doğal Birleştirme İşlemi (A,B) ve (B,C) niteliklerine sahip iki ayrı ilişkinin (A,B,C) niteliklerine sahip tek bir ilişki haline getirilmesine denir. ( ) BİL378 Öğrenci Notu Sınıfı MAT214 Öğrenci Notu Sınıfı Tuğba CC 3 Halil CB 3 Nercü BC 2 İsmet AA 3 Özlem DC 2 Hakkı CB 4 Tuğba BA 3 π BİL378.ogrenci, BİL378.Sınıfı (BİL378 MAT214)

14 π BİL378.ogrenci, BİL378.Sınıfı (BİL378 MAT214) Öğrenci Sınıfı Tuğba 3

15 8-Bölme İşlemi İkili ve birli iki ayrı ilişkiyi karşılaştırarak, birli olan ilişkiye eş olan ikinci ilişkinin değerlerinden oluşan yeni bir ilişki oluşturulabilir. Buna bölme işlemi denir. ( : ) ÖRNEK : Bir bankanın Eskişehir ilindeki bütün şubelerinde mevduat hesabı olan müşterileri öğrenmek istersek... Şube Mevduat Şube Adı Köprübaşı Tepebaşı YunusEmre Kızılay Ulus İl Eskişehir Eskişehir Eskişehir Ankara Ankara Müşteri Bakiye Şube Ozan 50 Tepebaşı Gülderen 200 YunusEmre Selma 150 Kızılay Fatih 225 Ulus

16 π Müşteri,Şube (MEVDUAT) : π Şube Adı (σ İl= ESKİŞEHİR (ŞUBE)) Müşteri Ozan Gülderen

17 ÖĞRENCİ Adı No Bölüm Ortalama Ahmet 110 Matematik 3,6 Mehmet 201 İstatistik 2,7 Ayşe 260 Biyoloji 3,4 Hakkı 150 Matematik 2,9 Füreyya 350 Biyoloji 2,2 Güçlü 286 Matematik 2,6 KREDİ Adı Bakiye İlçe Ayşe 150 Mihalgazi Hakkı 250 Seyitgazi MEVDUAT Adı İlçe İl Ahmet Beşiktaş İstanbul Mehmet Alpu Eskişehir Ayşe Mihalgazi Eskişehir Hakkı Seyitgazi Eskişehir Füreyya Fatsa Ordu Güçlü Merkez Eskişehir

18 SORULAR Öğrenci Tablosunu göz önüne alarak, Matematik Bölümünde okuyan ve ortalaması 2,7 den yüksek olan öğrencileri seçen ilişkisel cebir ifadeyi yazınız? Öğrenci Tablosundan tüm öğrencilerin sadece bölümlerini seçen ilişkisel cebir ifadesini yazınız? Seyitgazi ilşesinde kredisi olan müşterilerin ve Beşiktaş ilçesinde mevduatı olan müşterilenerin adını seçen ilişkisel cebir ifadesini yazınız?....

19 SQL Yapısal Sorgulama Dili SELECT SQL de sorgulama işlemlerini yerine getirir. 1. Seçme işlemi : Bir tablodaki satırları seçme işlemidir. 2. Atma (projection): Tablodaki belirli sütunların seçilmesi işlemidir. 3. Birleştirme (join) : Birden fazla tablonun belirlenen sütunları arasındaki ilişkilere göre birleştirilmesi işlemidir.

20 SELECT deyimi SELECT [DISTINCT] {* sütun,...} FROM tablo SELECT : SQL in sorgulama deyimidir. FROM : Hangi tablonun sorgulanacağını ifade eder. DISTINCT : Tekrarlanan kayıtları önler. [ ] : Kullanılması zorunlu olmayan sözcükler yazılır. Tablo : Altı çizili ve italik olan ifadeler, kullanıcıların verdiği isimlerdir, SQL sözcüğü değildir. {....} : Birden fazla seçeneğin yazıldığı kısım, aralarına işareti konur. * : Tek bir sütunu değil tüm sütunu ifade eder.

21 SQL Yazım kuralları Büyük-küçük harf ayrımı yoktur. Bir SQL deyimi birden fazla satırda yer alabilir. SQL anahtar kelimeleri kısaltılamaz, yarıda kesilip ayrı ayrı satırlara yazılamaz. Deyimin sonuna ; konulur. Anahtar kelimeler ayrı satırlara yazılıp ifadenin okunuşu kolaylanır.

22 Tabloda Tüm satırları seçmek SELECT * FROM tablo : (tablo ismindeki tablonun tüm sütunları seçer) ÖRNEK : ÖĞRENCİ(BÖLÜM, NUMARASI, ADI, SINIFI) Komut; SELECT * FROM ÖĞRENCİ; ya da SELECT * ÖĞRENCİ FROM ÖĞRENCİ; BÖLÜM NUMARASI ADI SINIFI Matematik Ayşe 1 Biyoloji Hikmet 1 Fizik Veli 3 Kimya Ajda 2

23 Tabloda belirli sütunların seçilmesi SELECT BÖLÜM, NUMARASI FROM ÖĞRENCİ; ya da SELECT BÖLÜM, NUMARASI FROM ÖĞRENCİ; Sütun isimleri, tablo isimleriyle ifade edilebilir. Özellikle birden fazla tablo varsa bu yöntem kullanılır. SELECT ÖĞRENCİ.BÖLÜM, ÖĞRENCİ.NUMARASI FROM ÖĞRENCİ;

24 SQL de Aritmetik ifadeler; Aritmetik ifadeler, sütunların içerdiği varlık değerlerine uygulanır. İşlem sırası; ( ) * / + - olarak tanımlıdır. ÖRNEK; SELECT PERSONEL_NO, ADI, ÜCRET+200 FROM PERSONEL; Burada halihazdırdaki, personel tablosunun ücret sütunun değerlerine 200 eklenmiş olup yeni bir sütun oluşturulmuştur.

25 NULL Değeri Var olmayan, atanamayan, bilinmeyen bir değer olarak kabul edilir. (Kesinlikle 0 veya boşluk değildir!) Ücret * 12 + NULL NULL ÖRNEK : PERSONEL(ADI, ÜCRET, KOMİSYON) tablomuzda aşağıdaki komut çalıştığında SELECT ADI, ÜCRET, KOMİSYON, 12*ÜCRET+KOMİSYON FROM PERSONEL; ADI ÜCRET KOMİSYON 12*ÜCRET+KOMİSYON Jason 5000 Fredy 6000 Coşkun

26 Sütunları farklı isimlendirme SELECT komutuyla tablolardan çağrılan sütunlar gerektiğinde farklı isimlerle isimlendirilebilir. Bunu sağlayan komut AS komutudur. ÖRNEK : SELECT ADI, ÜCRET AS AYLIK ÜCRET, 12*ÜCRET+KOMİSYON AS YILLIK ÜCRET FROM PERSONEL;

27 Sütun içeriklerinin birleştirilmesi Sütunların içerdikleri değerlere birbiriyle ya da başka bir karakter dizisi ile birleştirilerek yeni değerler elde edilebilir. (Oracle da, MS Access de & kullanılır) ÖRNEK : Öğrenci adı ve numarasını birleştiren ve buna yeni bir isim verilen bir komut yazalım; SELECT NUMARASI & - & ADI AS NO_ADI FROM ÖĞRENCİ;

28 Çİft (tekrarlanan) satırlar SELECT komutu aynı değerlere sahi satırların göterimini engellemez. ÖRNEK : SELECT BÖLÜM FROM ÖĞRENCİ; Burada aynı bölüm değerine sahip satırlar görünecektir. Ancak bu komut satırına ; DISTINCT komutu eklenirse; SELECT DISTINCT BÖLÜM FROM ÖĞRENCİ; Aynı değerler tekrarlanmayacaktır.

29 Verilerin sınıflandırılması Veri tabanından verileri alırken bazı kısıtlar yardımıyla bu veriler süzgeçlerden geçirilebilir. Yani bu verilerin bir kısmı seçilebilir. Bunun için WHERE sözcüğü kullanılmaktadır. SQL içerisindeki sentaksı aşağıdaki gibidir. SELECT [DISTINCT] {* sütun,..} FROM tablo [WHERE koşul];

30 WHERE Örnekleri SELECT BÖLÜM, NUMARASI, ADI, SINIFI FROM ÖĞRENCİ WHERE SINIFI= 1 ; SELECT BÖLÜM,NUMARASI ADI, SINIFI, ORTALAMA FROM ÖĞRENCİ WHERE ORTALAMA >= 2,70; <, >, <=, >=, <>, = karşılatırma işleçleri kullanılabilir.

31 Diğer Karşılaştırma işleçleri IS NULL : Null değeri, var olmayan, atanamayan ve bilinmeyen bir değer olduğu zamanlarda kullanılır. Burada sentaks; WHERE attribute = NULL değil, WHERE attribute IS NULL şeklindedir. ÖRNEK: SQL> SELECT Adı, Numarası, GOrtalama, FROM OGRENCI WHERE ONURBELGESI IS NULL;

32 Diğer Karşılaştırma işleçleri BETWEEN n AND m : İki deger arasında kalan satır degerlerini belirlemek amacıyla kullanılır. SELECT BÖLÜM,NUMARASI ADI, SINIFI, ORTALAMA FROM ÖĞRENCİ WHERE ORTALAMA BETWEEN 3,00 AND 4,00; IN(Liste) : Sütun değerleri bir listedeki değerler ile karşılaştırılması gerekliyse kullanılır. SELECT BÖLÜM, NUMARASI, ADI, SINIFI FROM ÖĞRENCİ WHERE SINIFI IN( 3, 2 );

33 Diğer Karşılaştırma işleçleri LIKE(kural) WHERE ile birlikte bir sütunun değerini tam olarak değil; bir kısmını belirterek aratabiliriz. A* *S _Y* SELECT BÖLÜM, NUMARASI, ADI FROM ÖĞRENCİ WHERE ADI LIKE S* ; Adı S ile başlayan öğrencilerin olduğu satırları görüntüleyecektir.

34 Diğer Karşılaştırma işleçleri IS NOT NULL : Değeri atanmış ve bilinenleri aramada kullanılır. ÖRNEK : Personel tablosu içinde, komisyon alan personelin; adını, görevini ve aldığı komisyonu listelemek istersek; SQL> SELECT Adı, Görevi, Komisyon FROM Personel WHERE Komisyon IS NOT NULL;

35 Mantıksal İşleçler AND : İki koşulu ve mantıksal operatörü yardımıyla birleştirir. SQL> SELECT Adı, Görevi, Ücret FROM Personel WHERE Ücret >=500 AND Görevi = MEMUR ; OR : İki koşulu veya mantıksal operatörü yardımıyla birleştirir. NOT : Bir koşulun doğruluk değerinin değilini almaya yarar. SQL> SELECT Adı, Görevi FROM Personel WHERE Görevi NOT IN ( MEMUR, ŞEF, PAZARLAMACI ); SQL> SELECT Adı, Görevi FROM Personel WHERE Görevi NOT LIKE ŞEF ;

36 İşleçlerin İşlem Sıraları WHERE sözcüğü içerisinde yer alan işleçler 1. Tüm karşılaştırma işleçleri 2. NOT 3. AND 4. OR Sırasına göre işleme tabi tutulur. Bunların dışında parantez de kullanılabilir. Parantez içi diğerlerine göre önceliğe sahiptir. ÖRNEK: SQL> SELECT Adı, Görevi, Ücret FROM Personel WHERE Görevi = MEMUR OR Görevi = ŞEF AND Ücret > 600;

37 Sıralama İşlemleri Tabloların satırlarının herhangi bir sütuna göre sıralı olarak elde edilmesi söz konusu ise kullanılır. (ORDER BY) SELECT [DISTINCT] {* sütun,..} FROM tablo [WHERE koşul] [ORDER BY {sütun, ifade } [ASC DESC]; ASC : Satırları artan sırada seçer, herhangi bir tanım yok ise, ASC seçildiği varsayılır. DESC : Satırları azalan sırayla dizer.

38 Sıralama İşlemleri ÖRNEK : Öğrencileri Doğum tarihine göre sıralamak istersek; SQL> SELECT Adı, Soyadı, Doğum_Tar FROM Öğrenci ORDER BY Doğum_Tar; SQL> SELECT Adı, Soyadı, Doğum_Tar, Sınıf FROM Öğrenci ORDER BY Sınıf, Doğum_Tar DESC;