ZONA HASTALIĞI VE ZONA SONRASI KALICI AĞRI (POST-HERPETĠK NEVRALJĠ) ALGOLOJĠ KLĠNĠĞĠ Temmuz 2005

Transkript

1 ZONA HASTALIĞI VE ZONA SONRASI KALICI AĞRI (POST-HERPETĠK NEVRALJĠ) ALGOLOJĠ KLĠNĠĞĠ Temmuz 2005

2 Post-herpetik nevralji Suçiçeği hastalığı GiriĢ Nöropatik ağrı tiplerinden biri Etiyolojisi bilinmekte Klinik önemi fazla Çocukluk çağında VZV ile karģılaģma Deride döküntü BulaĢıcı Çocuklarda hafif seyreder Herpes Zoster ( Zona hastalığı) Su çiçeği nden klinik iyileģmeyi takiben VZV duyusal arka kök ganglionlarda sessiz enfeksiyon Sessiz enfeksiyonunun yıllar sonra aktive olması

3 Zona Hastalığı Dermatomal dağılımla sınırlı Tek taraflı Ağrılı Veziküler deri lezyonları BulaĢıcı ve kısa süreli Döküntü olmadan dermatomal ağrı zoster sine herpete olarak adlandırılmaktadır * Gilden ve ark.1992 * Lewis 1958

4 Akut Zona nın Labaratuar Tanısı Taze lezyon veya veziküllerden alınan sürüntünün fluoresanla iģaretlenmiģ monoklonal VZV antikoru ile boyanması ( enfekte epitel hücreleri yeģil fluoresans verir) * Niimura ve ark Vücut sıvıları veya deri döküntüüsnden alınan örneklerde PCR en duyarlı test ancak pahalı * Gilden ve ark.1998 Serolojik testler ( kanda VZV ye karģı antikor) bağıģıklığı göstermede yardımcı

5 Zona Hastalığının Patogenezi Duyusal arka kök gangliyonu veya kranial sinir gangliyonundaki nöron ve uydu hücrelerinde VZV ün latent kaldığı gösterilmiģtir * Kennedy ve ark.1998 Latent dönemde virüs sınırlı sayıda protein üretir immediate early protein 63 * Debrus ve ark.1995 Reaktivasyon bir kez oluģtuktan sonra virüs ganglion içindeki diğer hücrelere ve pek çok duyusal nörona yayılır ve deri enfeksiyonuna neden olur Ġnsidans /1000 * Johnson ve Dworkin 2003

6 Virüs Reaktivasyon Nedenleri YaĢlanmaya bağlı hücresel bağıģıklıkta azalma Lenfoproliferatif malignensiler * Berger ve ark.1981 Kemoterapi-Radyoterapi HĠV enfeksiyonu Ġmmünsupresif ilaç kullanımı * Johnson ve Dworkin 2003

7 Zona Klinik Özellikler Prodromal dönem Dermatomal, ağrılı veziküler döküntü Döküntü 7-10 gün içinde kabuklaģır ve bulaģıcılık kaybolur Döküntülerin tamamen kaybolması 3-4 hafta * Straus ve ark.1988 Çoğunlukla tek bir dermatoma sınırlıdır Bazen tutulan dermatomda, birbirlerinden uzağa serpiģtirilmiģ veziküler lezyonlar görülebilir * Oxman 1995

8 Zona Hastalığının YerleĢimi En sık Torasik ve Lomber dermatomlar Herpes keratiti ( herpes zoster ophthalmicus) VZV ye bağlı akut retinal nekroz.körlük * Straus ve ark.1998 * Galil ve ark.1997

9 Zona Zoster Komplikasyonları Ramsey Hunt sendromu (herpes zoster oticus) Aseptik menenjit Periferik motor nöropati Myelit, ensefalit Ġnme (stroke) Genital bölgeyi tutan zona Post-herpetik nevralji (% 10-15)

10 Anti-viral tedavi Zona Zoster Tedavisi Döküntü sonrası ilk 48 h te asiklovir 5x800 mg po * Whitley ve ark.1996 Oral prednizolon 60 mg/gün-ilk 7 gün 30 mg/gün 8-14.gün ve 15 mg/gün gün * Whitley ve ark.1996 Valasiklovir 3x1000 mg-7-14 gün po * Beutner ve ark.1995 Fasiklovir 3x500 mg-750 mg po * Tyring ve ark.1995 AĠDS te foscarnet * Safrin ve ark.1990 Trisiklik antidepresanlar Amitriptilin 25 mg gece po * Bowsher

11 Post-herpetik Nevralji Etkilenen dermatomda kalıcı ağrı UyuĢukluk Dizestezi Allodini * Choo ve ark.1997,kost ve Straus 1996 * Burgoon ve ark.1957

12 PHN nin Dönemleri Akut herpetik nevralji Döküntü baģlangıcı -30 gün2e kadar devam eden ağrı Subakut herpetik nevralji Döküntü baģlangıcı - 4 ay içinde düzelen ağrı Post-herpetik nevralji Ağrının 4 aydan fazla sürmesi

13 PHN Patofizyoloji YaĢlanmayla birlikte hücresel immünitede azalma VZV nin neden olduğu düģük düzeyde gangliyonitin reaktivasyonu * Miller 1980 YaĢlanmayla birlikte sitokin üretiminde bozulma * Weksler 1994 Ağrının tanımlandığı duysal ganglion ve arka boynuzda fibrozis ve atrofi * Watson ve ark.1991 Epidermal sinir sonlanmalarında belirgin azalma * Oaklander ve ark.1998 * Rowbotham ve ark.1996

14 PHN nin YaĢam Kalitesine Etkisi Kronik ağrıya bağlı olarak Depresyon Uyku bozukluğu ĠĢtah bozukluğu Enerji ve libido azalması Fiziksel, mesleki, sosyal alanlarda gerileme BaĢarısızlık * Haythornthwaite ve Benrud-Larson 2001

15 PHN de Risk Faktörleri Ġleri yaģ Zona esnasında akut ağrının Ģiddeti Zona esnasında deri lezyonlarının Ģiddeti Döküntü iyileģtikten sonra skar dokusu Akut Zona esnasında ciddi duysal disfonksiyon Ağrılı prodromal dönem Akut Zona esnasında 38 nin üzerinde ateģ Zona esnasında baģka hastalık Psikososyal stres * Dworkin ve Portenoy 1996

16 PHN de Tedavi Antidepresanlar Trisiklik antidepresanlar Antikonvülsanlar Gabapentin Topikal lokal anestezikler Lidoderm Opioidler Methadon Steroidler Pek tercih edilmezler

17 Yardımcı tedaviler PHN de Tedavi Psikoterapi DavranıĢsal tedavi Fizik tedavi Cerrahi ve giriģimsel yöntemler Arka kök giriģ bölgesi (DREZ) Trigeminal nükleotomi * Urgosik ve ark Nöromodülatör teknikler ( beyin /spinal kord stimülasyonu) * Harke ve ark. 2002

18 PHN de Korunma Yöntemleri Yüksek riskli bireylerin aģılanması Zona nın akut döneminde antiviral tedavi Trisiklik antidepresan kullanımı Analjeziklerle ağrı kontrolü * Johnson 1997 ve 2001 * Watson 1998

19 TEġEKKÜR EDERĠM