Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin (HİDS) Geliştirilmesi Projesi. Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulması İş Paketi

Transkript

1 Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin (HİDS) Geliştirilmesi Projesi Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulması İş Paketi 19 Aralık 2014, Türkiye Çölleşme Modelinin Değerlendirilmesi Çalıştayı, Bolu Hande BİLİR -BİLGEM-YTE Birim Yöneticisi / Proje Yöneticisi -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 1

2 Sunum Akışı Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Geliştirilmesi Projesi (HİDS) Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulmasının Amacı Modelleme Sürecinde Uygulanan Çalışma Yöntemi Modelleme Çalışmasında Uygulanan Metodolojik Yaklaşım Hedeflenen Kazanımlar -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 2

3 Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Geliştirilmesi Projesi (HİDS) -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 3

4 Neden Havza İzleme ve Değerlendirme Sistemi Doğal Kaynaklarımızı Nasıl Daha İyi Koruruz? Orman Köylümüzü Nasıl Daha Fazla Kalkındırırız? Afet Zararlarını Önleyebilir Miyiz? Daha İyi Koordine Olabilir Miyiz? -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 4

5 Havza İzleme ve Değerlendirme Sistemi Havza İzleme ve Değerlendirme Sistemi Havza İzleme ve Değerlendirme Sistemi, havzalardaki erozyon, çölleşme, arazi kullanımı, orman gibi veri temalarını birlikte değerlendirmeyi ve tüm havzaları kapsayan coğrafi bir izleme ve değerlendirme sistemidir. -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 5

6 Havza İzleme ve Değerlendirme Sistemi nde Olması Gerekli Veri Temaları Toprak Erozyonu ve Kütle Hareketleri Sel ve Taşkın Çölleşme Sürdürülebilir Orman Yönetimi Arazi Kullanımı Çığ Kontrolü Su Yönetimi Biyolojik Çeşitlilik Karbon Değişimi Çayır ve Meralar Çevre Yönetimi Tarım Yönetimi 1. Etap Sosyo-Ekonomi ve Kültürel Yapı Enerji Riparian Zon ve Kıyı Ekosistemleri Kentsel Havzalar 2. Etap 3. Etap -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 6

7 Proje Kapsamı HİDS Modeli Doğrulama ve Kalibrasyon Çalışmaları (3 Tema İçin) HİDS Modeli Doğrulama ve Kalibrasyon Çalışmaları Pilot Uygulama Havza Gruplama Havza İzleme ve Değerlendirme Sistemi Gereksinim Analizi Tasarım Analiz Modülü Sunum Modülü Geçici Kabul Testleri ve Eğitim Aktif Bakım İzleme Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulması Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulması Türkiye Çölleşme Modeli Risk Haritaları Coğrafi Bilgi Sistemi Eğitimleri Coğrafi Bilgi Sistemi Eğitimleri Eğitim Dokümanlarının Hazırlanması Temel CBS Eğitimleri Başlangıç Düzey CBS Eğitimleri İleri Düzey CBS Eğitimleri -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 7

8 Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Hedeflenen Kazanımları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 8

9 Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Hedeflenen Kazanımları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 9

10 Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Hedeflenen Kazanımları Uluslararası Rol Model Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Geliştirilmesi Havzalardaki erozyon, çölleşme, arazi kullanımı, orman gibi veri temalarını birlikte değerlendiren ve tüm havzaları kapsayan model bir İzleme ve Değerlendirme Sistemi -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 10

11 Proje Kapsamı HİDS Modeli Doğrulama ve Kalibrasyon Çalışmaları (3 Tema İçin) HİDS Modeli Doğrulama ve Kalibrasyon Çalışmaları Pilot Uygulama Havza Gruplama Havza İzleme ve Değerlendirme Sistemi Gereksinim Analizi Tasarım Analiz Modülü Sunum Modülü Geçici Kabul Testleri ve Eğitim Aktif Bakım İzleme Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulması Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulması Türkiye Çölleşme Modeli Risk Haritaları Coğrafi Bilgi Sistemi Eğitimleri Coğrafi Bilgi Sistemi Eğitimleri Eğitim Dokümanlarının Hazırlanması Temel CBS Eğitimleri Başlangıç Düzey CBS Eğitimleri İleri Düzey CBS Eğitimleri -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 11

12 «Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulması»nın Amacı -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 12

13 Çölleşme İle Nasıl Mücadele Etmeli? Türkiye Çölleşme İzleme Teşhis Modeli ve İzleme Sistemi Çölleşme İle Mücadele Uygulamaları Uygulama Tedavi Ulusal Strateji ve Eylem Planları Doğrultusunda Yerel Aksiyonlar ile -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 13

14 Çölleşme İle Kimler Mücadele Etmeli? Karar Vericiler HİDS Kamu Kurumları Vatandaş Çölleşme İle Mücadele HİDS Üniversiteler Sivil Toplum Kuruluşları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 14

15 Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasını Oluşturuyoruz! -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 15

16 Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulması İş Paketi Modelleme Sürecinde Uygulanan Çalışma Yöntemi Modelleme Çalışmasında Uygulanan Metodolojik Yaklaşım -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 16

17 Modelleme Sürecinde Uygulanan Çalışma Yöntemi -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 17

18 ÇEM Üniversiteler Paydaş Kurumlar Türkiye Çölleşme Modeli Katılımcı Proje Yönetimi -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 18

19 Ortak Akıl -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 19

20 İş Paketi Çekirdek Ekibi NO ADI SOYADI KURUMU ÜNVANI 1 Hande BİLİR BİLGEM - YTE Proje Yöneticisi 2 Sedat FINDIK BİLGEM - YTE Yazılım Uzmanı 3 Çağlar UZUNER BİLGEM - YTE CBS Uzmanı / İş Analisti 4 Eren CON BİLGEM - YTE CBS Uzmanı / İş Analisti 5 Mehmet SEÇİLMİŞ BİLGEM - YTE CBS Uzmanı / İş Analisti 6 Sümeyra SAMATLI BİLGEM - YTE Proje Asistanı 7 Prof. Dr. Günay ERPUL BİLGEM YTE / Ankara Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 8 Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ BİLGEM YTE / Atatürk Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 9 Prof. Dr. Kani IŞIK BİLGEM YTE / Akdeniz Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 10 Prof. Dr. Murat TÜRKEŞ BİLGEM YTE /İstatistik Bölümü Bağlantılı ODTÜ Danışman / Alan Uzmanı 11 Prof. Dr. Sabit ERŞAHİN BİLGEM YTE / Çankırı Karatekin Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 12 Prof. Dr. Erhan TERCAN BİLGEM YTE / Hacettepe Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 13 Prof. Dr. Tuncay NEYİŞÇİ BİLGEM YTE / Akdeniz Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 14 Prof. Dr. Bülent GÜLÇUBUK BİLGEM YTE / Ankara Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 15 Prof. Dr. Mustafa AYDOĞDU BİLGEM YTE / Gazi Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 16 Doç. Dr. Alptekin KARAGÖZ BİLGEM YTE / Aksaray Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 17 Doç Dr. Orhan DENGİZ BİLGEM YTE / Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Danışman / Alan Uzmanı 18 Kenan ŞAHİN ÇEM Genel Müdürlüğü Şube Müdürü -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 20

21 Nasıl Çalıştık? -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 21

22 Toplantı Gündemi Örnekleri -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 22

23 Nasıl Çalıştık? 40 Koordinasyon Toplantısı* 11 Akademisyen ve Paydaş Kurum Temsilcileri** Konuların Paylaşılması Sorumluluklara İlişkin Sunum Yapılması *Cuma Günleri -BİLGEM-YTE de düzenlenmektedir. **16 Paydaş Kurum ve 80 Paydaş Kurum Temsilcisi Konuyla ilgili Tartışma ve Bilimsel Görüş Birliği Sağlanması -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 23

24 Koordinasyon Toplantıları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 24

25 Koordinasyon Toplantıları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 25

26 Koordinasyon Toplantıları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 26

27 Paydaş Toplantıları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 27

28 Türkiye Çölleşme Modelinin Değerlendirilmesi Çalıştayı -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 28

29 Modelleme Çalışmasında Uygulanan Metodolojik Yaklaşım -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 29

30 Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritasının Oluşturulması İş Paketi Literatür Araştırma Çölleşme Kriter ve Göstergeleri Çölleşme Modeli Çölleşme Risk Haritası Türkiye Çölleşme Modeli Raporu BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 30

31 Literatür Araştırma Çalışmaları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 31

32 Neleri İnceledik? İlgili Modeller, Projeler, Programlar İlgili Mevzuat İlgili Uluslararası Anlaşmalar, Antlaşmalar, Sözleşmeler -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 32

33 Nasıl İnceledik? AMAÇ VE KAPSAM MODEL SEÇİM METODOLOJİSİ MODELİN BİLİMSEL DESTEĞİ MODELİN DOĞRULUK ORANI, HASSASİYETİ vb. MODELİN KAPSADIĞI TEMALAR, VERİ, İNDİKATÖRLER MODELİN TEMSİL KABİLİYETİ, ÖLÇEĞİ MODELİN GÜNCELLİĞİ MODELİN DÜNYA ÇAPINDA KABUL EDİLEBİLİRLİĞİ, MODELİ KULLANAN ÜLKELER, BÖLGELER ve BAŞARI DURUMLARI MODELİN VERİ İHTİYAÇLARI MODELİN ÜLKEMİZ GENELİNDE ELE ALINMASI AÇIKLAMA (MODELİN ÜLKEMİZE UYGUNSUZLUĞU DURUMUNDA NEDENLERİN AÇIKLANMASI) -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 33

34 Çalışma Örnekleri -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 34

35 Sonuç: Ülkemize Uygun Olabilecek Modellerde Yer Alan Kriter ve Göstergeler No Kategori Adı Değişken/Parametre/ İndis/Gösterge Sayısı (Literatür Araştırma Sonuçları) 1 Arazi Kullanımı 26 2 Kurumsal Yaklaşım 76 3 Hayvancılık 9 4 İklim 33 5 Jeoloji ve Jeomorfoloji 3 6 Sel 12 7 Sosyo-Ekonomi 57 8 Su 43 9 Vejetasyon Tarım Topografya 5 12 Toprak Toprak İşleme Turizm 3 15 Yangın 9 16 Sürdürülebilir Orman Yönetimi 122 Toplam 566 -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 35

36 Ülkemiz İçin Çölleşme Kriter ve Göstergelerinin Belirlenmesi Çalışmaları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 36

37 Nasıl Belirledik? Taslak Göstergeler Literatür Araştırmaları Sonucunda Tespit Edilen Göstergelerin Tartışılması Ülkemize Uygun Göstergelerin Taslak Olarak Saptanması Taslak Göstergelere İlişkin Bilgi Kartlarının Oluşturulması Göstergeler Göstergelerin Gözden Geçirilmesi Göstergelerin Belirlenmesi Kriterler Kriterlerin Belirlenmesi -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 37

38 Çalışma Örnekleri -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 38

39 Sonuç: Çölleşmeye İlişkin Taslak Kriter ve Göstergeler No Kategori Adı Değişken/Parametre/ İndis/Gösterge Sayısı 1 İklim 9 2 Toprak 10 3 Bitki Örtüsü ve Arazi Kullanımı 2 4 Topografya ve Jeomorfoloji 6 5 Su 3 6 Sosyo-ekonomi 7 7 Yönetim 10 Toplam 47 -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 39

40 Çölleşme Modelinin Oluşturulması Çalışmaları -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 40

41 Nasıl Belirledik? Alternatif Modelleme Yaklaşımlarının İncelenmesi Göstergelerin Çölleşme Açısından Sınıflandırılması ve Puanlanması Kriter ve Göstergelerin Ağırlıklandırılması Alternatif Yöntemlerle Kriterlerin Haritalanması ve En Hassas Sonucun Belirlenmesi -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 41

42 Çalışma Örnekleri (Göstergelerin Sınıflandırılması ve Puanlanması) -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 42

43 Çalışma Örnekleri Bitki Örtüsü ve Arazi Kullanımı Kriteri ve Göstergeleri -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 43

44 Mera Alanlarına İllşkin Sınıflandırma ve Puanlama Çalışması Otlatma Yoğunluğu (OY) Sınıf Otlatma yoğunluğu / Otlatma kapasitesi Puan Sınıf Açıklaması 1 > çok fazla fazla orta derece fazla uygun Mera Durumu (Mera Yönetmeliğinde verilen sınıflardır) (MD) Sınıf Otlatma kalitesi (besleme değeri) yüksek bitki türlerinin tüm türlere oranı (%) Puan Sınıf Açıklaması Zayıf Orta İyi Çok İyi Otlatma Periyodu (OP) Sınıf Otlatma periyodu Puan Sınıf Açıklaması 1 Yıl boyu otlatma var * 2.00 Otlatma periyodu çok uzun 2 Kış ayları dışında sürekli otlatma var 1.50 Otlatma periyodu uzun 3 Otlatma periyoduna uyuluyor 1.00 Otlatma periyodu uygun Biomas (biokütle) üretimi (BÜ) Sınıf Meranın yıllık kaba (kuru madde) yem verimi (kg/da) Puan Sınıf Açıklaması 1 < Çok zayıf Zayıf Orta 4 > İyi -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 44

45 Çalışma Örnekleri Yönetim Kriteri ve Göstergeleri -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 45

46 Yönetim Kriterinde Yer Alan Bir Göstergeye İllşkin Sınıflandırma ve Puanlama Çalışması Sınıf Açıklama (Çölleşme Bilgisine ve Uzmanlığına Sahip Teknik Personelin İstihdam Edildiği Bir Organizasyonel Yapı Var mı?) Puan 1 Var 1 2 Yok 2 Sınıf Açıklama (Çölleşme Bilgisine Sahip Teknik Personel Sayısı) Puan 1 > 10 kişi /10000 km kişi /10000 km < 5 kişi /10000 km2 2 Sınıf Açıklama (Ulusal Ölçekte Çölleşmeyi Ölçme, İzleme ve Değerlendirme Yapıları Var mı?) Puan 1 Var 1 2 Yok 2 -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 46

47 Çalışma Örnekleri (Göstergelerin Ağırlıklandırılması) -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 47

48 Çalışma Örnekleri (Taslak Haritalar) -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 48

49 Hedeflenen Kazanımlar -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 49

50 Bilim ve Teknolojiyi Kullanarak Çölleşme ile Mücadele Etmenin Aracı: Türkiye Çölleşme Modeli -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 50

51 Ülkemizin Çölleşme Risk Haritası Oluşturulacak Çölleşmeye Duyarlı Alanlarda Tedbirler Alınabilecek Ülkemizin Çölleşme ile İlgili Durumu İzlenebilecek -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 51

52 Çölleşme ile Mücadelede Kilometre Taşı: Türkiye Çölleşme Modeli -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 52

53 -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 53

54 TEŞEKKÜRLER Çukurambar Mah Cadde No: Çankaya / ANKARA +90 (312) yte.bilgem@tubitak.gov.tr -BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 54