BİREYSEL KATILIM SERMAYESİ (MELEK YATIRIM) Nisan 2013, İstanbul

Transkript

1 BİREYSEL KATILIM SERMAYESİ (MELEK YATIRIM) Nisan 2013, İstanbul

2 Melek yatırım Ülkemizde bireysel katılım sermayesi (BKS) olarak adlandırılan melek yatırım, sermayesi ve tecrübesi olan yatırımcılar tarafından erken aşama aşama girişimlere yapılan bireysel yatırım türüdür. Hem tecrübesini hem de sermayesini girişim firmalarına aktararak önemli risk üstlenen melek yatırımcılar, ortağı oldukları erken aşama girişimlerin başarılı olmasında önemli rol oynamaktadırlar. Bu nedenle melek yatırım, birçok ülkede devlet tarafından teşvik edilmekte ve desteklenmektedir. Tüm dünyada erken aşama işletmeler için yaygın bir finansal araç olarak kullanılan bireysel katılım sermayesinin ülkemizde de kurumsallaştırılması, teşvik edilmesi ve yeni bir finansal araç olarak başlangıç ve büyüme aşamasındaki girişim şirketlerine sunulması için 4059 sayılı kanun ile Hazine Müsteşarlığı görevlendirilmiştir. Bu çerçevede Hazine Müsteşarlığı tarafından hazırlanan Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmelik 13 Şubat 2013 tarihli Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe girmiştir

3 BKS yönetmeliği Bireysel katılım sermayesi (BKS) sisteminin usul ve esaslarını içeren Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmelik (BKS yönetmeliği) aşağıdaki hususları içermektedir: 1. BKS sisteminden faydalanacak yatırımcı ve girişim şirketinin nitelikleri, 2. Yatırımcılara sağlanan vergisel destek, 3. BKS sistemine başvuru şekil ve şartları, 4. Girişimci ve yatırımcıları bir araya getiren BKY ağlarına ilişkin hususlar, 5. Lisanslar ve akreditasyona ilişkin hususlar, 6. Yatırımlara getirilen kısıtlamalar, 7. ve BKS sisteminden faydalanan yatırımcı ve girişimcilerin faaliyetlerinin izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin hususlar

4 BKS yönetmeliğindeki tanımlar Girişimci: Bir iş fikrine dayalı olarak kendi işini kurmak isteyen veya kuran gerçek veya tüzel kişiler. Bireysel katılım yatırımcısı (BKY): Kişisel varlıklarını ve/veya tecrübelerini başlangıç veya büyüme aşamasındaki şirketlere aktaran gerçek kişiler (melek yatırımcı olarak da adlandırılabilir), Girişim şirketi: Bireysel katılım yatırımcılarının yatırım yapmak amacıyla sermaye koyarak ortak olduğu anonim şirket, BKY lisansı: Müsteşarlıkça belirlenen kriterleri karşılayan BKY lere verilen ve devlet desteğinden yararlanma olanağı sağlayan belge, Bireysel katılım sermayesi (BKS): Bireysel katılım yatırımcılarının bu Yönetmelik kapsamında şirketlere aktardığı nakdi sermaye (melek yatırım olarak da adlandırılabilir), BKY ağı: Girişimcilerin BKY ler ile bir araya geldiği dernek, vakıf gibi tüzel kişiliğe sahip yapılar

5 Kimler BKY olabilir? Sadece gerçek kişiler BKY olabilir. Şirketler ve diğer tüzel kişiler BKY olamaz. Herhangi bir gerçek kişinin BKY olabilmesi için Hazine Müsteşarlığından BKY lisansı alması gerekir. BKY lisansının geçerlilik süresi beş yıldır. Bu süre sonunda lisans yenileme talebinde bulunulması gerekir. Lisans başvuruları, BKY ağları vasıtasıyla yapılır

6 BKY olabilme şartları Aşağıdaki şartlardan birini karşılayan gerçek kişiler BKY olabilir: 1. Yüksek gelir veya servete sahip yatırımcılar: Başvurudan önceki son iki yılda yıllık gayrisafi gelirinin en az olan kişiler, Başvuru esnasında en az TL kişisel servete sahip kişiler, 2. Tecrübeli yatırımcılar: Banka, finansal kuruluşlarda veya girişim sermayesi şirketlerinde fon/portföy yöneticisi veya müdür olarak en az iki yıl iş tecrübesine sahip olan kişiler, Başvurudan önceki son beş yıl içinde yıllık cirosu en az TL olan bir şirkette en az genel müdür yardımcısı olarak çalışan kişiler, BKY ağlarının birine en az bir yıl süreyle üyeliği bulunan ve Yönetmeliğin 26 ncı maddesinde belirtilen niteliklere haiz en az üç şirkette BKY olarak ortak olan kişiler, Yurt içi kuluçka merkezlerinde ya da teknoloji geliştirme merkezlerinde en az iki yıl tecrübesi bulunan ve bu merkezlerde yer alan en az üç şirketin her birine en az TL sermaye koyan kişiler,

7 Girişim şirketi nitelikleri BKY ve girişimci arasındaki ortaklık, yeni kurulan veya mevcut bir anonim şirket üzerinden gerçekleştirilir. BKY lerin yatırım yapabileceği anonim şirketin nitelikleri aşağıdaki gibidir: Şirketin son iki yılda; yıllık net satışının TL den fazla olmaması, Şirketin çalışan sayısının elli veya daha az sayıda olması, Şirketin hisselerinin halka arz edilmemiş olması, Denetim, yönetim ve sermaye açısından şirketin, yatırım yapmak isteyen BKY nin kendisi veya BKY nin akrabalık bağı olduğu kişiler ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi olmaması, Şirketin, başka bir şirketin kontrolünde olmaması, Müsteşarlık tarafından belirtilen konularda veya sektörlerde faaliyette bulunması gerekir

8 Sağlanan vergi desteği Başlangıç ve büyüme aşamasındaki girişim şirketlerine yatırımı teşvik etmek amacıyla BKY lere verilen destek vergi indirimi desteğidir. BKY, girişim şirketinin satın aldığı hisselerinin alış bedellerinin %75 ine karşılık gelen tutarı o yılki vergi matrahından düşerek vergi indirimi sağlayabilir. BKY, son beş yıl içerisinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından yürütülen Ar-Ge programları kapsamında bir projesi desteklenen bir anonim şirketin hisselerini satın almışsa, bu girişim şirketinden satın aldığı hisselerin alış bedellerinin %100 üne karşılık gelen tutarı o yılki vergi matrahından düşerek vergi indirimi sağlamış olacaktır. Vergi matrahından yıllık olarak yapılan indirim tutarı TL yi aşamaz

9 Vergi desteğine ilişkin örnek Örnek-1: Bay A nın 2014 yılı için gelir vergisine tabi TL beyan edilen geliri olsun. Bay A, 2014 yılı Mart ayı içerisinde bir anonim şirketinin %40 hissesi TL ile iktisap etmiş olsun. Bu durumda Bay A, 2014 yılı vergi matrahından yatırım tutarının %75 i olan TL tutarında indirim yaparak vergi avantajı sağlamış olacak. Yani TL üzerinde vergi vermek yerine TL ( ) üzerinden vergi vermiş olacak. Örnek-2: Bay B nin 2014 yılı için gelir vergisi matrahı TL olsun. Bay B, yönetmelikte belirtilen niteliklere sahip bir A.Ş. nin %50 hissesini TL ile iktisap etmiş olsun. Bu durumda Bay B, hisse senetlerinin alış bedelinin %75 i olan TL lik bir vergi indirimi sağlamış olacaktır. Ancak bu tutar 2014 yılı vergi matrahından yüksek olduğu için Bay B, bu tutarın TL sini 2014 yılı vergi matrahından, geriye kalan TL sini de 2015 yılı vergi matrahından düşerek vergi indirimi sağlayabilir

10 Hisse satışından elde edilen gelir Gelir Vergisi Kanununa göre (Mükerrer madde 80) iki yıl elde tutulması şartıyla gerçek kişilerin anonim şirket hisselerinin satışından elde ettiği kazanç, değer artış kazancı sayılmayacak ve vergilendirilmeyecektir. Buna göre bir BKY, sermaye koyarak ortak olduğu anonim şirketin hisselerini iki yıl sonra sattığında elde ettiği kazanç vergiden tamamen muaftır. Ancak henüz tasarı aşamasında olan yeni gelir vergisi kanun tasarısına göre anonim şirketlerin hisselerinin satışından elde edilen kazançların vergilemesi, elde tutulma süresine bağlı olarak değişmektedir. Bu tasarının kanunlaşarak 2014 yılı içerisinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir

11 Girişim şirketine ortaklık Bir BKY ortaklığı: BKY nin girişim şirketine tek başına sermaye koyarak ortak olamasıdır. BKY ortak yatırımı: Birden fazla BKY nin bir araya gelerek bir girişim şirketine sermaye koyarak ortak olmasıdır. Bu durumda BKY ler aralarından birini lider ortak olarak belirler. Bir BKY, en fazla beş BKY ortak yatırımda lider ortak olabilir

12 BKY nin girişim şirketine ortak olması BKY ve girişimci arasında ortaklık tesis edilmesi iki şekilde gerçekleşir: 1. Yeni kurulan şirketlerde sermaye taahhüt edilmesi yoluyla ortaklık tesis edilir. Kurulacak şirket için bir esas sözleşme düzenlenir. Esas sözleşmede BKY nin ortaklık oranı, sermaye miktarı vb. hususlar yer alır. 2. Mevcut kurulu şirketlerde sermaye artırımı yoluyla ortaklık tesis edilir. BKY, girişimcinin mevcut şirketine sermaye koyarak ortak olur. Girişimciye ait mevcut anonim şirkete sermaye artırımı yoluyla veya şirketin ödenmemiş sermayesi olması durumunda sermaye taahhüdünün BKY tarafından yerine getirilmesi yoluyla ortaklık tesis edilir. Her iki durumda da BKY tarafından girişim şirketine konulan sermayenin nakdi olması ve girişim şirketi adına açılan ortaklık banka hesabına yatırılması gerekir

13 Sermaye sınırlaması Yönetmelikte belirtilen vergi desteğinden faydalanabilmek BKY nin girişim şirketine koyabileceği sermaye miktarı en az TL ve yıllık bazda en fazla TL olabilir. Bu şart, BKY ortak yatırımlarında her bir BKY için ayrıca geçerlidir. Bir BKY nin bir girişim şirketine yapabileceği yatırımların toplam tutarı yıllık TL yi aşamaz. BKY ortaklıklarında; bir girişim şirketine ortak olarak yıllık bazda yapılan yatırımların toplam tutarı TL yi aşamaz. BKY ler girişim şirketi hisselerinin en fazla %50 sine sahip olabilir. Bir BKY, en fazla 20 girişim şirketine yaptığı yatırım için vergi desteği sağlayabilir

14 Şirket esas sözleşmesi BKY ve girişimciler esas sözleşmeyi kendi ihtiyaç ve öncelikleri doğrultusunda düzenler. Esas sözleşme hükümlerine aykırılık teşkil etmemesi kaydıyla girişimci ve BKY karşılıklı hak ve sorumluluklarını teminat altına alan sözleşmeler yapabilir. BKY nin vergi desteği sağlamasından itibaren iki yıllık süre içerisinde şirket esas sözleşmesinde yapılan değişikliklerin Müsteşarlığa bildirilmesi gerekir. BKY, girişim şirketlerine koydukları sermaye karşılığında girişimciden borç doğurucu nitelikte bir belgeyi imzalamasını talep edemez, ipotek, rehin gibi teminatlar alamaz, temlik ve temettü garantisi talep edemez

15 BKY sorumlulukları Girişimcinin ticari sır niteliğindeki bilgilerini kullanamaz ve yayamaz. BKY veya BKY ortaklığı, girişim şirketinde hakim ortak olamaz ve girişim şirketini doğrudan veya dolaylı olarak tek başına kontrol edemez. Ve yönetim kurulu üyelerinin %50 sinden fazlasını atayamaz. BKY lerin girişim şirketinin genel kurulu, yönetim kurulu, veya danışma kurulu gibi sadece resmi yönetim organına katılabilir. BKY girişim şirketinde yönetim kurulu dışında idari görev alamaz ve şirket personeli olarak çalışamaz. BKY girişim şirketinden herhangi bir şekilde ücret ya da maaş alamaz. Esas sözleşme dışında, BKY nin girişimci ile yaptığı sözleşme/ler esas sözleşme hükümlerine aykırılık teşkil edemez

16 BKY ağı BKY ağları herhangi bir tüzel kişiliğe sahip olan ve BKY lerin bir araya geldikleri oluşumlardır. BKY ağının temel işlevi; girişimcileri ve üyesi olan BKY leri buluşturmak ve bunun sonucunda oluşan BKY-girişimci ortaklığına ilişkin Hazine Müsteşarlığı tarafından belirtilen iş ve işlemleri gerçekleştirmektir. BKY lerin Hazine Müsteşarlığı ile ilişkileri BKY ağları üzerinden gerçekleştirilir. BKY ağlarının Müsteşarlık tarafından akredite olması gerekir

17 Ortaklık süreci 1. BKY ile girişim şirketi, yapmak istedikleri ortaklığa ilişkin bir iş planı hazırlar. BKY nin ortaklık için yatırmayı düşündüğü sermaye miktarı bu iş planında belirtilir. 2. Esas sözleşme, ortaklık hususları doğrultusunda düzenlenir. 3. Hazırlanan iş planı, esas sözleşme taslağı ve başvuruda istenen diğer belgeler Hazine Müsteşarlığına gönderilir. 4. Müsteşarlık, esas sözleşme hükümlerinde BKS mevzuatına aykırı bir husus bulunup bulunmadığını kontrol eder. Müsteşarlık tarafından varsa gerekli değişikliklerin yapılması talep edilir. 5. Müsteşarlık tarafından uygun bulunan şirket esas sözleşmesi, Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilir

18 Ortaklık süreci (devam) 6. Girişim şirketi adına ortaklık banka hesabı açılır ve BKY, taahhüt ettiği sermayeyi bu hesaba yatırır. 7. Aşağıdaki belgeler BKY ağı aracılığı ile Müsteşarlığa gönderilir: 1. Esas sözleşmenin ilan edildiği Ticaret sicil gazetesi nüshası, 2. Ortaklığın, şirketin pay defterine işlendiğine ilişkin belge, 3. BKY tarafından taahhüt edilen nakdi sermayenin ortaklık banka hesabına yatırıldığını gösteren banka dekontu. 8. BKY nin vergi indiriminden faydalanması için Müsteşarlık, ilgili vergi dairesine bildirimde bulunur. 9. Girişim şirketi, BKY tarafından banka hesabına yatırılan nakdi sermayeyi, hesaba giriş tarihinden itibaren en geç on iki ay içinde iş planında belirtilen şekilde harcar ya da fiziki yatırıma dönüştürür

19 Hukuki danışmanlık hizmeti Hansu Avukatlık Bürosu olarak melek yatırımcılara, risk&girişim sermayesi (venture capital, private equity) firmalarına yönelik aşağıdaki hususlarda hukuki danışmanlık hizmetleri vermekteyiz: Yatırımcı lehine ön müzakere sürecine katılım sağlanması, niyet mektubu ve gizlilik anlaşmalarının hazırlanması, Girişim şirketinin hukuki risk analizinin yapılması (legal due diligence), Ana sözleşme değişiklikleri, hisse devir sözleşmesi, hissedarlar sözleşmesi taslaklarının hazırlanması, Yatırımcıya sağlanan vergi muafiyeti ve diğer devlet desteklerinin incelenmesi, Gerekli bürokratik başvuruların yapılması ve işlemlerin yürütülmesi, ve ortaklık ve ortaklıktan çıkış sürecine ilişkin diğer hususlarda (rekabet, vergi planlaması vb.) hukuki danışmanlık verilmesi

20 İletişim bilgileri ADRES: Sahrayıcedit Mah. Derya Sok. Şişikler Plaza No:14/5 Kozyatağı/İSTANBUL Tel : Faks : E-posta : info@hansu.av.tr