YER KABUĞUNU OLUŞTURAN MADDELER (MİNERALLER VE KAYAÇLAR)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YER KABUĞUNU OLUŞTURAN MADDELER (MİNERALLER VE KAYAÇLAR)"

Transkript

1 MİNERALLER

2 YER KABUĞUNU OLUŞTURAN MADDELER (MİNERALLER VE KAYAÇLAR) Periyodik cetvelde bulunan 8 element yerkabuğunun yaklaşık olarak % 99'unu oluşturur. Bu 8 element majör elementler olarak adlandırılır. Geriye kalan ve yaklaşık olarak yer kabuğunun % 1'ini oluşturan diğer elementler ise iz elementler olarak adlandırılır.

3 Majör elementlerin ve bunların yer kabuğundaki dağılımı aşağıda verilmiştir. Element adı Ağırlık Bileşim Adı Ağırlık Oksijen(O) SiO Silisyum (Si) Al 2 O Alüminyum(Al) 8.13 Fe 2 O Demir(Fe) 5.00 FeO 3.7 Kalsiyum(Ca) 3.63 MgO 3.5 Sodyum(Na) 2.83 CaO 5.1 Potasyum(K) 2.59 Na 2 O 3.7 Magnezyum (Mg)2.09 K 2 O 3.1 Toplam H 2 O 1.3 TiO P 2 O Toplam 99.1

4 MİNERALLER ve KRİSTALLER KRİSTAL Belli sayıda ve cinsteki atomların karakteristik bir şekilde dizildikleri bir birim hücrenin üç boyutlu olarak tekrarlanmasından meydana gelmiş cisimlerdir. Oksijen Atomları Silisyum Atomu Oksijen Atomları Kuvars (SiO 2 ) Kristallerin düzgün yüzeyleri olan geometrik şekilleri, muntazam ve periyodik düzenli atomik yapıları (strüktür) vardır. Kuvars (SiO 2 ), tuz (NaCl), Jips (CaSO 4 2H 2 O) ve kalsit (CaCO 3 ) en çok rastlanan kristal haldeki minerallerdir.

5 KRİSTAL OLUŞUMU KRİSTALLER Kristaller eriyiklerden, ergimiş maddelerden veya buharlardan oluşur. Atom veya iyonlar dağınık ve rasgele durumda bulundukları ortamlardaki ısı ve basınç değişmeleri neticesinde belli bir düzen içerisinde birikerek kristalleri oluştururlar. Burada en önemli unsur soğumadır. Kuvars Kristali

6 KRİSTAL SİSTEMLERİ KRİSTALLER Birim hücrelerin belirli sayıda değişik tipleri vardır. Bunlar a, b ve c eksenlerinin karşılaştırılmalı boyutlarına ve,, açılarının değerlerine göre 7 değişik şekilde bulunurlar. KÜBİK TETRAGONAL TRİGONAL HEKSAGONAL ORTOROMBİK TRİKLİNİK MONOKLİNİK

7 KRİSTAL SİSTEMLERİ KRİSTALLER İzometrik (kübik) sistem: Kristal basit şekliyle küpten müteşekkildir. 3 eksen de birbirine eşit ve diktir. Örnek: Pirit, galen, kayatuzu, grenat, manyetit, fluorit ve elmas kristalleri. Tetragonal sistem: Kristal, basit şekliyle tabanı kare olan bir dik prizma şeklindedir. Bayağı eksenler birbirine eşit, baş eksen farklı uzunluktadır. Hepsi birbirine diktir. Örnek : Zirkon, rutil, kalkopirit kiristalleri. Heksagonal sistem: Kristal, basit şekliyle tabanı altıgen olan bir dik prizma şeklindedir. Bayağı eksenler 3 tane olup birbirine eşittir ve 60 lik açılarla kesişir. Baş eksen bunlara dik ve farklı uzunluktadır. Örnek: Beril, apatit, pirrotin, molibden ve grafit kristalleri. Ortorombik sistem: Kristal, basit şekliyle tabanı dikdörtgen olan bir dik prizma şeklindedir. Üç eksen birbirine dik fakat farklı uzunluktadır. Örnek: Topaz, olivin, aragonit, anhidrit, antimonit, barit kristalleri. Monoklinik sistem: Üç eksen de farklı uzunluktadır. Bunlardan ikisi birbirine diktir. Üçüncüsü, bunların biriyle dik, diğeriyle dik olmayan açılarla kesişir. Örnek: Amfibol, piroksen, mika, kil, ortoklaz, jips, volframit kristalleri. Triklinik sistem: Üç eksen de farklı uzunluktadır ve birbirleriyle dik olmayan açılarla kesişir. Örnek: Anortit, albit, rodonit, turkuvaz ve plajyoklaz kristali. Trigonal (romboedrik) sistem: Üç ekseni aynı uzunlukta olmakla birlikte birbiriyle dik olmayan açılarla kesişirler. Örnek: Kalsit, kuvars ve turmalin kristalleri.

8 KRİSTAL SİSTEMLERİ KRİSTALLER Kristaller nadiren ideal şekillerde gelişir. Büyüme şekilleri çoğunlukla kristallerin asimetrik olarak gelişmesine neden olur. Bununla birlikte, bir eriyikte aynı anda oluşan kristaller bile birbirlerinden farklı olabilirler. PİRİT (KÜBİK) KUVARS (HEGZAGONAL)

9 MİNERALLER Mineraller, doğal olarak oluşmuş, belli bir kimyasal formülü olan genellikle inorganik, katı, kristalli nesnelerdir. Kayaların temel yapı taşlarını oluştururlar. Mineraller homojendir ve mekanik olarak farklı bileşiklere ayrılamazlar. Cansız doğada mineral en küçük birimi oluşturur. Mineraller yan yana gelerek kayaçları, kayaçlarda yan yana gelerek dağları ve kıtaları meydana getirirler. Doğada 4000 çeşit mineral bilinmekte, özellikleri ayrıntılı şekilde tanımlanmaktadır. Kayaçların yapısına giren çeşit olmaktadır. Kuvars Minerali (Si O 2 ) Minerallerden cıva ve su gibi birkaçı sıvı halde, silis camı ve opal gibi bazıları amorf (biçimsiz), çoğunluğu ise kristal yapıdadır.

10 MİNERALLER MİNERALLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Minerallerin tanınmasında, kristal şekilleri ve atomik yapılarının yanında fiziksel özelliklerinden de yararlanılır. Bunlar renk, özgül ağırlık, sertlik, kırılma, dilinim, parlaklık, manyetik özellik ve çizgi rengidir. Renk Minerallerin çoğu renklidir. Bu renkler karakteristik renkler olabildiği gibi ayrışma sonucu gelişen renklenmelerde olabilir. Minerallerin esas renkleri tanınmalarında yardımcı olan önemli bir özelliktir. Muskovit (Gümüş renkli) Plajiyoklas (Mat, pastel beyaz) Ortoklas (Pembe, turuncu) Kuvars (Camsı betaz)

11 MİNERALLER MİNERALLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Sertlik Minerallerin aşınmaya veya çizilmeye karşı gösterdikleri dirençtir. Minerallerin sertliği MOHS Sertlik Cetveli ile saptanır. Mineral adı Sertlik Talk Jips 2 Kalsit Florit 4 Apatit 5 Feldispat 6 Kuvars Topaz 8 Korund 9 Elmas 1 (tırnakla çizilir) 3 (toplu iğneyle çizilir) 7 (camı çizer) 10 (her şeyi çizer) Örnek camı çizdiğine göre sertliği 5.5 den fazladır (KUVARS) Camın sertliği 5.5

12 MİNERALLER MİNERALLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Özgül ağırlık Bir minerale ait kristalin, hacmine eşit damıtık sudan kaç defa daha ağır olduğunu gösteren sayıdır. Yoğunluğu fazla olan mineraller az olanlara göre daha ağırdır. Mineral Özgül Ağırlık Kükürt 2.0 Tuz 2.1 Jips 2.3 Kuvars 2.7 Kalsit 2.7 Talk 2.8 Muskovit 2.8 Topaz 3.5 Zirkon 4.7 Altın 19.3

13 MİNERALLER MİNERALLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Dilinim Bir mineralin belirli bağlantı zayıflığı gösteren düzlemler boyunca kırılması özelliğidir. Bu özellik atomların dizilime bağlıdır. Bazı mineraller dilinim göstermeyebilir. 3 farklı yönde dilinim gösteren KALSİT Dilinim Göstermeyen DOLOMİT

14 MİNERALLER MİNERALLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Çizgi rengi Minerallerin porselene sürüldüklerinde bıraktıkları renktir. Ve bazı mineraller için karakteristiktir. (Bazı hematit mineralleri parlak siyah renkte oldukları halde çizgi renkleri kızıl kahverengi, pirit minerali altın sarısı renginde olduğu halde çizgi rengi yeşilimsi siyahtır.) Manyetik (Mıknatıs) Özelliği Bazı mineraller manyetik özelliğe sahiptir. Yani demirleri çekme özelliğine sahiptir. (Manyetit kayacı ataçları çekmektedir)

15 MİNERALLER MİNERALLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Kırılma Bir mineralin dilinim düzlemi haricinde gelişigüzel bir yüzey boyunca kırılmasıdır. Örneğin kuvars minerali midye kabuğu şeklinde konkoidal kırılır. Kuvars konkoidal kırılır Parlaklık Taze bir mineral yüzeyinin yansıttığı ışığın görüntüsüne parlaklık denir. Metalik ve metalik olmayan olmak üzere 2 ye ayrılır.

16 MİNERALLER MİNERALLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Radyoaktivite Minerallerdeki radyoaktivite, bunlar içerisinde küçük oranda bulunan uranyum ve toryumdan ileri gelir. Potasyum ve rubidyum gibi bir kısım elementlerde de az miktarda radyoaktivite bulunmaktadır. Radyoaktif mineraller fotoğraf filmi üzerinde bıraktıkları ışınım etkisinden, Geiger sayacı ve sintilometre gibi aygıtlar yardımıyla tanınırlar.

17 MİNERALLER MİNERALLERİN SINIFLANDIRILMASI Minerallerin sınıflandırılması sertliğe, kristal yapılarına vb. özelliklerine göre bir çok şekilde yapılabilmektedir. Ancak kimyasal bileşime göre yapılan sınıflama sistemi, jeolojik ve mineralojik amaçlar için en uygun olanıdır. Bunlar aşağıda belirtilmiştir. Silikatlar En yaygın mineral grubudur. Yerkabuğu yapısındaki minerallerin % 90 ı bu grupta bulunur. Bunlar SiO 2 anyonlu minerallerdir. Karbonatlar CO 3 anyonunun değişik metal katyonları ile oluşturdukları bileşikleridir. En yaygın olanı Ca CO 3 bileşimli kalsittir. Sülfitler FeS 2 (pirit), PbS (Galen) gibi minerallerin oluştuğu gruptur. Çok önemli cevher mineralleri bu gruptadır. Oksitler Oksijen anyonları içeren Al 2 O 3 gibi minerallerin oluşturduğu gruptur. Sülfatlar (jips), Fosfatlar (halit), Boratlar (boraks)..

18 MİNERALLER MİNERALLERİN SINIFLANDIRILMASI SİLİKATLAR 1. Ortoklaz Sanidin Mikroklin a. Feldspatlar 2. Plajyokla z Albit Anortit Kalko - sodik feldspatlar b. Feldspatoidler 1. Lösit 2. Nefelin c. Klorit d. Talk 1. Kaolinit e. Killer 2. Montmorillonit 3. İllit f. Mikalar 1. Muskovit (beyaz mika) 2. Biyotit (siyah mika) g. Amfiboller 1. Hornblend 2. Aktinolit h. Piroksenler 1. Ojit 2. Enstatit ı. Peridotlar 1. Olivin j. Granatlar 1. Almandit HALOİDLER SÜLFÜRLER a. Kayatuzu b. Flüorit a. Pirit b. Kalkopirit c. Galen KARBONATLAR SÜLFATLAR a. Kalsit b. Aragonit c. Dolomit a. Jips b. Anhidrit OKSİTLER a. Kuvars b. Hematit c. Kuprit d. Limonit e. Manyetit f. Korendon

19 MİNERALLER KAYAÇLARIN BİLEŞİMİNE GİREN MİNERALLER 1. Kuvars Grubu 2. Feldispat Grubu 3. Feldispatoid Grubu 4. Mika Grubu 5. Piroksen Grubu 6. Amfibol Grubu

20 KAYAÇLAR Kayaçlar mineral topluluklarıdır. Çeşitli minerallerin, mineral ve kayaç parçacıklarının bir araya gelmesinden veya tek bir mineralin çok sayıda birikmesinden meydana gelir. Granit ve bazalt çeşitli minerallerden, kum taşı kum danelerinden, mermer ve kuvarsit tek mineralden oluşmuş kayaçlardır. Kayaçlar oluşumları sırasındaki doğal ortamı yansıtan bir çeşit belgelerdir. Bugün yeryüzünde süren fiziksel olaylar, akarsuların aşındırma ve taşıma etkileri, çöllerdeki kumulların, soğuk bölgelerdeki buzulların oluşumu, göllerde ve denizlerde değişik bölgelerindeki farklı tortulların çökelmesi gibi jeolojik olayların kanıtları kayaçların içindedir. Örneğin ülkemizde Kula ve Karapınar daki siyah bazalt taşları bu çevrede yakın geçmişteki yanardağ faaliyetini, Orta Anadolu daki tuzlu ve jipsli tortullar eskiden burada kapalı bir iç denizin varlığını, Zonguldak taki kömür havzasının varlığı sıcak ve yağışlı bir mevsimin etkisinde kalındığının birer işaretidir.

21 KAYAÇLAR SOĞUMA VE KATILAŞMA (KRİSTALLEŞME) AŞINMA, TAŞINMA DEPOLANMA MAGMA TORTU ERİME ÇİMENTOLANMA SICAKLIK VE BASINÇ (METAMORFİZMA) Yerkabuğunu oluşturan kayaçlar oluşum koşullarına ve kökenlerine göre üç ana gruba ayrılır. Bunlar magmatik, tortul ve metamorfik kayaçlardır.

22 MAGMATİK FAALİYETLER Volkanik patlama Yer kabuğu içinde maddelerin ergimiş halde bulunan şekline magma (akkor) adı verilir. Taş hamuru anlamına gelen magma, yerkabuğu içindeki yükselişi sırasında meydana gelen bazı değişiklikler (özellikle soğuma) nedeniyle magmatik kayaçlara dönüşür. Magma, ergime sıcaklığı 1000 o C nin üstünde olan silikat mineralleri ile, kritik noktaları 500 o C nin altında olan uçucu maddelerin heterojen karışımı şeklinde tanımlanabilir.

23 MAGMATİK KAYAÇLAR Eriyik halde bulunan magma, katı halde bulunan kayaçların manto içerisinde kısmi ergimesi neticesinde oluşur. Magmanın yoğunluğu çevresinde bulunan kayaçlardan daha az olduğu için sürekli olarak yeryüzüne doğru hareket eder ve bu hareketlilik çoğunlukla volkanik patlamalarla son bulur. Volkanik Patlama Volkanik Patlama Erime

24 MAGMATİK KAYAÇLAR Erimiş halde silikat hamuru durumundaki magmanın yerkabuğunun derinliklerinde veya yeryüzünde soğuyarak katılaşması sonucu oluşan kayaçlara ise magmatik kayaç adı verilir. Magmanın yerkabuğunda soğudu derinliklere (soğuma hızına bağlı olarak) göre yapı bakımından 3 tür kayacın oluşumu söz konusudur. 1. Derinlik Kayaçları 2. Yarı Derinlik Kayaçları 3. Yüzey Kayaçları

25 Derinlik (plütonik) Kayaçları Magmanın soğuması ve katılaşması yerkabuğunun derinlerinde meydana geldiği zaman oluşan kayaçlardır. Soğuma yavaş geliştiği için kayacı oluşturan tüm mineraller kristalleşecek zaman bulurlar. Bunun sonucu olarak gözle seçilebilir boyutta mineraller oluşur. Magmanın yer yuvarı derinliklerindeki sürecine plütonizma denir. Kristallenme DERİNLİK KAYACI DERİNLİK KAYACI

26 Derinlik (plütonik) Kayaçları Alkali feldispat granit Granit Granodiyorit ALKALİ FELDİSPAT KUVARS PLAJİYOKLAS Diyorit Gabro MAFİK MİNERALLER Amfibol Piroksen Biyotit

27 VOLKANİZMA Yerküre içindeki gaz, sıvı ve katı durumdaki cisimlerin kuvvet harcayarak dışarı doğru yükselmesi olayına volkanizma denir. Volkanizma sonucu magma yeryüzüne çıkıp yayılır. Yüzeye çıkan sıvı, gaz ve katı parçalar değişik şekillerde volkanları oluşturur. Lav Çıkış ağzı Yan koni Piroklastik malzeme Baca

28 LAV AKINTILARI

29 Yüzey (volkanik) Kayaçları Magmanın yeryüzüne çıktıktan sonra çok hızlı bir şekilde soğuması sonucu oluşan kayaçlardır. Hızlı soğuma minerallerin gözle görülemeyecek bir boyuta katılaşmalarına neden olmaktadır. Bu nedenle derinlik kayaçları sadece iri taneli mineraller ile, yüzey kayaçlarında ise ince taneli mineraller ve camsı hamur maddesi ile tipiktir. Magmanın yüzeye çıkarak katılaşması olayları volkanizma olarak bilinir. YÜZEY KAYACI YÜZEY KAYACI

30 Yüzey (volkanik) Kayaçları Bazalt Boşluklu bazalt Andezit Dasit Obsidiyen Tüf PLAJİYOKLAS MAFİK MİNERALLER HAMUR KUVARS

31 Yarı Derinlik (damar) Kayaçları Magmanın yerkabuğu içerisinde yüzeye yakın derinliklerde hızlı soğuması sonucu gelişen kayaçlardır. Bunlar derinlik kayaçları ile yüzey kayaçları arasında bir geçiş teşkil ederler ve porfirik kayaçlar diye adlandırılırlar. Bunların karakteristikleri iri ve ince minerallerin bir arada bulunması, hamur maddesinin camsı değil de küçük kristalli oluşu ve diğer kayaçların yarık ve çatlaklarında yer alışları tipiktir. PLAJİYOKLAS AMFİBOL BİYOTİT HAMUR ANDEZİT PORFİR Diyabaz Dolerit

32 Kaldera Krater Magmanın volkanlardan çıktığı bölgeye krater, volkanizma faaliyetini durdurduktan sonra alttaki magmanın tükenmesiyle gelişen çöküntü alanlarına da kaldera adı verilir. Volkanlar katı olarak piroklastik malzeme, sıvı olarak lav ve sonunda buhar ve gaz açığa çıkarırlar. Bunların katılaşması volkanik kayaçlarını (yüzey kayaçları) oluşturur. Piroklastik malzeme ve gazlar

33 Magmatik kayaç dokuları Yavaş soğuma İri taneli doku Hızlı soğuma İnce taneli doku

34 MAGMATİK KAYAÇLARIN DOĞADAKİ ŞEKİLLERİ Magmatik kayaçlar şekil, boyut ve yan kayaçlarla ilişkilerine göre sınıflandırılmaktadır. Çoğu durumda plütonun içine girdiği yan kayaçlar daha yaşlıdır. Plüton kendinden yaşlı yan kayaçlara nüfus ederken kayaç katmanları arasına uyumlu olarak girebildiği gibi, onları keserek de uyumsuz olarak yerleşebilmektedir. Bunlar yeryüzünde üzerlerindeki örtü kayacın aşınmasıyla yüzeylenme verir. Lakolit Sil Dayk Batolit

35 Dayk Sil Lakolit Batolit Dayk: Magmanın daha yaşlı kayaçları keserek, damar şeklinde uyumsuz olarak yerleşmesi ile oluşur. Sil: Tabaka veya foliasyon düzlemleri arasına giren ve iki yüzeyi birbirine paralel olan magmatik kayaçlardır. Lakolit: Mantar veya mercek şeklinde yerleşmiş olan magmatik kayaçlardır. 5-6 km çapında, yaklaşık 1 km kalınlığında olabilirler. Batolit: Granit gibi derinlik kayaçlarının 100 km 2 den daha fazla alan kaplayan şeklidir. Magma yerkabuğunda yükselirken üzerindeki kayaçları yükselterek kubbeleştir.

36 Dayk

37 SİL SİL

38 TORTUL KAYAÇLAR Magmatik, metamorfik ve tortul kayaçların çeşitli koşullar altında kimyasal, fiziksel ve biyolojik bozuşma, erime ve dağılması sonucu oluşan malzemenin taşınarak belirli çökelme ortamlarında (göller, denizler) çökelmesi ile oluşan ürüne tortu (çökel) adı verilir. Bu tortu taneleri arasındaki boşlukların çimento adı verilen daha ince tane malzeme ile dolarak sıkışması ve katılaşması ile TORTUL KAYAÇLAR oluşur. En tipik özellikleri tabakalı olmaları ve fosil içermeleridir. TABAKALI TORTUL KAYAÇLAR

39 TORTUL KAYAÇLAR Var olan kayaçlar buzul, akarsular ve rüzgarlar vasıtasıyla aşınmakta ve denizler gibi çeşitli çökelme ortamlarında birikmektedir. Bu olaya tortulaşma (çökelme) adı verilir. Tortulaşma ile biriken ayrık malzeme zamanla katılaşır ve bu olaya taşlaşma denilir. Birikme esnasında en altta bulunan tabakalar en üstte bulunan tabakalara nazaran daha yaşlıdır. TİPİK ÇÖKELME ORTAMI Buzul Taşkın alanı Alluvyal fan Kumullar Resif Derin deniz tabanı Delta Deniz altı fanı Lagün Bariyer adası Kıtasal self Denizaltı kanyonu Kıta yamacı Yükselme

40 TORTUL KAYAÇLAR Alansal olarak yerkabuğunun yaklaşık % 75 ini kapsayan bu kayaçlar, içerisinde petrol ve doğal gaz gibi enerji kaynaklarını bulundurmaları nedeniyle büyük önem taşımaktadır. Tortul kayaçlar bileşen tiplerine göre 3 ana guruba ayrılır. Bunlar aşağıda verilmiştir. Grand Kanyon daki (Amerika) tortul kayaçlar 1. Kırıntılı (klastik) Tortul Kayaçlar 2. Kimyasal Tortul Kayaçlar 3. Organik Tortul Kayaçlar

41 Kırıntılı Tortul Kayaçlar Daha önceden var olan magmatik, metamorfik ve tortul kayaçların çeşitli koşullar altında kimyasal ve fiziksel olarak parçalanması sonucu oluşan değişik boyutlardaki kırıntıların değişik mekanizmalar ile (akarsu, rüzgar, buzul) çökelme ortamlarına taşınmaları, çökelmeleri ve bu ortamlarda katılaşmaları ile kırıntılı tortul kayaçlar oluşur. Değişik boyutlardaki kırıntılı tortul kayaçların ardalanmalı olarak çökelmesi Değişik boyutlardaki tanelerin bir çimento malzemesi ile birleşmeleri kenetlenmeleri sonucu taneler bir arada sıkı bir halde bulunur ve bu tortul kayaçlara çimentolu tortul kayaçlar adı verilir. (Kumtaşı, çakıltaşı, kiltaşı, silttaşı.) Taneleri bağlayacak, birleştirecek bir çimento malzemesinin bulunmadığı hallerde taneler serbest kalır ve çimentosuz tortul kayaçlar meydana gelir. (Kum, çakıl, kil ve silt.)

42 Kırıntılı Tortul Kayaçlar KONGLOMERA (taneler yuvarlak ve 2 mm den büyük) BREŞ (taneler köşeli ve 2 mm den büyük) KUMTAŞI (taneler mm arasında) SİLTTAŞI ve KİLTAŞI (taneler sittaşı için 0.02 mm den, kiltaşı için mm den küçük )

43 Konglomera

44 Kumtaşı Kumtaşı Kumtaşı

45 Silttaşı Silttaşı Kiltaşı Kiltaşı

46 Kimyasal Tortul Kayaçlar Bu tür kayaçlar doygun haldeki eriyikten çökeltilmesi ve tuzlu suyun buharlaşması suretiyle (kimyasal) oluşurlar. En önemli bileşenleri (CaCO 3 -kireçtaşı), (CaMgCO 3 -dolomit) ve (killi CaCO 3 -marn). Traverten, tuzlar, dikit ve sarkıtlar başlıca örnekleridir. BOL FOSİLLİ KİREÇTAŞI Organik Tortul Kayaçlar Bu tür kayaçlar bitki ve hayvan organizmalarının parçalanması ve çökelerek değişim geçirmesi ile oluşan kayaçlardır (Radyolarit, taş kömürü, petrol, diatomit vb).

47 TRAVERTEN

48 METAMORFİK KAYAÇLAR Tortul veya magmatik kayaçların sıcaklık, basınç, gerilme ve kimyasal olarak etkili olabilecek sıvı ve gazların etkisiyle değişikliğe uğramaları metamorfizma, bunun sonucunda oluşan kayaçlara ise metamorfik kayaç denir. METAMORFİK KAYAÇLAR FOLİASYON Metamorfik kayacı oluşturan belirli minerallerin birbirlerine paralel düzlemler veya çizgisellikler oluşturacak şekilde toplanmaları ile meydana gelen doku şeklidir. Mineraller belirli sıcaklık ve basınç altında durağan durumda bulunurlar. Eğer sıcaklık ve basınç değerinde bir artma meydana gelirse mineral değişerek aynı kimyasal bileşimde olan başka bir minerale dönüşür. Bu olaya metamorfizma adı verilir. Metamorfik kayaçlar foliasyon özellikleriyle tipiktirler.

49 METAMORFİZMA TÜRLERİ KONTAK (termal) METAMORFİZMA Sıcak bir magma kütlesinin çevresinde meydana gelir. Yüksek sıcaklık, yüksek basınç koşullarında gelişir. Volkanik Patlama KONTAK METAMORFİZMA Erime

50 METAMORFİZMA TÜRLERİ DİNAMİK (kataklastik) METAMORFİZMA Büyük bir fay yada bindirme düzlemi kenarında yüksek basınç düşük sıcaklıkta gelişen metamorfizma türüdür. SIKIŞMA YÖNÜ TAVAN BLOĞU SIKIŞMA YÖNÜ TABAN BLOĞU KONTAK METAMORFİZMA

51 METAMORFİZMA TÜRLERİ BÖLGESEL (REJYONAL) METAMORFİZMA Büyük çökelme ortamlarında dağ oluşum hareketleri (orojenez) sonucunda yüksek basınç altında meydana gelir. BÖLGESEL METAMORFİZMA

52 METAMORFİK KAYAÇLAR Metamorfizma derecesinin artmasıyla beraber kayaçlardaki tane boyunda artış gözlenir. Metamorfik kayaçların en önemli özellikleri, bunların birbirine paralel düzlemler boyunca ve kolaylıkla yaprak yaprak (dilimler halinde) ayrılmaları, bölünmeleridir. Şeyl Sleyt Fillat Şist Migmatit Gnays

53 METAMORFİK KAYAÇLAR FOLİASYONLU Fillat Şist Gnays FOLİASYONSUZ Mermer Kuvarsit

YER KABUĞUNU OLUŞTURAN MADDELER (MİNERALLER VE KAYAÇLAR)

YER KABUĞUNU OLUŞTURAN MADDELER (MİNERALLER VE KAYAÇLAR) MİNERALLER YER KABUĞUNU OLUŞTURAN MADDELER (MİNERALLER VE KAYAÇLAR) Periyodik cetvelde bulunan 8 element yerkabuğunun yaklaşık olarak % 99'unu oluşturur. Bu 8 element majör elementler olarak adlandırılır.

Detaylı

MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ

MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ Hakan ERSOY, 2008 JEOLOJİ VE MÜHENDİSLİK Jeoloji, yeryuvarının geçmişini, onun kayaç, zemin ve sudan oluşan bileşimini ve evrimini inceleyen bilim dalıdır. Daha

Detaylı

1.Bölüm: Kayaçlar vetopoğrafya

1.Bölüm: Kayaçlar vetopoğrafya 1.Bölüm: Kayaçlar vetopoğrafya KAYAÇ (TAŞ) :Bir ya da birden fazla. doğal olarak birleşmesiyle oluşan katılardır. PAna kaynakları..' dır, P ana malzemesini oluştururlar, PYer şekillerinin oluşum ve gelişimlerinde

Detaylı

SEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I

SEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I SEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I KAYAÇ ÇEŞİTLERİ VE OLUŞUMLARI soğuma ergime Mağmatik Kayaç Aşınma ve erosyon ergime Sıcaklık ve basınç sediment

Detaylı

TOPRAK ANA MADDESİ Top T rak Bilgisi Ders Bilgisi i Peyzaj Mimarlığı aj Prof. Dr Prof.. Dr Günay Erpul kar.edu.

TOPRAK ANA MADDESİ Top T rak Bilgisi Ders Bilgisi i Peyzaj Mimarlığı aj Prof. Dr Prof.. Dr Günay Erpul kar.edu. TOPRAK ANA MADDESİ Toprak Bilgisi Dersi 2011 2012 Peyzaj Mimarlığı Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Ana Maddesi Topraklar, arz kabuğunu oluşturan kayalar, mineraller ve organik maddelerin

Detaylı

YERKABUĞUNU OLUŞTURAN MİNERALLER İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ. Yerkabuğunun Yapısı. Yerkürenin Yapısı. Dr.

YERKABUĞUNU OLUŞTURAN MİNERALLER İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ. Yerkabuğunun Yapısı. Yerkürenin Yapısı. Dr. İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ 17.03.2015 YERKABUĞUNU OLUŞTURAN MİNERALLER Dr. Dilek OKUYUCU Yerkürenin Yapısı Yerkabuğunun Yapısı 1 Yerkabuğunun Yapısı ~100 km ~10 km Yerkabuğunun Yapısı Yerkabuğunu

Detaylı

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR Kayaçların belirli bir yapısı vardır. Bu yapı kayaç oluşurken ve kayaç oluştuktan sonra kazanılmış olabilir. Kayaçların oluşum sırasında ve oluşum koşullarına bağlı olarak kazandıkları

Detaylı

GİRİŞ YERKABUĞUNU OLUŞTURAN MADDELER 1. ATOM 2. ELEMENTLER TANIMLAMALAR

GİRİŞ YERKABUĞUNU OLUŞTURAN MADDELER 1. ATOM 2. ELEMENTLER TANIMLAMALAR GİRİŞ YERKABUĞUNU OLUŞTURAN MADDELER Yerkabuğu minerallerden ve bunları oluşturan kayaçlardan meydana gelmiştir. Her türlü inşaatta temel ve üst yapı projeleri hazırlamadan önce, temel zemininde rastlanılacak

Detaylı

İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ MAGMATİK KAYAÇLAR TORTUL KAYAÇLAR METAMORFİK KAYAÇLAR. Kayaç nedir?

İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ MAGMATİK KAYAÇLAR TORTUL KAYAÇLAR METAMORFİK KAYAÇLAR. Kayaç nedir? İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ 24.03.2015 MAGMATİK KAYAÇLAR TORTUL KAYAÇLAR METAMORFİK KAYAÇLAR Dr. Dilek OKUYUCU Yerkürenin Yapısı Kayaç nedir? Kayaç, çeşitli minerallerin veya bir tek mineralin;

Detaylı

MAGMATİK KAYAÇLAR. Magmanın Oluşumu

MAGMATİK KAYAÇLAR. Magmanın Oluşumu MAGMATİK KAYAÇLAR Magmanın Oluşumu Taş hamuru veya taş lapası anlamına gelen magma,yer kabuğundaki yükselişleri sırasında meydana gelen olaylarla Magmatik Kayaçlara dönüşür. Magma, ergime sıcaklıkları

Detaylı

MİNERALLERİ TANITAN ÖZELLİKLER

MİNERALLERİ TANITAN ÖZELLİKLER MİNERALLERİ TANITAN ÖZELLİKLER A. Fiziksel Özellikler B. Kristal Şekilleri C. Optik Özellikler D. Kimyasal Özellikler E. Fizyolojik Özellikler A. Doku (Mineralin oluşu esnasında ortaya çıkar) B. Koku (Kükürt:

Detaylı

MİNERALLER. Tek mineralden oluşan kayaçlar. Kireçtaşı (Kalsit). Kaya tuzu (Halit). Buzul

MİNERALLER. Tek mineralden oluşan kayaçlar. Kireçtaşı (Kalsit). Kaya tuzu (Halit). Buzul Kayaçlar minerallerden oluşan Yer materyalidir. Çoğu kayaçlar birden fazla mineralden oluşmaktadır. Örnek: Granit Potasyum feldspat. Plajioklas (Feldspat). Kuvars. Hornblende. Biyotit MİNERALLER Tek mineralden

Detaylı

JEOLOJĠ TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR

JEOLOJĠ TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR JEOLOJĠ TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR Bir nehir kenarında gezerken çakılların renk ve biçim bakımından birbirlerinden farklı olduğunu görürüz. Bu durum bize, kayaçların farklı ortamlarda oluştuğunu gösterir.

Detaylı

KONU 11: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: MİNERALLER. Taşın Hammadde Olarak Kullanımı

KONU 11: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: MİNERALLER. Taşın Hammadde Olarak Kullanımı KONU 11: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: MİNERALLER Taşın Hammadde Olarak Kullanımı Odun ve kemik gibi, taş da insanın varlığının ilk evrelerinden bu yana elinin altında bulunan ve doğanın ona verdiği

Detaylı

MAGMATİK KAYAÇLAR DERİNLİK (PLUTONİK) KAYAÇLAR

MAGMATİK KAYAÇLAR DERİNLİK (PLUTONİK) KAYAÇLAR DERİNLİK (PLUTONİK) KAYAÇLAR Tam kristalli, taneli ve yalnızca kristallerden oluşmuştur Yalnızca kristallerden oluştuklarından oldukça sağlam ve dayanıklıdırlar Yerkabuğunda değişik şekillerde Kütle halinde

Detaylı

Magmatik kayaçlar Sedimanter (tortul) kayaçlar Metamorfik (başkalaşım) kayaçları

Magmatik kayaçlar Sedimanter (tortul) kayaçlar Metamorfik (başkalaşım) kayaçları Magmatik kayaçlar Sedimanter (tortul) kayaçlar Metamorfik (başkalaşım) kayaçları Magmanın derinlerde ya da yüzeye yakın kesimlerde soğumasıyla magmatik kayaçlar oluşur. Tektonik hareketler sonucunda

Detaylı

Yeryüzünün en yaşlı kayacı milyar yıl

Yeryüzünün en yaşlı kayacı milyar yıl KAYAÇLAR Tek bir veya birden fazla minerale ait kristal ve/ veya tanelerin bir araya gelerek oluşturdukları katı kütlelere kayaç veya taş adı verilir. Kayaçlar kökenleri ve oluşum koşullarına göre üç gropta

Detaylı

ÜNÝTE - 1 TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR

ÜNÝTE - 1 TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR Doðal Sistemler ÜNÝTE - 1 TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR...12 Ölçme ve Deðerlendirme...14 Kazaným Deðerlendirme Testi...16 Ünite Deðerlendirme Testi...18 Doðal Sistemler ÜNÝTE - 2 LEVHA

Detaylı

1 PÜSKÜRÜK ( MAGMATİK = KATILAŞIM ) KAYAÇLAR :

1 PÜSKÜRÜK ( MAGMATİK = KATILAŞIM ) KAYAÇLAR : Kayaçlar Nelerdir Kayaçlar su, gaz ve organik varlıkların dışında yerkabuğunu meydana getiren unsurlardır. Yol yarmaları, maden ocakları ve taş ocakları gibi yerlerle, toprak veya enkaz örtüsünden yoksun

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ AUZEF

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ AUZEF İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ AUZEF Tüm yayın ve kullanım hakları İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesine aittir. Hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılamaz ya

Detaylı

MİNERALLER

MİNERALLER MİNERALLER Yer kabuğu mineraller ve minerallerin oluşturduğu kayaçlardan meydana gelmektedir. Bütün inşaat işlerinde proje hazırlanmadan önce mühendislik yapısının (bina, tünel, baraj, yol vs.) yapılacağı

Detaylı

Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I

Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I Mağmatik Kayaç Dokuları Coarse-grained Fine-grained Porphyritic Glassy Vesicular Pyroclastic GRANİT GRANODİYORİT SİYENİT DİYORİT GABRO

Detaylı

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR Magmatik (Püskürük) Kayaçlar Ýç püskürük Yer kabuðunu oluþturan kayaçlarýn tümünün kökeni magmatikdir. Magma kökenli kayaçlar dýþ kuvvetlerinin etkisiyle parçalara ayrýlýp, yeryüzünün çukur yerlerinde

Detaylı

SEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I

SEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I SEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I KAYAÇ ÇEŞİTLERİ VE OLUŞUMLARI soğuma ergime Mağmatik Kayaç Aşınma ve erosyon ergime Sıcaklık ve basınç sediment

Detaylı

TOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI

TOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI TOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Oluşumunda Kimyasal Ayrıştırma Etmenleri Ana kayanın kimyasal bileşimini değiştirmek

Detaylı

GENEL JEOLOJİ BÖLÜM-4 «MİNERALLER VE KAYAÇLAR»

GENEL JEOLOJİ BÖLÜM-4 «MİNERALLER VE KAYAÇLAR» Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü GENEL JEOLOJİ BÖLÜM-4 «MİNERALLER VE KAYAÇLAR» Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN ÇORUM 2017 MİNERALLER Mineral doğal olarak oluşan, belli bir kimyasal

Detaylı

Feldispatlar: K (Alkali Felds.): Mikroklin, Ortoklaz, Sanidin. Na Na: Albit, Oligoklaz Ca: Andezin, Labrador, Bitovnit, Anortit Ca

Feldispatlar: K (Alkali Felds.): Mikroklin, Ortoklaz, Sanidin. Na Na: Albit, Oligoklaz Ca: Andezin, Labrador, Bitovnit, Anortit Ca B) FELDİSPAT GRUBU MİNERALLER: Feldispatlar: K (Alkali Felds.): Mikroklin, Ortoklaz, Sanidin. Na Na: Albit, Oligoklaz Ca: Andezin, Labrador, Bitovnit, Anortit Ca Kumtaşlarında genellikle arkoz feldispatı

Detaylı

DERS 6. Yerkabuğunu Oluşturan Maddeler: Mineraller ve Kayaçlar

DERS 6. Yerkabuğunu Oluşturan Maddeler: Mineraller ve Kayaçlar DERS 6 Yerkabuğunu Oluşturan Maddeler: Mineraller ve Kayaçlar Yerkabuğunu Oluşturan Maddeler: Mineraller ve Kayaçlar Mineraller Mineraller doğada bulunan, belirli kimyasal bileşimi ve muntazam atomik düzeni

Detaylı

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, BEK166 Taş Malzeme Bilgisi ve Bozulmalar Ders Notu DERS 2 1.1. KAYAÇ TÜR VE TEMEL ÖZELLİKLERİ

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, BEK166 Taş Malzeme Bilgisi ve Bozulmalar Ders Notu DERS 2 1.1. KAYAÇ TÜR VE TEMEL ÖZELLİKLERİ DERS 2 1.1. KAYAÇ TÜR VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 1.1. 1. MAGMATİK (VOLKANİK) KAYAÇLAR Magma, çeşitli madde ve minerallerin dünyanın manto, özellikle astenosferde yüksek sıcaklık ve basınç altında ergimesi ve

Detaylı

TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR. Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar

TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR. Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar 1. Magmatik Kayaçlar Magmanın arz kabuğunun çeşitli derinliklerinde

Detaylı

KONU 12: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: KAYAÇLAR

KONU 12: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: KAYAÇLAR KONU 12: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: KAYAÇLAR Yerkürenin iskeletini oluşturan kayaçlar kökenleri bakımından üç ana gruba ayrılırlar: 1. Magmatik Kayaçlar (Volkanik kayaçlar) 2. Tortul Kayaçlar (Sedimanter

Detaylı

2. Bölüm: TOPRAK ANA MADDESİ

2. Bölüm: TOPRAK ANA MADDESİ 2. Bölüm: TOPRAK ANA MADDESİ Topraklar, yerküresinin en üst bölümünde bulunan kayalar, mineraller ve organik maddelerin çeşitli doğal faktörlerin etkileriyle parçalanması, ayrışması ve ayrışan bir kısım

Detaylı

MĐNERALLER. Kayaçları oluşturan, ekonomik ve sağlık açısından önemli maddeler. Beslenme-Sağlık Kayaçların bileşeni 1. Yer kaynağı

MĐNERALLER. Kayaçları oluşturan, ekonomik ve sağlık açısından önemli maddeler. Beslenme-Sağlık Kayaçların bileşeni 1. Yer kaynağı MĐNERALLER Kayaçları oluşturan, ekonomik ve sağlık açısından önemli maddeler Yer kaynağı Beslenme-Sağlık Kayaçların bileşeni 1-2007 Mineraller Mineral Tanımı Doğada bulunan Belirli bir kimyasal bileşimi

Detaylı

SEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR

SEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR SEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR Kayaçların her çeşit şartlar altında fiziksel, kimyasal ve biyolojik ayrışma sonucu bozuşması ve dağılması, daha sonra oldukları yerde veya değişik yollarla taşınarak belirli

Detaylı

SEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR

SEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR SEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR Sediman terimi; - önceden var olan magmatik, metamorfik ve sedimanter kayaçların mekanik ve kimyasal ayrışmasıyla ortaya çıkan tüm katı parçacıkları (blok, çakıl, kum, silt

Detaylı

Science/Rocks/Rocks and the Rock Cycle.ppt

Science/Rocks/Rocks and the Rock Cycle.ppt http://www.mryorke.com/agriscience/earth Science/Rocks/Rocks and the Rock Cycle.ppt Granit Riyolit 14. Bu iki kayaç hangi yönüyle benzer? Her ikisi de ergimiş kayadan yapılmıştır. Bunların bileşimi aynıdır.

Detaylı

FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ EĞİTİM KURUMLARI ANADOLU LİSESİ 10. SINIFLAR COĞRAFYA İZLEME SINAVI

FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ EĞİTİM KURUMLARI ANADOLU LİSESİ 10. SINIFLAR COĞRAFYA İZLEME SINAVI 1. 2. Kalker gibi tortul kayaçların metamorfik kayaçlarına dönüşmesinde etkili olan faktörler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir (5 puan)? A. Soğuma - Buzullaşma B. Ayrışma - Erime C. Sıcaklık - Basınç

Detaylı

AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI)

AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI) AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI) AYRIŞMA, EROZYON ve TAŞINMA Yer yüzeyindeki kayaçlar su, hava, sıcaklık değişimler ve diğer etkenler tarafından devamlı değişmektedir. Ayrışma Yer yüzeyinde veya Yer yüzeyinin

Detaylı

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar JEOLOJİK YAPILAR GİRİŞ Dünyamızın üzerinde yaşadığımız kesiminden çekirdeğine kadar olan kısmında çeşitli olaylar cereyan etmektedir. İnsan ömrüne oranla son derece yavaş olan bu hareketlerin çoğu gözle

Detaylı

kalsit Elmas Pirit Ametist Beril (zümrüt)

kalsit Elmas Pirit Ametist Beril (zümrüt) Mineraller kalsit Elmas Beril (zümrüt) Pirit Ametist Elementlerin Periyodik Tablosu En dış elektronu kaybetme eğilimi Atom numarası Element simgesi Atom ağırlığı Metaller Geçiş metalleri Non-metaller

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 4/3/2017 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 4/3/2017 2 BÖLÜM 3 KAYAÇLAR VE AYRIŞMA 4/3/2017 3 3.1.

Detaylı

METAMORFİK KAYAÇLAR. 8/Metamorphics.html. Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I

METAMORFİK KAYAÇLAR.  8/Metamorphics.html. Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I METAMORFİK KAYAÇLAR http://www.earth.lsa.umich.edu/earth11 8/Metamorphics.html Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I METAMORFİZMA METAMORFİMA ETKENLERİ Ana kayaç bileşimi, Sıcaklık,

Detaylı

MİNERAL VE KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ

MİNERAL VE KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ MİNERAL VE KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ Yapılar zemin veya kayalardan oluşan bir temel üzerine oturtulur. Kum, çakıl, şilt ve kil gibi malzemeler ve ayrık tortul kayaçlar zemin ortamını, KAYA Diyajeneze

Detaylı

TABAKALI SİLİKATLAR (Fillosilikatlar)

TABAKALI SİLİKATLAR (Fillosilikatlar) TABAKALI SİLİKATLAR (Fillosilikatlar) Kaolinit Al 4 Si 4 O 10 (OH) 8 Serpantin Mg 6 Si 4 O 10 (OH) 8 Pirofillit Al 2 Si 4 O 10 (OH) 8 Talk Mg 3 Si 4 O 10 (OH) 8 Muskovit KAl 2 (AlSi 3 O 10 )(OH) 2 Flogopit

Detaylı

Madde ve Mineraller Bölüm Pearson Education, Inc.

Madde ve Mineraller Bölüm Pearson Education, Inc. Madde ve Mineraller Bölüm 2 Mineral in Tanımı Mineraller (4000 ün üzerinde) Kayaçların Ana Yapıtaşı Doğal olarak oluşur Inorganik Katı Düzenli moleküler iç yapı (kristalin) Belirli (fakat fiks olmayan)bir

Detaylı

YAPRAKLANMALI METAMORFİK KAYAÇALAR. YAPRAKLANMASIZ Metamorfik Kayaçlar

YAPRAKLANMALI METAMORFİK KAYAÇALAR. YAPRAKLANMASIZ Metamorfik Kayaçlar YAPRAKLANMALI METAMORFİK KAYAÇALAR YAPRAKLANMASIZ Metamorfik Kayaçlar Dokanak başkalaşım kayaçlarında gözlenen ince taneli, yönlenmesiz ve yaklaşık eş boyutlu taneli doku gösteren kayaçlara hornfels denir.

Detaylı

KĐMYA EĞĐTĐMĐ DERSĐ PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL

KĐMYA EĞĐTĐMĐ DERSĐ PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL KĐMYA EĞĐTĐMĐ DERSĐ PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL SINIF : 12 DERS SAATĐ: 6 KONU: Kimyasal maddelerin kaynağı olarak jeolojik yapılar,kayalar, ve mineraller Kayaç çeşitleri Mineraller Maden Yatakları Metallerin

Detaylı

Bazı atomlarda proton sayısı aynı olduğu halde nötron sayısı değişiktir. Bunlara izotop denir. Şekil II.1. Bir atomun parçaları

Bazı atomlarda proton sayısı aynı olduğu halde nötron sayısı değişiktir. Bunlara izotop denir. Şekil II.1. Bir atomun parçaları 8 II. MİNERALLER II.1. Element ve Atom Elementlerin en ufak parçasına atom denir. Atomlar, proton, nötron ve elektron gibi taneciklerden oluşur (Şekil II.1). Elektron negatif, proton pozitif elektrik yüküne

Detaylı

JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ

JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ 2. HAFTA Arş. Gör. Dr. Kıymet DENİZ GENEL BİLGİLER Petrografi Ve Petroloji Nedir? Latince Petr- taş kelimesinden türetilmiş petrografi ve petroloji birbirini

Detaylı

BÖLÜM 3 AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI)

BÖLÜM 3 AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI) BÖLÜM 3 AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI) AYRIŞMA, EROZYON ve TAŞINMA Yer yüzeyindeki kayaçlar su, hava, sıcaklık değişimler ve diğer etkenler tarafından devamlı değişmektedir. Ayrışma Yer yüzeyinde veya

Detaylı

ÇERÇEVE VEYA KAFES YAPILI SİLİKATLAR (TEKTOSİLİKATLAR)

ÇERÇEVE VEYA KAFES YAPILI SİLİKATLAR (TEKTOSİLİKATLAR) ÇERÇEVE VEYA KAFES YAPILI SİLİKATLAR (TEKTOSİLİKATLAR) Yerkabuğunu oluşturan kayaçların dörtte üçü bu gruptadır. Bu grup mineralleri SiO 4 veya SiO 4 vealo 4 dörtyüzlülerinin bütün oksijenlerini diğer

Detaylı

Toprak oluşum sürecinde önemli rol oynadıkları belirlenmiş faktörler şu

Toprak oluşum sürecinde önemli rol oynadıkları belirlenmiş faktörler şu TOPRAK OLUŞUMU Toprak oluşum sürecinde önemli rol oynadıkları belirlenmiş faktörler şu şekildedir: 1. İklim (su, sıcaklık, oksijen ve karbondioksit) 2. Ana materyal 3. Bitki ve hayvanlar (organik faktörler)

Detaylı

oksijen silisyum tetrahedron

oksijen silisyum tetrahedron SİLİKATLAR Silikat mineralleri doğada bulunan bütün minerallerin üçte birini, yer kabuğunun bileşiminin ise yüzde doksanını teşkil eder. Silikatlar yalnızca magmatik kayaçların değil aynı zamanda metamorfik

Detaylı

KAYAÇLAR KAYA DÖNGÜSÜ KAYA TİPLERİNİN DAĞILIMI 03.11.2014 GİRİŞ. Su-Kaya ve Tektonik Döngü. 1. Mağmatik kayalar. 2. Tortul kayalar

KAYAÇLAR KAYA DÖNGÜSÜ KAYA TİPLERİNİN DAĞILIMI 03.11.2014 GİRİŞ. Su-Kaya ve Tektonik Döngü. 1. Mağmatik kayalar. 2. Tortul kayalar Tekonik Yükselme 03.11.2014 GİRİŞ KAYAÇLAR Yerkabuğunu oluşturan kayalar, çeşitli minerallerin veya tek bir mineralin, kayaç parçacıklarının ya da hem mineral hem de kayaç parçacıklarının birlikte oluşturdukları

Detaylı

VOLKANOKLASTİKLER (PİROKLASTİKLER)

VOLKANOKLASTİKLER (PİROKLASTİKLER) VOLKANOKLASTİKLER (PİROKLASTİKLER) 1) Tanımı: Volkanik faaliyetler esnasında volkandan çıkan her çeşit parçalı-kırıntılı malzemenin depolanma süreçleri sonucu bir depolanma alanında birikmesiyle oluşan

Detaylı

TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKA ve TABAKALANMA Sedimanter yapıların temel kavramı tabakadır. Bir tabaka, alt ve üst sınırlarıyla diğerlerinden

Detaylı

ANAKAYALARIN TOPRAK VERME ÖZELLĠKLERĠ ve AĞAÇLANDIRMA AÇISINDAN YORUMLANMASI. AGM Etüt ve Proje ġube Müdürlüğü

ANAKAYALARIN TOPRAK VERME ÖZELLĠKLERĠ ve AĞAÇLANDIRMA AÇISINDAN YORUMLANMASI. AGM Etüt ve Proje ġube Müdürlüğü ANAKAYALARIN TOPRAK VERME ÖZELLĠKLERĠ ve AĞAÇLANDIRMA AÇISINDAN YORUMLANMASI AGM Etüt ve Proje ġube Müdürlüğü Anakayalar oluşum şekline göre 3 gurupta toplanır. 1 Püskürük (Volkanik) Anakayalar 2 Tortul

Detaylı

Piroelektrisite vepiezoelektrisite arasında ne fark vardır? Örnekliyerek açıklayınız.

Piroelektrisite vepiezoelektrisite arasında ne fark vardır? Örnekliyerek açıklayınız. 15 ARALIK 2014 Piroelektrisite vepiezoelektrisite arasında ne fark vardır? Örnekliyerek açıklayınız. Işığın dalga karakteri göz önüne alındığında madde ile etkileşiminde hangi özellikler gözlenir. İzotropik

Detaylı

en.wikipedia.org Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi

en.wikipedia.org Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi METAMORFİZMA VE METAMORFİK KAYAÇLAR I en.wikipedia.org Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi KAYAÇ DÖNGÜSÜ VE METAMORFİK KAYAÇLAR METAMORFİZMA Metamorfizma; Yunanca değişme anlamına gelen meta ve

Detaylı

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR Kayaçların belirli bir yapısı vardır. Bu yapı kayaç oluşurken ve kayaç oluştuktan sonra kazanılmış olabilir. Kayaçların oluşum sırasında ve oluşum koşullarına bağlı olarak kazandıkları

Detaylı

JEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları. Bu derste...

JEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları. Bu derste... JEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları Bu derste... Toprak zeminlerin fiziksel ve mekanik özelliklerinin anlaşılması Toprak zeminlerin gerilim-deformasyon davranışlarının tanımlanması Toprak zeminlerde konsolidasyon

Detaylı

PÜSKÜRÜK (MAĞMATİK) KAYAÇLAR

PÜSKÜRÜK (MAĞMATİK) KAYAÇLAR KAYAÇLAR Kayaçlar, yerkabuğunu oluşturan ve içerisinde çeşitli minareller bulunan taş ve kayalardır. Aslında baktığımızda bütün canlılar için çok önemli yeri olan ve incelemeye değer özellikleri bulunan

Detaylı

KLİVAJ / KAYAÇ DİLİNİMİ (CLEAVAGE)

KLİVAJ / KAYAÇ DİLİNİMİ (CLEAVAGE) KLİVAJ / KAYAÇ DİLİNİMİ (CLEAVAGE) TERMİNOLOJİ Klivaj. Deformasyon geçirmiş tortul veya metamorfik kayaçlardaki mineral veya tanelerin belirli yönlerde sıralanması ile oluşturduğu düzlemsel yapılara klivaj

Detaylı

Ders Sorumlusu: Prof. Dr. Đnci MORGĐL Hazırlayan: Ebru AYSAN 20338408

Ders Sorumlusu: Prof. Dr. Đnci MORGĐL Hazırlayan: Ebru AYSAN 20338408 PUDRAMDAKĐ MĐNERAL PUDRAMDAKĐ MĐNERAL Ders Sorumlusu: Prof. Dr. Đnci MORGĐL Hazırlayan: Ebru AYSAN 20338408 Günlük Yaşam Olayı: Günlük hayatta kullandığımız talk pudranın içerdiği mineralden yola çıkarak

Detaylı

AGREGALAR. Agregaların elde edilme yöntemlerine bağlı olarak 3 sınıfa ayırabiliriz:

AGREGALAR. Agregaların elde edilme yöntemlerine bağlı olarak 3 sınıfa ayırabiliriz: AGREGALAR Agrega nedir? Taneli mineral malzemeye agrega adı verilir. Agregalar ince ve iri agrega olarak iki sınıfa ayrılır, kum ve I no. = mıcır ince agregadır, II, III no. = mıcır ve çakıl iri agregadır.

Detaylı

MADDE Kütlesi olan ve alan kaplayan her şey maddedir.

MADDE Kütlesi olan ve alan kaplayan her şey maddedir. Bu nedenle su, bitkiler, hayvanlar, atmosfer ile mineraller ve kayaçların tümü maddeden oluşur. Fizikçiler maddeyi üç halde ya da evrede tanımlar: sıvılar, gazlar ve katılar. Atmosferdeki gazlarla birlikte

Detaylı

KARBONATLI KAYAÇLAR İÇERİSİNDEKİ Pb-Zn YATAKLARI

KARBONATLI KAYAÇLAR İÇERİSİNDEKİ Pb-Zn YATAKLARI KARBONATLI KAYAÇLAR İÇERİSİNDEKİ Pb-Zn YATAKLARI Katman (tabaka) uyumlu Pb-Zn yatakları Cevher, çok kalın karbonatlı istifler içerisinde bulunur. Katman, mercek, damar, karstik boşluk dolgusu şekillidir.

Detaylı

YERKÜRE VE YAPISI. Çekirdek (Ağır Küre) Manto (Ateş Küre (Magma)) Yer Kabuğu (Taş Küre) Hidrosfer (Su Küre) Atmosfer (Hava Küre)

YERKÜRE VE YAPISI. Çekirdek (Ağır Küre) Manto (Ateş Küre (Magma)) Yer Kabuğu (Taş Küre) Hidrosfer (Su Küre) Atmosfer (Hava Küre) YERKÜRE VE YAPISI Dünya iç içe kürelerden meydana gelmiştir. Bu katmanların kalınlıkları, yoğunlukları ve bileşimleri birbirinden çok farklıdır. Yoğunlukları dışarıdan Dünya nın merkezine doğru artar.

Detaylı

KONU 14: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: ALET YAPIMINDA TERCİH EDİLMİŞ TORTUL KAYAÇLAR

KONU 14: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: ALET YAPIMINDA TERCİH EDİLMİŞ TORTUL KAYAÇLAR KONU 14: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: ALET YAPIMINDA TERCİH EDİLMİŞ TORTUL KAYAÇLAR TORTUL KAYAÇLAR Çakmaktaşı (Flint or Silex): Tortul bir kayaçtır ve silika grubundandır. Derin denizlerde çökelme

Detaylı

JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ

JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ 5. HAFTA Arş. Gör. Dr. Kıymet DENİZ Bu ders notlarının hazırlanmasında özellikle Kadıoğlu 2001, Koralay 2016 dan yararlanılmıştır. MAGMATİK KAYALARIN ADLAMASI

Detaylı

Prof. Dr. Ceyhun GÖL. Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı

Prof. Dr. Ceyhun GÖL. Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı Jeoloji Prof. Dr. Ceyhun GÖL Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı Ders Konuları Jeolojinin tanımı ve tarihçesi Mineraller Güneş sistemi Kayaçlar Dünyanın şekli ve

Detaylı

HALOJENLER HALOJENLER

HALOJENLER HALOJENLER HALOJENLER HALOJENLER Bu grup bileşimlerinde flor (F), klor (Cl), brom (Br) ve iyot (I) gibi halojen iyonlarının hakim olmaları ile karakterize olurlar. Doğada 85 çeşit halojenli mineral tespit edilmiştir.

Detaylı

KAYAÇLARIN DİLİ. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

KAYAÇLARIN DİLİ.  Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü KAYAÇLARIN DİLİ http://www.bilgicik.com/wp-content/uploads/2013/12/kaya.jpg Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü Metamorfizma Metamorfizma (başkalaşım) olayı; sıcaklık ve basınç etkisiyle

Detaylı

Sunum ve Sistematik 1. BÖLÜM: TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR KONU ÖZETİ

Sunum ve Sistematik 1. BÖLÜM: TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR KONU ÖZETİ Sunum ve Sistematik 1. BÖLÜM: TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR KONU ÖZETİ Bu başlık altında, bölümün en can alıcı bilgileri, kazanım sırasına göre en alt başlıklara ayrılarak hap bilgi niteliğinde konu özeti olarak

Detaylı

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ Topraklar zonal, intrazonal ve azonal topraklar olmak üzere üçe ayrılır. 1. Zonal (Yerli) Topraklar iklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak oluşan ve bütün katmanların(horizonların)

Detaylı

Metamorfizma ve. Metamorfik Kayaçlar

Metamorfizma ve. Metamorfik Kayaçlar Metamorfizma ve BÖLÜM 7 Metamorfik Kayaçlar Metamorfik kayaçlar (Yunanca değişme anlamına gelen meta ve biçim anlamına gelen morpho sözcüklerinin birleştirilmesinden gelen) üçüncü ana kayaç grubudur. Genellikle

Detaylı

2. MİKRO İNCELEME ( PETROGRAFİK-POLARİZAN MİKROSKOP İNCELEMESİ)

2. MİKRO İNCELEME ( PETROGRAFİK-POLARİZAN MİKROSKOP İNCELEMESİ) SVS Doğaltaş Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. uhdesinde bulunan Sivas İli, İmranlı İlçesi sınırları dahilindeki 20055289 (ER: 3070586), 20055290 (ER: 3070585), 20065229 (ER: 3107952) ruhsat numaralı II.B

Detaylı

Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Bölümü JEM304 JEOKİMYA UYGULAMA

Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Bölümü JEM304 JEOKİMYA UYGULAMA Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Bölümü JEM304 JEOKİMYA UYGULAMA Arazi Çalışmaları ve örnek alımı Örneklerin makro ve optik incelemeleri Analiz için örneklerin seçimi Analiz

Detaylı

ÖZGÜL AĞIRLIK (ton/m 3 ) YIĞMA YOĞUNLUĞU

ÖZGÜL AĞIRLIK (ton/m 3 ) YIĞMA YOĞUNLUĞU TAŞLARIN ÖZELLİKLERİ Sık rastlanan taşların yapısal ve mekanik özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. TAŞIN ADI KAYAÇ TÜRÜ DARBE DAYANIM İNDEKSİ (Wi) ÖZGÜL AĞIRLIK (ton/m 3 ) YIĞMA YOĞUNLUĞU (ton/m

Detaylı

1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir?

1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir? Soru - Yanýt 15 1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir? Yanýt: Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere kayaç denir.

Detaylı

ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 9.HAFTA

ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 9.HAFTA ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 9.HAFTA 17. ZİRKON 17.1. Mineralojik, kimyasal ve fiziksel özellikler Zirkonyum ( Zr ) elementi periyodik cetvelin 4. grubunda olup, atom numarası 40, atom ağırlığı 91.22 dir. Doğada

Detaylı

KAYAÇLAR YER KABUĞUNU OLUŞTURAN KAYAÇLAR

KAYAÇLAR YER KABUĞUNU OLUŞTURAN KAYAÇLAR TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR YER KABUĞUNU OLUŞTURAN KAYAÇLAR - Püskürük (Katılaşım - Volkanik) Kayaçlar. İç Püskürük Kayaçlar. Dış Püskürük Kayaçlar - Tortul Kayaçlar. Fiziksel (Kırıntılı) Tortul Kayaçlar. Kimyasal

Detaylı

FİZİK. Mekanik İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ. Mekanik Nedir? Mekanik Nedir?

FİZİK. Mekanik İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ. Mekanik Nedir? Mekanik Nedir? İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ 14.04.2015 KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ Dr. Dilek OKUYUCU Mekanik Nedir? Mekanik: Kuvvetlerin etkisi altında cisimlerin davranışını inceleyen bilim dalıdır.

Detaylı

Bu şekillenmede; Mühendislik Jeolojisi Ders Notları Ayrışma -2-

Bu şekillenmede; Mühendislik Jeolojisi Ders Notları Ayrışma -2- Dünyamız 4.5 milyar yıl yaşındadır ve günümüze kadar sürekli DEĞİŞİM DÖNÜŞÜM içinde şekillenmektedir. Bu şekillenmede; dünyanın içindeki ısı enerjisinin etkisi olduğu kadar, güneşten gelen ısı enerjisinin

Detaylı

KARBONATLAR. Doğada karbon, 3 oksijen atomu ile birleşerek Karbonat (CO 3

KARBONATLAR. Doğada karbon, 3 oksijen atomu ile birleşerek Karbonat (CO 3 Doğada karbon, 3 oksijen atomu ile birleşerek Karbonat (CO 3-2 ) iyonunu oluşturur. Karbonat grubu arasındaki bağ her ne kadar kuvvetli ise de CO 2 de görülen kovalent bağdan daha azdır. Karbonatlar hidrojen

Detaylı

Gezegenimizin bir uydusudur Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin uydularıyla karşılaştırıldığı zaman büyük bir uydudur

Gezegenimizin bir uydusudur Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin uydularıyla karşılaştırıldığı zaman büyük bir uydudur AY Ay Gezegenimizin bir uydusudur Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin uydularıyla karşılaştırıldığı zaman büyük bir uydudur Çapı 3476 km Kütlesi 7.349 x 10 22 kg. Dünyaya ortalama uzaklığı 384,400 km

Detaylı

Çok yaygın olmamakla birlikte CaCO 3 ın inorganik olarak sudan direkt çökelimi mümkün iken, çoğunlukla biyolojik ve biyokimyasal süreçler yaygındır.

Çok yaygın olmamakla birlikte CaCO 3 ın inorganik olarak sudan direkt çökelimi mümkün iken, çoğunlukla biyolojik ve biyokimyasal süreçler yaygındır. A) Tanım Karbonatlı sedimanter kayaçlar %50 nin üzerinde karbonat minerali içeren kayaçlardır. Ana mineral olarak kalsit (CaCO 3 ) içerenlere kireçtaşı, Dolomit (CaMg(CO 3 ) 2 ) içerenlere ise dolomit

Detaylı

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, KVK201 Taş Malzeme Bilgisi ve Bozulmaları Ders Notu DERS 3 1. KAYAÇ TÜRLERİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, KVK201 Taş Malzeme Bilgisi ve Bozulmaları Ders Notu DERS 3 1. KAYAÇ TÜRLERİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 1. KAYAÇ TÜRLERİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ Resim 1. Tabakalanmış tortul kayaçlar, Erzurum-Tortum Gölü: (). 1.2. TORTUL (SEDİMENTAL) KAYAÇLAR Tortul kayaçlar, 1. derste kayaçların oluşumu anlatırken bahsettiğimiz

Detaylı

CEVHER YATAKLARININ SINIFLANDIRILMASI

CEVHER YATAKLARININ SINIFLANDIRILMASI CEVHER YATAKLARININ SINIFLANDIRILMASI Kullanım alanlarına göre Türemsel(Jenetik) Sınıflandırma Jeolojik Sınıflandırma Doğal Sınıflandırma Kullanıldıkları yere göre yapılan sınıflamalar Yakıtlar : Kömür,

Detaylı

DOĞAL SİSTEMLER. 1. BÖLÜM TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR

DOĞAL SİSTEMLER. 1. BÖLÜM TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR DOĞAL SİSTEMLER. 1. BÖLÜM TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR KONULAR: KAYAÇLAR PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR NASIL OLUŞUR? TORTUL KAYAÇLAR NASIL OLUŞUR? BAŞKALAŞIM KAYAÇLAR NASIL OLUŞUR? EK NOTLAR VE SORULAR 1. ve 2. BÖLÜM 1

Detaylı

ANAKAYALAR MAĞMATİK (erüptif= püskürük= volkanik) KAYALAR ASİT ERÜPTİF KAYALAR

ANAKAYALAR MAĞMATİK (erüptif= püskürük= volkanik) KAYALAR ASİT ERÜPTİF KAYALAR ANAKAYALAR Ormancılıkta, anakaynak olan toprağı oluşturan anakayanın özel bir önemi bulunmaktadır. Toprakların fiziksel ve kimyasal özellikleri (toprak derinliği, drenaj durumu, su tutma kapasitesi-hava

Detaylı

JEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları Yaz Dönemi

JEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları Yaz Dönemi JEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları 2010-2011 Yaz Dönemi Bu derste... Toprak zeminlerin fiziksel ve mekanik özelliklerinin anlaşılması Toprak zeminlerin gerilim-deformasyon davranışlarının tanımlanması

Detaylı

TOPO ĞR AFYAV E KAYAÇLAR

TOPO ĞR AFYAV E KAYAÇLAR BÖLÜM 1 TO A VE K A AFY Y A ĞR Ç PO R LA Doğal yollarla oluşmuş, inorganik, karakteristik bir kristal yapısı ve belli bir kimyasal bileşimi (formülü) olan, sabit veya belli sınırlar içinde değişebilen,

Detaylı

Yapısal Jeoloji: Tektonik

Yapısal Jeoloji: Tektonik KÜLTELERDE YAPI YAPISAL JEOLOJİ VE TEKTONİK Yapısal Jeoloji: Yerkabuğunu oluşturan kayaçlarda meydana gelen her büyüklükteki YAPI, HAREKET ve DEFORMASYONLARI inceleyen, bunları meydana getiren KUVVET ve

Detaylı

KIRKLARELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

KIRKLARELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI KIRKLARELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Kırklareli ili Marmara Bölgesinin kuzeybatısında yer almakta olup, Dereköy sınır kapısıyla Türkiye yi Bulgaristan a bağlayan geçiş yollarından birine sahiptir.

Detaylı

Tek Nikol Kaya Adı Çift Nikol RİYOLİT. Ankara University JEM301Petrografi Prof. Dr. Yusuf Kağan KADIOĞLU. Tek Nikol Kaya Adı Çift Nikol DASİT

Tek Nikol Kaya Adı Çift Nikol RİYOLİT. Ankara University JEM301Petrografi Prof. Dr. Yusuf Kağan KADIOĞLU. Tek Nikol Kaya Adı Çift Nikol DASİT RİYOLİT Kuvars ++ Alkali feldspat ++ Özel Doku: Porfirik, sferulitik Biyotit + Tali Mineral Bileşimi: Apatit, titanit, zirkon, hematit Plajioklas + - Oluşum Derinliği: Yüzey Muskovit + - Ana Min: Kuvars,

Detaylı

ÇAMURTAŞLARI (Mudstone)

ÇAMURTAŞLARI (Mudstone) ÇAMURTAŞLARI (Mudstone) I)Tanımlar: a) Çamurtaşı (Mudstone):Bunlar silisiklastik tanelerden tane boyu en küçük olan (0.02mm den daha küçük), kil ve silt boyu malzemenin oluşturduğu kayaçlardır. Çamurtaşları

Detaylı

8. Ünite Yeryüzünde Yaşam

8. Ünite Yeryüzünde Yaşam 8. Ünite Yeryüzünde Yaşam 381 Yer kabuðu Nelerden Oluþur? Milyarca yýl önce Dünya, ekseni etrafýnda dönen, erimiþ ve gaz hâlinde bulunan maddelerden oluþmuþtu. Zamanla dýþtan içe doðru soðuyarak yer kabuðu

Detaylı

MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ. Of Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Şubat.2015

MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ. Of Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Şubat.2015 MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ Of Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Şubat.2015 JEOLOJİNİN TANIMI Jeoloji, geniş anlamı ile 1. Yerküresinin güneş sistemi içindeki konumundan, 2. Fiziksel özelliğinden

Detaylı

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, BEK166 Taş Malzeme Bilgisi ve Bozulmalar Ders Notu DERS 4 1. KAYAÇ TÜR VE TEMEL ÖZELLİKLERİ

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, BEK166 Taş Malzeme Bilgisi ve Bozulmalar Ders Notu DERS 4 1. KAYAÇ TÜR VE TEMEL ÖZELLİKLERİ DERS 4 1. KAYAÇ TÜR VE TEMEL ÖZELLİKLERİ Resim1. Ankara Cenabı Ahmet Paşa Camii. () 1.1. 3. METAMORFİK (BAŞKALAŞIM) KAYAÇLARI Metamorfik kayaçlar yerkabuğunun derinliklerinde kayaçların yüksek ısı, basınç

Detaylı