JEOLOJİK-JEOTEKNİK BİLGİ SİSTEMİNE BİR ÖRNEK: AKSARAY İL MERKEZİ

Transkript

1 JEOLOJİKJEOTEKNİK BİLGİ SİSTEMİNE BİR ÖRNEK: AKSARAY İL MERKEZİ A. Yalçın 1, C. Gökçeoğlu 2, H. Sönmez 2 1 Aksaray Üniversitesi, Jeoloji Müh. Bölümü, Uygulamalı Jeoloji ABD, Aksaray 2 Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Müh. Bölümü, Uygulamalı Jeoloji ABD, Ankara BİLGİSAYAR JEOLOJİ İNŞAAT HARİTA MAKİNA TIP ÇEVRE ZİRAAT 1

2 Afet zararlarının azaltılması ve güvenli yerleşim alanları için ilk adım planlama ve planlamaya yön veren çalışmalardır. Yerel yönetimlerin, afet güvenliğini sağlamada riskleri azaltmak ve yeni riskler yaratmamak için jeolojik ve jeoteknik etütlerini yaptırmaları kaçınılmaz bir kamusal görevdir. Bu etüt raporları, imar planlaması yönünden gerekli olan temel verileri içermektedir. Jeoloji Eğim Bakı Drenaj Arazi kullanımı Deprem Jeoteknik Sismotektonik Jeomedikal sorunlar (kanser etkisine sahip mineraller, CO 2 çıkışları vb) Heyelan, kaya düşmeleri, sel, çığ düşmesi, tsunami vb afet tehlikeleri Zemin davranış özellikleri (şişmebüzülme, sıkışma, sıvılaşma, çökme vd.) 2

3 AKSARAY Tuz Gölü Fay Zonu 3

4 Aksaray ilinde oluşan depremlere ait B.Ü. Kandilli Rasathanesi verileri Tarih Saat (GMT) Enlem Boylam Derinlik (Km) Büyüklük : : : : : : : : : : : : : : Karadeniz Ankara Aksaray ANKARA HIRFANLI BARAJI Akdeniz SARIYAHŞİ AĞAÇÖREN KIRŞEHİR TUZ GÖLÜ ORTAKÖY NEVŞEHİR Çalışma Alanı Mamasun Barajı ESKİL AKSARAY GÜLAĞAÇ GÜZELYURT KONYA ADANA NİĞDE K 0 1 km 4

5 E 7 D İmar Adası Örneği COĞRAFİ VERİ KATMANLARI Topoğrafik Yükseklik İmar Parsel JeolojikTektonik Litolojik Birimler Jeoteknik sondaj logları koordinatı Fizikselmekanik özellikler Birim hacim ağırlık Arazi deney sonuçları Geçirimlilik YAS verileri Kuyu yerleri koordinatları noktaları Eğim Bakı Ada Mahalle Faylar Kıvrımlar YAS seviyesi derinliği Litolojiik kalınlıktanım Porozite Boşluk oranı Su muhtevası Doygunluk derecesi Sismik sonuçlar SPT sonuçları Deformasyon değerleri Derinlik değerleri YAS ın kimyasal özellikleri SPT değerleri Rölatif sıkılık Karotların indeks özellikleri Zemin sınıfı Makaslama dayanımı Serbest basınç dayanımı Elek analiz sonuçları Örnek derinliği Temel Altlık 3D Arazi Modeli Jeodezik Kontrol Sel taşkını Eğim Haritası Topoğrafya Yol Haritası Bakı Haritası Harita İndeksi Depremsellik Yerleşime Uygunluk CVT Jeomorfoloji Arazi Kullanım Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfı Harita Kütüphanesi

6 Bu parametrelerden sıvılaşma, eğer uygun özelliklerin bir arada bulunması durumunda jeoteknik çalışmalarda üzerinde dikkatle durulması gereken bir konudur. Kentsel alan içinde herhangi bir parselde yapı inşaatına başlanabilmesi için o parseli kapsayan bir imar planına esas jeolojikjeoteknik etüt raporunun öncelikli olarak hazırlanmış olması gereklidir. Bu raporların hazırlanmasında kuyu logları önemli bır yer tutmaktadır. Her sondaj noktasında yapılan Standart Penetrasyon Testine (SPT) göre, ortamın taşıma gücü belirlenmiştir. Son. No X Koordinatlar Y Z YAS (m) Derinlik (m) SPT (N ort ) N 1 (Düzeltil miş darbe sayısı) Taşıma Gücü (q a kg/cm 2 ) 3,3,9 4,4,9 SK22 0, ,0 90,0 4, 6,06,4 12,7 10,96 1,2 7,7,9 9,09,4 Laboratuvar verileri değerlendirilerek sondaj kuyularının ve zeminlerin mühendislik özellikleri tespit edilmiştir. 6

7 E 7 D noktalarına ait kayma parametreleri ve taşıma güçleri No Kohezyon (c) (kn/m 2 ) İçsel Sürtünme Açısı DBHA (kn/m 3 ) Taşıma Gücü (q a kg/cm 2 ) SK22 SK3 27, 19,0 0,92 SK3 1,6 7 16,93 1,03 SK13 19,7 4 1,24 0,62 SK4 41,0 7 19,40 1,1 SK 26,0 7 20,7 0,92 SK49 19, 4 19,01 0,63 SK2 0,02 3 1,3 1,2 SK4 2, ,20 1,13 SK 2, 10 19,71 1,1 COĞRAFİ VERİ KATMANLARI Topoğrafik Yükseklik İmar Parsel JeolojikTektonik Litolojik Birimler Jeoteknik sondaj logları koordinatı Fizikselmekanik özellikler Birim hacim ağırlık Arazi deney sonuçları Geçirimlilik YAS verileri Kuyu yerleri koordinatları noktaları Eğim Bakı Ada Mahalle Faylar Kıvrımlar YAS seviyesi derinliği Litolojiik kalınlıktanım Porozite Boşluk oranı Su muhtevası Doygunluk derecesi Sismik sonuçlar SPT sonuçları Deformasyon değerleri Derinlik değerleri YAS ın kimyasal özellikleri SPT değerleri Rölatif sıkılık Karotların indeks özellikleri Zemin sınıfı Makaslama dayanımı Serbest basınç dayanımı Elek analiz sonuçları Örnek derinliği Temel Altlık 3D Arazi Modeli Jeodezik Kontrol Sel taşkını Eğim Haritası Topoğrafya Yol Haritası Bakı Haritası Harita İndeksi Depremsellik Yerleşime Uygunluk CVT Jeomorfoloji Arazi Kullanım Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfı Harita Kütüphanesi 7

8 Sonuç olarak; Afet zararlarının azaltılmasında jeolojikjeoteknik çalışmalar sonucunda üretilecek tematik haritalar, planlama çalışmalarında çok önemli rol oynamaktadır. Elde edilen bu bilgilerin bir veri tabanında toplanması ve deprem, heyelan, sel gibi afet analizlerinde kullanılması, bu zararların azaltılması için kaçınılmazdır. Toplum olarak afetlerden en düşük derecede etkilenmeni yolu, daha afet olmadan jeolojikjeoteknik çalışmalara gereken ehemmiyeti vermekten geçmektedir. Teşekkür Ederim... AKSARAY ÜNİVERSİTESİ