II Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi

Transkript

1

2

3 Proje Koordinasyon Okan Gümüş Samsun TSO Genel Sekreter Yard. Müberra Genç Samsun TSO Dış İlişkiler Müd. Yard. Oğuz Sandıkçı Samsun TSO Dış İlişkiler Uzmanı Vedat Kunt Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting GökçeYalçın Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting Hakan Zobu Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting Gözde Tombuloğlu Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting Özgür Özaydın Ondokuzmayıs Üniversitesi Araştırma Görevlisi Nevriye Çakır Özer Samsun TSO Basın ve Halkla İlişkiler Memuru C Tüm hakları saklıdır. İlgili yasa hükümlerine göre izin alınmadan çoğaltılamaz. II

4 İlimiz sanayisinde önemli bir yere sahip olan mobilya sektörü ülke çapında yarattığı katma değer ve yüksek istihdam potansiyeli ile ülke ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Sektör son yıllarda gerçekleştirdiği gelişme ile gerek kalite gerekse tasarım açısından dünya ile rekabette önemli mesafe almıştır. İlimizde de istihdam ve üretimde öne çıkan sektörlerden birisi olan mobilya sektörü hızla gelişme kaydetmektedir. Bu gelişmeye paralel olarak sektörün uluslararası piyasada yer bulabilmesi için derinlemesine incelenmesi ve önümüzdeki döneme ışık tutacak analizlerin yapılması gerekmektedir. Bu amaçla mobilya sektörünün mevcut durumunun analiz edilmesi, geliştirilmesi gereken alanların tespit edilerek sektörün uluslararası rekabet yeteneğinin arttırılması amacıyla Samsun Mobilya Sektörü Değer Zincir Analizi çalışmasını hazırladık. Bu itibarla hazırlamış olduğumuz Samsun Mobilya Sektörü Değer Zincir Analizi yayınının hazırlanmasına katkı veren kurumlara, özel sektör temsilcilerine ve çalışma arkadaşlarıma teşekkürlerimizi sunuyor, yayınımızın hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum. Saygılarımla. Salih Zeki MURZİOĞLU Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı III

5 IV

6 İÇİNDEKİLER I. TABLO LİSTESİ...VII II. GRAFİK ve ŞEKİL LİSTESİ...IX III. KISALTMALAR...XI IV. GİRİŞ...XII 1. MOBİLYA SEKTÖRÜ TANIMI MOBİLYA ÜRETİMİ Küresel Mobilya Üretimi Avrupa Birliği Mobilya Üretimi Türkiye Mobilya Üretimi MOBİLYA DIŞ TİCARETİ Küresel Mobilya Dış Ticareti Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi Küresel Mobilya İhracatı Küresel Mobilya İthalatı AB Mobilya Dış Ticareti AB Mobilya Dış Ticaret Hacmi AB Mobilya İhracatı AB Mobilya İthalatı Türkiye Mobilya Dış Ticareti Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi Türkiye Mobilya İhracatı Türkiye Mobilya İthalatı Samsun Mobilya Dış Ticareti Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi Samsun Mobilya İhracatı Samsun Mobilya İthalatı SAMSUN MOBİLYA SEKTÖRÜ DEĞER ZİNCİRİ ANALİZİ Samsun Mobilya Sektörü Ekosistemi ve Değer Zinciri Haritası Samsun Mobilya Sektörü Seçilmiş ler İçin Pareto Analizi Deri Ofis Koltuğu Pareto Analizi Salon Takımı Üçlü Koltuk Pareto Analizi SAMSUN MOBİLYA SEKTÖRÜ İHTİYAÇ ANALİZİ Metodoloji Amaç Yöntem Süreç...86 V

7 5.2. Bulgular Eğitim ve Danışmanlık İhtiyaç Analizi Stratejik Yönetim Yetkinlikleri Üretim ile İlgili Yetkinlikler Sipariş Yönetimi ve Pazarlama ile İlgili Yetkinlikler E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler SONUÇ Stratejik Yönetim Yetkinlikleri Üretim ile İlgili Yetkinlikler Pazarlamaya İlişkin Yetkinlikler E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler Yurtdışı Pazarlama Programları KAYNAKÇA...99 VI

8 I. TABLO LİSTESİ Tablo 1. SITC'e Göre Mobilya Alt Grupları...1 Tablo 2. GTIP Kodlarına Göre Mobilya Alt Grupları...1 Tablo 3. Dünya, AB ve Türkiye İçin Mobilya Üretimi ( ; milyar $)...2 Tablo 4. Küresel Mobilya Üretiminde İlk 10 Ülke ve Payları ( )...4 Tablo 5. Küresel Mobilya Üretiminde En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları ( )...6 Tablo 6. Küresel Mobilya Üretiminde En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Trendleri ( )...6 Tablo 7. Avrupa Birliği Mobilya Üretiminde İlk 10 Ülke ve Diğer Ülkelerin Payları ( )...9 Tablo 8. AB Mobilya Üretiminde En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları ( )...11 Tablo 9. AB Mobilya Üretiminde En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Trendleri ( )...11 Tablo 10. Küresel Mobilya Dış Ticareti ( )...15 Tablo 11. Küresel Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke ve Payları ( )...19 Tablo 12. Küresel Düzeyde Mobilya İhracatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları ( )...21 Tablo 13. Küresel Düzeyde Mobilya İhracatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Oranları( ,%)...21 Tablo 14. Küresel Mobilya İhracatının Grupları Bazında Dağılımı ( )...22 Tablo 15. Küresel Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke ve Payları ( )...25 Tablo 16. Küresel Düzeyde Mobilya İthalatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları ( )...26 Tablo 17: Küresel Düzeyde Mobilya İthalatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Oranları( ,%)...27 Tablo 18. Küresel Mobilya İthalatının Grupları Bazında Dağılımı ( )...27 Tablo 19. AB Mobilya Dış Ticareti ( )...29 Tablo 20. AB Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke ve Payları ( )...35 Tablo 21. AB Mobilya İhracatında En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları ( )...37 Tablo 22. AB Mobilya İhracatında En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Trendleri ( )...37 Tablo 23. AB Mobilya İhracatının Grupları Bazında Dağılımı ( )...38 Tablo 24. AB Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke ve Payları ( )...41 Tablo 25. AB Mobilya İthalatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları ( )...43 Tablo 26. Mobilya İthalatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 AB Ülkesinin Büyüme Trendleri ( )...43 Tablo 27. AB Mobilya İthalatının Grupları Bazında Dağılımı ( )...44 Tablo 28. Türkiye Mobilya Dış Ticareti ( )...46 Tablo 29. Türkiye'nin Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke ve Payları ( )...53 Tablo 30. Türkiye Mobilya İhracatının Grupları Bazında Dağılımı ( )...55 Tablo 31. Türkiye'nin Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke ve Dİğer Ülkeler ( )...59 Tablo 32. Türkiye Mobilya İthalatının Grupları Bazında Dağılımı ( )...61 Tablo 33. Samsun Mobilya Dış Ticareti ( )...63 Tablo 34. Büro Koltuğu (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Tablosu...76 Tablo 35. Büro Koltuğu (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Katma Değer Dağılımı...78 Tablo 36. Salon Takımı Üçlü Koltuk (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Tablosu...80 Tablo 37. Salon Takımı Üçlü Koltuğu (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Katma Değer Dağılımı...82 Tablo 38. Eğitim ve Danışmanlık İhtiyaç Analizi Çalışmasına Katılan Firmalar...84 Tablo 39. Görüşülen İşletmelerin Büyüklüklerine Göre Dağılımları...87 Tablo 40. İşletmelerin Personel Yapıları...88 Tablo 41. Çalışmaya Katılan İşletmelerin Dağıtım Kanal Yapısı...89 Tablo 42. İşletme Büyüklükleri İtibarıyla Grupları...89 Tablo 43. Önem Derecesine Göre İhracat Pazarları...89 Tablo 44. Önem Derecesine Göre Hedef İhracat Pazarları...90 Tablo 45. Fonksiyon Kaynak Matrisi Büyük ve Küçük İşletmeler için Puan Tablolu...93 Tablo 46. Fonksiyon Kaynak Matrisi - Büyük ve Küçük İşletmeler için Derecelendirilmiş...93 Tablo 47. işletmelerin Geneli için Fonksiyon Kaynak Matrisi - Puan Tablolu...93 VII

9 Tablo 48. İşletmelerin Geneli için Fonksiyon Kaynak Matrisi - Derecelendirilmiş...94 Tablo Tablo 50. Üretim ile İlgili Yetkinlikler...95 Tablo 51. Üretim Yetkinliklerine Yönelik Program Önerisi...96 Tablo 52. Pazarlamaya İlişkin Yetkinlikler...96 Tablo 53. Pazarlama Yetkinliklerine Yönelik Program Önerisi...97 Tablo 54. E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler...97 Tablo 55. E-Ticaret Yetkinliklerine Yönelik Program Önerisi...97 Tablo 56. Önem Sırasına Göre İhracat Pazarları...98 VIII

10 II. GRAFİK ve ŞEKİL LİSTESİ Grafik 1. Küresel Mobilya Üretimi ( ;Milyar $)...3 Grafik 2. Küresel Mobilya Üretim Değeri Büyüme Oranı ( )...3 Grafik 3. Küresel GSYİH İçinde Mobilya üretiminin Payı ( ;%)...3 Grafik 4. Küresel Mobilya Üretiminde İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2010)...5 Grafik 5. Avrupa Birliği Mobilya Üretimi ( ;Milyar $)...8 Grafik 6. Avrupa Birliği Mobilya Üretim Değeri Büyüme Oranı ( )...8 Grafik 7. GSYH sı İçinde Mobilya üretiminin Payı ( )...9 Grafik 8. AB Mobilya Üretiminde İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2010)...10 Grafik 9. Türkiye Mobilya Üretimi ( ;Milyar $)...12 Grafik 10. Türkiye Mobilya Üretim Değeri Büyüme Oranı ( )...12 Grafik 11. Türkiye GSYH sı İçinde Mobilya üretiminin Payı ( ;%)...13 Grafik 12. Türkiye Mobilya Üretim Değerinin Küresel Mobilya Üretim Değerine Oranı ( )...13 Grafik 13. Türkiye Mobilya Üretim Değerinin AB Mobilya Üretim Değerine Oranı ( )...14 Grafik 14. Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi ( ;Milyar $)...16 Grafik 15. Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı ( ;%)...16 Grafik 16. Küresel Dış Ticaret Hacmi İçinde Mobilya Dış Ticaret Hacminin Payı ( ;%)...17 Grafik 17. Küresel Mobilya İhracatı ( ;Milyar $)...17 Grafik 18. Küresel Mobilya İhracatı Büyüme Oranı ( ;%)...18 Grafik 19. Küresel İhracat İçinde Mobilya İhracatının Payı ( ;%)...18 Grafik 20. Küresel Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)...20 Grafik 21. Küresel Mobilya İhracatının Grupları Bazında Dağılımı ( )...22 Grafik 22. Küresel Mobilya İthalatı ( ;Milyar $)...23 Grafik 23. Küresel Mobilya İthalatı Büyüme Oranı ( ;%)...24 Grafik 24. Küresel İthalat İçinde Mobilya İthalatının Payı ( ;%)...24 Grafik 25. Küresel Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)...26 Grafik 26. Küresel Mobilya İthalatının Grupları Bazında Dağılımı ( )...28 Grafik 27. AB Mobilya Dış Ticaret Hacmi ( ;Milyar $)...30 Grafik 28. AB Mobilya Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı ( ;%)...30 Grafik 29. ABMDTH/ABTDTH Oranı ( ;%)...31 Grafik 30. ABMDTH/KMDTH Oranı ( ;%)...31 Grafik 31. AB Mobilya Dış Ticaretinde İhracat ve İthalat Oranları (2005,2011;%)...32 Grafik 32. AB Mobilya Dış Ticaret Dengesi ( ;milyar dolar)...32 Grafik 33. AB Mobilya İhracatı ( ;Milyar $)...33 Grafik 34. AB Mobilya İhracatı Büyüme Oranı ( ;%)...33 Grafik 35. ABMEX/ABTEX Oranı ( ;%)...34 Grafik 36. ABMEX/KMEX Oranı ( ;%)...34 Grafik 37. AB Mobilya Dış Ticaretinde İhracatın ithalatı Karşılama Oranı( ;%)...35 Grafik 38. AB Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)...36 Grafik 39. AB Mobilya İhracatının Grupları Bazında Dağılımı (2005;2011)...38 Grafik 40. AB Mobilya İthalatı ( ;Milyar $)...39 Grafik 41. AB Mobilya İthalatı Büyüme Oranı ( ;%)...40 Grafik 42. ABMIMP/ABTIMP Oranı ( ;%)...40 Grafik 43. ABMIMP/KMIMP Oranı ( ;%)...41 Grafik 44. AB Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)...42 Grafik 45. AB Mobilya İthalatının Grupları Bazında Dağılımı (2005;2011)...44 Grafik 46. Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi ( ;Milyon $)...47 Grafik 47. Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı ( ;%)...47 IX

11 Grafik 48. TMDTH/TTDTH Oranı ( ;%)...48 Grafik 49. TMDTH/ABMDTH Oranı ( ;%)...48 Grafik 50. TMDTH/KMDTH Oranı ( ;%)...49 Grafik 51. Türkiye Mobilya Dış Ticaretinde İhracat ve İthalat Oranları (2005,2011;%)...49 Grafik 52. Türkiye Mobilya Dış Ticaret Dengesi ( ;milyon dolar)...50 Grafik 53. Türkiye Mobilya İhracatı ( ;Milyon $)...50 Grafik 54. Türkiye Mobilya İhracatı Büyüme Oranı ( ;%)...51 Grafik 55. TMEX/TTEX Oranı ( ;%)...51 Grafik 56. TMEX/ABMEX Oranı ( ;%)...52 Grafik 57. TMEX/KMEX Oranı ( ;%)...52 Grafik 58. Türkiye Mobilya Dış Ticaretinde İhracatın ithalatı Karşılama Oranı( ;%) Grafik 59. Türkiye'nin Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)...55 Grafik 60. Mobilya İhracatının Grupları Bazında Dağılımı (2005;2011)...55 Grafik 61. Türkiye Mobilya İthalatı ( ;Milyon $)...57 Grafik 62. Türkiye Mobilya İthalatı Büyüme Oranı ( ;%)...57 Grafik 63. TMIMP/TTIMP Oranı ( ;%)...58 Grafik 64. TMIMP/ABMIMP Oranı ( ;%)...58 Grafik 65. TMIMP/KMIMP Oranı ( ;%)...59 Grafik 66. Türkiye'nin Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)...61 Grafik 67. Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi ( ;Bin $)...64 Grafik 68. Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı ( ;%)...64 Grafik 69. SMDTH/STDTH Oranı ( ;%)...65 Grafik 70. Samsun un Türkiye Mobilya Dış Ticaretindeki Payı ( ;%)...65 Grafik 71. Samsun Mobilya Dış Ticaretinde İhracat ve İthalat Oranları (2005,2011;%)...66 Grafik 72. Samsun Mobilya Dış Ticaret Dengesi ( ;milyon dolar)...66 Grafik 73. Samsun Mobilya İhracatı ( ;Milyon $)...67 Grafik 74. Samsun Mobilya İhracatı Büyüme Oranı ( ;%)...67 Grafik 75. Samsun İhracatında Mobilya Sektörünün Payı ( ;%)...68 Grafik 76. Türkiye Mobilya İhracatında Samsun'un Payı...68 Grafik 77. Samsun Mobilya Dış Ticaretinde İhracatın ithalatı Karşılama Oranı( ;%)...69 Grafik 78. Samsun Mobilya İthalatı ( ;Bin $)...69 Grafik 79. Samsun Mobilya İthalatı Büyüme Oranı ( ;%)...70 Grafik 80. Samsun İthalatında Mobilya İthalatının Payı ( ;%)...70 Grafik 81. Türkiye Mobilya İthalatında Samsun'un Payı ( ;%)...71 Grafik 82. İhracat Deneyimi Açısından Görüşülen Firmalar...88 Şekil 1. Samsun Mobilya Sektörü Ekosistemi ve Değer Zinciri Haritası...74 Şekil 2. Büro Koltuğu (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Grafiği...77 Şekil 3. Salon Takımı Üçlü Koltuk (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Grafiği...81 Şekil 4. Fonksiyon / Kaynak Matrisi...85 Şekil 5. Kullanılan Likert Ölçeği...86 Şekil 6. Derecelendirme Tablosu...86 Şekil 7. Araştırma Süreci...86 Şekil 8. Stratejik Yönetim Yetkinlikleri...91 Şekil 9. Üretim Yetkinlikleri...91 Şekil 10. Sipariş Yönetimi ve Pazarlama İle İlgili Yetkinlikler...92 Şekil 11. E-Ticaret İle İlgili Yetkinlikler...92 X

12 III. KISALTMALAR ABGSYH ABMÜD ABMDTH ABTDTH ABMTDF ABMEX ABMIMP ABTEX ABTIMP GSYH GTIP KGSYH KMDTH KMEX KMIMP KMÜD KTDTH KTEX KTIMP MÜD STIC SMDTD SMDTH SMEX STDTH STEX SMIMP TBO TGSYH TMDTD TMDTH TMEX TTDTH TTEX TMIMP TMÜD TTIMP YBBO Avrupa Birliği Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla Avrupa Birliği Mobilya Üretim Değeri Avrupa Birliği Mobilya Dış Ticaret Hacmi Avrupa Birliği Toplam Dış Ticaret Hacmi Avrupa Birliği Mobilya Dış Ticaret Fazlası Avrupa Birliği Mobilya İhracatı Avrupa Birliği Mobilya İthalatı Avrupa Birliği Toplam İhracatı Avrupa Birliği Topla İthalatı Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu Küresel Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi Küresel Mobilya İhracatı Küresel Mobilya İthalatı Küresel Mobilya Üretim Değeri Küresel Toplam Dış Ticaret Hacmi Küresel Toplam İhracat Küresel Toplam İthalat Mobilya Üretim Değeri Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırma Samsun Mobilya Dış Ticareti Değişimi Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi Samsun Mobilya İhracatı Samsun Toplam Dış Ticaret Hacmi Samsun Toplam İhracatı Samsun Mobilya İthalatı Toplam Büyüme Oranı Türkiye Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla Türkiye Mobilya Dış Ticareti Değişimi Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi Türkiye Mobilya İhracatı Türkiye Toplam Dış Ticaret Hacmi Türkiye Toplam İhracatı Türkiye Mobilya İthalatı Türkiye Mobilya Üretim Değeri Türkiye Toplam İthalatı Yıllık Bileşik Büyüme Oranı XI

13 IV GİRİŞ Samsun Mobilya Sektörü raporunun amacı, Samsun da bulunan Mobilya sektörünün mevcut durumunu, geliştirilmesi gereken alanları, uluslararası rekabet yeteneğinin artırılması için gerekli çalışmaları ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, rapor 3 ana bölümden oluşmuştur. Bu bölümlerden birincisi, küresel, bölgesel (AB) ve ulusal dış ticaret verilerinin ortaya konulduğu, Samsun ilindeki sektörüm Türkiye dış ticareti içindeki yerinin tartışıldığı bölümdür. Bu bölüm, raporun 1, 2 ve 3.ncü kısımlarını kapsamaktadır. Bu bölümle amaçlanan, raporu inceleyenlerin mobilya ticaretinin küresel ticaretteki payını, Türkiye nin ve Samsun un bu ticaretteki konumunu anlamasına yardımcı olmaktır. Raporun ikinci bölümü, Samsun ilindeki mobilya sektörünün değer zincirini ve eko sistemini ortaya koymak, sektörde faaliyet gösteren ve sektörle ilişkili tüm aktörleri belirlemektir. Bu bölümde aynı zamanda, seçilmiş bazı ürünler için değer zinciri analizleri de gerçekleştirilmiştir. Bu değer zinciri çalışması ile Samsun da üretim yapan üreticilerin yaratıkları katma değer, bu katma değerdeki bölgesel, ulusal ve uluslararası tedarikçilerin payları ortaya konulmuştur. Stratejik öneme sahip bu analiz, gelecekte sektördeki tedarik ve dağıtım yapısı üzerine iyileştirme alanları ve fırsatları ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Raporun bu bölümü 4.ncü kısımdan oluşmaktadır. Raporun üçüncü ve son bölümünde, Samsun Ticaret ve Sanayi Odasına Üye 14 Mobilya Sektörü firmasının katılımı ile gerçekleştirilmiş olan mobilya sektörü eğitim ve danışmanlık ihtiyaç analizi yer almaktadır. Bu bölümde, Samsun da yerleşik mobilya sektörü firmalarının uluslararası pazarlardaki rekabet güçlerinin artırılması için gereksinim duydukları alanların belirlenmesi ve bu alanlarda firmalara yönelik verilecek hizmetlerin tanımlanması gerçekleştirilmiştir. Raporum 5. Kısmından oluşan bu bölümde firmaların ihtiyaçları tespit edilmiş, bu ihtiyaçları gidermeye yönelik müdahale alanları belirlenmiş ve eylemler planlanmıştır. XII

14 1. MOBİLYA SEKTÖRÜ TANIMI Mobilya ürünleri Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırmaya (SITC) göre 821. ve bölümlerinde sınıflandırılmış olup bu çerçevede ilgili ürün tanımları izleyen tabloda ifade edilmiştir: TABLO 1. SITC'E GÖRE MOBİLYA ALT ÜRÜN GRUPLARI Kodu Tanımı Oturmaya mahsus mobilyalar (yatak haline getirilebilen türden olsun olmasın), bunların aksam ve parçaları Yatak takımı eşyası ve benzeri eşya Metalden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) Ahşap mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) Diğer maddelerden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTIP) kodları bazında mobilya sektörüne ilişkin ürün grubu tanımlamaları dört haneli ürün kodu bazında izleyen tabloda ifade edilmiştir: TABLO 2. GTIP KODLARINA GÖRE MOBİLYA ALT ÜRÜN GRUPLARI Kodu Tanımı Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya Mobilya sektörünün küresel ve ulusal ölçekte mevcut durumunun ve yıllar içerisinde izlediği eğilimin anlaşılabilmesi için, sektörün üretim değeri, sektöre ilişkin ithalat ve ihracat değerleri gibi verilerden yararlanılacaktır. Söz konusu değişkenlere ilişkin küresel ölçekte, AB ölçeğinde, Türkiye ölçeğinde ve Samsun ölçeğindeki veriler ve bu verilere ilişkin yorumlar izleyen kısımda yer almaktadır. 1

15 2. MOBİLYA ÜRETİMİ Dünya, Avrupa ve Türkiye için Mobilya Üretim Değeri (MÜD) ve Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) değişkenlerine ilişkin veriler Tablo 3 de gösterilmiştir: TABLO 3. DÜNYA, AB VE TÜRKİYE İÇİN MOBİLYA ÜRETİMİ ( ; MİLYAR $) Küresel* AB** Türkiye Değişken YBBO TBO MÜD Değer 291,3 316,8 359,9 387,6 345,8 376,0 Büyüme* - 8,77% 13,58% 7,70% -10,79% 8,74% 5,24% 29,08% GSYH Değer , , , , , ,0 Büyüme* - 8,01% 12,58% 9,27% -5,38% 8,83% 6,47% 36,82% MÜD/GSYH 0,67% 0,67% 0,68% 0,67% 0,63% 0,63% Değişken YBBO TBO MÜD Değer 109,2 116,3 133,4 140,7 111,6 108,7 Büyüme* - 6,54% 14,68% 5,49% -20,74% -2,60% -0,10% -0,49% GSYH Değer , , , , , ,1 Büyüme* - 6,71% 15,84% 7,70% -10,84% -0,20% 3,44% 18,40% MÜD/GSYH 0,77% 0,77% 0,76% 0,74% 0,66% 0,64% Değişken YBBO TBO MÜD Değer 3,8 3,8 4,7 5,4 4,2 4,8 Büyüme* - 0,88% 25,22% 14,10% -23,18% 15,70% 5,08% 28,11% GSYH Değer 483,0 530,9 647,2 730,3 614,6 731,1 Büyüme* - 9,92% 21,90% 12,85% -15,85% 18,97% 8,65% 51,38% MÜD/GSYH 0,78% 0,71% 0,73% 0,74% 0,68% 0,66% TMÜD/ABTMÜD 3,44% 3,26% 3,56% 3,85% 3,73% 4,43% TMÜD/ABTMÜD 1,29% 1,20% 1,32% 1,40% 1,20% 1,28% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HESAPLANMIŞTIR. *CSIL WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012 DE YER ALAN 70 ÜLKENİN TOPLAMI. * *SEKTÖR VERİLERİ BULUNMAYAN LÜKSEMBURG HARİÇ 26 AB ÜYE ÜLKESİ +TÜRKİYE 2.1. Küresel Mobilya Üretimi 2005 yılında 291,3 milyar dolar olan Küresel Mobilya Üretim Değeri (KMÜD) izleyen grafikte de görüldüğü gibi genelde bir artış trendi izleyerek 2010 yılında 376 milyar dolara yükselmiştir: 2

16 GRAFİK 1. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİMİ ( ;MİLYAR $) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR döneminde KMÜD, 2008 yılına kadar bir büyüme trendi izlerken 2008 yılında yaşanan küresel finansal krize paralel olarak 2009 yılında %10,79 oranında küçülmüş ancak sektör 2010 yılında tekrar büyüme eğilimine girmiş ve KMÜD %8,74 oranında artmıştır. KMÜD nin inceleme dönemindeki yıllık bileşik büyüme oranı ise % 5,24 olarak gerçekleşmiştir. KMÜD nin döneminde izlediği büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır: GRAFİK 2. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİ BÜYÜME ORANI ( ) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. KMÜD nin Küresel Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (KGSYH) içindeki payı incelendiğinde ise, 2005 yılında %0,67 olan KMÜD nin KGSYH içindeki payının inceleme döneminde 2007 yılına kadar artarak %0,68 e yükseldiği ancak 2008 yılından itibaren istikrarlı bir azalış trendi izleyerek 2010 yılında % 0,63 e düştüğü görülmektedir. Bir başka deyişle inceleme döneminde küresel mobilya sektörünce yaratılan katma değerin küresel düzeyde tüm mal ve hizmetlerde yaratılan toplam katma değer içindeki payında küçükte olsa bir azalma meydana gelmiştir. Bu durum izleyen grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 3. KÜRESEL GSYİH İÇİNDE MOBİLYA ÜRETİMİNİN PAYI ( ;%) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 3

17 KMÜD nin yanı sıra üretimin ülkeler bazında dağılımı da mobilya sektörünün küresel durumunu anlamak açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda, KMÜD içinde 2010 yılı itibariyle en yüksek paya sahip ilk 10 ülkenin ve diğer ülkelerin dönemi verileri izleyen tabloda gösterilmiştir: Sıra Ülke MÜD (milyar$) Pay Sıra Ülke MÜD (milyar$) Pay YBBO TBO ABD Çin İtalya Almanya Japonya Birleşik Krallık Kanada Fransa İspanya Hindistan Türkiye İlk 10 Ülke Diğer Ülkeler KMÜD 62,9 44,9 23,7 18,9 13,0 10,2 10,1 9,2 8,6 8,0 3,8 209,4 81,9 291,3 21,6% 15,4% 8,1% 6,5% 4,5% 3,5% 3,5% 3,2% 2,9% 2,7% 1,3% 71,9% 28,1% 100,0% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR Çin ABD İtalya Almanya Hindistan Japonya Fransa Kanada Polonya Brezilya Türkiye İlk 10 Ülke Diğer Ülkeler KMÜD 130,9 43,7 23,0 21,0 13,7 12,1 9,6 9,4 9,0 8,7 4,8 280,9 95,1 376,0 34,8% 11,6% 6,1% 5,6% 3,6% 3,2% 2,5% 2,5% 2,4% 2,3% 1,3% 74,7% 25,3% 100,0% 23,9% -7,1% -0,6% 2,1% 11,4% -1,4% 0,8% -1,5% 4,9% 15,2% 5,1% 39,3% 37,3% 5,2% 191,5% -30,6% -3,1% 11,1% 71,7% -6,8% 4,1% -7,2% 26,7% 102,8% 28,1% 39,0% 6,5% 29,1% 2005 yılı incelendiğinde ABD nin 62,9 milyar dolarlık üretim değeri ve %21,6 pay ile küresel mobilya üretiminde en büyük üretici olduğu görülmektedir yılında ABD toplam mobilya üretiminin yaklaşık beşte birini tek başına gerçekleştirmiştir. ABD yi 44,9 milyar dolarlık üretim değeri ve %15,4 lük pay ile Çin izlemiştir. İtalya ise 23,7 milyar dolarlık üretim ve %8,1 lik pay ile dünyanın en büyük üçüncü mobilya üreticisi olmuştur. Almanya ve Japonya ise sırası ile 18,9 milyar dolar ve 13 milyar dolarlık üretim ve %6,5 ve %4,5 lik pay ile ilk üç ülkenin ardından dünyanın en büyük dördüncü ve beşinci mobilya üreticisi ülkeleri olmuşlardır. Bu ülkeleri ise yıllık mobilya üretim değerleri 10,2 milyar dolar ile 8 milyar dolar arasında ve üretim payları %3,5 ile % 2,7 arasında değişen -sırası ile- Birleşik Krallık, Kanada, Fransa, İspanya ve Hindistan izlemiştir yılı ilk on ülke ve diğer ülkeler açısından değerlendirildiğinde ise ilk 10 ülkenin toplam mobilya üretimindeki payları %71,9 iken, diğer ülkelerin dünya mobilya üretimi içerisindeki payları toplamı %28,1 olarak gerçekleştirmiştir. Bir başka deyişle 2005 yılı için en büyük 10 üretici ülkenin mobilya üretim değeri diğer ülkelerin toplamının yaklaşık 2,5 katı olarak gerçekleşmiştir yılı değerlendirildiğinde ise, Çin 130,9 milyar dolarlık üretim değeri ve %34,8 lik pay ile küresel mobilya üretiminde ilk sırada yer almıştır. Çin döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama %23,9 toplamda ise %191,5 oranında artırarak dünyanın en büyük mobilya üreticisi konumuna gelmiştir. ABD mobilya sektörü ise inceleme döneminde yıllık ortalama %7,1 toplamda ise %30,6 oranında küçülmüştür. Bu önemli küçülmeye rağmen ABD, 2010 yılı itibariyle hala dünyanın en büyük ikinci mobilya üreticisi konumundadır; ancak ilgili dönemde ABD nin küresel mobilya üretimi içindeki payı %21,66 dan %11,6 ya düşmüştür. Benzer biçimde inceleme döneminde mobilya üretimi yıllık ortalama %0,6 toplamda ise %3,1 oranında azalan İtalya da 23 milyar dolarlık üretimi ile küresel mobilya üretiminde üçüncü sıradaki yerinin korumuştur. Buna karşın İtalya nın da küresel mobilya üretimi içerisindeki payı 2 puan azalarak %8,1 den %6,1 e düşmüştür. Almanya nın da dünya sıralamasındaki yeri değişmemesine karşın inceleme döneminde Alman mobilya sektörü yıllık ortalama %2,1 toplamda ise %11,1 büyümüştür. Ancak, bu büyümeye karşın 2010 yılında 21 milyar dolarlık üretim gerçekleştiren Almanya nın küresel mobilya üretimi içindeki payı %6,5 ten %5,6 ya gerilemiştir. 4

18 Hindistan inceleme döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama %11,4 toplamda ise %71,7 oranında artırarak 2010 yılında 13,7 milyar dolar değerinde mobilya üretmiş ve bu artışla küresel mobilya üretimindeki payını %2,7 den %3,6 ya çıkararak 2010 yılında dünyanın en büyük beşinci mobilya üreticisi olmuştur. Japonya mobilya sektörü inceleme döneminde yıllık %1,5 toplamda ise %7,2 oranında küçülerek 12,1 milyar dolarlık mobilya üretim değeri ile 2005 e göre bir sıra gerileyerek küresel mobilya üretiminde %3,2 lik pay ile altıncı sırada yer almıştır. Fransa inceleme döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama %0,8 toplamda ise %4,1 artırmış ve 2010 yılı için 9,6 milyar dolarlık üretim değeri ve %2,5 lik pay ile 2005 e göre bir sıra yükselerek küresel mobilya üretiminde yedinci sıraya yükselmiştir. Kanada nın mobilya üretimi ise döneminde yıllık ortalama % 1,5 toplamda ise %7,2 oranında azalarak 9,4 milyar dolara gerilemiş ve bu gerileme sonucunda Kanada nın küresel mobilya üretimindeki payı bir puan azalarak %2,5 e düşmüştür. Bu durum sonucunda Kanada küresel mobilya üretiminde 2005 yılına göre bir sıra gerileyerek 2010 yılında sekizinci sırada yer almıştır yılında mobilya üretimini 2005 yılına göre yıllık ortalama %4,9 toplamda ise %28,1 oranında artırarak üretim değerini 9 milyar dolara çıkaran Polonya ise üç sıra yükselerek dokuzuncu sıradan dünyanın en büyük on mobilya üreticisi arasına girmiştir. Benzer biçimde Brezilya mobilya sektörü de inceleme döneminde yıllık %15,2 toplamda ise %102,8 oranında çarpıcı bir büyüme göstermiş ve 8,7 milyar dolarlık üretim değeri ile iki sıra yükselerek dünyanın en büyük onuncu mobilya üreticisi olmuştur yılında ilk onda yer almalarına karşın İspanya ve Birleşik Krallık mobilya sektörleri inceleme döneminde sırası ile yıllık ortalama %5,63 ve %6,06 toplamda ise %25,13 ve %26,86 oranında küçülmüşler ve bu küçülme sonucu Birleşik Krallık on birinci İspanya ise on ikinci sıraya gerilemiştir dönemi için küresel mobilya sektöründe Birleşik Krallık en çok küçülen dördüncü, İspanya ise en çok küçülen altıncı ülke olmuştur yılı ilk on ülke ve diğer ülkeler açısından değerlendirildiğinde ise ilk 10 ülkenin toplam mobilya üretimindeki payları 2005 yılına göre yaklaşık 3 puan artarak %71,9 dan %74,7 ye yükselmiştir. Buna karşın diğer ülkelerin dünya mobilya üretimi içerisindeki paylarının toplamını 2005 yılına göre yaklaşık 3 puan azalarak %25,3 olarak gerçekleşmiştir. Bir başka deyişle 2010 yılı için en büyük 10 üretici ülkenin mobilya üretim değeri diğer ülkelerin toplamının yaklaşık 3 katı olarak gerçekleşmiştir dönemine ilişkin olarak küresel mobilya üretimi açısından ilk 10 sırada yer alan ülkeler ve diğer ülkelerin payları karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur. GRAFİK 4. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİMİNDE İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2010) 5

19 Küresel mobilya üretimini daha sağlıklı bir biçimde analiz edebilmek için mobilya üretimi bakımından en hızlı büyüyen ülkeleri incelemekte yarar vardır. Bu bağlamda döneminde mobilya üretimi en hızlı artan ilk 10 ülkeye ilişkin veriler izleyen iki tabloda gösterilmiştir: TABLO 5. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİMİNDE EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI ( ) Sıra Ülke MÜD (milyar$) Pay MÜD (milyar$) Pay YBBO TBO Katar Çin Vietnam Brezilya Mısır Bahreyn Bosna Hersek Hindistan Suudi Arabistan Rusya Türkiye KMÜD ,008% 15,42% 0,75% 1,47% 0,16% 0,02% 0,09% 2,73% 0,20% 0,97% 1,3% 100,0% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 0,044% 34,82% 1,33% 2,31% 0,24% 0,03% 0,12% 3,63% 0,25% 1,23% 1,3% 100,0% 47,0% 23,9% 18,2% 15,2% 14,6% 13,3% 11,4% 11,4% 10,4% 10,4% 5,1% 5,2% 587,5% 191,5% 130,3% 102,8% 97,6% 86,5% 71,8% 71,7% 64,3% 64,0% 28,1% 29,1% TABLO 6. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİMİNDE EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKENİN BÜYÜME TRENDLERİ ( ) Sıra Ülke Katar Çin Vietnam Brezilya Mısır Bahreyn Bosna Hersek Hindistan Suudi Arabistan Rusya Türkiye KMÜD 120,83% 25,35% 28,04% 13,03% 26,14% 34,62% 39,19% 7,68% 6,53% 36,81% 0,88% 8,77% 111,32% 31,61% 29,85% 26,05% 28,84% 12,86% 9,74% 22,40% 13,39% 34,75% 25,22% 13,58% 37,50% 28,02% 24,26% 19,50% 15,28% -11,39% 17,27% 4,78% 29,87% 38,29% 14,10% 7,70% 9,74% 16,85% -9,78% -7,91% 2,91% 25,71% -11,86% -0,60% -2,63% -41,93% -23,18% -10,79% -2,37% 18,11% 23,57% 29,38% 2,49% 10,23% 8,82% 25,05% 7,54% 10,81% 15,70% 8,74% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Küresel mobilya üretimine en hızlı büyüyen ülkeler açısından bakıldığında, yıllık ortalama %47 oranında büyüyerek 2005 yılındaki 24 milyon dolarlık mobilya üretim değerini 2010 yılında yaklaşık altı katına çıkararak 165 milyon dolarlık mobilya üretimi gerçekleştiren Katar ın mobilya üretimi en hızlı artan ülke olduğu görülmektedir. Bu hızlı artışa karşın Katar ın 2005 yılında yüz binde 8 olan küresel mobilya üretimi içindeki payı ancak on binde 6 düzeyine kadar yükselmiş ve Katar 6

20 2010 yılı itibariyle mobilya üretimi açısından 68 ülke arasında 62. sırada yer almıştır. Ayrıca Tablo 4 incelendiğinde Katar ın 2006 yılında %120,83 düzeyinde olan mobilya üretimi büyüme oranının 2010 yılına kadar istikrarlı ve çarpıcı bir düşüş eğilimine girdiği ve bunun sonucunda 2010 yılında Katar mobilya sektörünün %2,37 oranında küçüldüğü görülmektedir. Bir başka deyişle, inceleme döneminde en hızlı büyüyen ülke olmasına karşın mevcut trendin devam etmesi halindegeleceğe yönelik tahminler açısından Katar mobilya sektöründe bu büyümenin devam edemeyeceği açık biçimde görülmektedir. İnceleme döneminde küresel mobilya üretiminde en hızlı büyüyen ikinci ülke ise Çin olmuştur döneminde Çin yıllık ortalama %23,9 toplamda ise %191,5 oranında büyüyerek mobilya üretim değerini 44 milyar 922 milyon dolardan 130 milyar 926 milyon dolara çıkarmıştır. Çin bu hızlı büyüme ile 2005 yılında %15,42 olan küresel mobilya üretimindeki payını 2010 yılında %34,82 ye yükselterek dünyanın en büyük mobilya üreticisi konumuna gelmiştir. Çin in mobilya üretimindeki artış incelendiğinde 2007 yılına kadar artan bir büyüme trendi görülürken 2008 ve 2009 yıllarında büyüme hızının düştüğü ancak 2010 yılında mobilya sektöründeki büyümenin tekrar hızlandığı görülmektedir ve 2009 yılların Çin mobilya sektörünün büyüme hızındaki düşüşün büyük ölçüde ilgili yıllarda yaşanan küresel krizle bağlantılı olduğu düşünüldüğünde Çin mobilya sektörünün ilerleyen yıllarda yeni küresel ya da iç krizler yaşanmaması halindebüyümeye devam edeceği öngörülmektedir. Vietnam ise inceleme döneminde küresel mobilya üretimi açısından en hızlı büyüyen üçüncü ülke olmasının yanında aynı zamanda yılı dışında- en istikrarlı büyüyen ülke de olmuştur. İnceleme döneminde Vietnam mobilya sektörü yıllık ortalama %18,2 toplamda ise %130,3 oranında büyüyerek 2005 yılında 2 milyar 172 milyon dolar olan mobilya üretimini 2010 yılında 5 milyar 2 milyon dolara çıkarmıştır. Bu hızlı büyüme ile birlikte Vietnam mobilya sektörünün dünya üretimindeki payı da yaklaşık 1 puan gibi önemli bir miktarda yükselmiştir. İnceleme döneminde mobilya üretimi en hızlı artan dördüncü ülke ise Brezilya olmuştur. Brezilya döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama % 15,2 toplamda ise %102,8 oranında büyüyerek mobilya üretimini 4 milyar 290 milyon dolardan 8 milyar 702 milyon dolara yükseltmiştir. İnceleme döneminde Brezilya nın dünya mobilya üretimindeki payı ise %1,47 den % 2,31 e yükseltmiştir döneminde mobilya üretimi yıllık ortalama %14,6 toplamda ise 97,6 oranında artan Mısır ise 459 milyon dolarlık üretimini 907 milyon dolara çıkararak mobilya üretimi en hızlı artan beşinci ülke olmuştur. Bu artışa karşın Mısır ın dünya mobilya üretiminden aldığı pay yalnızca %0,16 düzeyindedir. İnceleme döneminde %86,5 ile %64 arasında değişen toplam büyüme oranları ile Bahreyn, Bosna Hersek, Hindistan, Suudi Arabistan ve Rusya ise mobilya üretimi en hızlı büyüyen ilk on ülke arasında yer almışlardır. Genel bir değerlendirme yapıldığında Çin ve bir ölçüde Hindistan, Brezilya, Vietnam ve Rusya dışında mobilya üretimi en hızlı büyüyen ülkelerin dünya mobilya üretimi içinde önemli oyuncular olmadıkları görülmektedir. Zira geriye kalan ülkeler dünya mobilya üretiminden %0,044 ile %0,25 arasında değişen çok küçük oranlarda pay almaktadırlar. 7

21 2.2. Avrupa Birliği Mobilya Üretimi 2005 yılında 109,2 milyar dolar olan Avrupa Birliği Mobilya Üretim Değeri (ABMÜD), izleyen grafikte de görüldüğü 2008 yılına kadar düzenli bir artış eğilimi göstermesine karşın 2009 yılından itibaren azalış eğilimine girmiş ve 2010 yılında 2005 yılına göre %0,49 oranında küçülerek 108,7 milyar dolara düşmüştür: GRAFİK 5. AVRUPA BİRLİĞİ MOBİLYA ÜRETİMİ ( ;MİLYAR $) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR döneminde Avrupa Birliği ülkelerinin mobilya üretimi, 2008 yılına kadar bir büyüme eğilimi gösterirken 2008 yılında yaşanan ve finansal krize paralel olarak 2009 yılında %20,74 oranında küçülmüştür yılında sektörün küçülme hızı azalmış olsa da 2010 itibariyle Avrupa Birliği nin mobilya üretimi düşmeye devam etmektedir. Avrupa Birliği Mobilya Üretim Değeri büyüme oranının döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte yer almaktadır. GRAFİK 6. AVRUPA BİRLİĞİ MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİ BÜYÜME ORANI ( ) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Avrupa Birliği nde Mobilya Üretiminin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla içindeki Payı (ABMÜD/ABGSYH) incelendiğinde ise, 2005 yılında %0,77 ile %0,67 olan küresel MÜD/GSYH oranın üzerinde olduğu görülmektedir. Ancak, Avrupa Birliği nde MÜD/GSYH oranı inceleme döneminde istikrarlı biçimde azalarak 2010 yılında %0,64 e düşmüştür ki bu 0,63 olan Küresel MÜD/GSYH oranına oldukça yakındır. Diğer bir ifade ile inceleme döneminde Avrupa Birliği nde mobilya sektörü tarafından yaratılan katma değerin Avrupa Birliği nde tüm mal ve hizmetlerde yaratılan toplam katma değer içindeki payı istikrarlı bir biçimde azalmıştır. Bu durum izleyen grafikte gösterilmiştir: 8

22 GRAFİK 7. GSYH SI İÇİNDE MOBİLYA ÜRETİMİNİN PAYI ( ) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Avrupa Birliği mobilya üretiminde en yüksek paya sahip ilk 10 ülkenin ve diğer AB ülkelerinin mobilya üretimine ilişkin veriler dönemi için izleyen tabloda ifade edilmiştir. TABLO 7. AVRUPA BİRLİĞİ MOBİLYA ÜRETİMİNDE İLK 10 ÜLKE VE DİĞER ÜLKELERİN PAYLARI ( ) Sıra Ülke MÜD (milyar$) Pay Sıra Ülke MÜD (milyar$) Pay YBBO TBO 1 İtalya 23,7 21,7% 1 İtalya 23,0 21,1% -0,6% -3,1% 2 Almanya 18,9 17,3% 2 Almanya 21,0 19,3% 2,1% 11,1% 3 Birleşik Krallık 10,2 9,3% 3 Fransa 9,6 8,8% 0,8% 4,1% 4 Fransa 9,2 8,4% 4 Polonya 9,0 8,3% 4,9% 26,7% 5 İspanya 8,6 7,8% 5 Birleşik Krallık 7,4 6,8% -6,1% -26,9% 6 Polonya 7,1 6,5% 6 İspanya 6,4 5,9% -5,6% -25,1% 7 Türkiye 3,8 3,4% 7 Türkiye 4,8 4,4% 5,1% 28,1% 8 Danimarka 3,2 2,9% 8 İsveç 3,2 2,9% 1,2% 6,2% 9 İsveç 3,0 2,8% 9 Avusturya 2,9 2,7% 1,2% 6,2% 10 Avusturya 2,7 2,5% 10 Çek Cumhuriyeti 2,9 2,7% 4,4% 24,3% - İlk 10 90,2 82,6% - İlk 10 89,4 82,3% 0,2% 0,8% - Diğerleri 19,0 17,4% - Diğerleri 19,8 18,2% -1,3% -6,4% - ABMÜD 109,2 100,0% - ABMÜD 108,7 100,0% -0,1% -0,5% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR yılı incelendiğinde İtalya nın 23,7 milyar dolarlık üretim değeri ve %21,7 pay ile AB mobilya üretiminde en büyük üretici ülke olduğu görülmektedir yılında İtalya AB mobilya üretiminin beşte birinden biraz fazlasını tek başına gerçekleştirmiştir. İtalya yı 18,9 milyar dolarlık üretim değeri ve AB mobilya üretiminde %17,3 pay ile Almanya izlemiştir. Birleşik Krallık ise 10,2 milyar dolarlık üretim değeri ve AB mobilya üretimindeki %9,3 lük payı ile AB nin en büyük üçüncü mobilya üreticisi olmuştur. Fransa ve İspanya ise sırası ile 9,2 milyar dolar ve 8,6 milyar dolarlık üretim değerleri ve AB mobilya üretimindeki %8,4 ve %7,8 payları ile AB nin en büyük dördüncü ve beşinci mobilya üreticisi ülkeleri olmuşlardır. AB de mobilya üretiminde lider olan ilk beş ülkeyi, yıllık 7,1 milyar dolar ile 2,7 milyar dolar arasında değişen mobilya üre- 9

23 tim değerleri ile sırası ile Polonya, Türkiye, Danimarka, İsveç ve Avusturya izlemiştir yılında bu ülkelerin AB mobilya üretimindeki payları da sırası ile %6,5, %3,4, %2,9, %2,8 ve %2,5 olmuştur yılı AB mobilya üretimi ilk on ülke ve diğer ülkeler açısından değerlendirildiğinde ise ilk 10 ülkenin toplam mobilya üretimindeki payları %82,6 iken, diğer ülkelerin AB mobilya üretimi içerisindeki payları %17,4 olmuştur. Bir başka deyişle 2005 yılı için AB mobilya pazarında en büyük 10 üretici ülkenin mobilya üretim değerleri toplamı diğer ülkelerin toplamının yaklaşık 4,7 katı olarak gerçekleşmiştir yılı AB mobilya üretimi incelendiğinde ise İtalya nın mobilya üretimindeki %3,1 lik küçülmeye karşın 23 milyar dolarlık üretim değeri ve %21,1 lik pay ile AB mobilya üretiminde ilk sıradaki yerini koruduğu görülmektedir. Almanya da döneminde ikinci sıradaki yerini korumuştur. İlgili dönemde Almanya da mobilya üretimi % 11,1 oranında artarak 21 milyar dolara yükselmiş ve 2010 yılında Almanya nın AB mobilya üretimi içindeki payı %19,3 olmuştur. Fransa ilgili dönemde mobilya üretimini %4,1 oranında artırarak 9,6 milyar dolara yükseltmiş ve AB mobilya üretimindeki %8,8 lik payı ile AB nin en büyük üçüncü mobilya üreticisi olmuştur. Polonya ise döneminde mobilya üretiminin yıllık ortalama %4,9 toplamda ise %26,7 oranında artırarak 9 milyar dolarlık üretim değeri ve %8,3 lük pay ile AB nin en büyük dördüncü mobilya üreticisi olmuştur. Birleşik Krallığı n mobilya üretimi inceleme döneminde yıllık ortalama %6,1 toplamda ise %26,9 oranında küçülerek 7,4 milyar dolara gerilemiştir. Bu üretim değeri ile Birleşik Krallık AB mobilya üretimindeki %6,8 lik payı ile en büyük beşinci mobilya üreticisi olmuştur yılı itibariyle sırası ile İspanya, Türkiye, İsveç, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti ilk beşin ardından AB mobilya üretiminde ilk onda yer alan diğer ülkeler olmuşlardır yılı ilk on ülke ve diğer ülkeler açısından değerlendirildiğinde ise ilk 10 ülkenin toplam AB mobilya üretimindeki payları 2005 yılına göre çok fazla değişmemiş ve %0,8 oranında azalarak %82,6 dan %82,3 e gerilemiştir. Buna karşın 2010 yılı için AB mobilya üretiminde en büyük 10 üretici ülkenin mobilya üretim değeri diğer ülkelerin toplamının yaklaşık 4,7 katı olarak gerçekleşmiştir dönemine ilişkin olarak AB mobilya üretimi açısından ilk 10 sırada yer alan ülkeler ve diğer ülkelerin payları karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur. GRAFİK 8. AB MOBİLYA ÜRETİMİNDE İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2010) 10

24 döneminde AB de mobilya üretimi en hızlı artan ilk 10 ülkeye ilişkin veriler izleyen iki tabloda gösterilmiştir: TABLO 8. AB MOBİLYA ÜRETİMİNDE EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI ( ) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA DEN YARARLANARAK HESAPLANMIŞTIR Sıra Ülke MÜD (milyar$) Pay MÜD (milyar$) Pay YBBO TBO Slovakya Litvanya Türkiye Polonya Çek Cumhuriyeti Malta Almanya Romanya Estonya Avusturya ABMÜD ,72% 0,65% 3,44% 6,48% 2,13% 0,04% 17,30% 1,40% 0,34% 2,52% 100,00% ,83% 0,72% 3,61% 6,72% 2,17% 0,04% 15,72% 1,25% 0,30% 2,19% 100,00% 7,0% 6,2% 5,1% 4,9% 4,4% 4,0% 2,1% 1,8% 1,3% 1,2% -0,1% 40,5% 35,3% 28,1% 26,7% 24,3% 21,7% 11,1% 9,4% 6,6% 6,2% -0,5% TABLO 9. AB MOBİLYA ÜRETİMİNDE EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKENİN BÜYÜME TRENDLERİ ( ) Sıra Ülke Slovakya Litvanya Türkiye Polonya Çek Cumhuriyeti Malta Almanya Romanya Estonya Avusturya ABMÜD 6,11% 16,17% 0,88% 14,64% 6,57% 6,52% 8,18% 9,90% 5,59% 12,92% 6,54% 31,29% 29,06% 25,22% 23,21% 15,71% 10,20% 15,80% 21,96% 16,88% 11,32% 14,68% 10,59% 8,26% 14,10% 11,14% 16,71% 9,26% 9,12% 6,31% 9,48% 7,47% 5,49% -10,98% -20,54% -23,18% -24,77% -22,73% -3,39% -16,25% -23,84% -27,56% -18,08% -20,74% 2,41% 4,91% 15,70% 7,31% 11,78% -1,75% -2,98% 0,79% 8,97% -4,01% -2,60% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA DEN YARARLANARAK HESAPLANMIŞTIR. AB mobilya üretimine en hızlı büyüyen ülkeler açısından bakıldığında, yıllık ortalama %7 toplamda ise %40,5 oranında büyüyerek 2005 yılındaki 786 milyon dolarlık mobilya üretim değerini 2010 yılında yaklaşık 1,4 katına çıkararak 1 milyar 104 milyon dolarlık mobilya üretimi gerçekleştiren Slovakya mobilya üretimi en hızlı artan ülke olmuştur. AB de mobilya üretimi en hızlı büyüyen ikinci ülke ise yıllık ortalama % 6,2 toplamda ise %35,3 oranında büyüyerek mobilya üretimini 2010 yılında 962 milyon dolara çıkaran Litvanya olmuştur. Litvanya nın bu hızlı büyümeye karşın toplam AB mobilya üretimindeki payı 2010 yılında % 0,72 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye ise inceleme döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama %5,1 toplamda ise % 28,1 oranında artırarak 2010 yılında 4 milyar 813 milyon dolara yükseltmiştir. Bu büyüme oranı ile Türkiye AB mobilya üretiminde en hızlı büyüyen üçüncü ülke olmuştur. Polonya ve Çek Cumhuriyeti ise

25 2010 döneminde mobilya üretimlerini sırası ile %26,7 ve %24,3 oranında artırarak AB de mobilya üretimi en hızlı artan dördüncü ve beşinci ülke olmuşlardır. Malta, Almanya, Romanya, Estonya ve Avusturya ise döneminde mobilya üretimlerini %11,1 ile % 6,2 arasında değişen oranlarda artırarak AB de mobilya üretimi en hızlı büyüyen ilk on ülke arasında yer almışlardır Türkiye Mobilya Üretimi 2005 yılında 3,76 milyar dolar olan Türkiye Mobilya Üretim Değeri (TMÜD) izleyen grafikte görüldüğü gibi 2009 yılı dışında genel bir artış trendi izleyerek 2010 yılında 4,81 milyar dolara yükselmiştir: GRAFİK 9. TÜRKİYE MOBİLYA ÜRETİMİ ( ;MİLYAR $) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR döneminde TMÜD, 2009 yılına kadar bir büyüme trendi izlerken 2009 yılında %23,18 oranında küçülmüş ancak sektör 2010 yılında tekrar büyüme eğilimi kazanarak %15,7 oranında büyümüştür. TMÜD nin inceleme dönemindeki yıllık bileşik büyüme oranı % 5,08 toplam büyüme oranı ise %28,11 olarak gerçekleşmiştir. TMUD nin döneminde izlediği büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır: GRAFİK 10. TÜRKİYE MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİ BÜYÜME ORANI ( ) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 12

26 TMÜD nin Türkiye Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (TGSYH) içindeki payı incelendiğinde, 2005 yılında %0,78 olan TMÜD/TGSYH oranının inceleme döneminde dalgalı bir eğilim göstererek 2010 yılı itibariyle %0,66 ya gerilediği görülmektedir. Bir başka deyişle, inceleme döneminde Türkiye de mobilya sektörünce yaratılan katma değerin Türkiye de tüm mal ve hizmetlerde yaratılan toplam katma değer içindeki payı azalmıştır. Bu durum inceleme döneminde TMUD büyüme oranının GSYH büyüme oranının altında kalmasından kaynaklanmaktadır döneminde TMÜD/TGSYH oranının izlediği seyir izlediği grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 11. TÜRKİYE GSYH SI İÇİNDE MOBİLYA ÜRETİMİNİN PAYI ( ;%) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Türkiye mobilya sektörünün küresel mobilya sektörü içindeki yerine bakıldığında ise 2005 yılında 3,76 milyar dolarlık üretim değeri ile Türkiye nin küresel mobilya üretimindeki payı % 1,29 olarak gerçekleşmiştir. Mobilya üretimindeki % 1,29 luk payı ile Türkiye dünyanın en büyük 15. mobilya üreticisi olmuştur. Türkiye nin dünya mobilya üretimindeki payı 2008 yılında %1,40 a ulaşmış olmasına karşın 2010 yılında %1,28 e gerilemiştir yılı itibariyle Türkiye 4,81 milyar dolarlık mobilya üretimi ile 2005 e göre bir sıra gerileyerek dünyanın en büyük on altıncı mobilya üreticisi olmuştur. Türkiye mobilya üretiminin küresel mobilya üretimi içindeki payının döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 12. TÜRKİYE MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİNİN KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİNE ORANI ( ) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 13

27 Türkiye mobilya sektörü, Avrupa Birliği mobilya sektörü içindeki yeri açısından incelendiğinde 2005 yılında 3,76 milyar dolarlık üretim değeri ile Türkiye nin AB mobilya üretimindeki payı % 3,44 olmuştur. Bu pay ile Türkiye AB ülkeleri arasında 7. en büyük mobilya üreticisi olmuştur. Türkiye nin AB mobilya üretimindeki payı 2008 yılına kadar düzenli bir artış trendi izleyerek 2008 yılında %3,85 e ulaşmıştır. Türkiye nin AB mobilya üretimi 2009 yılında %3,79 a gerilese de 2010 yılında 0,6 puanlık bir artış göstererek % 4,43 e ulaşmıştır yılı itibariyle Türkiye 4,81 milyar dolarlık mobilya üretimi ile AB nin en büyük yedinci mobilya üreticisi konumundadır. Türkiye mobilya üretiminin AB mobilya üretimi içindeki payının döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 13. TÜRKİYE MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİNİN AB MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİNE ORANI ( ) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 14

28 3. MOBİLYA DIŞ TİCARETİ 3.1. Küresel Mobilya Dış Ticareti Küresel toplam mal ve hizmet dış ticareti ile mobilya dış ticaretine ilişkin olarak, dış ticaret hacmi, ihracat ve ithalat değişkenlerine ilişkin dönemine ilişkin veriler izleyen tabloda gösterilmektedir: TABLO 10. KÜRESEL MOBİLYA DIŞ TİCARETİ ( ) Değişken YBBO TBO İthalat İhracat Dış Ticaret Hacmi KMDTH Değer 208,4 230,0 268,1 283,6 230,5 265,8 298,7 Büyüme* - 10,37% 16,58% 5,76% -18,71% 15,30% 12,39% 6,19% 43,35% KTDTH Değer , , , , , , ,1 Büyüme* - 15,60% 14,87% 16,01% -23,02% 21,85% 18,43% 9,37% 71,14% KMTDH/KTDTH 0,99% 0,95% 0,96% 0,88% 0,92% 0,87% 0,83% Değişken YBBO TBO KMEX Değer 99,5 110,3 129,7 139,7 115,1 132,0 150,2 Büyüme* - 10,92% 17,56% 7,72% -17,61% 14,65% 13,78% 7,11% 50,97% KTEX Değer , , , , , , ,7 Büyüme* - 15,92% 15,00% 15,51% -22,87% 22,01% 18,60% 9,45% 71,87% KMEX/KTEX 0,96% 0,92% 0,94% 0,87% 0,93% 0,88% 0,84% Değişken YBBO TBO KMIMP Değer 108,9 119,6 138,4 143,8 115,4 133,8 148,5 Büyüme* - 9,88% 15,67% 3,92% -19,78% 15,96% 11,01% 5,31% 36,38% KTIMP Değer , , , , , , ,4 Büyüme* - 15,30% 14,75% 16,51% -23,18% 21,70% 18,26% 9,29% 70,43% KMIMP/KTIMP 1,02% 0,98% 0,98% 0,88% 0,92% 0,87% 0,82% 15

29 Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi 2005 yılında 208,4 milyar dolar olan Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi (KMDTH) döneminde 90,3 milyar dolarlık artışla 2011 yılında 298,7 milyar dolara ulaşmıştır döneminde Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacminin izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 14. KÜRESEL MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ ( ;MİLYAR $) döneminde küresel mobilya dış ticaret hacmi büyüme oranı incelendiğinde ise 2006 ve 2007 yıllarında artan bir büyüme trendi görülürken 2008 yılında mobilya dış ticaret hacminin artış oranın azaldığı ve 2009 yılında küresel mobilya dış ticaret hacminin %-18,71 oranında küçüldüğü görülmektedir. Bu önemli küçülmeye karşın küresel mobilya sektörü dış ticaret hacmi 2010 ve 2011 yıllarında tekrar toparlanma eğilimine girerek artmaya devam etmiştir. KMDTH nin inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı % 6,19 toplam büyüme oranı ise %43,35 olarak gerçekleşmiştir. KMDTH nin dönemindeki büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır: GRAFİK 15. KÜRESEL MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ BÜYÜME ORANI ( ;%) KMDTH nin, Küresel Toplam Dış Ticaret Hacmi (KTDTH) içindeki payı (KMDTH/KTDTH) 2005 yılında %0,99 olarak gerçekleşmiştir. Bir başka deyişle 2005 itibariyle küresel dış ticaret hacminin yaklaşık %1 i mobilya dış ticaretinden oluşmuştur. Ancak, küresel mobilya dış ticaretinin küresel toplam dış ticaret hacmi içindeki payı döneminde 16