SOSYAL TABAKALAŞMA SOSYAL TABAKALAŞMA Taylan DÖRTYOL Akdeniz Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Pazarlama Bölümü

Transkript

1 SOSYOLOJİ 9. HAFTA TOPLUMSAL EŞİTSİZLİK SOSYOL TABAKALAŞMA Taylan DÖRTYOL Akdeniz Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Pazarlama Bölümü 10 Nisan Titanic Faciası na sosyal bakış.. Dönemin cinsiyet hakkındaki genel düşüncesi.. Sınıflar.. Sosyal eşitsizliğin insan yaşamı üzerindeki etkisi.. Avcı/Toplayıcı toplumlar.. Toplumların karmaşıklaşması.. Sosyal tabakalaşma.. Toplumda insan kategorilerinin hiyerarşik bir şekilde sıralandığı sistem.. 4 önemli ilke.. 1. Sosyal tabakalaşma toplumun bir özelliğidir, bireysel farklılıkların basit bir yansıması değildir.. 2. Sosyal tabakalaşma kuşaktan kuşağa aktarılır.. 3. Sosyal tabakalaşma evrenseldir, fakat değişkendir.. 4. Sosyal tabakalaşma sadece eşitsizlik içermez, hatta inançları da içerir.. 1

2 Kast Sistemi.. Kapalı sistemler.. Doğuştan getirilen niteliklere dayanan sosyal tabakalaşma.. Bir örnek: Hindistan.. Brahman, Kshatriya, Vaishya, Sudra.. Kast ve tarımsal yaşam.. Sınıf Sistemi.. Açık sistemler.. Hem doğuştan kazanılan yetenekler, hem de bireysel gelişmeye dayalı sosyal tabakalaşma.. Meritokrasi.. Kişisel başarıya göre tabakalaşma.. Statü tutarlılığı.. Sosyal eşitsizliğin çeşitli boyutlarına karşı bir kişinin sosyal duruşunun değişmezliğinin derecesi.. İDEOLOJİ: TABAKALAŞMANIN ARKASINDA YATAN GÜÇ Eşitsizlik örüntüleri içeren belirli bir sosyal düzenlemeyi haklı çıkaran kültürel inanç.. İdeolojinin tarihsel örüntüleri.. Ekonomi, teknoloji.. Tarım toplumları, Kast sistemi.. Endüstriyel kapitalizm, Meritokrasi.. Statükoya karşı meydan okumalar.. NIN İŞLEVLERİ Niçin sosyal tabakalaşma var? Yapısal işlevsel yaklaşım.. Sosyal eşitsizliğin toplumun düzgün işlemesindeki önemli rolü.. Davis-MooreTezi.. Sosyal tabakalaşmanın toplumun işleyişinde yararlı sonuçları olması..» Modern toplumlar.. Yüzlerce mesleki pozisyon.. Çok kolay vs. Çok zor.. Fonksiyonel önem ödül ilişkisi.. Eşitlik.. Eleştiriler..» Tumin, mesleğin önemi?» Ödül - Topluma olan katkı?» Sosyal tabakalaşmanın kast ögelerinin göz ardı edilmesi..» Yüksek bedelli işin öneminin abartılması..» Sosyal eşitsizliğin çatışmayı/devrimi teşvik ettiğinin göz ardı edilmesi.. 2

3 Karl Marx Sınıf Çatışması.. 2 temel ilişki.. Üretim araçları sahibi vs. İşçi.. Farklı üretim rolleri.. Farklı sosyal sınıflar.. Orta çağ Avrupa sı..» Aristokrat aileler, kilise üyeleri, unvanlı soylular vs. Köylüler.. Endüstriyel sınıf sistemleri..» Kapitalistler (Burjuvazi) vs. İşçi (Proletarya).. Gelir adaletsizliği.. Kapitalist toplum tarafından her yeni kuşakta yeniden üretilen sınıf yapısı.. Sosyalizm ümidi.. Eleştiri.. Devrimci düşünce.. Ödüllendirmede başarısızlık.. Devrimci değişimin gerçekleşmemesi.. Neden Marksist Devrim Yok? 4 neden? 1. Kapitalist sınıfın parçalanması.. Kapitalist sistemde daha fazla insanın doğrudan paya sahip olması.. 2. Daha yüksek bir yaşam standardı.. Mavi yakalı işçiler vs. Beyaz yakalı işçiler.. Artan ortalama gelir.. 3. Çoğalan işçi örgütleri.. İşçi sendikaları, iş yavaşlatma, grev.. 4. Daha büyük yasal korumalar.. İşsizlik sigortası, engellilik koruması, sosyal güvenlik.. Bir tezat.. Zenginliğin çok küçük bir kısmın elinde toplanması.. Yükselen yaşam standardı? Faydalar, Marx ın ifadelerinin sonucu.. Diğer sıradan insanlar? Max Weber- Sınıf, statü ve güç.. Marx vs. Weber.. Sosyal tabakalaşma.. Eşitsizliğin üç farklı boyutu.. 1. Ekonomik eşitsizlik.. Sınıf pozisyonu.. 2. Statü/Sosyal prestij.. 3. Güç.. Weber in sosyoekonomik statü hiyerarşisi.. Sosyoekonomik statü..» Sosyal eşitsizliğin çeşitli boyutlarına dayalı karma bir sıralama.. Tarihte eşitsizlik.. Statü/Sosyal prestij..» Tarım toplumları, temel farklılık.. Sanayileşme/Kapitalizmin gelişmesi..» Artan mali eşitsizlik.. Sanayileşmiş toplumlar, temel farklılık..» Büyüyen bürokratik devlet.. Seçkinler, üst düzey yetkililer.. Marx vs. Weber.. 3

4 TABAKALAŞMA VE ETKİLEŞİM Mikro düzey analiz.. Bireylerin günlük etkileşimlerdeki sosyal duruşu.. Aynı sosyal duruştaki diğerleriyle etkileşim.. Gösterişçi tüketim.. KURAMI UYGULAMA Yapısal İşlevsel Yaklaşım Sosyal Çatışmacı Yaklaşım Sembolik Etkileşim Yaklaşımı Sosyal tabakalaşma nedir? Tabakalaşma, toplumun bütün olarak yararlandığı ve eşit olmayan ödüller sistemidir. Tabakalaşma, bazılarının yararlandığı diğerlerinin zarar gördüğü toplum kaynaklarının bölünmesidir. Tabakalaşma, insanların günlük yaşam etkileşimlerinde rehberlik eden bir faktördür. Sosyal pozisyonumuzun sebebi nedir? Sosyal konum rekabetçi ekonomide kişisel yetenekler ve becerileri yansıtır. Sosyal konum toplumun kaynakları bölme şeklini yansıtır. Tükettiğimiz ürünlerin hepsi sosyal konumumuz hakkında bir şey söyler. Eşit olmayan ödüller adil midir? Evet. Eşit olmayan ödüller insanları çok çalışmaya teşvik ederek üretimi artırır ve yeni fikirleri dener. Daha önemli işlerle daha büyük ödülleri ilişkilendirme yaygın olarak kabul edilmiştir. Hayır. Eşit olmayan ödüller sahipler ve sahip olmayanlar yaratarak sadece toplumu bölmeye yarar. Sosyal eşitsizliğe karşı yaygın bir karşıtlık vardır. Belki. İnsanlar eşitsizliği adil olarak tanımlar veya tanımlamaz. İnsanlar sosyal pozisyonlarını eşitsizliği kişisel farklılıklar yönünden haklı çıkaran öz değeri ölçüsü olarak görebilirler. TABAKALAŞMA VE TEKNOLOJİ/KÜRESEL BİR BAKIŞ Gerhard Lenski.. Sosyokültürel evrim.. Avcı ve toplayıcı toplumlar.. Paylaşım.. İnsan kategorileri yok.. Bahçeci, hayvancı ve tarım toplumları.. Artı ürün, artan sosyal eşitsizlik.. Küçük bir elit.. Soylular.. Sanayi toplumları.. Azalan eşitsizlik.. Gelişen Meritokrasi.. Zayıflayan geleneksel Aristokrasi.. 4

5 TABAKALAŞMA VE TEKNOLOJİ/KÜRESEL BİR BAKIŞ Kuznets eğrisi.. Dünyadaki sosyal eşitsizlik.. Gelir eşitsizliği.. Sadece teknoloji? Ülkenin politik/ekonomik öncelikleri.. SINIFLARIN YARATTIĞI FARKLILIKLAR Yoksul aileler Varlıklı aileler Sağlık Yaşamın ilk yıllarında hastalık, ihmal, kaza ya da şiddet sonucu ölüm Daha sağlıklı, daha besleyici gıdalar; emniyetli ve daha az stresli çevrelerde yaşam; daha iyi tıbbi tedavi Değerler ve Tutumlar Daha az hoşgörü; sınırlı eğitim imkânı Küçümseyen tarzlar ve tavırlar; statü simgesi gösterişli tüketim; daha iyi eğitim ve finansal güvence; hoşgörü Politika Ekonomik konularda liberal; sosyal Ekonomik konularda muhafazakâr; sosyal konularda muhafazakâr konularda liberal Aile ve Toplumsal Cinsiyet Erken evlilik; doğum kontrol yöntemlerinin daha az kullanımı; geleneksel normlara uyum, otorite figürlerine saygı Bireyselliğin teşviki; hayal gücünün özgür biçimde kullanımı 5