λ = olarak hesaplanmıştır. Bu değerler para arzı ve kamu

Transkript

1 NOİNAL GSUH VE POLİTİKA TERCİHİ: S. LOUIS ODEL UYGULAASI Nedm DİKEN (*) Öze: Bu araşırmada, nomnal GSUH da, (GNP) meydana gelen değşmeler üzernde parasalcı polkalar mı, yoksa Keynesç polkalar mı daha ekl olmuşur? Sorusunun cevabı, S. Lous model uygulaması yapılarak verlmeye çalışılmışır. odel çn 987 dönemne lşkn yıllık verler kullanılmışır. OLS yönem kullanılarak yapılan analz sonucu elde edlen paramereler sasksel olarak es edlerek sonuçlar yorumlanmışır. Para arzı ( ve ) ve kamu harcamalarında meydana gelen değşmelern nomnal GSUH büyüme hızı üzerndek brkml ekler sırasıyla = =.58 le = λ = -.7 olarak hesaplanmışır. Bu değerler para arzı ve kamu harcamaları değşkenler çn oplam ya da geckmes dağıılmış çarpanlardır. Bunlardan lk sask bakımından anlamlıyken kncs değldr. Elde edlen bulgular, Türkye de belrleyc polkanın parasalcı (onears görüş) olduğu yönündedr. odeln Türkye çn geçerl ve uygulanablr olduğu görülmüşür. Anahar Kelmeler : Gayr Saf Ulusal Hasıla (GSUH), Para Arzı, Kamu Harcamaları, Para Polkası, S.Lous model, En küçük kareler,sıradan (SEK ). Absrac: In hs research, he queson Are Keynesan or moneary polces more effecve on he changes ha occur on nomnal GNP has been red o be answered. For he model, he annual daa beween he years 987- have been used. The parameers whch have been obaned by OLS analyss echnque have been sascally esed and he oucomes have been nerpreed. The cumulave effecs of he changes of oney supply and ( and ) publc expenses on nomnal GNP expanson velocy have been calculaed as sgma = =.58 and sgma = λ = -7 respecvely. These values are oal or dsrbued-lag mulplers for money supply and publc expenses varables. The frs one s sascally sgnfcan where as he second one s no. The fndngs ndcae ha he domnan polcy s he monears one n Turkey. I s seen ha he model s vald and applcable for TURKEY. Keywords : Gross naonal produc, GNP, oney supply, oneary polcy, S. Lous model, Leas Squares, ordnary, ( OLS ). I.Grş Br oplumun refah düzeynn belrlenmesnde bazı ölçümler vardır. Faka en y elde edleblr ölçü yıllık oplam mal ve hzme üremdr. Bunlar aynı zamanda oplam ekonomk çıkılar olarak da adlandırılır. Gayr Saf Ulusal Hasıla (GSUH) br ülke vaandaşları arafından oprak, emek, sermaye ve (*) Yrd. Doç. Dr. Karadenz Teknk Ünverses Gresun İİBF

2 88 Nedm DİKEN grşm yeeneğ kullanılarak br yılda gerek o ülkede gerek dğer ülkelerde ürelen oplam çıkı hasılasından oluşur (gross naonal produc, GNP), (L.Brue ve R.cConnel, 996: ). Br ülkenn sınırları çnde belrl br yılda ürelen nha malların ve hzmelern, üreldkler yılın pyasa fyaları üzernden değerne nomnal gayr saf yurç hasıla (nomnal gross domesc produc, nomnal GDP) denr. Başka br deyşle, br yılda ürelen mal ve hzmelern car fyalarla fadesne nomnal mllî gelr adı verlr Dolayısıyla GNP, GDP den harekele aşağıdak gb hesaplanır. (Ünsal, 5: 5 5). GNP = GDP Ülke vaandaşlarının yabancı ülkelerdek üreme kakıları yabancı ülke vaandaşlarının ülkedek üreme kakıları. Aynı eşlk fakör gelrler yoluyla; GNP = GDP Yerl ürem fakörlernn yabancı ülkelerde elde ekler fakör gelrler Yabancı ürem fakörlernn ülkede elde ekler fakör gelrler olarak da hesaplanablr. Nomnal Gayr Saf Ulusal Hasıla (GSUH) büyüme hızındak değşmeler, para arzında meydana gelen değşmelerle m (Parasalcılık), yoksa kamu harcamalarındak değşmelerle m (Keynesçlk) açıklanablr? dğer br deyşle nomnal GSUH da meydana gelen değşmeler üzernde parasalcı polkalar mı, yoksa Keynesç polkalar mı daha ekl olmuşur? Şüphesz bu sorunun cevabını vermek kolay değldr, ülkelern ekonomk yapısına göre uygulanacak makro ekonomk polkalarda değşmekedr. Br ülke çn başarılı olan br uygulama dğer br ülke çn daha farklı sonuçlar vereblr. Bu araşırmada, nomnal GSUH da meydana gelen değşmler üzernde hang polka önlemler daha ekldr; Türkye de nomnal GSUH üzernde parasalcı mı, yoksa keynesç polkalar mı daha ekl olmuşur? Sorusu S. Lous model analz sonuçlarına bağlı olarak yorumlanmaya çalışılmışır. II. Leraür akro ekonomk olayların açıklanmasında eork veya uygulamalı çok sayıda çalışma olmakla brlke, Nomnal GSUH da meydana gelen değşklkler üzernde onears veya Keynesç polkaların eknlğn ölçen amprk çalışma sayısı oldukça azdır. Bu k alernaf polkadan hangsnn nomnal GSUH üzernde daha ekl olduğu, S. Lous model uygulaması sonucu elde edlen bulgulardan daha kolay anlaşılablr. S. Lous model nn puçları, Anderson ve Jordan (968) nın yapığı çalışmalara dayanır. Onların çalışmaları; Ando ve modglan (965), Fredman ve eselman (965) düşüncelernden güdülenmşr. Fredman ve eselman, br regresyon denklemnde güvenlr değşkenlern çsel olduğunu, ers br nedensellk lşksnn mkan dahlnde ve özerk hüküme harcamaları ölçümünün şüphel olduğu nokalar üzerne brkaç ön krk yapılar. Daha sonra

3 İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: Eylül 6 Sayı: 89 Anderson ve Jordan, am shdam durumunda mal harcamalar ve verglern ndrlmes, dışsal problemler ve nedensellk lşksnn olası problemlernn azalılması yönünde çalışmalar yapılar. Leraürde The S. Lous odel olarak anılan bu model, Leonall C. Anderson ve Keh.Carlson (97: 7-5) arafından gelşrlmşr. Bu yuvalanmış model uygulaması, Amerka da onears br düşünce yanlısı olan S. Lous Federal Rezerv Bankası arafından kurulmuş ve ahmn edlmş olan ünlü br model bçmndedr. İlk olarak Keh. Carlson (978) arafından gelşrlen S.Lous model, ABD de 95-I den 976-IV e kadar olan dönem çnde, br modeln öekne üsünlüğü konusunda farklı bulgular elde edlmşr; dönemnde para arzı () ve kamu harcamalarının, Y üzerndek brkml ekler karşılaşırıldığında, parasalcıların, nomnal GSUH dek değşmeler belrleyen para arzındak değşmelerdr bçmndek savı sasksel olarak anlamlı bulunmuşur. ABD de yapılan çalışmalardan sonra, Baen ve Hafer (98) analz genşleerek; Kanada, Fransa, Almanya, Japonya, İnglere ve ABD olmak üzere 6 ülkey kapsayan üç aylık verlerle, S. Lous denklemn kullandılar. Onlar, verlerler brleşrmey düşünmeden ülkelere göre emel esler uyguladılar. Ayrıca sandar S. Lous modelnn ayrınılarında k değşklk yapılar. İlk olarak, uarlı devrler ayarlanarak ölçülmes elverşl olmayan, ancak ölçüleblen mal değşkenlern kullanılmasını güçlendrdler. İkncs, ABD den sonra dğer ülkeler, durgun br ekonomde belk de çok açıkılar. ABD ve Japonya harç her br ülke çn bulunmuş kayda değer verler ve güvenlr br değşken olarak hracaı modele dahl eler. Günümüzde am shdam durumunda mal harcamalar ve vergler üzernde elde edleblr verler OECD arafından hesaplanarak yayınlanmakadır. S. Lous denklemnde üç aylık verler genellkle esk çalışmalarda kullanılmışır. ller ve Russek (), Alernaf mal polka yönemler alında, kısa dönem büyüme çıkısı ve büyük mal ayarlamalar arasındak lşkler konulu çalışmasında Consumpon equaon, Growh Accounng equaon modelleryle brlke S Lous denklemn de alernaf br model olarak kullanmışır. Yazarlar, OECD ülkesne a verler kullanarak, mal değşkenlern ekonomk akve üzerndek eklern üç farklı regresyon modelyle analz eler. Bu üç modelde S.Lous denklemnn sab panel ahmnn kapsıyor. Büyüme muhasebesnn panel ahmnyle sab değşmeyen eksn ölçen bu çalışma aynı zamanda Revne ve Renel (99) n çalışmalarına benzemekedr. Bu çalışma, aynı zamanda ller ve Russek (997) n al yapılar ve Ekonomk Büyüme: uluslararası kanılar adlı çalışmasına benzer özellkler de aşımakadır. Türkye de S. Lous model kullanılarak yapılan amprk br çalışma leraürde mevcu değldr. Nur Keyder (5), Para Teor-Polka-Uygulama adlı esernde, eork olarak S. Lous modeln açıklamış, ancak uygulamalı br çalışma yapmamışır. Bu nedenle S. Lous model uygulaması, nomnal GSUH

4 9 Nedm DİKEN üzernde monears veya keynesç polkaların eknlğn ölçmede, bu sahada eksklğ hssedlen öneml br boşluğu dolduracakır. III. akro Ekonomk Kuram A. Çağdaş İksad Düşünce ve Polkalar İksad Polkaların uygulanmasında, Klask, Neo-klask, Keynesyen, onearzm, Resyonel Beklenler ve Arz Yönlü İksa olmak üzere farklı eorler vardır. Bu çağdaş ksad düşünce akımları, ksad sorunları farklı açılardan analz ederek, ksad problemlere alernaf çözüm önerler sunar. Dolayısıyla akroekonomk genel denge kuramları ekonomk büyüklükler açısından farklı sonuçlar verr. Klask İksad Düşünce: Klask ksad düşüncenn emeller Adam Smh (7-79) arafından aılmışır. Klask kuram; devlen ekonomk yaşama müdahale ememes gerekğn ve eğer geçc dengeszlkler gdermek çn müdahale zorunluluğu doğarsa para polkası araçlarını kullanmasının uygun olacağını öne sürer. Klasklere göre ekonomy dengeye geren ana koşul rekaber. Eğer br ekonomde am rekabe oramı sağlanırsa, serbes pyasa mekanzmasının şleyş, dengey oomak olarak sağlayacakır. Bu sebeple Bırakınız yapsınlar Bırakınız geçsnler felsefes geçerldr. Klask ksaçıların davranışı, kşsel çıkara ve rasyonel harekee dayanır. Kşsel çıkarlar (egozm) oplumun çıkarı doğrulusundadır (Özgüven, 997: 9). Böylece, üm ekonomk eknlğn mooru kşsel çıkar olmakadır. İnsanlar kşsel çıkarları peşnde koşarken görünmeyen br el kendlern genel çıkarları da sağlama yoluna göürür. Para ve fya mekanzması bunun br örneğdr. Adam Smh ekonomk gelşmenn koşulunu sermaye brkmnde görmüşür. Neo-Klask Görüş: 87 lerden baren, Klask görüşün revzyonu olarak neleneblecek olan arjnals görüş oraya aıldı. Neo-Klask düşünce olarak da adlandırılan bu kuram, Klask düşüncenn ekonom blmnde öne aldığı ürem, arz ve malye konularını gerye erek, ükem, alep ve fayda kavramlarını ön plana çıkarmışır. arjnalsler ürec ve ükec gb küçük karar brmlernn davranışlarını dkkae alarak analz yapmışlardır. Böylece, Klasklern oraya koyduğu makroekonomk yaklaşım muhafaza edlmekle brlke, mkro ekonomk konular ön plana çıkmışır. Keynesyen Teor : Jhon aynard Keynes n (89-947) 96 yılında yayınlanan İshdam, Faz ve Paranın Genel Teors adlı eser, makro ksadın gelşm sürecnde öneml br klomere aşıdır. Keynes n Genel Teor de gelşrdğ analzn arkasında, Neoklask modeln gerçek dünyanın şleyşn açıklamaka, 99 dünya ekonomk bunalımından sonra yeersz kalmasıdır. Kısaca büyük bunalım sonrası oraya çıkan durum karşısında ksaçılarınpolkacıların klask eorye duydukları güven azalmış, ksaçılar bunalımı açıklamayı amaçlayan alernaf br model arayışına grmşlerdr. Bu bağlamda Keynes n Genel Teors bunalımı açıklayan en y analz olmuşur. Klask ve

5 İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: Eylül 6 Sayı: 9 Neoklask düşünceye karşın keynesyen kuram, ekonomnn ulaşacağı denge durumlarının, her zaman amaçlanan denge durumu olmayacağını, aksne enflasyon, durgunluk ve şszlk gb senmeyen denge durumlarının sık sık oraya çıkableceğn ve bu gb durumlardan ekonomnn kendlğnden kurulmasının olurlu olmadığını, dolayısıyla devlen ekonomk yaşama müdahale emesnn kaçınılmaz olduğunu öne sürer. Devle ekonomk yaşama müdahale edeceğ zaman para polkası araçları yanında ve onlardan daha önce malye polkası araçlarını kullanmalıdır (Karakayalı, : 8). Keynesyen ksa, başlıca; para, malye ve kred, dış care, dolaysız konroller ve kamu grşmclğ polkalarından yararlanılarak sosyal refahın daha üs br düzeye yüksellebleceğn savunmuşur (Akan, 99: ). 99 Dünya ekonomk bunalımının ardından yaygın bçmde kabul gören ve devrm olarak nelenen keynesyen kuram II. Dünya savaşı sonrası yaşanan ekonomk gelşmelerle sorgulanmaya başlanmış, 96 larda başlayan ve 974 dünya perol bunalımı le daha da somulaşan sagflasyon olgusu karşısında keynesyen kuram amamen yeersz kalmışır. Çünkü sagflasyon le brlke, Keynes arafından aralarında ers br lşk olduğu öne sürülen ve br arada bulunmaları öngörülmeyen k olgu, enflasyon ve şszlk aynı anda yaşanmaya başlanmışır (Öcal, 989: 6). onearzm: Bu k makro ekonomk yaklaşıma alernaf olarak son yıllarda Chcago Ünverses profesörlernden Nobel ekonom ödülü sahb lon Fredman arafından parasalcı yaklaşım (onears görüş) oraya aılmışır. 968 yılında Karl Brunner arafından Parasalcılık (onearzm) dye nelendrlen.fredman düşünces, paranın ksad faalyeler üzerndek eksn, Genel Teor deknden (IS-L modelnden) farklı br mekanzma çerçevesnde açıklamışır. onears düşünceye göre bell br büyüme hızına varablmek ve gelecek yılların büyümesne yön vereblmek çn para ve kred mkarının arırılması amaçlanır. onearsler (paracılar) arzın nelâsk olduğunu dkkae almadan para hacmn genşlemek serler. Para hacm, ya erkez Bankası veya özel kred kuruluşları arafından genşlelr. Özel kred kuruluşları gerekğnde erkez Bankasının deseğn sağlamak yoluna gderler (Özgüven, 988: 7). Fredman çn ksad skrarsızlık para mkarındak değşmelere bağlı br olaydır ve devlele bankaların ksad sseme müdahalesnden doğar. lon Fredman ın gelşrdğ bu parasal konjonkür modelnde; nakdî mllî gelr, nakdî ücreler ve bunların değşme hadlern, fyaları belrleyen eken para mkarıdır. Para arzı, nakd harcama le gelr ve fyaları, ancak br geckme le ekler, Para arzı değşken olduğu halde, para aleb fonksyonu skrarlıdır. Para arzı, ksad düzene dışsal (egzojen) br ekendr. Devle ve banka ssemnn eksyle değşr; fyalar ve nakdî gelr değşmelernden bağımsızdır. Para arzının değşme hadd, konjonkür dalgalarından önce olur: Genel ş hayaı doruğa erşmezden daha önce, para arzının değşme hadd doruğa ulaşır; ş hayaı en düşük düzeye nmezden daha önce de dp e ner. Nakdî gelrdek devresel değşmelern çapı para

6 9 Nedm DİKEN mkarından daha şddeldr. Öyleyse para çarpanı ndan bahsedleblr: Para çarpanı, gelrdek nsbî değşme/para arasındak nsbî değşme dye anımlanır (Kazgan, : 55 58). Bu yen kuram, ne klask kuram ne de keynesyen kuram gb; pyasaların ümünü (emek, mal ve para pyasaları) çeren kendne özgü genel br çerçeveye henüz sahp değldr. Daha da lg çekc olan, pek çok konularda esas baryle keynesyen nelke ken bazı konularda (paranın önem, el değşrme hızının skrarlı oluşu, ükem harcamalarını para mkarının belrlemes ve para arzındak arışların fya arışlarının emel neden olduğu gb) Klask kurama yaklaşmakadır (Savaş, 98: 59). Bununla brlke onearsler Klask kar Teors n bazı yönlerden eleşrmşlerdr. onearslere göre, V=PT şeklnde fade edlen Klask kar Teors formülünde yer alan paranın dolaşım hızı (V) sab değl, aksne bazı değşkenlern skrarlı br fonksyonudur. Para arzının nomnal GSUH yı eklemes, para aleb fonksyonunda yer alan porföy büyüklüklerndek değşmeler yoluyla gerçekleşr (Şr, 98: 7 74). Fredman ın analzler le gelşrlen monearzme aynı zamanda odern kar Teors adı da verlmekedr. (bkz. Vane ve Thompson, 979; Greenhu ve Sewar, 98 ). Rasyonel Beklenler Teors: Rasyonel Beklenler Teors lk olarak 96 yılında J.uh arafından oraya aılmışır. uh, Rasyonel beklenler ve Fya Harekeler Teors adıyla yayınlamış olduğu makalesnde; Enflasyons dönemlerde ekonomk brmlern rasyonel beklenlere sahp olduğunu açıklamışır (uh, 96: 5 5). 97 l yıllarda R. Lucas, T. Sargen ve N. Wallace ve Rober Barro arafından gelşrlen eor ekonomk analzlerde öneml br aşama oluşurmuşur (bkz. Lucas ve Rappng (969); Sargen (976); Kanor(979)). Rasyonel beklenler eorsnde geleceğe yönelk bekleyşlern ekonom üzerndek yansımaları analze dahl edlmşr. Yen klask ksaçılara göre nsanlar mevcu üm blgler kullanarak opmal kararlar alır. Rasyonel Beklenler Teorsnde, karar brmlernn polkalar karşısında gelecekle lgl beklenler ve bu beklenlere göre hemen harekee geçecekler varsayımı ön plana çıkmakadır. Öyle k bu eorye göre, hükümelern para arzı, harcamalar ve verglerle lgl kararlar alıp uygulayarak, shdam ve mll gelr üzernde sağlamak sedkler değşklkler, ev halkı ve frmaların yapacakları ahmn ve bu ahmne dayalı epkler sonucunda eksz hale geleblmekedr (Dnler, 995: 8). Arz Yanlı Ekonom: Arz yanlı ekonom 98 l yıllarda ABD Başkanı Reagan ve İnglere Başbakanı Thacher arafından uygulanmışır. Üreme yönelk önlemler öne çıkaran, arz yanlı ekonom polkaları Reaganomcs veya Thachersm dye de adlandırılır. Arz yanlı ksaçılara göre ekonomde eksk shdam, büyüme enflasyon ve ödemeler blançosu denges gb sorunların büyük br kısmı ekonomnn arz yanıyla lgldr. Arz yanlı polkaların büyük br çoğunluğunu, kamu sekörünün küçülülmes, kamu harcamalarının azalılması, verg ndrmyle üremn eşvk, kurumlar vergs

7 İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: Eylül 6 Sayı: 9 ndrmyle yaırımların eşvk, sendkaların gücünün azalılması, özelleşrme, serbesleşrme, serbes care ve sermaye harekeler gb pyasa yönlü polkalar oluşurmakadır (Parasız, 996: 4). B. Keynesyen Teor ve Polka Seçm J..Keynes n Genel Teor de yer alan düşünceler, Klask ve Neoklask (gelenekç) kuramın kendlğnden am shdam denges ne dayanan eork emellern ve emel lkelern alüs e. Keynes n ksa eorsne gerdğ yen kavramlar ve analz eknkler, daha sonrak dönemlerde, ksa eors ve ekonomer alanında yen ufukların açılmasını sağladı. Keynes ssem, analk açıdan, emelde, k nokayı vurgular. a) IS-L modelnde ekonomnn, kendlğnden, am shdamda dengeye gelmes söz konusu değldr. Denge olasılığı özel br durumdur. Eksk shdam düzeyler, denge nokaları olablr. b) Ekonomnn am shdamda dengeye gelmes; para polkası belrl koşullarda yeersz kalması halnde, malye polkasını gerekrr. Bu bağlamda uygulanablr k alernaf polka vardır; Para polkası ve malye polkası, bu durum şekl de göserlmşr. L D D D IS Y Y Y Şekl : Keynesyen Denge ve Polka Seçm Şekl de ekonom IS-L eğrlernn kesşkler D nokasında dengededr. D ( Y ) denge nokası, eksk shdamda Y hasıla düzeyn göserr. Ekonomy Y am shdam hasıla düzeyne aşımak çn k alernaf polkadan brs, genşlec malye polkası zleyerek IS eğrsn D nokasından geçecek şeklde sağa kaydırmakır. Ekonomy am shdama aşımanın knc yolu, genşlec para polkası zleyerek L eğrsn D nokasından geçecek bçmde sağa kaydırmakır. Şekl de uygulanan alernaf polkaların GSUH üzerndek ekler aynı olmakla beraber, kamu ve özel

8 94 Nedm DİKEN sekör üzerndek ekler farklı olacakır. alye polkası ekonomde dnamzmn azalmasına yol açarken, dğer yandan kamu sekörünün ekonomdek payının-ağırlığının armasına yol açar. Buna karşılık para polkası, malye polkasının ersne faz haddn düşürmek ve böylece yaırımları arırmak sureyle, br yandan ş alem sekörünün ekonomdek payının-ağırlığının armasına öe yandan ksad büyümenn hızlanmasına yol açar (Ünsal, 5: 8 9). Bu nedenle özel seköre dayalı br büyüme para polkasını, devleçlğn pyasa mekanzmasına erch edldğ br büyümeden yana olanlar malye polkasını erch ederler. C- onears (Parasalcı) Görüşe Göre Para ve Nomnal GSUH İlşks onears kurama göre para arzı ve GSUH arasındak lşky, belrleyen paramereler, ekonomnn resesyon ve am shdam konumunda olmasına göre farklı özellkler göserr. Dar anlamda monearzm, nomnal GSUH düzeyn ekleyen en öneml değşkenn, ekonomdek para mkarı olduğunu, genş anlamda se parasal yaklaşımın kl önermeler kapsayan br dz emel ezler çerdğ söyleneblr. Amerkalı ksaçı lon Fredman a göre; para arzındak büyüme oranı le nomnal gelrn büyüme oranı arasında çok kesn olmamakla brlke br lşk vardır. Oralama olarak, para arzındak arışın nomnal gelrlere eks 6 veya 9 ay sonra olur. Y Para Arzı Y Para Taleb: k. Y Y denge Y Para Arz ve Taleb Şekl : Denge Gelr Düzeynde Para Arzı ve Para Taleb Ekonomnn resesyon dönemnde para arzı arırılırsa harcamalar, shdam ve reel ürem de arışa yol açar. Eğer ekonom am shdam durumunda dengedeyse GSUH da para arzı nedenyle meydana gelen arış sadece fyalar genel düzeyn ekleyen nomnal br arış olacakır.

9 İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: Eylül 6 Sayı: 95 onearslere göre, reel mal ve hzmelere yapılan harcamalar, GSUH yı bell br nokaya kadar arırır. Böylece para arzıyla GSUH arasındak lşk, erkez Bankası nın para arzı arırılmadan önces durumuyla aynı olacakır. Paranın dolaşım hızına göre değerlendrme yapılan bu lşkde GSUH başlangıçak oranına eş br nokaya ulaşığında, halk aran para arzını yalnızca br değşm aracı olarak umakla yenecek, böylece harcamalar belrl br düzeyde Y denge konumuna gelecekr. Şekl. de Para arzı ve para alebnn kesşğ nokada denge gelr düzey oluşur. Eğer halkın elndek para arzulanandan daha az se (Y ) harcamalar azalacak ve gelr Y denge konumuna düşecekr. Eldek para arzulanandan daha fazla se harcamalar aracak ve gelr Y denge konumuna yükselecekr. Halkın elnde beklenenden daha fazla para olması harcamaları para arzı ve para aleb eşlğ sağlanıncaya kadar arıracakır. Y Y d Para Taleb: k. Y Y d Şekl : Para Arzının Arması s d Para aleb gelrn bas br oranı (k.y) olarak fade edlr. Gelr para arzının br kaı olarak fade edlrse alep edlen para mkarı arz edlen paraya eş olacakır (Şekl.) (Karakayalı age., : 94). odern kurama göre paranın dolaşım hızının sab kabul edlmes para arzı ve para alebndek arışı eşleyen emel unsurdur. IV. Ekonomerk Teor ve Yönem S. Lous model, para arzı, kamu harcamaları, fyalar, ürem ve şszlk arasındak kısa döneml ekleşmlern ölçülmesnde rahalıkla kullanılablr. odeln amacı parasal genşlemenn oplam harcamalar üzerndek muhemel eksn ölçerek skrar polkalarına ışık umak; ayrıca para ve malye polkası değşkenlernn hang sraejk ekonomk değşkenler

10 96 Nedm DİKEN kanalıyla ksad faalye ekledğ hakkında blg sağlamakır (Keyder, 5: 4). Para arzındak ya da kamu harcamalarındak br brm değşmenn nomnal GSUH üzerndek eks anlık olmayıp zamana yayılmakadır. Bu amaçla oluşurulan S Lous model geckmes dağıılmış model örneklernden brdr. Nomnal GSUH dak değşmelern, para arzındak değşmelerle m (parasalcılık), yoksa kamu harcamalarındak değşmelerle m (keynesçlk) açıklanabldğn sapamak amacıyla aşağıda yer alan k model ürü gelşrlmşr (Gujara, 999: 489 5). = = = k u u Y... α α () = = = k u u Y... α α () = = = k u E u E E E E E Y λ γ λ λ λ λ λ γ () Burada Y = dönemnde nomnal GSUH nın büyüme hızı = dönemnde para arzında ( de ) büyüme hızı = dönemnde para arzında ( de ) büyüme hızı E = dönemnde am ya da yüksek shdam düzeynde kamu harcamaları nın büyüme hızı olarak sembolze edlr. Bu modeller k döneml sonlu sayıda ve geckmes dağıılmış modeldr. (), () ve () modellerde yer alan ve λ kasayıları kısa dönem ya da ek çarpanı dye blnr, ve E dek br brmlk değşmeye karşılık Y nn oralama değernde aynı dönem çndek değşmey verr. Eğer ve E dek değşme daha sonra aynen korunursa, ( ) ve (λ λ ), br sonrak dönemde ( ) ve (λ λ λ ) değerler her k ayrı model çn onu zleyen dönemde Y nn oralama değerndek değşmey fade eder. Bu kısm oplamlara, ara dönem çarpanları ya da ara çarpanlar denr. Son olarak k dönemnn bmnde;

11 İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: Eylül 6 Sayı: 97 k = k = = k = (4) λ = λ λ λ. λ k = λ (5) olur; bu da her k model çn ve λ oplamının varolması koşuluyla, uzun dönem, oplam ya da geckmes dağıılmış çarpan dye anımlanır. odeln * * sandarlaşırılmış ve λ lern oplamı = / Σ ve λ = λ / Σ λ formülüyle hesaplanır ve bu değerler bell br sürede oraya çıkan uzun dönem ya da oplam ek oranını verr. Zaman sers verler kullanılarak oluşurulan regresyon modellernde, eğer model açıklayıcı değşkenlern şmdk ve geckmel (geçmş) değerlern de çeryorsa, buna geckmes dağıılmış model denr (Gujara, 999: 584). Geckmes dağıılmış modellern modele özgü ahmn açıklayıcı değşkenler ve E lern olasılıksız (ya da en azından u bozucu ermyle lşksz) olduğu varsayıldığına göre modelde -, -, ve E -, E -, ve zleyenler de olasılıksızdır. Öyleyse S.Lous modelne lke olarak sıradan en küçük kareler (SEK) yönem uygulanablr. İk rakp model arasında br seçm yapmak kolay olmadığından k model aşağıdak şeklde brleşrlr: Y = φ k = k = λ E u (6) Bu model, Parasalcılık yanlısı br banka olan S.Lous Federal Rezerv Bankası nca kurulmuş ve ahmn edlmş olan ünlü yuvalanmış model şekldr. Bu model le ABD de 95-I den 976-IV e kadar olan dönem çn nomnal GSUH nın büyüme hızı üzerndek ekler araşırılmışır (.Carlson, 978: 7 8). Geckmes dağıılmış modeller ahmn ederken adım adım lerlenr, lk önce Y nn ye sonra Y nn ye ve - e göre, daha sonra Y nn ye, - e ve - ye göre regresyonları alınır ve bu böyle devam eder, aynı şeklde E açıklayıcı değşken çnde bu uygulama geçerldr. Bu adım adım lerleme, geckmel değşkenlern kasayıları sask bakımından anlamsızlaşınca ve/ya da en az br değşkenn kasayısının şare arıdan eksye ya da eksden arıya geçnce durur (Al 94: 9). Bu çalışmada, nomnal GSUH da meydana gelen değşmler üzernde, monears veya keynesç polkalardan hangsnn daha ekl olduğu, S. Lous

12 98 Nedm DİKEN model oluşurularak analz edlmş, elde edlen paramereler sasksel es sonuçlarına göre yorumlanarak modeln Türkye çn geçerllğ ncelenmşr. V. Verler Ekonomerk çalışmalar çn ver oplamanın amacı ekonomk reale ve lgl bağlanıları bulablmek çn gerçeğ ölçmek, sayısal olarak fade edp ekonomernn hzmene sunmakır (Kılıçbay, 98: 44). Zaman sers verler le çalışan ekonomersyenler çok sık olarak geckrlmş verler kullanırlar. Brçok ekonomk modelde zaman sers değşkenlernn geckrlerek veya öncelleşrlerek kullanıldığı görülür. Br değşkenn geckrlmes veya öncelleşrlmes, örneğn Y gb br değşken üzernde benzer br şlem le gerçekleşrlr. Genel olarak geckme noasyonu Y -, =,, k olarak anımlanır, Burada = geckmenn başlangıcı ve = k se en yüksek geckmey emsl eder. Geckrme ve öncelleşrme zaman sers modellernde smerklk esasına dayalı br bçmde kullanılır (Sevükekn ve Nargeleçekenler, 5: ). Çalışmada kullanılan değşkenlere a zaman sers verler yıllık dönemler baryle olup 987 dönemn kapsamakadır. S. Lous modelnde bağımsız ve bağımlı değşken arasındak lşkler belrlemek çn EVews. pake programı kullanılarak ver analz yapılmışır. odelde yer alan değşkenlere a verlern amamı TCB ve DİE kaynaklarından alınmışır. Söz konusu dönemde GSUH büyüme hızı, Para arzı ve kamu harcamalarındak büyüme hızı mevcu verlerden hesaplanarak model analznde kullanılmışır. 987 dönem regresyon değşkenlerne a verler ablo. de verlmşr. Br ekonomde dolaşımda mevcu olan para mkarına para arzı denr. İksaçılar nak, vadesz ve benzer çek yazılablr mevdualardan oluşan parayı, şlemler parası veya kısaca olarak nelendrr. (şlemler parası) le para benzerler (Vadesz mevduaa dönüşürüleblen vadel mevdua ve benzer daha az lk varlıklar) oplamına kısaca olarak anımlanır (Ünsal, 5: 55 56). odern ekonomlerde harcamaların büyük br kısmı le yapılır. Gelşmş ülkelerde bu oran %8 nn üzerndedr. ekonomde her an kullanılmaya hazır öneml br mal varlıkır. Dolaşımdak paranın ümü halkın elnde kalmaz. Nakdn br kısmı hazne, erkez Bankası ve car bankaların kasalarında bulunur. para anımına vadel mevduaları kaığımızda para anımına ulaşılır. Dğer yandan br mal varlığın mübadele aracına dönüşme kolaylığına ve hızına lkde denr. Bu açıdan kapsamındak mal varlıklar en lk veya am lk varlıklardır. Ekonomk olayların yorumlanmasında para arzının ne olduğunun blnmes çok önemldr. Para arzı değşken le makro ekonomk olaylar arasında sıkı br lşk vardır. onears ksaçılara göre para arzı belrlyse paranın ekonom üzerndek eks kolaylıkla hesaplanablr.

13 İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: Eylül 6 Sayı: 99 Çalışma konusu S. Lous denklemnde ve parasal büyüklükler analze dahl edlerek model uygulaması yapılmışır. = Nak Vadesz evdua Dğer Çek Yazılablr evdua = Nak Vadesz evdua Dğer Çek Yazılablr evdua Vadel evdua ve Benzer (Daha Az Lk) varlıklardan oluşur. Şüphesz bunların dışında, Türkye de erkez Bankası arafından anımlanan, Y ve YR olmak üzere k ayrı parasal büyüklük daha vardır. Ekonomde oplam para arzı çersnde yer alan bu büyüklükler; Y = Yurç Dövz Tevda Hesapları (DTH) YR = Y Repo gb para ve benzer mal varlıklardan oluşur. Ancak bu büyüklükler S. Lous modelnde regresyon analzne dahl edlmemşr. Tablo : GSUH, Para Arzı ve Kamu Harcamaları (987-) GSUH Para Arzı Para Arzı Kamu (lyar TL) (lyar TL) (lyar TL) Harcamaları (lyon TL) , * GSUH : (GNP) Toplam gelr yaklaşımıyla (car ürec fyalarına göre) ve : Para arzı, aralık ayı değerler dönem sonu olarak esas alınmışır. ( * ) Tahmn değerlerdr. Kaynak : TC.alye Bakanlığı, Yıllık Ekonomk Rapor (), VI. Amprk Bulgular Ülkemzde nomnal GSUH da meydana gelen değşmeler üzernde ekl polkaların belrlenmes çn oluşurulan S. Lous regresyon model OLS

14 Nedm DİKEN yönem kullanılarak analz edlmşr. Çalışmada para arzı ve (E) kamu harcamaları değşkenlernn ve - dönemndek geckmel değerlernn, nomnal GSUH üzernde ekl olduğu varsayılmışır. Bu amaçla oluşurulan k ayrı geckmes dağıılmış modelde, bağımsız ve bağımlı değşkenler arasındak regresyon lşksn belrleyen paramereler ablo de verlmşr. Tablo : Nomnal GSUH, Para arzı () ve Kamu Harcamaları lşks S.Lous Analz Sonuçları Sandar Paramereler Tahmn Tahmn değerler s( ) oranı Değerler Φ Β Β Β Β =.58 Λ Λ Λ Λ = λ -.7 R =.8 R =.9 d =.675 F = 4.98 s =.664 s =.474 n = 6 sd = 8 Kısa dönem çarpanı, Uzun dönem çarpanı Para arzı ve değşkenler le nomnal GSUH arasındak regresyon lşks benzer sonuçlar vermşr. Bu nedenle modelde sadece değerler esas alınarak paramere ahmn, sasksel esler ve yorum yapılmışır. değerleryle yapılan çözümleme sonucu elde edlen paramereler para arzının geckmes dağıılmış eklernn gderek azaldığını göserr. Aynı şeklde kamu harcamaları ve nomnal GSUH lşksn belrleyen geckmel bağımsız değşkenlern kasayıları da gderek küçülmeke ve - dönemnde eksye düşerek sasksel olarak anlamsız hale gelmekedr. Geckmel eklern bazı yıllarda negaf çıkması uygulanan polkalardak skrarsızlığı gösermekedr. Kısa dönem S. Lous denklemnde, para arzı değşkennn nomnal GSUH üzerndek marjnal eks.69 olarak hesaplanmışır. Şöyle k, para arzında meydana gelen br brmlk değşme nomnal GSUH da.69 brmlk değşmeye yol açar. odelde Β parameres çn hesaplanan sasğ

15 İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: Eylül 6 Sayı: anlamalı bulunmuşur. para arzı değşkennn -, - ve - dönem geckmel değerlernn nomnal GSUH üzerndek eks önce negaf, daha sonra pozf ve ekrar negaf olmakadır. odelde,,, paramerelernn sasğ değerler anlamsız çıkmışır. Kamu harcamalarında (E) meydana gelen değşmelern, nomnal GSUH üzernde dönemndek eks negaf olup, - ve - dönem eks.8 ve.6 olarak hesaplanmışır. λ, λ paramere değerler; kamu harcamaları le nomnal GSUH arasında pozf ve doğru yönlü br regresyon lşks olduğunu gösermekedr. - dönem paramere değer (λ = -.9) lşknn negaf olduğu yönündedr. odelde kamu harcamaları (E - ) değşken çn hesaplanan paramere değerler sasksel olarak anlamlı çıkmışır. Ancak geckme süres uzadıkça ek dereces azalmakadır. Para arzı () ve kamu harcamaları nda meydana gelen değşmelern nomnal GSUH büyüme hızı üzerndek brkml eklern karşılaşıracak olursak, sırasıyla = =.587 le = λ = -.7 değerler bulunur. Bu değerler para arzı ve kamu harcamaları değşkenler çn oplam ya da geckmes dağıılmış çarpanlardır. Bunlardan lk sask bakımından anlamlıyken kncs değldr. Bu kasayı değerne göre, bağımsız değşken n dönemndek br brmlk değşm, uzun dönemde bağımlı değşken Y de.587 brmlk br değşmeye neden olmakadır. Aynı şeklde kamu harcamaları (E) nn dönemndek br brmlk değşm, uzun dönemde bağımlı değşken Y de -.7 brmlk br değşmeye yol açmakadır. S. Lous model analz sonuçları elde edlen bulgular belrleyc polkanın onears (parasalcı) polkalar olduğu yönündedr. odelde ahmnn sandar haası s=.474 dır. Br ekonomerk modelde regresyon doğrusunun uygunluğunun lk ölçüü ahmnn sandar haasıdır. Tahmnn sandar haası s, Y le Y arasındak farkların büyüklüğüne bağlıdır. Σ( Y Y ) nın küçük çıkması, Y lern Y lere yaklaşığının, yan regresyon doğrusunun uygunluğunun br gösergesdr (Gencel, 989: 97 98). odelde ahmnn sandar haası oralama lşky emsl eden regresyon doğrusu erafındak dağılmanın ölçüsüdür. Ayrıca modeln s( ) sandar haa değerlernn değşkenlern kasayılarına yakın olduğu ve büün değşkenler çn paramere kasayılarından daha düşük olduğu görülür. Bu nedenle modeln geçerl ve y br model olduğu söyleneblr. Ekonomerde sasksel anlamlılık denlnce, ahmn edlen herhang br değşken kasayısının, sasksel olarak sıfıra eş olup olmadığının ya da sıfırdan farklı olup olmadığının es anlaşılır (Yamak ve Köseoğlu, : 9). odelde sd = 8 serbeslk derecesne göre dağılımı ablosundan.5 =.86 dır. sınaması modeln kısm regresyon paramerelernn opluca sıfıra eş olduğu yönünde değldr. odelde, λ, λ, λ, λ paramereler çn hesaplanan sasğ değerler ab değernden daha büyük ve anlamlı çıkmışır.

16 Nedm DİKEN,, paramereler çn hesaplanan sasğ değerler se, ab değernden daha küçük ve anlamsız çıkmışır. odelde,, paramerelernn bağımlı değşkene olan eks sıfır ve anlamsızdır. Β, λ, λ, λ, λ paramerelernde meydana gelen değşmelern bağımlı değşkene olan ekler öneml ve sasksel olarak anlamlı bulunmuşur. Br ekonomerk modelde F es le çoklu doğrusal regresyonda sab paramere dışındak paramerelern ümünün brden anlamlılığı es edlmekedr. (Gürş ve Çağlayan, : 46). F esnde br emel, dğer alernaf olarak k hpoez kurulur; Ho : = = =. = k = H :. Alernaf hpoez se emel hpoezn doğru olmadığını fade eder. F esnde açıklanan değşme açıklanmayan değşmeye oranlanmakadır. odeln F ablo değer sd lernde % 5 e göre F ab =.44 ve sd lernde % a göre F ab =.59 olduğu görülür. odelde F hes = 4.98 olarak hesaplanmışır. Her k hmal kademesne göre model çn F ab < F hes olup, Ho hpoez red. H kabul edlecekr. Bu durumda paramerelern sıfırdan farklı ve anlamlı olduğu söyleneblr. S. Lous modelnde çoklu belrllk kasayısı R =.8 ve (- R ) =.9 dr. Bunun anlamı nomnal GSUH büyüme hızında meydana gelen değşmelern % 8 nn para arzı ve kamu harcamalarında meydana gelen değşmelerden, % 9 u se bağımsız değşkenler dışındak belrsz sebeplerden kaynaklanmakadır. Korelasyon kasayısı R =.9 olarak hesaplanmışır. çoklu korelasyon kasayısı (R), Y bağımlı değşken le ve E bağımsız değşkenler arasındak lşknn derecesn göserr. Korelasyon kasayısı e yaklaşığı nspee bağımlı ve bağımsız değşkenler arasındak lşknn kuvvel olduğu, sıfıra yakın çıkığı nspee lşknn zayıfladığı anlamını verr. Genel olarak S. Lous modelnde bağımlı değşken Y le nomnal GSUH büyüme hızını ekleyen bağımsız değşkenler arasında kuvvel yönde pozf br lşk olduğu söyleneblr. S. Lous modelnde d=.675 olarak hesaplanmışır. Ver örnek büyüklüğü ve ver açıklayıcı değşken sayısına göre d L ve d U eşk değerler %5 anlamlılık sevyesnde Durbn- Wason d sasğ ablosundan d L =.4 ve d U =.86 olarak bulunur. d L d d U değer olduğundan d sasğ kararsızlık bölgesne düşmeke ve modelde pozf veya negaf ookorelasyon olduğu yönünde karar verlemez. VII. Sonuç Para arzı ve kamu harcamaları makro ekonomk açıdan öneml büyüklüklerdr. Br ülkede para arzı ve kamu harcamaları polkaları, GSUH

17 İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: Eylül 6 Sayı: üzernde son derece ekldr. Uygulanan polkalar makro ekonomk büyüme açısından skrarlı olmalıdır. Bu çalışmanın amacı, nomnal GSUH da meydana gelen değşmeler üzernde parasalcı polkalar mı, yoksa Keynesç polkalar mı daha ekl olmuşur? Sorusunun cevabını vereblmekr. Bu amaçla oluşurulan S. Lous modelnn Türkye çn uygulanablrlğ es edlerek sonuçlar yorumlanmışır. Elde edlen bulgular modeln Türkye çn geçerl olduğu yönündedr. Kısa dönem S. Lous denklemnde, para arzı değşkennn nomnal GSUH üzerndek marjnal eks pozf, (E) Kamu harcamaları se negafr. odelde bağımsız değşkenlern geckmel değerlernn nomnal GSUH üzerndek ek dereces geckme uzunluğuna bağlı olarak azalmakadır. değşkennn geckmel değerler çn sınaması anlamsız, (E) kamu harcamaları çn sasğ anlamlı bulunmuşur. S. Lous modelnde, analz sonucu elde edlen bulgular ne anlama gelmekedr? Para arzı ( ve ) ve kamu harcamaları nda meydana gelen değşmelern nomnal GSUH büyüme hızı üzerndek brkml eklern karşılaşıracak olursak, sırasıyla = =.587 le = λ = -.7 değerler bulunur. Bu değerler para arzı ve kamu harcamaları değşkenler çn oplam ya da geckmes dağıılmış çarpanlardır. Bunlardan lk sask bakımından anlamlıyken kncs değldr. Bu karşılaşırma parasalcılık yanlısı br banka olan S. Lous Federal Rezerv Bankası nca kurulmuş ve ABD de 95-I den 976-IV e kadar olan dönem çn ahmn edlmş olan ünlü model bçmyle benzer sonuçları vermekedr. Analz sonucu elde edlen paramereler ve yapılan sasksel esler, monearslern, (nomnal) GSUH dak değşmeler belrleyen para arzındak değşmelerdr bçmndek savını desekleme eğlmndedr. Br başka deyşle Türkye de nomnal GSUH da meydana gelen değşmeler üzernde parasalcı polkalar mı, yoksa Keynesç polkalar mı daha ekl olmuşur? sorusunun cevabı; belrleyc polkanın parasalcı (monears görüş) olduğu yönündedr. Parasalcı polkaların nomnal GSUH büyüme hızı üzernde daha ekl br rol oynadığı söyleneblr. Bu bağlamda S. Lous model uygulaması, k alernaf polkanın eknlğnn karşılaşırılması ve daha y br polka seçmnde ekonomersyen ve ksaçılara yardımcı olacakır. Kaynaklar Akan, Coşkun Can. (99), Çağdaş İksad düşünceler, DEÜ, İksad ve İdar Blmler Faküles Dergs, Cl.5, Sayı -, s.. İzmr. Al, F.F., (94), Dsrbued Lags, Economerca, c., pp.-9. Anderson, L.C., ve J.L. Jordan. (968), "oneary and Fscal Acons: A Tes of Ther Relave Imporance n Economc Sablzaon", Federal Reserve Bank of S. Lous Revew, 5(), pp, -4. Anderson, L.C. Carlson, K. L. (97), A.onears odel For Economc

18 4 Nedm DİKEN Sablzaon, Revew, Federal Reserve Bank, of S. Lous, Aprl, pp.7-5. Ando, A., ve F. odglan. (965), "Velocy and he Invesmen ulpler, Amercan Economc Revew, 55(4), pp, Baen, D. S., ve R. W. Hafer. (98), "The Relave Impac of oneary and Fscal Acons on Economc Acvy: A Cross-Counry Comparson", Federal Reserve Bank of S. Lous Revew, 65(), pp, 5-. Day, Rober. A. (998), Blmsel Br akale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır, Tübak abaası, Ankara. Dnler, Zeynel. (995), İksada Grş, Ekn Kabev yayınları, Bursa. Fredman,., ve D. eselman. (965), "Reply o Ando and odglan and o DePrano and ayer", Amercan Economc Revew, 55(4), pp, Fredman, lon. (965), The Quany Theory of oney, A Resaemen,. Fredman (ed.), Sudes n he Quany Theory of oney, Chcago: Unversy of Chcago Pres. Gencel, ehme. (989), Ekonomerde İsask İlkeler, Flz Kabev, İsanbul. Gujara, Damodar N., (999), Temel Ekonomer, Leraür yayıncılık, İsanbul. Gürş, Selahan ve Çağlayan, Ebru. (), Ekonomer Temel Kavramlar, Der Yayınları, İsanbul. Greenhu,.L ve Charles T. Sewar (98), From Basc Economcs o Supply-Sde Economcs, Newyork: Unversy of Pres of Amerca Hç,. (994), Para Teors ve Para Polkası, İsanbul. Kanor, Bran (979), Raonal Expecaons and Economcs Though, Journal of Economcs Leraure, Vol 7, 979, pp, 4-44 Karakayalı, Hüseyn. (), akro Ekonom, Emek abaası, ansa. Kazgan, Gülen. (), İksad Düşünce veya Polk İksadın Evrm, Remz kabev, 9.Baskı, İsanbul. Keyder, Nur. (5), Para Teor-Polka-Uygulama, Seçkn Yayıncılık ve Dağıım,. Baskı, Ankara Keynes, J.. (966), The General Theory of Employmen, Ineres and oney, Brace and Harcour, Londra, 96. Kılıçbay, Ahme. (98), Uygulamalı Ekonomer, Flz kapev, İsanbul. Levne, R., ve Renel D. (99), "A Sensvy Analyss of Cross-Counry Growh Regresson", Amercan Economc Revew, 8(4), pp, 94-6 Lucas, Rober E. ve Leonard A. Rappng (969), Prce Expecaons and he Phlps Curve Amercan Economc Revew, Vol 59, No, June-969..Carlson, Keh. (978), Does he S.Lous Equaon Now Beleve n Fscal Polcy?, Revew, Federal Reserve Bank of S.Lous, c.6, sayı, şuba. ABD. pp.7-8

19 İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: Eylül 6 Sayı: 5 cconnell, Camppbell R. ve Brue Sanley L., (996), acroeconomcs, Prncples, Problems, and Polces, cgraw-hll, Inc, Uned Saes of Amerca. ller, S.., ve F. S. Russek. (), The Relaıonshıp Beween Large Fıscal Adjusmens And Shor-Term Oupu Growh Under Alernaıve Fıscal Polıcy Regımes, Conemporary Economc Polcy,(ISSN 74-59) Vol., No., January, pp, 4-58 ller, S.., ve F. S. Russek. (997), Fscal Srucures and Economc Growh: Inernaonal Evdence, Economc Inqury, 5(), pp, 6-. uh, Jhon F (96), Raonal Expecaons and he Theory of Prce ovemens Economerca, July 96, Vol 9, No, pp, 5-5. Öcal, T. (989), odern İksa Kuramı, Para ve Banka, Para ve Banka, A.Ö.F.No., Eskşehr. Özdamar, Kazım. (), Pake Programlar le İsask ver Analz -, 4.baskı, Kaan Kapev. Eskşehr. Özgüven, Al. (988), İksad Büyüme, İksad Kalkınma, Sosyal Kalkınma, Planlama ve Japon Kalkınması, Flz Kapev, İsanbul. Özgüven, Al. (997), İksa Blmne Grş, Flz Kabev, İsanbul. Parasız,. İlker, (996), akro Ekonom Teor ve Polka, Ezg kabev Yayınları, Bursa. Sargen, Thomas (976), Raonal expecaons and he heory of Economc Polcy, Journal of oneary Economcs, Aprl-976. Vol, No, pp, Savaş, F.V. (98), İksa Polkasına Grş, İsanbul. Sevükekn,. Nargeleçekenler. (5), Zaman Serler Analz, Nobel Yayın Dağıım LTD. ŞTİ. ar-5, Yenşehr-Ankara. Sanley, L.Brue. ve Campell, R. cconnel. (996), acroeconomcs, Prncples, Problems, and Polces. Threenh Edon, cgraw-hıll, Inc. The Uned Saes of Amerca. T.C. alye Bakanlığı, (996), 996 Yıllık Ekonomk Rapor,Ankara T.C. alye Bakanlığı, (), Yıllık Ekonomk Rapor,Ankara Ünsal, Erdal. (5), akro İksa, İmaj Kabev yayınları, Ankara. Vane, Howard ve Jhon Thompson. (979), onearsm-theory Evdence and Polcy, Wley: 979 Yamak, Rahm. ve Köseoğlu. (), Uygulamalı İsask ve Ekonomer, Celepler abaacılık, Trabzon.., DİE, hp:// TCB, hp://