HASTA VE DONÖR BİLGİLENDİRİLMESİ PROF DR SERHAN TUĞLULAR MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ NEFROLOJİ BİLİM DALI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "HASTA VE DONÖR BİLGİLENDİRİLMESİ PROF DR SERHAN TUĞLULAR MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ NEFROLOJİ BİLİM DALI"

Nesrin Avni
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 HASTA VE DONÖR BİLGİLENDİRİLMESİ PROF DR SERHAN TUĞLULAR MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ NEFROLOJİ BİLİM DALI

2 NEDEN ÖNEMLİ? İNSANİ AÇIDAN ETİK AÇIDAN TIBBİ AÇIDAN YASAL AÇIDAN

3 NAKİL ÖNCESİNDE BİLGİLENDİRME 1. Hazırlık süreci ALICI Önemi Yapılacak testler Radyolojik incelemeler Sonuç olasılıkları 2. Operasyon süreci Operasyonun kendisi Kim tarafından yapılacağı Olası komplikasyonlar Herşey iyi giderse. Herşey kötü giderse Post-op dönem 3. Taburculuk sonrası İlaçlar Dikkat edilmesi gerekenler VERİCİ 1. Donör olmanın tıbbi anlamı ve sonuçları 2. Hazırlık süreci Önemi Yapılacak testler Radyolojik incelemeler Sonuç olasılıkları 3. Operasyon süreci Operasyonun kendisi Kim tarafından yapılacağı Olası komplikasyonlar Herşey iyi giderse. Herşey kötü giderse Post-op dönem 4. Taburculuk sonrası Tek böbrekli yaşam ve tıbbi takip

riskleri KV riskler Mümkün olduğunca basit, Malignite resimlerle anlatılması Varolan diğer komorbiditeler Mümkünse operasyonu

4 NAKİL ÖNCESİNDE BİLGİLENDİRME 1. Hazırlık süreci ALICI Önemi Yapılacak testler Radyolojik incelemeler Sonuç olasılıkları 2. Operasyon süreci Operasyonun kendisi Kim tarafından yapılacağı Olası komplikasyonlar Herşey iyi giderse. Herşey kötü giderse Post-op dönem 3. Taburculuk sonrası İlaçlar Dikkat edilmesi gerekenler Sürecin kapsamı Neden gerekli olduğu İmmunolojik riskler Enfeksiyon riskleri KV riskler Mümkün olduğunca basit, Malignite resimlerle anlatılması Varolan diğer komorbiditeler Mümkünse operasyonu yapan cerrahi ekibin anlatması Hazırlığa Nakil ilk olamayabileceğinin başlarken ve konseyin de olumlu kararını belirtilmesi takiben 2 kez anlatılması Basitçe, Bağışıklık sistemini baskılayacak ilaçların verileceği En sık yan etkileri Ziyaretçi kısıtlaması

NAKİL ÖNCESİNDE BİLGİLENDİRME VERİCİ 1. Donör olmanın tıbbi anlamı ve sonuçları 2. Hazırlık süreci Önemi Yapılacak testler Radyolojik incelemeler Sonuç olasılıkları 3.

5 NAKİL ÖNCESİNDE BİLGİLENDİRME VERİCİ 1. Donör olmanın tıbbi anlamı ve sonuçları 2. Hazırlık süreci Önemi Yapılacak testler Radyolojik incelemeler Sonuç olasılıkları 3. Operasyon süreci Operasyonun kendisi Kim tarafından yapılacağı Olası komplikasyonlar Herşey iyi giderse. Herşey kötü giderse Post-op dönem 4. Taburculuk sonrası Tek böbrekli yaşam ve tıbbi takip Sürecin kapsamı Neden gerekli olduğu İmmunolojik riskler Tek böbrekli olmak Varolan diğer komorbiditeler Mümkün olduğunca basit, resimlerle anlatılması Mümkünse Verici olamayabileceğinin operasyonu yapande cerrahi ekibinbelirtilmesi anlatması Hazırlığa ilk başlarken ve konseyin olumlu kararını takiben 2 kez anlatılması

6 NAKİL ÖNCESİNDE BİLGİLENDİRME VERİCİ 1. Donör olmanın tıbbi anlamı ve sonuçları Kimlerin donör olamayacağı-genel anlamda (DM, HT, obesite v.b.) Tek böbrekli kalmanın oluşturabileceği uzun dönem risk olasılığı Sağlıklı yaşam kurallarının önemi Düzenli kontrollere gelme gerekliliği Operasyonun riskleri Nakil Hazırlık Süreci aceleye gelmemeli Alıcı-Verici görüşmelerinin bir kaç defa yapılmasında fayda var

7 SAĞLIKLI BİR BİREY BÖBREK DONÖRÜ OLDUĞUNDA ERKEN DÖNEMDE PERİOPERATUVAR MORTALİTE VE KOMPLİKASYONLAR UZUN DÖNEMDE HT KVH KBH SDBY RİSKİ Var mı? Varsa % kaç?

8 RİSK VAR MI? < Mortalite 1/3000* Major komplikasyonlar 1/500 Kronik böbrek hastalığı 1/500* Neler değişti? Kan basıncında yaklaşık 5 mmhg Najarian JS, et al. Lancet, 1992 Johnson EM, et al. Transplantation, 1997 Nguyen T, Vazquez M, Toto R. Lancet, 2007

9 böbrek donörü ( ) 9364 NHANESIII katılımcısı Sonlanım noktaları: Cerrahi mortalite Uzun dönem sağ kalım Max izlem 15.0 yıl Medyan izlem 6.3 yıl Cerrahi Mortalite (ilk 3 ay) Böbrek Donörleri 3.1/10000 (E>K) Sağlıklı kontroller p 0.4/10000 <0.001 Segev D et al JAMA. 2010;303(10):

10 96217 böbrek donörü ( ) NHANESIII katılımcısı Sonlanım noktaları: Diyaliz Kadavra sırasına konulması Böbrek nakli olmak Max izlem 15.0 yıl Medyan izlem 7.6 yıl Gruplar SDBY gelişme riski Böbrek donörleri 90/10000 Sağlıklı kontroller 14/10000 Genel popülasyon 326/10000 JAMA. 2014;311(6):

Kidney Donors Adjusted (n: 2649/34,522) Kidney donors in Norway 1963 2007, n =2269 Death by any cause Exclusion: Age>70 years (n =89) Age<20 years (n

73 m2 (n =41) Cardiovascular death 1901 Donors and 32,621 controls fulfilling standard donation criteria General adult population in Norway HUNT 1

001) Exclusion: Age>70 years (n =12,745) Age<20 years (n =24) BMI>30 kg/m2 (n =1998) BMI<17 kg/m2 (n =23) BP>140/90 mm Hg (n =8964) BP medication (n

11 Kidney Donors Adjusted (n: 2649/34,522) Kidney donors in Norway , n =2269 Death by any cause Exclusion: Age>70 years (n =89) Age<20 years (n =6) BMI>30 kg/m2 (n =125) BMI<17 kg/m2 (n =1) BP>140/90 mm Hg (n =98) BP medication (n =8) egfr < 70 ml/min per 1.73 m2 (n =41) Cardiovascular death 1901 Donors and 32,621 controls fulfilling standard donation criteria General adult population in Norway HUNT 1 survey, , n =74, ( , P=0.001) Exclusion: Age>70 years (n =12,745) Age<20 years (n =24) BMI>30 kg/m2 (n =1998) BMI<17 kg/m2 (n =23) BP>140/90 mm Hg (n =8964) BP medication (n =4991) Diabetes (n =1348) CVD (n =2765) Reduced general health (n =9512) 1.40 ( , P=0.03) Risk of ESRD ( , P< 0.001) Adjusted for age, gender, year of inclusion, systolic BP, smoking, and BMI. ESRD insidansı 302/pmp P<0.001 Kidney International (2014) 86, ;

12 Ibrahim HN et al, 2009 Garg AX et al, 2008 Fournier C et al,2012 Cherikh WS et al, 2011 Muzaale AD et al 2014 Mjoen G et al, 2014 Sağkalım KVH GFR ml/min/1.73 m2 Microalb uminüri SDBY Gelişme riski Fark yok Fark yok Fark yok 180/pmp (vs 268 gp) Fark yok 64.4 ± ± 83 mg/g 581/pmp % / Yıldan sonra Mortalite /pmp %0.47 Am J Transplant 2011; 11: JAMA. 2014;311(6): Transplantation 2008; 86: N Engl J Med 2009; 360: Transpl Int 2012; 25: N Engl J Med 2010; 363:

13 RİSK VAR MI? < Mortalite 1/3000* Major komplikasyonlar 1/500 Kronik böbrek hastalığı 1/500* Kan basıncında yaklaşık 5 mmhg Najarian JS, et al. Lancet, 1992 Johnson EM, et al. Transplantation, 1997 Nguyen T, Vazquez M, Toto R. Lancet, 2007

14 DONÖR YAŞI İLE UZUN DÖNEMDE RENAL RİSK İLİŞKİSİ Steiner RW et al. Am J Transplant, 2014

15 DONÖR NEFREKTOMİNİN OLASI RİSKLERİ Erken Perioperatuar Riskler Mortalite %0.03, Major Morbidite %1 GİS (%4.4), kanama (%3), solunumsal (%2.5), cerrahi-anestezi (%2.4) Renal Riskler GFH da 1/3 oranında (30-50 ml/dk/1.73 m 2 ) KBH ve SDBY riski KV Hastalıklar Psikososyal riskler Lentine KL et al. Am J Transplant, 2016

VERİCİYİ BİLGİLENDİRİRKEN Uzun dönemde potansiyel sağkalım ve KBH/SDBY riskinin az da olsa arttığını da bildiren çalışmalar var Canlı donörden böbrek nakli ülkemizde çok yaygın ve

16 VERİCİYİ BİLGİLENDİRİRKEN Uzun dönemde potansiyel sağkalım ve KBH/SDBY riskinin az da olsa arttığını da bildiren çalışmalar var Canlı donörden böbrek nakli ülkemizde çok yaygın ve öncelikli Donörlere riskin düşük de olsa var olduğunu vurgulamak gerekli Bu nedenle de uzun dönemde sağlıklı yaşam kurallarına dikkat etmenin onlar için daha da önemli olduğu vurgulanmalı

17 VERİCİ ONAMI Donörün bilgilendirmeyi anlama kapasitesinde olması gerekir Risk ve Yararları hakkında ve mevcut alternatif tedavi yöntemleri hakkında bilgilendirilmeli Bu bilgileri anlamalı Gönüllü olmalı

18 VERİCİ BİLGİLENDİRİLMİŞ ONAMI

19 TABURCULUKTA VERİCİNİN BİLGİLENDİRİLMESİ Nekahat süresi Sağlıklı yaşam Diyet/kilo Kan basıncı e-gfr/uac Düzenli kontrol Yıllık yapılması gerekenler: KB ölçümü BMI Serum Kreatinin ve egfr Albuminüri değerlendirmesi DM var mı? Sağlıklı yaşam tarzı (tekrar) Psikosoyal durumun gözden geçirilmesi Gereğinin Yapılması

20 NAKİL SONRASINDA BİLGİLENDİRME ALICI İlaçlar İsimleri İlaç kullanım tablosu İlaç düzeyi İlaçların düzenli kullanımının önemi Kontrol sıklığı ve kontrollere düzenli gelmenin önemi Kan şekeri takibi ve insulin eğitimi (gereğine göre) İlk kontrol randevusu DJ stent ile ilgili bilgilendirme NAKİLDEN SONRA YAŞAM Diyet Ziyaretçiler Cinsel hayat Sürücülük Çalışma hayatı Sosyal Haklar Hangi koşullarda acil başvuru gerektiği

21 ALICI VE VERİCİLERİ BİLGİLENDİRME YÖNTEMLERİ Birebir yüzyüze görüşme Kitapçık/broşür Görsel materyal (Resimler, Video, internet) Kronik hastalığı olanlarda sağlık ilişkili okur yazarlığın artması Broşürlerin, hekim-hasta iletişimi ile güçlendirilmesi İnternetin kullanımı çok katkı sağlıyor Hekimlerin iletişim becerilerini kazanması/arttırması BMJ 2007 Volume 335:24-27

23 TÜRKIYE DE. İlgili derneklerin web sitelerinde hasta linkleri yok/yetersiz Kamu ve Özel merkezlerin bir bölümünün web sitelerinde bilgilendirmeler var Hasta eğitiminde internet olanaklarından daha çok yaralanabilmeliyiz Yazılı ve görsel materyeller hazırlanması önemli Bu çalışmalar için kaynak gerekli

24 SONUÇ Böbrek nakli öncesi ve sonrasında alıcı ve vericinin bilgilendirilmesi önemlidir Her ikisinin de uzun dönemli sağlıklı yaşamalarında etkisi olabilir Bu süreç aceleye getirilmemeli ve gerektiği gibi yapılmalıdır Bu konuya rehberlik edebilecek kaynaklar mevcuttur İnternet olanaklarının ve görsel malzemenin kullanımı etkinliğini arttırabilir

Benzer belgeler

CANLI DONÖRLERİN UZUN DÖNEM TAKİP VE SONUÇLARI: RİSK VAR MI?

CANLI DONÖRLERİN UZUN DÖNEM TAKİP VE SONUÇLARI: RİSK VAR MI? Dr. Yaşar Çalışkan İstanbul Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı Canlı Vericiden Transplantasyon 1954 Richard - Ronald Herrick Asking (the brother)