İHRACATA YÖNELİK DESTEKLER

Transkript

1 İHRACATA YÖNELİK DESTEKLER

2 GÜNDEM MEVCUT DESTEKLER YENİ DESTEKLER Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 2

3 GÜNDEM MEVCUT DESTEKLER YENİ DESTEKLER Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 3

4 DEVLET DESTEKLERİNİN AMACI AMAÇ: Kalkınma Planları ve Yıllık Programlardaki toplumsal ve ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılan ihracata yönelik faaliyetlerin, uluslararası kurallara aykırılık teşkil etmeyecek şekilde desteklenmesi KOORDİNASYON: EKONOMİ BAKANLIĞI UYGULAMACI KURULUŞLAR: Bakanlığımız ile birlikte Bölge Müdürlüklerimiz, TİM ve İhracatçı Birlikleri «2009 yılında yapılan düzenlemelerle ihracatçılarımız devlet yardımlarına kendi bölgelerinden başvurabilir hale gelmiş, böylelikle bürokrasi azalmış, merkezi idarenin yükü hafiflemiş ve destek ödemeleri daha hızlı yapılmaya başlanmıştır.» T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI 4

5 DEVLET DESTEKLERİNİN SİSTEMATİĞİ UR-GE PAZARA GİRİŞ Düzensiz İhracat Ana pazarı hariç pazarda yerel varlık göstermemekte Ana pazardan hizmet verme Daha çok private label satış yapma PAZAR ARAŞTIRMASI FUARLARA KATILIM YURTDIŞI BİRİM Düzenli İhracat İş ortağı olarak yurt dışı pazarlarda distributör ile çalışma Pazarlama faaliyetlerini distribütörler aracılığıyla yapma ve süreci distribütörlerin kontrolüne bırakma Odak,satışı artırmakta İleri Seviyede ve İyi Yapılandırılmış Uluslararası Satış Temel pazarlara pazarlama ve satış stratejileri ile belirgin bir şekilde odaklanma Pazarlar hakkında detaylı bilgi sahibi olma, tüketici/müşteri ihtiyaçlarını anlama, rakiplere ve kanal yapısına hakim olma Uzun vadeli işbirliklerine odaklanma Pazarda yerel faaliyet göstermeye başlama TASARIM MARKA TURQUALITY Profesyonel Uluslararası Organizasyon Pazarda satış, pazarlama ve üretim organizasyonu ve aktiviteleri anlamında ciddi yatırımlar yapma Pazara uygun, özel ürün ve hizmet sunma, ürün portföyünü genişletme Üretim ve pazarlama faaliyetlerinde ölçek ekonomisinden ve sinerjilerden faydalanmaya başlama Düşük Düşük Satış Hacmi Pazar Bilgisi Yüksek Yüksek T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI 5

6 UR-GE DESTEĞİ İhracatçı Birlikleri İl Sanayi / Ticaret Odaları TOBB, TİM, DEİK İŞBİRLİĞİ KURULUŞU Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Organize Sanayi Bölgeleri Endüstri Bölgeleri Sektörel Üretici Dernekleri Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDŞ) İmalatçıların kurduğu dernekbirlik veya kooperatifler

7 UR-GE DESTEĞİ UR-GE DESTEĞİ Firmalar İşbirliği Kuruluşu Ekonomi Bakanlığı İhtiyaç Analizi Eğitim / Danışmanlık Yurt Dışı Pazarlama Alım Heyeti İstihdam Bireysel Danışmanlık Destek Oranı %75 %75 %75 %75 %75 %70 Desteklenen Kurum Destek Tutarı (USD) Faaliyet İşbirliği Kuruluş u İşbirliği Kuruluşu Program süresince (Maks. 36 Ay) İşbirliği Kuruluşu (Program Başına) İşbirliği Kuruluşu (Program Başına) İşbirliği Kuruluşu Emsal Brüt Ücret Şirketler Adet 10 Adet 2 Kişi 3 Yıl Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 7

8 Hedef Grup PAZARA GİRİŞ BELGELERİ DESTEĞİ Sınai / Ticari şirketler PAZARA GİRİŞ BELGELERİ DESTEĞİ Desteklenen Faaliyetler Akredite edilmiş kurum ve/veya kuruluşlardan alınacak çevre ve kalite belgeleri, insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretler ile yaptırılması zorunlu test/analiz raporu alma giderleri Tarım ürünlerine ilişkin laboratuvar analizleri ve belgelendirme giderleri Destek Miktarı : ABD Doları (Yıllık) Destek Oranı : %50

9 PAZARA GİRİŞ BELGELERİ DESTEĞİ ISO Serisi Belgeleri (OHSAS Belgesi Hariç) CE İşareti DESTEKLENEN ÖRNEK BELGELER VE ANALİZLER ETA GLOBAL GAP Belgesi SCS Belgesi Manufacturers Capability Certificate (MCC) Tarım Ürünlerine İlişkin Analiz Belgeleri

10 PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZARA GİRİŞ DESTEĞİ Destek Kalemleri Destek % Destek Limiti Süre/Adet Faydalanıcı Yurtdışı Pazar Araştırması Desteği 70% USD/Seyahat 10 Adet / Yıl Pazara Giriş (Rapor; şirket satın almaya yönelik danışmanlık) İleri Teknolojiye Sahip Yurt Dışı Şirket Alım Desteği (Danışmanlık, Faiz Desteği) 60% USD / yıl Yıllık 75% USD / yıl Yıllık 75% USD/ yıl TL cinsi krediler: 5 puan Döviz cinsi krediler: 2 puan USD Alım Heyeti 50% USD / Program Sektörel Ticaret Heyetİ (Heyetin hedef ülkeye yönelik olması halinde) 50% (60%) USD / Program Yıllık 5 yıl Sınai/Ticari Şirketler Sınai/Ticari Şirketler İşbirliği Kuruluşla rı Sınai/Ticari Şirketler Sınai/Ticari Şirketler İşbirliği Kuruluşla rı İşbirliği Kuruluşla rı Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 10

11 PAZARA GİRİŞ DESTEĞİ Hedef Grup Sınai / Ticari şirketler YURTDIŞI PAZAR ARAŞTIRMASI DESTEĞİ Desteklenen Faaliyetler Bir şirketten 2 kişinin (şirket çalışanı-ortağı) ihracat amacıyla yapacağı yurt dışı iş görüşmeleri Destek Miktarı : 5000 ABD Doları (Yıllık 10 adet) Destek Oranı : %70

12 PAZARA GİRİŞ DESTEĞİ Hedef Grup Sınai / Ticari şirketler ve İşbirliği Kuruluşları RAPOR DESTEĞİ Destek Kapsamı Uluslararası kuruluşlara yaptırılan ve satın alınan Sektör raporları Ülke raporları Yabancı şirket veya marka odaklı raporlar (mali ve hukuki raporlar dahil) Destek Miktarı : ABD Doları Destek Oranı : %60 (Şirketler) %75 (İşbirliği kuruluşları)

13 PAZARA GİRİŞ DESTEĞİ Hedef Grup Sınai / Ticari şirketler ve İşbirliği Kuruluşları ŞİRKET SATINALMAYA YÖNELİK DANIŞMANLIK DESTEĞİ Destek Kapsamı Sadece yabancı şirket alımlarına yönelik olarak uluslararası kuruluşlardan alınacak danışmanlık hizmetleri Mali Danışmanlık Hukuki Danışmanlık Destek Miktarı : ABD Doları Destek Oranı : %60 (Şirketler) %75 (İşbirliği kuruluşları)

14 PAZARA GİRİŞ DESTEĞİ YENİ DESTEK MEKANİZMASI

15 SEKTÖREL TİCARET HEYETİ DESTEĞİ SEKTÖREL TİCARET HEYETİ DESTEĞİ Destek Kapsamındaki Giderler Ulaşım giderleri Konaklama giderleri Tanıtım ve organizasyon giderleri Tercümanlık gideri, Toplantı ve ikili görüşmelerin yapıldığı yerlerin kiralama giderleri, Görsel ve yazılı tanıtım giderleri Halkla ilişkiler hizmeti gideri Katalog, broşür, eşantiyon ve tanıtım malzemeleri giderleri Destek Miktarı : ABD Doları Destek Oranı : %50 (İşbirliği kuruluşları) Hedef ve Öncelikli Ülkeler %60

16 PAZARA GİRİŞ DESTEĞİ Hedef Grup İşbirliği Kuruluşları ALIM HEYETİ DESTEĞİ Desteklenen Faaliyetler Yurtdışında yerleşik ithalatçı firmaların, kurum ve kuruluşların, basın mensuplarının Türkiye ye davet edilerek İkili iş görüşmeleri gerçekleştirmeleri Tesis ziyaretleri Meslek kuruluşu ziyaretleri desteklenir. Destek Miktarı : ABD Doları Destek Oranı : %50 (İşbirliği kuruluşları)

17 2009/5 SAYILI TEBLİĞ Yurtdışı Fuar Katılım Destekleri Destek Üst Limitleri ve Oranları FUAR DESTEĞİ Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü

18 FUAR DESTEĞİ 2009/5 SAYILI TEBLİĞ Organizatör Tanıtım Desteği Türk ihraç ürünlerinin, sektör/sektörlerin ve/veya katılımcıların ve/veya yurt dışı fuar organizasyonunun tanıtımı amacıyla yapılan tanıtım giderlerinin; Genel Fuarlarda $, Sektörel Fuarlarda $ ( $ İlave Tanıtım Desteği) Destek Oranı % 75 Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü

19 2009/5 SAYILI TEBLİĞ DEĞİŞİKLİK GEREKÇESİ Üst limitler dahilinde ve destek kalemleri bazında oransal destek Çok sayıda belge / bürokrasi İBGS lerde artan iş yükü Fuar destek ödemelerinde gecikme Katılımcıların mağduriyeti ve şikayetler Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü

20 YURTDIŞINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN FUAR KATILIMLARININ DESTEKLENMESİNE İLİŞKİN; DESTEĞE ESAS TUTAR Bakanlık tarafından belirlenerek resmi web sayfasında ilan edilen; yer kirası, nakliye, ulaşım ve standa ilişkin giderlere karşılık olarak katılımcıya metrekare bazında ödenecek bedel. Yurt dışı fuar organizasyonlarında; fuar bazında YENİ KARAR Bireysel katılımı desteklenen fuarlarda; fuar ve/veya ülke ve/veya sektör bazında belirlenir. Katılımcı: Bu Karar kapsamındaki yurt dışı fuar organizasyonlarına veya Bakanlıkça belirlenerek ilan edilen ve yurt dışında düzenlenen desteklenecek sektörel nitelikteki uluslararası fuarlar listesinde yer alan fuarlara katılım sağlayan Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde kurulmuş, ihracatçı birliğine üye şirket ile Türkiye de yerleşik üretici/imalatçı organizasyonunu, Üretici/İmalatçı Organizasyonu: Aynı üretim dalında faaliyette bulunan üretici ve imalatçı şirketleri bir araya getiren ve temsil eden sektörel örgütlenmeleri (tanıtım grupları, federasyon, birlik, dernek) ile İhracatçı Birliklerini Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü

21 YENİ KARAR Destek Üst Limitleri Genel Fuarlarda azami TL ( $) Sektörel Fuarlarda azami TL ( $) Prestijli Fuarlarda azami TL ( $) Organizatör Tanıtım Desteği Genel Fuarlarda azami TL ( $) Sektörel Fuarlarda azami TL ( $) İlave Tanıtım Desteği TL ( $) Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü

22 YURT DIŞI BİRİM, MARKA VE TANITIM DESTEĞİ Kira Marka Tescil Tanıtım Destek Oranı Sınai ve Ticari Şirketler %60 Ticari Şirketler %50 Şirket %50 Şirket %60 Destek Tutarı (ABD Doları) Mağaza: Ofis, showroom, depo, reyon: Birime Bağlı: Marka Tescile Bağlı: Destek Süresi 4 yıl 4 yıl 4 yıl Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 22

23 YURT DIŞI BİRİM, MARKA VE TANITIM DESTEĞİ - YENİLİKLER Üzerine bina yapılmak üzere kiralanan arsalar da yurt dışında faaliyet gösteren şirketler için birim tanımına ilave edilmiştir. Tanıtım harcamalarının ve markalaşma faaliyetlerinin daha fazla önem kazanması sebebiyle, bu faaliyetlere ilişkin destek oranları 10 puan artırılmıştır. Destek sürelerinde ülke esası getirilmiştir. Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 23

24 TASARIM DESTEĞİ Tasarım Şirketleri ve Ofislerinin Desteklenmesi DESTEK SÜRESİ: 4 yıl DESTEK ORANI: %50 MARKA-PATENT TESCİL (yıllık USD) TANITIM, REKLAM, PAZARLAMA (yıllık USD / USD) KİRA VE DEKORASYON (yıllık USD / USD) (Mağaza, showroom, ofis vb.) DANIŞMANLIK Strateji, operasyon, organizasyon, teknoloji (yıllık USD / USD) TASARIMCI İSTİHDAMI (yıllık USD / USD) İşbirliği Kuruluşlarının Desteklenmesi DESTEK SÜRESİ: Proje Bazında DESTEK ORANI: %50 TASARIM YARIŞMALARI TASARIM ORGANİZASYONLARI TANITIM REKLAM PAZARLAMA (yıllık USD) YARIŞMALARDA DERECEYE GİREN 60 TASARIMCININ YURTDIŞI EĞİTİM GİDERLERİ USD YAŞAM GİDERİ (azami 2 yıl) Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 24

25 TASARIM VE ÜRÜN GELİŞTİRME PROJELERİ DESTEĞİ Değerlendirme Süreci Destek Süreci İzleme ve Ölçümleme Bakanlığa Başvuru Ön İnceleme Tasarım Destek Komitesine Sunum Destek Kapsamına Alınma *Proje Süresi *İçerik *Bütçe *Hedefler *Çıktılar 1 2 a)istihdam edilen tasarımcı/modelist/ mühendisin brüt maaşları toplam en fazla $ b)teçhizat, malzeme ve yazılım giderleri toplam en fazla $ c)seyahat ve web sitesi üyeliği giderleri toplam en fazla $ projeleri bazında % 50 oranında, proje süresi en fazla 3 yıl İhracatçı Birlikleri 3 Proje Aşamalarının ve Çıktılarının Ölçümlenmesi ve Raporlanması Bakanlık Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 25

26 TASARIM DESTEĞİ - YENİLİKLER İşbirliği kuruluşları tarafından düzenlenen tasarım yarışmalarında dereceye girmek suretiyle yurtdışı eğitim ve yaşam gideri desteğinden faydalandırılacak tasarımcı sayısını yıllık 30 dan 60 a çıkarılmıştır. Tasarımcı şirketleri ve tasarım ofisleri tarafından gerçekleştirilen marka tescilinin yenilenmesi giderleri destek kapsamına alınmıştır. Tasarım ve Ürün Geliştirme Projelerinin kapsamında alımı desteklenen harcamaların listesi sektörden gelen talepler doğrultusunda geliştirilmiştir. Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 26

27 TURQUALITY /MARKA DESTEĞİ DESTEK SÜRESİ: 5 yıl (+5) DESTEK ORANI: %50 MARKA-PATENT TESCİL KİRA (Mağaza, showroom,reyon, raf, corner vb.) SERTİFİKASYON TEMEL KURULUM GİDERLERİ MODA/ENDÜSTRİYEL TAS. DANIŞMANLIK Strateji, operasyon, organizasyon, teknoloji TANITIM FRANCHISE (Kira, dekorasyon) Marka Programı kapsamındaki firmalar için destek süresi 4 yıldır ve destek kalemlerinde üst limit bulunmaktadır. Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 27

28 MARKA Firmalarının Sektörel Kırılımı Marka Sayısı:61* Firma Sayısı:61 Tekstil 3 Gastronomi 3 Otomotiv Yan Sanayi 9 Otomotiv Ana Sanayi 1 Mobilya 3 Makine 1 İşlenmiş Tarım Ürünleri 8 Kuyumculuk ve Mücevher 1 Kimya 4 Hazır Giyim 8 Elektrik Elektronik 4 Diğer *İki Marka İle Programda Bulunan Firmalar; Sabra(Sabra,MissBerge), Petlas(Petlas,Starmaxx), Evyap (Arko-Duru) İpek Kağıt (Selpak,Solo) Marka Sayısı İhracat Genel Müdürlüğü

29 TURQUALITY Firmalarının Sektörel Kırılımı Marka sayısı:113* Firma Sayısı: 120 Tekstil 10 Plastik ürünleri Kağıt Karton 2 2 Otomotiv Yan Sanayi Otomotiv Ana Sanayii 3 3 Mobilya 8 Makine 2 Kuyumculuk ve Mücevher 4 Kimya 18 İşlenmiş Tarım Ürünleri 9 Hazır Giyim 22 Elektrik, Elektronik 9 Doğaltaş, Seramik, Vitrifiye 6 Deri ve Deri Mamülleri 2 Diğer Marka Sayısı *İki Marka İle Programda Bulunan Firmalar; İpekyol(İpekyol,Machka), Vakko (Vakko, W-Collection), İpek Kağıt(Selpak,Solo), DYO(DYO, Dewilux), Boydak(İstikbal,Bellona) Hayat Kimya(Bingo, Molfix) Arçelik(Beko,Blomberg), Kopaş(Dalin,Alix Avien), Evyap(Arko,Duru), Biota(Bioxet,Bioxsine), Kalekim(Kalekim,Kalecolor), KaleSeramik(Kalebodur,ÇanakkaleSeramik) İhracat Genel Müdürlüğü

30 GÜNDEM MEVCUT DESTEKLER YENİ DESTEKLER Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 30

31 SEKTÖREL NİTELİKLİ ULUSLARARASI YURT İÇİ FUARLARIN DESTEKLENMESİ Destek Kalemi Destek Oranı % Destek Limiti Süre/Adet Faydalanıcı Tanıtım 50% Yurt dışında yapılan faaliyetlerde ABD Doları - Yurt içinde yapılan faaliyetlerde ABD Doları Aynı yurt içi fuar için 10 defa faydalandırılır. Organizatör Yer Kirası ve Stand Konstrüksiyon 50% TL - Katılımcı Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 31

32 KÜRESEL TEDARİK ZİNCİRİNE GİRİŞ DESTEĞİ İhracatçılarımızın küresel firmalar ile yeni tedarikçi ilişkileri kurmalarını sağlamak amacıyla oluşturulan yeni destek mekanizması kapsamında; Proje bazlı olarak üretici firmalarımızın ihtiyacı olan; yazılım alımı, eğitim/ danışmanlık, sertifikasyon, ürün geliştirmeye dönük makine ekipman alımı ve yurt dışı ofis depo kiralama giderleri desteklenmektedir. Proje kapsamında gerçekleştirilen giderler %50 oranında desteklenmektedir. Proje süresi iki yıl olup proje başına ABD Dolarına kadar destek verilecektir. Firmaların azami 1 projesi destek kapsamındadır. Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 32

33 E-TİCARET SİTELERİNE TOPLU ÜYELİK DESTEĞİ İhracatçılarımızın e-ticaret platformlarında daha etkili olabilmelerini sağlamak amacıyla oluşturulan yeni destek mekanizması kapsamında; İşbirliği kuruluşlarının, en az 250 şirketin yer aldığı toplu üyelik başvurularıyla şirketlerin e-ticaret sitelerine üyelik giderleri desteklenmektedir. Üyelik giderleri %80 oranında ve 3 yıl süresince desteklenmektedir. Her bir şirket için yıllık en fazla ABD Doları tutarında destek sağlanmaktadır. Bir işbirliği kuruluşu en fazla 5 e-ticaret sitesi için destekten faydalanabilmektedir. Ekonomi Bakanlığı - İhracat Genel Müdürlüğü 33

34 DESTEK KAPSAMINDAKİ E-TİCARET SİTELERİ TÜRKİYE MERKEZLİ SİTELER No Site Adı Hedef Sektör İşletici Firma Merkez İletişim 1 bysharing.com Tüm Analitik Reklam Ltd. Şti. Ankara bilgi@bysharing.com 2 chemorbis.com Kimya ChemOrbis Elektronik Pazaryeri A.Ş. İstanbul info@chemorbis.com 3 globalpiyasa.com Tüm Globalpiyasa Bilgi Tek. San ve Tic A.Ş. İstanbul destek@globalpiyasa.com 4 makinecim.com Makine Vizyoner Bilişim İç ve Dış Ticaret A.Ş. Konya info@vizyoner.com.tr 5 steelorbis.com Çelik SteelOrbis Elektronik Pazaryeri A.Ş. İstanbul info@steelorbis.com 6 tradeatlas.com Tüm Ticaret Atlası Bilgi Sistemleri Ltd. Şti. Bursa info@tradeatlas.com 7 tuningtr.net Tüm Zara İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. İstanbul bilgi@zaraajans.com 8 turkishbusinessplatform.com Tüm Post İletişim Hizmetleri A.Ş. Konya info@tbplatform.com 9 turkishexporter.net Tüm Kobi Uluslararası Tanıtım Hizmetleri A.Ş. Konya info@turkishexporter.net 10 yatirimyeri.com Tüm Girişimci Ajansı Danışmanlık Ltd. Şti. Ankara bilgi@yatirimyeri.com 34

35 DESTEK KAPSAMINDAKİ E-TİCARET SİTELERİ YABANCI SİTELER No Site Adı Merkezi Hedef Sektör Türkiye Temsilciliği - İletişim 1 alibaba.com Çin Tüm E-Glober (İstanbul) destek@e-glober.com 2 all.biz Rusya Tüm Uçaklar Limited (İstanbul) b.karakuzu@partner.all.biz 3 directindustry.com Fransa Tüm Effective World (İstanbul) istanbul@effective-world.com 4 dnb.com ABD Tüm D&B Bilgi ve Danışmanlık (İstanbul) sales@dnbturkey.com 5 ec21.com G. Kore Tüm Smart Kimya (İzmir) info@exportimport.club 6 environmental-expert.com İspanya Çevre, Enerji 7 europages.com Fransa Tüm INFO Danışmanlık (Ankara) Smart Kimya (İzmir) yesim@infodanismanlik.com info@exportimport.club 8 fordaq.com Belçika Orman Ürünleri Kenetçi Uluslararası Tic Ltd (Ankara) kenetchi.int@gmail.com 9 kompass.com Fransa Tüm Kompass Bilgi Hizmetleri (İstanbul) tr-kompass@kompass.com.tr 10 medicalexpo.com Fransa Sağlık, Medikal Effective World (İstanbul) istanbul@effective-world.com 11 mfg.com ABD Tüm Bilinen Danışmanlık (İstanbul) turkiye@mfg.com 12 nauticexpo.com Fransa Gemi, Yat Effective World (İstanbul) istanbul@effective-world.com 13 panjiva.com ABD Tüm 14 stonecontact.com Çin Doğal Taş 15 tiu.ru Rusya Makine 16 tradekey.com S. Arabistan Tüm Kenetçi Uluslararası Tic Ltd (Ankara) kenetchi.int@gmail.com 17 zoodel.com İsviçre Tüm Kenetçi Uluslararası Tic Ltd (Ankara) kenetchi.int@gmail.com 35

36 TEŞEKKÜRLER İrtibat Bilgileri: Mustafa YILMAZ İhracat Genel Müdürlüğü Kobi ve Kümelenme Destekleri Daire Başkanlığı Tel: E-posta: yilmazmu@ekonomi.gov.tr