Aural Migrenli Olgularda EEG

Transkript

1 100 Epilepsi Cilt 7, Say 3, 2001 Aural Migrenli Olgularda EEG EEG Abnormalities in Migraineurs with Aura Dilek Necio lu ÖRKEN, Destina YALÇIN, Burcu SM HANO LU, Hulki FORTA Epilepsi 2001;7(3): Amaç: Çal flmam zda aural migren olgular nda elektroensefalografinin (EEG) gösterebilece i patolojilerin araflt r lmas amaçland. Hastalar ve Yöntemler: Görsel semptomlar olan aural migrenli 19 olgunun (2 erkek, 17 kad n; ort. yafl 29.4; da l m 10-54) ataks z dönemde EEG leri çekildi. EEG incelemesinde elektrotlar uluslararas sistemine göre dizildi, transvers ve longitudinal ba lant lar kullan larak çekim yap ld. Hastalar n tümüne üç dakika boyunca hiperventilasyon ve Hz s n rlar aras nda intermittan fotik stimülasyon uyguland. Sonuçlar benzer yafl da l m ndaki kiflilerden oluflan kontrol grubu ile karfl laflt r ld. Bulgular: On dokuz hastan n dördünde EEG de fokal bozukluk saptand. Bunlar n tümü 6-7 Hz teta frekans nda yavafllama fleklindeydi. Anomali üç hastada frontal bölgede, bir hastada parietal-posterior temporal bölgede idi. Zemin aktivitesi hastalar n tümünde normal olarak de erlendirildi. Anomalilerde aktivasyon yöntemleri ile art fl görülmedi. Hasta ve kontrol grubu aras nda EEG bozukluklar yönünden istatistiksel olarak anlaml fark bulunmad (p>0.05). Sonuç: Aural migrenli hastalarda saptanan patolojik EEG bulgular n n tan koymada yeterli olmad - n, ancak nöbet benzeri semptomatoloji ile izlenen aural migren hastalar n n ay r c tan s nda epileptik nöbetler bulundu u için bu tür hastalar n EEG ile incelenmesinin yararl oldu unu düflünüyoruz. Anahtar Sözcükler: Elektroensefalografi; epilepsi/tan ; migren/fizyopatoloji/tan. Objectives: The aim of this study was to determine the possible electroencephalographic (EEG) changes in migraineurs with aura. Patients and Methods: Nineteen migraineurs with visual aura were studied with respect to EEG abnormalities during attack-free periods. There were two males and 17 females (mean age 29.4 years; range 10 to 54 years). EEGs were recorded in accordance with the international system using transverse and longitudinal electrode locations for three minutes and included hyperventilation and intermittent photic stimulation between 0.5 and 20 Hz. The results were compared with those of a control group having a similar age distribution. Results: Focal EEG abnormalities were detected in four patients in the form of decreased theta activity in the range of 6-7 Hz. These abnormalities were localized in the frontal region in three patients and in the parietal posterior temporal region in one patient. Background EEG activity was normal in all patients. The abnormalities noted were not correlated with the activation methods. No statistically significant differences were found between the patient group and controls with respect to EEG abnormalities (p>0.05). Conclusion: Although our findings suggest that EEG abnormalities found in migraineurs are not specific for a definitive diagnosis of migraine, EEG may be of help in excluding epileptic seizures in patients presenting with visual symptoms. Key Words: Electroencephalography; epilepsy/diagnosis; migraine/physiopathology/diagnosis. Dergiye gelifl tarihi: Düzeltme iste i: Yay n için kabul tarihi: fiiflli Etfal E itim ve Araflt rma Hastanesi Nöroloji Klini i letiflim adresi: Dr. Dilek Necio lu Örken. Emirhan Cad. No: 41/9, Dikilitafl - stanbul. Tel: Faks: e-posta: orkenada@superonline.com

2 Örken ve ark. Aural migrenli olgularda EEG 101 Migren etyopatogenezi konusunda çeflitli görüfller öne sürülmüfl olmakla birlikte, ata n de iflik fazlar n birarada aç klayabilen bir teori yoktur. Olesen ve ark., [1-3] aural migrenin prodromal döneminde, kortekste, oksipital polden bafllay p, dakikada 2-3 mm h zla kademeli olarak öne do ru yay lan belirgin bölgesel kan ak m azalmas göstererek buna yay lan oligemi ad n vermifllerdir. Kan ak m azalmas büyük arter sulama alanlar ile ilgili de ildir. Bu olay kademeli azalma ile birlefltirildi inde büyük arterlerde spazm olas l d fllan r. Yay lan oligeminin nöron metabolizmas ndaki azalmaya ba l oldu u düflünülmektedir. [4-6] Bu durum aura faz ndaki görsel semptomlar n yay l m h - z ile uyumlu olup, a r faz n aç klamakta yetersiz kal r. Birçok çal flmada bafla r s z dönemde EEG anomalileri gösterilmifltir. Bu anomaliler, jeneralize ya da fokal yavafllama, hiperventilasyon s ras nda ritmik yüksek amplitüdlü yavafllama, çok miktarda h zl aktivite, epileptiform aktiviteler, belirgin fotik sürüklenme ve alfa ritminde simetri farkl l klar d r. [7] Atak s ras nda ve sonras nda görülen yavafl dalga aktivitelerindeki art fl geçici iskemiye ya da biyokimyasal de iflikliklere ba l olabilir. [8] Patofizyolojik aç dan bak ld nda, bafla r s z dönemde görülen EEG bozukluklar, serebral fizyolojinin bir ölçüde kal c bozukluklar n yans tt için daha fazla önem tafl - maktad r. [9] Çal flmam zda, migrenli hastalarda, çeflitli teorilerle öne sürülen olas metabolik bozukluklar n EEG ile gösterilmesi, bir di er paroksismal hastal k olan ve görsel semptomlarla da seyreden epileptik nöbetlerin migrenin aura faz ndan ay rt edilmesi amaçland. GEREÇ VE YÖNTEM Çal flmaya fiiflli Etfal Hastanesi Bafla r s Poliklini i ne baflvuran ve Uluslararas Bafla r s Komitesi s n flamas ndaki [10] aural migren ölçütlerine uyan ikisi erkek 19 hasta (ort. yafl 29.4; da l m 10-54) al nd. Santral ya da periferik nörolojik bozukluklar d fllama ölçütü olarak kabul edildi. Tüm EEG incelemeleri ataks z dönemde yap ld. TABLO 1 Hastalar n klinik özellikleri No Aura tipi Yerleflim fiiddet Foto/Fonofobi Bulant /Kusma 1 Görsel Tek tarafl Orta +/+ +/+ 2 Görsel ki tarafl Orta +/+ +/- 3 Görsel ki tarafl Hafif -/- +/- 4 Duyusal Tek tarafl Orta -/+ -/- 5 Görsel+duyusal Tek tarafl Orta +/+ +/- 6 Motor Tek tarafl A r -/+ +/+ 7 Görsel ki tarafl Orta +/+ +/- 8 Görsel Tek tarafl Orta +/- +/- 9 Görsel Tek tarafl A r +/+ +/- 10 Görsel Tek tarafl A r +/+ +/- 11 Görsel Tek tarafl A r +/+ +/- 12 Görsel+duyusal ki tarafl Hafif +/+ +/- 13 Görsel Tek tarafl Orta +/+ +/+ 14 Görsel Tek tarafl A r +/+ +/- 15 Görsel+duyusal Tek tarafl A r +/- +/+ 16 Görsel ki tarafl Orta -/- +/- 17 Görsel Tek tarafl Hafif +/+ +/+ 18 Görsel+duyusal Tek tarafl A r +/+ +/- 19 Görsel ki tarafl A r +/+ +/+

3 102 Epilepsi Cilt 7, Say 3, 2001 Kontrol grubu olarak, migren tipi bafla r s ve epilepsisi olmayan, baflka nedenlerle EEG laboratuvar na baflvuran, nörolojik muayenesi normal ve migrenli olgular ile benzer yafl da - l m gösteren 70 kifli al nd. EEG çekimleri Medelec Digital 2000 Compact EEG cihaz yla yap ld. EEG incelemesinde elektrotlar uluslararas sistemine göre dizildi, transvers ve longitudinal ba lant lar kullan larak çekim yap ld. Hastalar n tümüne üç dakika boyunca hiperventilasyon ve Hz s n rlar aras nda intermittan fotik stimülasyon uyguland. Kontrol grubu ile aural migrenli hastalar n EEG bozukluklar say sal olarak karfl laflt r ld. statistiksel de erlendirmede ki-kare testi kullan ld. BULGULAR Aural migrenli olgular n klinik özellikleri Tablo 1 de gösterilmifltir. Auran n 13 hastada yaln z görsel, dördünde görsel ile birlikte duyusal, birinde yaln z duyusal, birinde yaln z motor semptomlardan olufltu u görüldü. Yaln z görsel auras olan hastalar n sekizi sintilasyon skotomu, befli hemianopsi tan mlad. Görsel ve duyusal auras olan hastalar n üçünde sintilasyon skotomu, birinde amorozis fugaks saptand. On dokuz hastan n dördünde EEG de bozukluk görüldü. Bunlar n tümü 6-7 Hz teta frekans nda yavafllama fleklindeydi. Anomali üç hastada frontal bölgede, bir hastada parietalposterior temporal bölgede idi (fiekil 1). Zemin faaliyeti hastalar n tümünde normal olarak de- erlendirildi. Anomalilerde aktivasyon yöntemleri ile art fl görülmedi. Hasta ve kontrol grubu aras nda EEG bozukluklar yönünden istatistiksel olarak anlaml fark bulunmad (p>0.05). TARTIfiMA Bafla r s z dönemde yap lan pek çok çal flmada EEG patolojileri gösterilmifltir. [7] Kontrollerden farkl olarak bafla r s nda saptanan EEG patolojileri, jeneralize ya da fokal yavafllama, [9,11,12] yayg n ve yo un h zl aktivite, [13] epileptiform aktiviteler, [14] belirgin fotik sürüklenme, [15] alfa ritminde asimetri ve frekans farkl - l klar d r. [8,16-20] fiek L 1 Sa parietal bölgede normal biyoelektrik aktiviteye kar flan teta frekans nda yavafl dalgalar.

4 Örken ve ark. Aural migrenli olgularda EEG 103 Atak s ras nda ve atak sonras nda görülen yavafl dalga aktivitelerindeki art fl, geçici iskemiye ya da biyokimyasal de iflikliklere ba l olabilir. [8] Patofizyolojik aç dan bak ld nda, bafla r s z dönemde görülen EEG bozukluklar daha fazla önem tafl maktad r. Çünkü bunlar ataklar s ras nda görülen geçici vasküler de iflikliklere göre serebral fizyolojinin daha kal c bozukluklar n yans tmaktad r. [9] Çal flmam zda, hasta grubunda saptanan nonspesifik fokal yavafllaman n normal kiflilerden istatistiksel olarak anlaml derecede farkl l k göstermedi i sonucuna var lm flt r. Aural migrenli hastalarda de iflik yerleflimlerdeki fokal yavafllaman n migrene özgü bir bulgu olmad düflünülmüfltür. Benzer flekilde, kontrol grubu ile migrenli hasta grubunun karfl laflt r ld iki çal flmada da anlaml farkl l k saptanmam flt r. [11,21] Migrenli hastalarda yap lan EEG çal flmalar n gözden geçiren Gronseth ve Greenberg, [7] EEG nin bafla r s ile baflvuran hastalarda düzenli olarak yap lmas - n n gerekli olmad sonucuna varm fllar; ancak nöbet düflündüren semptomatoloji ile baflvuran bafla r l hastalar için bu sonucun geçerli olmad n vurgulam fllard r. Epilepsili hastalarda interiktal dönemde çekilen EEG de epileptiform anomali saptanma olas l, aural migrenli hastalara göre anlaml derecede yüksektir. [7] Görsel halusinasyonlar ve illüzyonlar oksipital lob ç k fll nöbetlerin semptomu olarak karfl m za ç kabilir. Bu ba lamda, çocukluk ça n n oksipital paroksizmli epilepsisi önem kazanmaktad r. Bu tip epilepside görülen iktal görsel belirtiler genellikle çok say da, parlak, renkli, hareketli, yuvarlak flekilli fl klar veya halkalardan oluflurken, migren auras n n tipik görsel belirtileri genellikle siyah-beyaz ve çizgili türdedir. Ayr ca, bu hastalarda s kl kla migren tipi bafla r lar n n bulundu u bilinmektedir. [22] Çocukluk ça nda oksipital paroksizmli epilepsi ile migren ayr m nda EEG önem kazanmaktad r. [22] Aural migrenli hastalarda görülen patolojik EEG bulgular n n tan koydurucu olmad, ancak nöbet benzeri semptomatoloji ile baflvuran aural migren hastalar n n ay r c tan s nda epileptik nöbetler bulundu u için yine de bu tür hastalar n EEG ile incelenmesinin yararl oldu- u sonucuna var lm flt r. KAYNAKLAR 1. Olesen J. The ischemic hypotheses of migraine. Arch Neurol 1987;44: Olesen J, Diener HC. Hemodinamics and neuroimaging of migraine. In: Olesen J, Tfelt-Hansen P, Welch KM, editors. The headaches. 2nd ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; p Olesen J, Goadsby PS. Synthesis of migraine mecanisms. In: Olesen J, Tfelt-Hansen P, Welch KM, editors. The headaches. 2nd ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; p Olesen J, Larsen B, Lauritzen M. Focal hyperemia followed by spreading oligemia and impaired activation of rcbf in classic migraine. Ann Neurol 1981;9: Olesen J, Tfelt-Hansen P, Henriksen L, Larsen B. The common migraine attack may not be initiated by cerebral ischaemia. Lancet 1981;2: Welch KM. Migraine. A biobehavioral disorder. Arch Neurol 1987;44: Gronseth GS, Greenberg MK. The utility of the electroencephalogram in the evaluation of patients presenting with headache: a review of the literature. Neurology 1995;45: Nyrke T, Kangasniemi P, Lang H. Alpha rhythm in classical migraine (migraine with aura): abnormalities in the headache-free interval. Cephalalgia 1990; 10: Slevin JT, Faught E, Hanna GR, Lee SI. Temporal relationship of EEG abnormalities in migraine to headache and medication. Headache 1981;21: Uluslararas Bafla r s Derne i, Bafla r lar S n flama Komitesi. Bafla r lar, kranial nevraljiler ve yüz a r lar n n s n flamas ve tan kriterleri. stanbul: Sandoz Ürünleri; Neufeld MY, Treves TA, Korczyn AD. EEG and topographic frequency analysis in common and classic migraine. Headache 1991;31: Mariani E, Moschini V, Pastorino G, Rizzi F, Severgnini A, Tiengo M. Pattern-reversal visual evoked potentials and EEG correlations in common migraine patients. Headache 1988;28: van Dijk JG, Dorresteijn M, Haan J, Ferrari MD. Visual evoked potentials and background EEG activity in migraine. Headache 1991;31: Jay GW. Epilepsy, migraine, and EEG abnormalities in children: a review and hypothesis. Headache 1982;22: Simon RH, Zimmerman AW, Sanderson P, Tasman A. EEG markers of migraine in children and adults. Headache 1983;23: Facchetti D, Marsile C, Faggi L, Donati E, Kokodoko A, Poloni M. Cerebral mapping in subjects suffering from migraine with aura. Cephalalgia 1990;10: Genco S, de Tommaso M, Prudenzano AM, Savarese M, Puca FM. EEG features in juvenile migraine: topographic analysis of spontaneous and visual evoked brain electrical activity: a comparison with adult migraine. Cephalalgia 1994;14: Seri S, Cerquiglini A, Guidetti V. Computerized

5 104 Epilepsi Cilt 7, Say 3, 2001 EEG topography in childhood migraine between and during attacks. Cephalalgia 1993;13: Drake ME Jr, Du Bois C, Huber SJ, Pakalnis A, Denio LS. EEG spectral analysis and time domain descriptors in headache. Headache 1988; 28: Polich J, Ehlers CL, Dalessio DJ. Pattern-shift visual evoked responses and EEG in migraine. Headache 1986;26: Sargent JD, Solbach P. Medical evaluation of migraineurs: review of the value of laboratory and radiologic tests. Headache 1983;23: Yalç n AD, Forta H. Oksipital paroksizmli çocukluk ça epilepsisi. Epilepsi 1996;2: