4. KENT BİLGİ SİSTEMİ, UYGULAMALARIN MEVCUT DURUMU VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Transkript

1 KENT BİLGİ SİSTEMİ, UYGULAMALARIN MEVCUT DURUMU VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR 21. yüzyılda, nüfusun büyük çoğunluğu kentlerde yaşamakta ve kentin yönetimi kompleks bir yapı içerisinde bulunmaktadır. Büyük yerleşim alanlarına dağılmış kentlilerin yaşam standardının artırılması, kentsel hizmetlerden rahat, ucuz ve etkin bir şekilde faydalanabilmesi, kentsel problemlerle karşılaşmaması için kentin, gelişen teknolojiyle birlikte planlı bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir. Çağımız, bilgiyi en iyi şekilde kullanmak ve bilgi teknolojileri sayesinde doğru, güncel, hızlı ve etkin bir şekilde bilgiden yararlanılması çağıdır. Çünkü bilginin mevcut yapıda olduğu gibi manuel yöntemlerle üretilmesi, modellenmesi, işlenmesi ve analiz edilmesi zaman, maliyet ve işgücü kaybına neden olmaktadır. Kentin aktif, hızlı, doğru, çağa daha uygun standartlarda yönetimi için ve bilgiden maksimum seviyede yararlanarak kentliye hizmet edebilmek için, Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kent bazındaki uygulaması olan Kent Bilgi Sistemlerinin kurulması önemli bir çözüm olarak görülmektedir. 4.1 Kent Bilgi Sistemi Kent, Nüfusu belli bir büyüklüğü ve yoğunluğu aşan, ekonomisi tarım dışı etkinliklerde yoğunlaşan ve kendi nüfusundan başka etki alanı içinde yaşayanlara da hizmet sağlayan yerleşmelere verilen addır. Bu nedenle kent hizmetleri doğrudan veya dolaylı olarak kentin coğrafi varlıkları ile çok yakından ilgilidir. Ayrıca kentler, tarım dışı faaliyetlerin yoğunlaştığı, tarımsal ürünlerin toplanıp dağıtımının yapıldığı, iş bölümü ve uzmanlaşmanın yüksek düzeylere eriştiği belirli nüfus ve ekonomik büyüklüğe sahip yerleşim alanlarıdır. Bir diğer yaklaşım ile kent iki şekilde tanımlanır. Yasal tanım: 07/04/1924 tarih ve 442 sayılı köy kanuna göre, den yukarı nüfuslu yerleşme merkezleri kenttir. Fonksiyonel tanım; kent, tarımsal olmayan, üretim yapılan, tüm üretimin denetlendiği, dağıtımın koordine edildiği, belirli teknolojiye sahip, büyük, yoğunluk, çok işlevlilik ve bütünleşme düzeylerine erişmiş yerleşme türüdür (Yomralıoğlu, 2000).

2 112 Kent yönetiminde konuma bağlı coğrafi verilerin ve konuma bağlı olmayan sözel verilerin kesin doğruluğu ve kolay erişebilir olmaları kolay karar almayı ve daha iyi hizmet vermeyi sağlamaktadır. Yerel yönetimlerin doğru karar alarak kentliye yararlı hizmetler verebilmeleri konumsal ve konumsal olmayan verilerin bir bilgisayar sisteminde toplanması, işlenmesi ve analiz edilmesi ile mümkündür. Bu anlatımlar ışığı altında Kent Bilgi Sistemi şöyle tanımlanabilir: Kent Bilgi Sistemi, kentsel faaliyetlerin yerine getirilmesinde optimum karar verebilmek için ihtiyaç duyulan planlama, altyapı, mühendislik, temel hizmetler ve yönetimsel bilgileri hızlı ve sağlıklı bir şekilde irdelemek amacıyla oluşturulan, coğrafi bilgi sistemlerinin kent bazında bir uygulaması olan, konumsal ve konumsal olmayan bilgilerin belirli bir teknikle bilgisayar ortamında depolandığı, işlendiği, analiz edildiği ve bunun sonucuna göre yönetimlerce karar verildiği ve uygulandığı bir sistemdir (Yomralıoğlu 1994). 4.2 Kent Bilgi Sisteminin Amacı ve Faydaları Bilgi teknolojisinin çağımızda uygulaması olan ve kentin tüm mühendislik ve altyapı hizmetlerinin yapılmasında kurumlar arası koordinasyona dayanarak veri paylaşımını güden Kent Bilgi Sistemi, kente ve kentlilere bir çok yararlar sağlamaktadır. Kent yönetimi ve kentlilere hizmetler verilmesinde etkin bir araç olarak kullanılacak olan Kent Bilgi Sisteminin hedefleri: Kent insanlarının gereksinimlerini ele almak, sorunlarını çözücü, etkin, akılcı mekansal planlama için gerekli tüm kent verilerine hızlı ve etkin olarak ulaşabilmek, Kentte yaşayan insanlara ilişkin demografik, sosyal ve ekonomik bilgileri depolayarak mekansal planlamanın yanında sosyal ve ekonomik planlamayı da hedeflemek, Altyapı, ulaşım, sağlık, güvenlik, denetim gibi hizmetlerin; daha verimli, güvenilir, zamanında ve doğru işletilmesini sağlamak,

3 113 Belediye birimleri ve kentle ilgili çalışmalar yapan diğer kuruluşların çalışmalarındaki verimliliği artırmak için; bilgi tekrarı ve tekerrür işlerin yapılmaması, kurumlar arasında birbiri ile çakışan hizmetlerin önüne geçmek, olarak sıralanabilir. Kent Bilgi Sisteminin, kentsel faaliyetlerin yürütülmesinde sağlayacağı faydalar aşağıda sıralanmıştır. Güçlü bir Karar Destek Sistemi oluşturulur. Kentin planlı gelişimi yönlendirilir. Kentin alt ve üst yapı şebekelerinin bakım, onarım ve yenilenmesi için zamandan ve maliyetten tasarruf sağlanır. İmar, kadastro, yapı ruhsatı, vergi, ceza vs. hizmetlerde vatandaşbelediye ilişkisi hızlandırılır ve kolaylaştırılır. Emlak vergisinin, belediye ve mülkiyet sahipleri açısından kontrolü sağlanarak vergi kayıpları minimize edilir. Belediye ve hazineye ait gayrı menkullerin tespiti, analizi, kullanım durumlar, takibi ve kontrolü yapılır. Park bahçe düzenleme işleri kolaylaştırılarak kentin yeşil alan kadastrosu çıkarılabilir. Kamulaştırma haritalarının çıkarılması ve toprak değerine ilişkin bilgilerin her an sorgulanması sağlanır. Kentin sosyo-kültürel gelişimi izlenerek fiziksel planlama çalışmaları yönlendirilir. Yangına duyarlı bölgeler tespit edilerek, yangınlara ulaşımda en kısa güzergah seçimleri yapılır. Kent ulaşım sistemi daha rasyonel halde planlanır. Bir binanın imar verilerine, mülkiyet verilerine, klimatolojik, jeolojik verilere göre yapılıp yapılmadığı veya o binada ekonomik kaçağın olup olmadığı kontrol edilebilir. Binalarda kullanılan ısınma araçları, yapı cinsleri, kaçak yapıların kontrolü yapılabilir. Tarihsel yapı bilgileri izlenebilir.

4 114 Cadde ve sokaklardaki direk cinsleri görülebilir, sinyalizasyon yeri ve düzenlemeleri yapılabilir. Nüfus yoğunluğu, sayısı, dağılımı hesaplanabilir. Nüfus verilerine göre eğitim ve dinsel yapıların yapımına karar verilebilir. İşyerlerinin yeri, sahibi, çalışan kişi sayısı, meslekleri ve eğitimleri konusunda bilgi edinilebilir. Diğer istatistik i veriler ve seçmen listeleri belirlenebilir. 4.3 Coğrafi/Kent Bilgi Sisteminin Tarihçesi Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) nin kavramsal anlamda ilk ortaya çıkışı, 1963 yılında Roger Tomlinson liderliğinde başlatılan ve Kanada nın ulusal arazilerinin özelliklerine göre tespitine yönelik olarak geliştirilen Kanada CBS projesiyle olmuştur(coppock ve Rhind, 1992). Roger Tomlinson un çalışmaları bugün kullandığımız anlamda coğrafi bilgi sistemlerinin ilk örneğidir (Altan ve ark 1996). Coğrafi Bilgi Sistemlerindeki en büyük gelişmeler hiç kuşkusuz veri modelleri ve veritabanı yazılımlarının gelişmesi ile olmuştur lı yıllardan önce düz dosyalar (Flat-File) veri toplamak amacıyla kullanılmış, 1960 lı yılların başında IBM firması tarafından hiyerarşik veri modeli geliştirilmiş ve kullanılmaya başlanmıştır yılında yine IBM firmasındaki araştırmacılar tarafından İlişkisel (Releation) Veri Modeli ve 1971 yılında Ağ (Network) Veri Modelinin geliştirilmesi ile Coğrafi Bilgi Sistemlerindeki çalışmalar yeni boyutlar kazanmıştır li ve 1980 li yıllarda bilgisayarların hızlarında ve kapasitelerinde meydana gelen artışların Coğrafi Bilgi Sistemlerinin gelişmesinde önemli etkileri olmuştur. Bu yıllarda bir çok firmanın ürünleri daha da olgunlaşmış ve Bilgisayar destekli harita üretim ve çizim sistemleri ile öteki analitik ve mühendislik sistemlerinin birlikte kullanımları gerçekleştirilmiştir. Bu yıllarda gerçekleştirilen çalışmaların ilki Newyork Doğal Kaynaklar Ofisi tarafından eyalet bazında arazilerin kullanımı ve envanterinin çıkarılması için geliştirilmiş olan bir Coğrafi Bilgi Sistemidir. Daha sonra ABD nin diğer eyaletlerinde de bu tür çalışmalar başlatılmıştır.

5 li yıllarda Amerika da askeri ve uzay çalışmaları için uydularsan arazi bilgilerinin alınması ve benzeri teknolojiler geliştirilmiş ve bunlar Coğrafi Bilgi Sistemlerinin açısından yararı olmuştur yılında Landsat-1 uydusu (ERTS-1) fırlatılmıştır. Bu ve daha sonra fırlatılan uydulardan alınan veriler, Coğrafi Bilgi Sistemleri için veri toplama alanında yeni kaynaklar ve metotlar ortaya çıkarmıştır li yıllarda ise Coğrafi Bilgi Sistemlerinde meydana gelen teknolojik gelişmeler olgunlaşmış ve ülkemize de bu yıllarda Coğrafi Bilgi Sistemi olarak girmiştir (Töre 1999). 4.4 Ülkemizde Kent Bilgi Sistemi Uygulamaları Kent Bilgi Sisteminde ilk uygulama çalışmaları, hazırlık aşaması olmak üzere haritaların sayısallaştırılması ile 1980 li yıllarda olmuştur. Grafik tabanlı haritalar sayısallaştırılmış ve doğrudan sayısal harita üretimine geçilmiştir. Yersel ölçmelerle elde edilen sayısal değerler, fotogrametrik ve uzaktan algılama yöntemleriyle üretilen sayısal haritalar, bilgisayar ortamlarında depolanmıştır. Ayrıca kuruluşlarda elinde bulundurduğu sözel bilgileri bilgisayar ortamına aktarmaya başlamışlardır. Kentsel mekana ilişkin, sayısal haritaların bilgisayar ortamında ve sözel bilgilerinde bir veritabanında saklanması ile oluşan, analiz ve sorgulama işlemleri yaparak, kullanıcı durumunda olan yerel yönetimlerin yerine getirmekte oldukları görevleri hızlı, güvenilir, doğru ve sağlıklı bir şekilde yapma isteği, yerel yönetimlerin Kent Bilgi Sistemine yönelmesine sebep olmuştur. Günümüzde Kent Bilgi Sistemi oluşturma çalışmaları yeni yeni başlamıştır. Teknik altyapının pahalılığı ve uzman personelin yetişmemesi kuruluşları en çok sıkıntıya düşüren noktalar olmuştur. Genelde donanıma daha fazla yatırım sağlandığı için yazılım ve personel yatırımına yönelme olmamıştır(batuk 1995). Günümüzde Kent Bilgi Sistemi oluşturma ve yaşatma çabaları olan Ankara, Alanya, Antalya, Aydın, Bursa, İstanbul ve İzmir gibi bazı illerimizdeki belediyeler vardır. Her bir kentteki belediyelerin, KBS ile ilgili yaptıkları çalışmalar, oluşturma aşamaları, veri toplama, veri güncelleme, veri paylaşımı, veri standartları ve bunların sisteme entegrasyonu, kurumlar arası koordinasyon, donanım/yazılım ve personel alımı ve karşılaşılan sorunlar aşağıda sıralanmıştır (Şekil 4.1).

6 116 Şekil 4.1: Türkiye de Kent Bilgi Sistemi uygulayan bazı idari birimler Ankara Kent Bilgi Sistemi (AKBİS) Belediyecilik hizmetleri açısından giderek artan ve çeşitlenen hizmet alanlarının kentli tarafından talep edilmesi sonucu, metropoller için kent bilgi sisteminin kurulmasını zorunlu hale getirmiştir ( Bu amaçla hektarlık Ankara metropoliten alanın 1/1000 ve 1/5000 ölçekli haritalarının üretimine 1995 yılında başlanmıştır. Ankara da Kent Bilgi Sistemi faaliyetleri ilk olarak 1997 yılı sonlarına doğru, Ankara nın 1/1000 ölçekli hava fotoğraflarının üretilmesi ve ASKİ ye (Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi) teslim edilmesiyle başlamıştır (Usul ve Dabanlı 1999) Ankara Kent Bilgi Sistemi (AKBİS) projesinin amaçları Ankara Kent Bilgi Sistemi (AKBİS) projesinin temelde kuruluş amacı, kente ait altyapı verilerinin güncel olarak toplanması ve daha sonra diğer verilerinde ilave edilmesiyle Ankara ya ait sayısal altlıkların oluşturularak Kent Bilgi Sisteminin kurulması hedeflenmiştir. AKBIS projesinin diğer kuruluş amaçları şu şekilde özetlenebilir: Kente ait grafik ve sözel verilerin ilgili kurumlarca toplanması, depolanması ve hızlı erişme olanağı, Kent yöneticilerine yönetim, planlama ve mühendislik konularında hızlı ve doğru bilgiler sunma,

7 117 Kentin gelişmeye açık bölgelerinde alt ve üstyapı planlamasının yapılarak, kurumlarca ele alınması ve kentin planlı gelişmesini sağlamak, Kentin bu bölgelerinde bakım, onarım ve yenilenmesi çalışmalarında zamandan ve maliyetten tasarruf sağlamak, Gecekondulaşmanın kontrol altına alınması Belediye hizmetlerinin; imar,çap verme, yapı ruhsatı vb. işlemlerin hızlandırılması Belediye alanına giren emlak ve diğer vergilerin kontrolü, Belediye ve hazineye ait taşınmazların tespiti, analizi ve kullanım durumuna göre kira bedellerinin takibi, Kirlilik haritalarının oluşturulması ve kontrol altına alınması, Kent içine yapılacak her türlü proje (yol, kavşak, tünel, şebeke.) tasarımının bilgisayar destekli yapılması, Kentin ulaşım sistemlerinin daha rasyonel bir şekilde planlanması, Ankara Kent Bilgi Sisteminde veriler 4 Milyon nüfuslu 1500 km 2 lik kentin fotogrametrik sayısal temel harita üretimi 1995 yılında MNG Bilgisayar Programlama Mühendislik Danışmanlık A.Ş. tarafından başlatılmıştır. Proje bitiş tarihi 1999 yılıdır. Proje bedeli $ dır. İlave olarak verilen 550 km 2 lik alanda da çalışmalar yapılmış ve bitirilmiştir. Hava fotoğrafı ölçeği 1/4000 dir tam kontrol noktası GPS ile ölçülüp hesaplanmıştır. Ayrıca 5300 uygulama noktası tesis edilmiş ve koordinatları fotogrametrik nirengi ölçüm ve dengelemeleri sonucunda belirlenmiştir. Hava kamerası olarak RMK (FMC li) 30/23 kullanılmıştır. Fotogrametrik nirengi ölçümleri dijital aletlerle yapılmış ve ışın demetleri ile blok dengeleme programı (BUNDLE) kullanılmıştır. Kıymetlendirme ise dijital ve analitik aletlerle yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda; Pafta sayısı: adet (1:1000 ölçekli pafta) Bina sayısı: adet bina

8 118 Adres verisi: 8 ilçe, 400 mahalle, adet sokak Abone sayısı: yaklaşık abone bilgileri girilmiştir (Şekil 4.2). Ayrıca Ankara daki üzerindeki sokak ve cadde bilgisine de kısa sürede erişilebilmektedir (MNG 2002). Şekil 4.2: Web üzerinden Ankara KBS( Veri yapısı Ankara da ilk Kent Bilgi Sistemi faaliyetlerinde, ASKI yaptığı çalışmalar gereği ön plana çıkmış ve tüm çalışmalar ASKI öncülüğünde yapılmıştır. Kente ait raster ve vektör verilerin toplanması, editlenmesi, sisteme aktarılması ve kontrolü gibi çalışmaların tümü bu birim tarafından yapılmaktadır. ASKI kendi çalışmaları bünyesinde yürüttüğü tüm faaliyetlerini, kent bütünü içinde yaptığından yer altı ve yerüstü tüm detayları da, sistemine aktararak, Kent Bilgi Sisteminin temelini oluşturan verileri toplamaktadır (Şekil 4.3). KURUM DIŞI VERİLER ANKARA KENT BİLGİ SİSTEMİ VERİLER KURUM İÇİ VERİLER Şekil 4.3: Ankara Kent Bilgi Sisteminde veri girişi

9 119 Kurum dışından Tapu ve Kadastro Müdürlüğü, Telekom, Tedaş, Emniyet Müdürlüğü, Sağlık Müdürlüğü gibi kurumlarla, kısmen veri paylaşımı olmakta ve koordinasyonun tam olmaması yüzünden de bilgi alışverişi klasik yöntemlerle yapılmaktadır (Şekil 4.4). EMNİYET TELEKOM MEDAŞ SAĞLIK KISMEN PAYLAŞIM ANKARA KENT BİLGİ SİSTEMİ KURUM DIŞI VERİLER DİĞER KURUMLAR Şekil 4.4: Ankara kent Bilgi Sistemine kurum dışı veri girişleri Veri standartları; Ankara Kent Bilgi Sisteminde kullanılan verilerin belirli bir standartta üretilmesi ve kullanılması; birimler arasında iletişimde ve yapılacak işlemlerde hız, ekonomik ve zaman açısından kazanımlar sağlamaktadır. Bu amaçla yapılan çalışmalarda; Kent Bilgi Sisteminde kullanılan verilerin toplanması ve sisteme entegrasyonun da Büyük Ölçekli Harita Yapım Yönetmeliğine ve kurumların kendi oluşturduğu standartlarına uygun olarak hazırlanmaya çalışılmıştır. Verilerin güncellenmesi ve paylaşımı ASKI içerisinde oluşturulan Bilgi İşlem birimi, kurum içi ve kurum dışı toplanan verilerin doğruluğunda, güncelliğinde ve sisteme aktarılmasında karşılaşılan sorunların çözen mekanizmadır.

10 120 ASKI tarafından verilerin güncellenmesi, uydu görüntüleri, ortofoto ve arazi ekipleriyle yapılmakta ve sisteme entegre edilmektedir. Veri paylaşımında talep halinde bilgiler verilmektedir Personel, donanım ve yazılım Ankara Kent Bilgi Sistemi (AKBİS) çalışmaları, ASKI tarafından yürütülmekte olduğundan yapılan tüm çalışmalar, Bilgi-İşlem birimi adı altında yapılmakta ve Çevre Mühendisi (3 kişi), İnşaat Mühendisi (1 kişi), Şehir Bölge ve Planlama (1) ve İstatistikçi (1 kişi) olmak üzere değişik yerlerde toplam 56kişi çalışmaktadır(şekil 4.5). ANKARA KENT BİLGİ SİSTEMİ PERSONEL YAPISI ÇEVRE MÜH. (3) İNŞAAT MÜH. (1) ŞEHİR BÖLGE VE PLANLAMA (1) İSTATİSTİKÇİ (1) Şekil 4.5: Ankara Kent Bilgi Sisteminde personel durumu Ankara Belediyesi, otomasyon çalışmalarında ELSAN ve ALFABIM gibi belediyecilik yazılımları kullanmaktadır. Tüm bu çalışmalar Network ağı ile donatılı, Windows2000 yüklü bilgisayarlara da yapılmaktadır. Netcad ve Mapinfo yazılımları mevcut olup 30 kullanıcılı lisanslı yazılımlar kullanılmaktadır. Zamanında ucuz ve hızlı olması sebebiyle tercih edilmiştir. Veritabanı olarak, Oracle veritabanı kullanılmaktadır. Birim içerisinde; Bilgisayar :7 Tarayıcı: 1 Çizici: 1 Yazıcı:3 adet bulunmaktadır (Şekil 4.6).

11 121 ANKARA KENT BİLGİ SİSTEMİ MERKEZINDE BULUNAN DONANIMLAR BİLGİSAYAR (7) YAZICI 3) PLOTTER (1) SCANNER (1) DIGITIZER (1) Şekil 4.6: Ankara Kent Bilgi Sisteminde kullanılan donanım durumu(2004) Kent Bilgi sistemi amaçlı yapılan bu çalışmalarda, personel önceden teorik ve uygulamalı olarak eğitim almış ve deneyim kazanmıştır. Kent Bilgi Sistemi yazılımlarından olan Mapinfo nun yazılım desteği ve eğitim desteği devamlı alınmaktadır. Kurum içinde kullanıcılara da eğitim desteği verilmektedir Koordinasyon Kent Bilgi Sistemi için pilot proje olarak, Dikmen bölgesi seçilmiştir. Bu bölgede Ankara Büyükşehir ve ilçe belediyeleri, Tapu ve Kadastro Müdürlüğü, Emniyet Müdürlüğü, ASKİ, EGO, TELEKOM, TEDAŞ, DSİ vb. kente hizmet veren kuruluşlar ortaklaşa bir veri tabanı kullanarak bilgiler paylaşılmaya açık hale getirilmiş, sistemin yaşaması içinde güncelleme işlemlerinin en hızlı ve sorunsuz yapılabilmesi çalışmaları devam etmektedir. Günümüzde ise yapılan protokoller çerçevesinde kurumlara arasında bir koordinasyon sağlanmaya çalışılmaktadır ve kendi aralarında veri paylaşımı kısmen sağlanmaktadır. Fakat, kurumlar arasında tam bir işlevsel paylaşım söz konusu değildir (Şekil 4.7). KOORDİNASYON YOK KISMEN KOORDİNASYON EMNİYET TELEKOM MEDAŞ DİĞER KURUM ANKARA KBS KURUM DIŞI VERİLER TAPU VE KADASTRO MÜD. Şekil 4.7 Ankara Kent Bilgi Sisteminde Koordinasyon

12 Uygulamalar ve yararlar Ankara Kent Bilgi Sistemi projesinde yapılan uygulamalar ve sağlanan yararlar aşağıda maddeler halinde belirtilmiştir. Ankara daki 20 binin üzerindeki sokak ve caddeler ilçe, mahalle bazında sorgulanabilir hale getirilmiştir. Okullar, camiler, karakollar, elçilikler, parklar, siteler, itfaiye, hastaneler, bankalar vb. önemli yerler oluşturulmuştur ve sorgulanabilip bulunabilir hale getirilmiştir. Üçboyutlu (3D) arazi modeli oluşturulmuştur. Bu çalışmalar WEB üzerinden görünmektedir. Böylece istenilen aralıklarla eşyükselti eğrisi oluşturulabilmekte, eğim haritası, bakı haritası, görünebilirlik, en kesit analizleri yapılabilir hale gelmiştir. Rogar kapakları oluşturulmuştur. (Kanal, Su, PTT, Elektrik, Doğalgaz, vs..) İlçe belediyeleri, fen işleri numarataj dairesi ve imar müdürlüğü arasında yapılan ortak çalışmalarla imar ada/parsel bilgileri de sisteme dahil edilerek ada parsel sorgulaması,imar pafta indeksi sorgulaması imkanları da oluşturulmuştur. Abone bilgi sistemiyle entegrasyon için bina numarası toplanması işlemi başlatılmış ve Ankara nın tamamının yakın kısmının bina numarası toplanmıştır. Böylece binalar ile abone bilgileri entegre edilerek, herhangi bir bina seçildiğinde o binada oturan abonelerin her türlü bilgisine anında erişilmiştir. Tapu bilgileri de KBS üzerinden ada/parsel bazında ilişkilendirilme çalışmaları Keçiören de emlak ve çevre temizlik beyanları, su abone bilgileri ve KBS kayıtları ilişkilendirilip kaçak kayıtların tespiti çalışmalarına başlanmıştır. Kurt boğazı barajı koruma havzasının uydu görüntüleri ile izlenmesi için ODTÜ ile anlaşma yapılmış, baraj çevresinde inşa edilmiş kaçak yapılar tespit edilmiş ve bölgenin arazi örtüsü haritası çıkarılmıştır. Kanalizasyon hatlarının (arşivlerin) KBS ortamına aktarılması için gerekli çalışmalar devam etmektedir (Şekil 4.8). Nisan 1998 de alınan Coğrafi Bilgi Sistemi sunucusu üzerinde bütün veriler ve uygulamalar yüklenmiş ve kurum içinde bütün bilgilerin paylaşımı imkanı sağlanmıştır.

13 123 Şekil 4.8: Kanalizasyon hatlarının görünümü Su Projesi Dairesi tarafından ihalesi yapılan Ankara 2025 yılı Hidrolik Modelleme Çalışması ihalesi KBS grubu ile işbirliği halinde yürütmektedir. Ankara Emniyet Genel Müdürlüğüne gerek eğitim gerekse uygulama yönünden destek sağlanmaktadır. Bu kuruma ASKI bünyesinde oluşturulan bütün veri ve uygulamalar valilik aracılığı ile aktarılmıştır. Harita Genel Komutanlığından havza sınırları ile ilgili alınan DGN formatındaki dosyalar çözümlenerek bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Uydu görüntüleri de kullanmak suretiyle Kurt boğazı barajı için yöredeki yapılaşma ve arazi örtüsü belirleme çalışmasına başlanmıştır Maliyet Ankara da Kent Bilgi Sisteminin ilk aşamasından tamamlanmasına kadar geçen süre içerisinde maliyetin kesin bir rakamı belli değildir. Yapılan araştırmalar ve ilgili kişilerle olan görüşmelerden, maliyet konusunda tam belirgin bir rakam alınamamıştır İdari ve teknik sorunlar Ankara Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında, sistem kurulumunda ve kurulduktan sonrada olmak üzere verilerle ilgili sorunlar, idari ve yönetimsel

14 124 sorunlar, hukuki sorunlar, koordinasyonla ilgili sorunlar ve ekonomik sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır. 1. Verilerle ilgili sorunlar: Verilerin elde edilmesinden, sisteme entegrasyonuna kadar geçen süre içerisinde yaşanan verilerle ilgili sorunlar anlatılmaktadır (Şekil 4.9). Kent Bilgi Sisteminde veri altyapısı oluşturulurken kurumlardan alınan bilgilerin, farklı format ve büyüklükte olması ve sağlıklı olmaması, Değişik formatlarda kayıt edilen verilerin sisteme entegrasyonunda yaşanan problemler olması, İMAR PLANLARI ALTYAPI HAR. SİSTEME AKTARMA ANKARA KBS KADASTRAL HARİTALAR Şekil 4.9: Verilerle ilgili sorunlar Sistem için gerekli olan kadastral paftaların, altyapı haritalarının ve imar planların sisteme aktarılmasında ve sayısallaştırılmasında karşılaşılan sorunlar İmar planlarının, sayısal olmaması ve yerel koordinat sisteminde olması, bunun ülke koordinat sistemine dönüştürülmesi sırasında yaşanan veri kayıplarının olması, Veri güncelleme esnasında kayıt ortamlarının sağlıklı ve düzenli bir şekilde tutulmamamsı yüzünden oluşan veri kayıpları sorunları, Kent Bilgi Sistemi kapsamında dışardan gelen verilerin farklı CAD yazılımları ile olması ve sisteme entegrasyonu problemlerinin yaşanması,

15 İdari ve yönetimsel sorunlar. Belediyelerin Kent Bilgi Sistemini gerçekleştirmede yaşadığı sorunların başında idari ve yönetimsel sorunlar gelmektedir. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. A. İdari sorunlar: Kurumların sisteme dahil olması veya sisteme kurumsal bilgi aktarımında, kurumların ortaya koydukları olumsuz kurumsal anlayıştan dolayı yaşanan sorunlar, Yönetici durumunda olan kişilerin kent bilgi sistemi çalışmalarına gereken önemi vermemesi Sistemden sorumlu sürekli, kalıcı, konuya hakim ve geniş ufuklu yöneticilerin olmaması ve siyasi yelpazeden kaynaklanan sorunların yaşanması, B. Yönetimsel sorunlar: Kent Bilgi Sistemi projesinin tamamlanıp bitim süresi içerisinde yönetimsel olarak oluşan idari boşluklar veya sorumlu kişilerin olumsuz bakış açıları ve projeye olan etkileri yüzünden yaşanan zamandan kayıp, maddiyattan kayıp ve personel üzerinde oluşan olumsuz yönlerden kaynaklanan sorunlar, Sistemin kurulumu aşamasında yaşanan idari ve teknik personellerin değişimi, olumsuz bakış açıları, personelin isteksiz davranışları ve yerel seçimlerin belediyeleri negatif yönde etkilemesinden kaynaklanan sorunlar (Şekil 4.10), YÖNETİCİLER KBS ÇALIŞMALARINA NEGATİF BAKIŞ AÇISI KBS ÇALIŞMALARINDA İDARİ BOŞLUKLAR KAYIPLAR ZAMAN İŞGÜCÜ MALİYET PAYLAŞIM KOORDİNASYON Şekil 4.10: Yönetimsel sorunlar

16 Hukuki sorunlar, Belediyeler, Kent Bilgi Sistemi projelerini gerçekleştirirken kurum içinden ve kurumlar arasında bilgi kullanımına ihtiyacı vardır. Kurumlar arasında yaşanan en büyük sorunlar arasında hukuki sorunlar yer almaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. Belediye Kanuna göre Kent Bilgi Sisteminin yapılabilmesi, projelerin yürütülmesi ve tamamlanarak, kurumlar arasında bir koordinasyonun sağlanmasına imkan verecek bir düzenlemenin olmamasından kaynaklanan sorunlar, Belediyelerin bilgi paylaşımına yönelik faaliyetlerinde veya altlık oluşturmada, kentteki diğer kurumların yasal düzenlemelerinin buna imkan vermemesinden dolayı kaynaklanan ve zaman, işgücü ve maddi kayıplara yol açan hukuki sorunlar, 4. Koordinasyon ile ilgili sorunlar Belediyelerin kurumlarla olan koordinasyonun yaşatılmasında bir takım sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmaktadır. Koordinasyon halinde bulunan kurumda, yaşanan duygusal tavırlar ve yönetim şeklinden kaynaklanan sorunlar, Kurumların bilgi paylaşımına yönelik hareketlerinde, hem personel hemde kurumsal olarak sergilenen isteksizlik ve zaman kayıplarına kadar ulaşan yönetimsel sorunlar, Kurumlar arasında yapılan protokollerin daha sonra yönetmeliklerle veya yasal dayanaklarla bir anda fesh edilip, bilgi paylaşımının veya güncellemesinin üzerinde yarattığı sorunlar, Kurumların birbirleriyle olan diyaloglarında yasal protokollerin olmaması ve yapılan faaliyetlerde yaşanan sorunlar, 5. Ekonomik sorunlar, Belediyelerin Kent Bilgi Sistemi projesini sonuçlandırabilmesi için ekonomik yönden belirli bir seviyede olmaları gerekmektedir. Yeterli maddi kaynağın olmamasından kaynaklanan bir takım sorunlar yaşanabilmektedir (Şekil 4.11).

17 127 MADDİ KAYNAK EKSİKLİĞİ ANKARA KENT BİLGİ SİSTEMİ Şekil 4.11: Ekonomik Sorunlar Kent Bilgi Sisteminin tamamlanmasına kadar geçen sürede, ekonomik olarak Belediyelerin yeterli maddi kaynağa sahip olmamasından kaynaklanan sorunlar, Proje çerçevesince yapılan tüm faaliyetlerin bir maddi külfetinin olması ve hazırda bunu hemen karşılayacak bir bütçeye sahip belediyelerin sayısının olmaması ve bundan dolayı da yaşanan maddi sorunların olması, BELEDİYELERİN YETERLİ BÜTÇEYE SAHİP OLMAMASI BELEDİYE BÜTÇESİNDEN PAY AYRILMAMASI SİSTEM BAKIMI VE GÜNCELLEMELERDE YAŞANAN OLUMSUZLUKLAR Yıllık belediye bütçesinin yapılması sırasında Kent Bilgi Sistemi olarak ayrılan paranın yetmeyecek kadar az olması ve bundan dolayı da veri yaşatma, entegrasyon ve dinamik yapının korunamaması gibi problemlerin oluşmasına sebebiyet veren ekonomik sorunlar, Kent Bilgi Sistemi oluşturulması amaçlı Ankara Kent Bilgi Sistemi (AKBİS) projesi henüz tam hayata geçirilememiş olup çalışmalar devam etmektedir Alanya Kent Bilgi Sistemi (ALBİS) Alanya, Antalya ilinin 135 km doğusunda bulunan bir ilçesidir. Doğusunda Gazipaşa, batısında Manavgat ve Side ilçeleri bulunmaktadır. Alanya, 158 hektarlık yüzölçümü, lik nüfusu ile geniş plajları, turistik tesisleri ve tarihi eserleriyle önemli bir turizm merkezimizdir.

18 128 Alanya Belediyesinde Kent Bilgi Sistemi (ALBİS) kurulması çalışmaları ilk olarak 1997 yılı sonlarında gündeme gelmiştir. ALBIS projesi tarihinde MNG Bilgisayar Programlama Mühendislik Danışmanlık A.Ş. yüklenici firmaya ihale edilmiştir. Projenin müşavirliğini Zonguldak Karaelmas Üniversitesi üstlenmiştir. Yaklaşık 35 km2 lik proje alanının uçuşu TKGM tarafından yapılmış olup GPS çalışmaları Zonguldak Karaelmas Üniversitesi tarafından yapılmıştır(şekil 4.12). 01/03/2001 tarihinde projenin kesin kabulü yapılarak, bu tarihten itibaren belediye personeline devredilmiştir. Şekil 4.12: ALBİS ekran görüntüsü ( Alanya Kent Bilgi Sistemi (ALBİS) projesinin amaçları Alanya belediyesinde Kent Bilgi Sistemi projesi kapsamında; ilçenin geleceği açısından ve turistik anlamda uluslararası bir yapıya sahip olması sebebiyle, bu projenin yapılması planlanmış ve aşağıda belirtilenlerin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. ALBİS temel altlık olmak üzere 1/1000 ve 1/5000 ölçekli fotogrametrik sayısal temel planların ve sayısal arazi modellerinin sağlanması, İlgili kadastro ve imar haritalarının sayısallaştırılarak ve tapu sicil bilgileriyle bütünleşmesini sağlamak, Altyapı tesislerinin haritalanarak planlama çalışmalarına hız kazandırmak,

19 129 Mevcut su abone kayıtlarının, emlak ve çevre temizlik vergisi, tabela ve reklam harcı bilgilerinin sisteme aktarılması ve tahsilatı işlemlerini kolaylaştırmak, Belediye sınırları içerisinde binalar ve tesislerle ilgili sözel bilgilerin toplanması, Belediyeye, hazineye ait ve diğer kurumlara ait taşınmazlara, yeşil alanlara, idari sınırlara, tarihi ve turistik yapılara ilişkin, konumsal ve öznitelik bilgilerin sisteme aktarılması, Sisteme aktarılan bilgi katmanları ile Kent Bilgi Sistemi fonksiyonlarının sağlanması ve belediye gelirlerinin toplanmasını sağlamak, ALBİS in işletilmesi için gerekli olan donanım ve yazılımların, personel eğitim hizmetlerinin alınarak daha kaliteli ve çağdaş belediyecilik faaliyetlerinin gelişmesini sağlamak, Alanya belediyesi, bilgi-işlem otomasyon merkezinin ve işletim ağının kurularak daha şeffaf ve paylaşımcı bir belediye yönetimini sağlamak (Kuşçu ve ark 2001), Alanya Kent Bilgi Sisteminde veriler Alanya Belediyesi, Kent Bilgi Sistemi projesinin yapılması konusunda, ön bir fizibilite çalışması yapıldıktan sonra ihale ile KBS nin kurulmasının daha faydalı olacağı düşünülerek, ilk adımı başlatmıştır. İlk etapta kent verilerinin mevcut durumu analiz edilerek, kente ait güncel halihazır haritaların olmadığından hareketle veri toplama ve oluşturma faaliyetlerine geçilmiştir. İhale sonucunda MNG firması çalışmalara başlayarak, belediye adına üniversite danışmanlık hizmeti yaptığı içinde şartnamelerin hazırlanması, teknik kontrolörlük ve müşavirlik hizmeti yapmıştır (Akbaş 2004). Alanya Belediyesi Kent Bilgi Sistemi projesi sayısal harita üretimi MNG Software tarafından yapılmıştır. Proje başlama tarihi 1998 Temmuz ayı olup, bitiş tarihi Mayıs 1999 dur. Proje bedeli $ dır. Alanya Kent Bilgi Sistemi ALBİS için 70 km.2lik alanda Jeodezik çalışmalar, uçuş ve fotoğraf çekimi, havai

20 130 nirengi dengelemesi ve fotogrametrik olarak sayısal temel haritaların 1/1000 ölçekli üretimi yapılmıştır (Şekil 4.13) ( Şekil 4.13: 1/1000 ölçekli sayısal temel harita Yaklaşık 35 km2. lik bir alanda ülke koordinat sisteminde 107 adet fotogrametrik halihazır pafta üretilmiştir. 3194/18. madde uygulaması gören yerlerde Kadastro müdürlüğünden gerçek koordinatları ile, uygulama görmeyen yerlerde ise paftaların sayısallaştırılması sonucu ülke koordinat sistemine dönüştürülerek veritabanı oluşturulmuştur. Bu veritabanına uygulama sayısallaştırılarak ülke koordinat sistemine aktarılmıştır (Şekil 4.14). Şekil 4.14: Sayısal ortamda imar planları imar planları

21 131 Ayrıca Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile yapılan protokol sonunda adet tapu sicil kaydı bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Veri yapısı Alanya Kent Bilgi Sistemi (ALBIS) bünyesinde veriler, kurum içinden ve kurum dışında kullanılmak üzere sayısal ortamlarda saklanmakta ve bir veritabanında depolanmaktadır. ALBIS tarafından üretilen bilgiler kurum içinde kısmen paylaşılmakta iken kurum dışından talep halinde farklı kurumlara da verilmektedir (Şekil 4.15). ALBIS VERİLER KURUM İÇİ VERİLER KURUM DIŞI VERİLER Şekil 4.15: Belediyelerin kurumsal verileri Kurum içindeki birimler arasında, network ağının kurulu olması birimler arası hem bilgi paylaşımını hem de koordinasyon sağlanmaktadır. Birimlerden veri girişi ve güncellemesi izin verilen kişiler tarafından yapılmaktadır (Şekil 4.16). Harita Müdürlüğü İmar Müdürlüğü Emlak ve Kam. Müd. ALBIS KURUM İÇİ VERİLER Etüt Proje Müdürlüğü Fen İşleri Müd. Diğer birimler... Şekil 4.16: ALBIS de kurum içi veriler Belediyenin Harita Müdürlüğü, İmar Müdürlüğü, Emlak ve Kamulaştırma Müdürlüğü, Fen İşleri Müdürlüğü ve Etüt Proje Müdürlüğü gibi birimleri tarafından çok yoğunca kullanılan veriler, paylaşım sayesinde güncel ve aktif olarak kullanılmaktadır.

22 132 Kurum dışından Tapu ve Kadastro Müdürlüğü, Telekom, Tedaş, Emniyet Müdürlüğü, Sağlık Müdürlüğü gibi kurumlarla, veri paylaşımı ve koordinasyonun olmaması yüzünden bilgi alışverişi klasik yöntemlerle yapılmaktadır. ALBIS tarafından kurumlara her türlü bilgi verilebilmekte iken, diğer kurumlar bilgilerini kısmen paylaşabilmekte, hatta bazı kurumsal bilgileri ALBIS ten ücret karşılığı almaktadırlar. Belediyenin, Tapu ve Kadastro Müdürlüğü ile olan iş ilişkisinin veri paylaşımını zorunlu hale getirmesinden dolayı kurumlar arasında kısmen de olsa koordinasyon olmaktadır. Bunun yanında kent içerisindeki diğer kurumların veri paylaşımı ve koordinasyondan uzak yaklaşımları vardır (Şekil 4.17). Bunun sebepleri arasında idari, teknik ve hukuki sorunlar sıralanabilir. EMNİYET TELEKOM MEDAŞ SAĞLIK PAYLAŞIM YOK ALANYA KENT BİLGİ SİSTEMİ KURUM DIŞI VERİLER DİĞER KURUMLAR Şekil 4.17: ALBIS de kurumlar arası paylaşım ALBIS tarafından üretilen bilgiler, diğer kurumların yararına olmasına rağmen, kurumların olumsuz yaklaşımları ve paylaşıma yönelik çalışmalarının olmaması yüzünden bu bilgilerden yararlanamamaktadırlar. Veri standartları; Alanya Kent Bilgi Sisteminde kullanılan verilerin belirli bir standartta üretilmesi ve kullanımı birimler arasında iletişimde ve işlemlerin hız, ekonomik ve zaman açısından kazanımlar sağlamaktadır. Kent Bilgi Sisteminde kullanılan verilerin Büyük Ölçekli Haritalar Yapım Yönetmeliğine ve kurumların oluşturduğu kendi standartlara uygun olarak hazırlanmaya çalışılmıştır.

23 133 Dışarıdan gelen değişik veri formatındaki dosyalar, sisteme aktarılırken veri standartlarına uygun olmasına dikkat edilmekte, gerektiğinde dönüşüm yapılarak sisteme aktarılmaktadır. Özellikle konumsal altlıkların sisteme entegrasyonunda BÖHYY. deki standartlara göre yapılmasına itina edilmektedir. Yeni oluşturulan her türlü konumsal altlığın hem Tapu ve Kadastro Müdürlüğünde hemde Belediye tarafından kullanılacak olması verilerin belirli bir standartta olmasını ister istemez zorunluluğu hale getirmektedir. Verilerin güncellenmesi ve paylaşımı Alanya Kent Bilgi Sistemi merkezi, kurum içi ve kurum dışı toplanan verilerin doğruluğunda, güncelliğinde ve sisteme aktarılmasında karşılaşılan sorunlarda ilk muhatap olunan birimdir. Verilerin güncellemesi ve paylaşımı çalışmalarını kurum içi işlerde birimlerin yetkili kişileri ve arazi ekipleri yaparken, dışarıdan alınan kurum dışı bilgilerde Tapu ve Kadastro Müdürlüğünden periyodik olarak yapılmaktadır. Verilerdeki güncelleme, ana bilgisayardaki herhangi bir arıza, silme yada değiştirme durumu göz önünde bulundurularak tüm bilgiler periyodik olarak günlük, haftalık ve aylık olarak dijital ortamda hem saklanmakta hemde yedeklenmektedir. Halihazır, imar, kadastro, altyapı haritaları ve tapu bilgileri ile ilgili tüm değişiklikler periyodik olarak güncellenmekte aynı zamanda sistemde devamlılık sağlanmaktadır (Şekil 4.18). ALANYA KURUMİÇİ GÜNCELLEME ALANYA KENT BİLGİ SİSTEMİ VERİLERİN GÜNCELLEMESİ ALANYA KURUM DIŞI GÜNCELLEME GÜNLÜK PERYOTLARLA HAFTALIK PERYOTLARLA AYLIK PERYOTLARLA Şekil 4.18: ALBIS de veri güncelleme

24 Personel ve donanım, yazılım Alanya Belediyesi Kent Bilgi Sistemi (ALBİS) merkezinin kuruluş aşamasından itibaren sistem yöneticisi ve yazılım-donanım geliştirme çalışanlarının sınırlı sayıda olması dışarıdan yetişmiş sözleşmeli personel istihdamına yol açmıştır. Bu açıdan 20 nin üzerinde idare-işletim elamanı alınmış olup müşavirlik hizmeti veren üniversitenin hazırladığı kurslarla elaman yetiştirmeye çalışmıştır. Günümüzde, ALBIS merkezinde çalışan personel; 3 tane Harita Müh., 1 tane Çevre Müh., 1 tane Şehir Bölge ve Planlama, 2 tane Harita Teknikeri ve 3 tane de teknisyen olmak üzere toplam 10 personel çalışmaktadır (Şekil 4.19). ALANYA KENT BİLGİ SİSTEMİ PERSONEL YAPISI HARİTA MÜH ŞEHİR BÖLGE VE PLANLAMA (1) ÇEVRE MÜH. HARİTA TEKNİKER (2) Şekil 4.19: ALBIS de personel durumu HARİTA TEKNİSYENİ (3) ALBIS merkezi tarafından kullanılan donanımlar; 1 adet Server (Compaq Poriat ML 370) Ana Bilgisayar, 2 adet Workstation (HP Vectra) bilgisayar, 6 adet Terminal (Compaq Prosijna), 1 adet A0 çizici (HP 450 C) ve 15 adet yazıcı kullanılmaktadır (Şekil 5.31). ALBIS de kullanılan yazılımlar;(şekil 4.20) İşletim sistemi olarak, Windows NT ve Windows 95, Çizim programı olarak MicroStation 95, GIS yazılımı olarak MicroStation Geographics ve KBS verilerinin sunumu ve kolay sorgulanmasını sağlayan GeoMEDIA, Veritabanı olarak Oracle kullanılmaktadır.

25 135 ALBIS YAZILIM CAD ve HARİTACILIK YAZILIM KBS YAZILIM MICRO STATION AUTOCAD NETCAD GEOMEDIA MICROSTATION MGE Koordinasyon Şekil 4.20: ALBIS de yazılımlar Alanya Belediyesi Kent Bilgi Sistemi (ALBİS) projesi kapsamında Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile yapılan protokol ile adet tapu sicil kaydı, bu kurumun standartlarına uygun olarak bilgisayar ortamına aktarılmış ve bilgilenme amaçlı olarak, grafik mülkiyet bilgileri ile ilişkilendirilerek, sistem içinde kullanımı sağlanmıştır ( Sistemin kurulum aşamasında Telekom, Tedaş, TKGM ne bilgi verilerek katılımları sağlanmış fakat, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile yapılan protokoller gereği sisteme katılım olmuş, daha sonra koordinasyon zayıflamıştır (Şekil 4.21). Mevcut durumda, kurumlarla koordinasyon yoktur. Hatta konumsal altlık olarak kurumlarla ilgili bilgiler kurumlara ALBIS tarafından verilmektedir. KOORDİNASYON YOK KISMEN KOORDİNASYON EMNİYET TELEKOM MEDAŞ DİĞER KURUM ALANYA KBS KURUM DIŞI VERİLER Şekil 4.21:ALBIS de koordinasyon TAPU VE KADASTRO MÜD.

26 Uygulamalar ve yararlar Alanya nın, turizm kenti olması sebebiyle yaz mevsiminde özellikle nüfusu 5 kat artması ve kentlinin çağdaş anlamda hizmet beklemesi kent yönetiminde ALBIS uygulamalarından çok büyük yararlar sağlamaktadırlar. Yapılan uygulamalar sayesinde hızlı, kesin çözüm getirici ve daha ekonomik çalışmalar yapılmakta ve kentliler memnun kalmaktadırlar. Ayrıca, bu uygulamalar Alanya Belediyesine ekonomik olarak katkı sağlamaktadır. Bu uygulamalar aşağıda maddeler halinde verilmiştir ha lık bir alandaki uygulama ve nazım imar planları ülke koordinat sistemine dönüşümü sağlanmış ve sisteme aktarılmıştır, Belediye içerisindeki 794 adet pafta ve 9902 adet parseli içeren tüm grafik ve sayısal kadastro paftaları sayısallaştırılmıştır, 5300 adet yapı izni ve 6500 adet iskan izni kayıt sisteme girilmiştir. İmar durumu, yapı inşaat, kullanım izni vb. tüm faaliyetler sistem üzerinden yürütülebilmektedir. Sistem işletimi ile izinsiz, kaçak yapılaşmanın izlenmesi, eğim haritalarının üretilmesi, arazi kullanım türleri, ulaşım ağı, numarataj, altyapı hatları gibi konularda etüt ve analizler yapılmaktadır. İşyeri açma ruhsat şefliğinin, her türlü veri giriş ve sorgulamaları, ruhsat çıktıları raporlamaları sistem üzerinden yapılmaktadır su abonesinin ve atık su bilgileri izlenmektedir. Toplam adet içme suyu ve kanalizasyon bacasının kot ve koordinatlı olarak görüntülenmesi sağlanmıştır. Bina ve arazi olmak üzere adet emlak vergisi, adet çevre temizlik vergisi, 8000 adet ilan reklam vergisi ve 210 adet eğlence vergisi mükellefinin izlenmesi yapılmaktadır adet çevre temizlik vergisi belgelerinin sisteme girilmesi sağlanmıştır. ALBIS uygulamaları, Alanya Belediyesinin şeffaf bir yönetim sergilemesine ve çalışmalara gerçekçi bir yaklaşım sergilemesine yardımcı olmaktadır.

27 Maliyet Alanya Kent Bilgi Sistemini kurma faaliyetleri, firma kanalıyla ve Üniversite danışmanlığında yapılan çalışmalar sonucunda kurulmuştur. İlk yapılan çalışmalardan son aşamaya kadar geçen süre içinde, işler kısım kısım yapıldığından sonuç itibariyle yaklaşık bir fiyat ortaya çıkmaktadır yılı itibariyle toplam maliyetin 135 Milyar civarında olduğu bilinmektedir. Bu maliyetin çoğunluğunu veri toplama almaktadır (Şekil 4.22). MALİYET 10% 9% 10% 71% VERI DONANIM YAZILIM VE DİĞER Şekil 4.22: ALBIS de maliyet İdari ve teknik sorunlar Alanya Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında, sistem kurulumunda ve kurulduktan sonrada olmak üzere verilerle ilgili sorunlar, idari ve yönetimsel sorunlar, hukuki sorunlar, koordinasyonla ilgili sorunlar ve ekonomik sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır. 1. Verilerle ilgili sorunlar: Verilerin elde edilmesinden, sisteme entegrasyonuna kadar geçen süre içerisinde yaşanan verilerle ilgili sorunlar anlatılmaktadır. A.- Veri toplama ile ilgili sorunlar: Veri altyapısı oluşturulurken; ihale şartnamesinin hazırlanmasında ve fiyatlandırmada yapılan hatalar sonucu ortaya çıkan sorunlar,

28 138 Alanya Kent Bilgi Sisteminde veri altyapısı oluşturulurken kurumlardan alınan detay bilgilerinin, halihazırdaki farklı format ve büyüklükteki bilgilerin sağlıklı olmaması (Şekil 4.23), VERİ TOPLAMA İÇİN ALINAN BİLGİLER ALBIS YETERLİ KOORDİNASYON PLANLAMA EKSİKLİĞİ FARKLI VERİ FORMATI Şekil 4.23: ALBIS de veri toplama ilgili sorunlar Veri toplaması sonucu elde edilen verilerin sağlıklı bir ortamda saklanamaması ve daha sonradan kullanımı sırasında meydana gelen veri kayıpları sorunları sıralanabilir. B.- Veri güncelleme ile ilgili sorunlar Sistem için gerekli olan kadastral paftaların ve imar planların sisteme aktarılmasında karşılaşılan sorunlar;(şekil 4.24) İMAR PLANLARI SİSTEME AKTARMA ALBIS KADASTRAL HARİTALAR Şekil 4.24: ALBIS de veri güncelleme ile ilgili sorunlar Kadastral paftaların sayısal ortamda olmaması, Kadastral altlıklarda yaşanan pafta deformasyonu,

29 139 Eski kadastral haritaların, günümüz teknolojisinden uzak ölçme yöntemleriyle yapılmış olması sonucu yeterli konumsal doğruluğun olmaması, Farklı koordinat sisteminde üretilmiş verilerin ülke koordinat sistemine aktarılmasında oluşan hatalar, İmar planlarının sayısal hale getirilmesinde, seçilen sayısallaştırma yöntemlerinden dolayı kaynaklanan yeterli hassasiyetin, eksik alanların olması, veri aktarımı sırasında oluşan veri kayıplarının bulunması gibi sorunların yaşanması, İmar planlarının sayısal olmaması ve yerel koordinat sisteminde olması, bunun ülke koordinat sistemine dönüştürülmesi sırasında yaşanan veri kayıplarının olması, Belediye birimleri arasındaki veri trafiği içerisinde benzer çalışmaların birimlerce tekerrür bir şekilde yapılması ve veri paylaşımına yönelik birlikte hareket edilmemesinden kaynaklanan sorunlar, Kadastro Müdürlüklerinde bulunan paftaların çok farklı sistemlerde açılmış olması, paftaların üzerinde bulunan grafik verilerin güncelliğini yitirmiş olması veya günümüz ölçme tekniğine göre hata sınırlarını zorlayan ölçü hatalarına sahip olması, bir çok bölgede yenileme çalışmaları yapma zorunluluğu probleminin ortaya çıkmasından kaynaklanan sorunlar, (Şekil 4.25) KADASTRAL PAFTALAR ALBIS HALİHAZIR HAR DİĞER GÜNCELLEME VE YENİLEME SORUNLARI İMAR HAR DİĞER HAR Şekil 4.25: ALBIS de güncelleme ve yenileme sorunları

30 140 Veri güncellemelerinin zamanında haftalık veya aylık olarak yapılmamış ve güncellemelerde meydana gelen düzensizlik yüzünden yaşanan ekonomik ve idari sorunlar (Şekil 4.26), VERİLER VERİLERİN GÜNCELLENMESİ XY Ve Diğer KAYIPLAR ZAMAN İŞGÜCÜ MALİYET PAYLAŞIM KOORDİNASYON Şekil 4.26: Veri güncellemede yaşanan kayıplar Veri güncelleme esnasında kayıt ortamlarının sağlıklı ve düzenli bir şekilde tutulmaması yüzünden oluşan veri kayıpları sorunları, Sistem kurulurken uzun vadeli bir proje olması sebebiyle donanımın ve yazılımın eğitiminden, yenilenmesinden ve bakımından dolayı kaynaklanan problemlerin yaşanması (Şekil 4.27), Donanım Yazılım Yenileme Server veri Şekil 4.27: Donanım ve yazılımdan kaynaklanan kayıplar

31 141 C.- Veri Standartları ile ilgili sorunlar Sisteme entegre edilecek verilerde, dış kurumlardan gelen veri tipleri ve formatlarında, belirli bir standardın olmaması sebebiyle değişik tip verilerden dolayı kaynaklanan sorunlar, Kent Bilgi Sisteminde kullanılmak üzere yapılan sokak, cadde ve mahalle isimlendirmelerinde belirli bir sisteme dayanmadan yapılmış olması ve bunların sisteme yeniden entegrasyonundan dolayı karşılaşılan sorunlar, Kent Bilgi Sistemi kapsamında dışardan gelen verilerin farklı CAD yazılımları ile olması ve sisteme entegrasyonu problemlerinin yaşanması, 2. İdari ve yönetimsel sorunlar. Belediyelerin Kent Bilgi Sistemini gerçekleştirmede yaşadığı sorunların başında idari ve yönetimsel sorunlar gelmektedir. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. A. İdari sorunlar: Kurumların sisteme dahil olması veya sisteme kurumsal bilgi aktarımında, kurumların ortaya koydukları olumsuz kurumsal anlayıştan dolayı yaşanan sorunlar, Sistemin kurulumu sırasında üniversitenin danışman olması ve işlerin kontrolü sırasında kısmen de olsa anlaşmazlıkların yaşanması, Sistemin hayata geçirilmesinde yaşanan maddi kaynakların sınırlı miktarda kullanılması ve kredi kullanım şartlarına bağlı kalınmaktan kaynaklanan ekonomik problemler, Sistemden sorumlu sürekli, kalıcı, konuya hakim ve geniş ufuklu yöneticilerin olmaması ve siyasi yelpazeden kaynaklanan sorunların yaşanması, B. Yönetimsel sorunlar: Kent Bilgi Sistemi projesinin tamamlanıp bitim süresi içerisinde yönetimsel olarak oluşan idari boşluklar veya sorumlu kişilerin olumsuz bakış açıları ve projeye olan etkileri yüzünden yaşanan

32 142 zamandan kayıp, maddiyattan kayıp ve personel üzerinde oluşan olumsuz yönlerden kaynaklanan sorunlar, Personelin yeterli teknik bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olmaması yüzünden sistemin kurulum aşamasında yaşanan veri toplama, güncelleme ve yaşatma gibi sorunların olması, Sistemin kurulumu aşamasında yaşanan idari ve teknik personellerin değişimi, olumsuz bakış açıları, personelin isteksiz davranışları ve yerel seçimlerin belediyeleri negatif yönde etkilemesinden kaynaklanan sorunlar, 3. Hukuki sorunlar, Belediyeler, Kent Bilgi Sistemi projelerini gerçekleştirirken kurum içinden ve kurumlar arasında bilgi kullanımına ihtiyacı vardır. Kurumlar arasında yaşanan en büyük sorunlar arasında hukuki sorunlar yer almaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. Kent Bilgi Sisteminin kurulması, projelerin yürütülmesi ve tamamlanarak, kurumlar arasında bir koordinasyonun sağlanmasına imkan verecek bir düzenlemenin olmamasından kaynaklanan sorunlar, Belediyelerin bilgi paylaşımına yönelik faaliyetlerinde veya altlık oluşturmada, kentteki diğer kurumların yasal düzenlemelerinin buna imkan vermemesinden dolayı kaynaklanan ve zaman, işgücü ve maddi kayıplara yol açan hukuki sorunlar, Kentte yer alan tüm kurumların ortak bir çatı altında yasal bir düzenleme ile koordinasyonunu etkili bir şekilde sağlayacak, kağıt üstünde olmayacak bir yaklaşımla tekrar yapılandırılması ve bunun böyle olmamasından kaynaklanan sorunların katlanarak yaşanması, 4. Koordinasyon ile ilgili sorunlar Belediyelerin kurumlarla olan koordinasyonun yaşatılmasında bir takım sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmaktadır. Koordinasyon halinde bulunan kurumda, yaşanan duygusal tavırlar ve yönetim şeklinden kaynaklanan sorunlar,

33 143 Kurumların bilgi paylaşımına yönelik hareketlerinde, hem personel hemde kurumsal olarak sergilenen isteksizlik ve zaman kayıplarına kadar ulaşan yönetimsel sorunlar, Kurumlar arasında yapılan protokollerin daha sonra yönetmeliklerle veya yasal dayanaklarla bir anda fesh edilip, bilgi paylaşımının veya güncellemesinin üzerinde yarattığı sorunlar, Kurumların birbirleriyle olan diyaloglarında yasal protokollerin olmaması ve yapılan faaliyetlerde yaşanan sorunlar, Kurumlar arasında bilgi teknolojisinin kullanımındaki farklılıklar ve uyumsuzluktan kaynaklanan sorunlar (Şekil 4.28), KADASTRO KURUMLAR ARASINDAKİ BİLGİ TEKNOLOJİSİ TELEKOM TEDAŞ Şekil 4.28: ALBIS de koordinasyonla ilgili sorunlar Koordinasyon halinde bulunan kurumdan alınan bilgilerin doğru, güncel ve tam olmamasından kaynaklanan sorunlar, Farklı kurumlardan gelen bilgilerdeki veri kayıplarının olması ve sisteme entegrasyonun da yaşanan kayıplardan kaynaklanan sorunlar, 5. Ekonomik sorunlar, Belediyelerin Kent Bilgi Sistemi projesini sonuçlandırabilmesi için ekonomik yönden belirli bir seviyede olmaları gerekmektedir. Yeterli maddi kaynağın eksikliğinden kaynaklanan bir takım sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır (Şekil 4.29).

34 144 MADDİ KAYNAK EKSİKLİĞİ ALBIS Şekil 4.29: ALBIS de ekonomik sorunlar Kent Bilgi Sisteminin tamamlanmasına kadar geçen sürede, ekonomik olarak Belediyelerin yeterli maddi kaynağa sahip olmamasından kaynaklanan sorunlar, Proje çerçevesince yapılan tüm faaliyetlerin bir maddi külfetinin olması ve hazırda bunu hemen karşılayacak bir bütçeye sahip belediyelerin sayısının olmaması ve bundan dolayı da yaşanan maddi sorunların olması, Yıllık belediye bütçesinin yapılması sırasında Kent Bilgi Sistemi olarak ayrılan paranın yetmeyecek kadar az olması ve bundan dolayı da veri yaşatma, entegrasyon ve dinamik yapının korunamaması gibi problemlerin oluşmasına sebebiyet veren ekonomik sorunlar, Sistemin bileşenleri olan donanımın ve yazılımın bakımı, güncellemesi gibi durumlarda ekonomik yapının kısıtlı olmasından dolayı sistem üzerinde meydana gelebilecek olumsuz etkilerden kaynaklanan sorunlar, Sistemde yer alan verilerin toplanması veya güncellenmesinde meydana gelen maddi şartların yerine getirilmesinde, belediye bütçelerinden yeterli miktarda ödenek ayrılmaması ve bununda sistemi yaşatması üzerinde yaratacağı idari ve yararlar konusundaki eksikliklerden kaynaklanan sorunlar, Alanya Belediyesi Kent Bilgi Sisteminin 10 Kasım 2000 tarihinde tamamlandığından beri idare elemanları ve dışarıdan sınırlı işletim desteği alınarak, halen sistemin işletilmesine çalışmaktadır (Kuşçu 2001).

35 Antalya Kent Bilgi Sistemi Antalya Kent Bilgi Sistemi çalışmaları, 10 Eylül 1999 tarihinde fizibilite çalışmaları ile başlamıştır. Antalya Büyükşehir Belediyesi ve Antalya Su Atıksı İdaresi Genel Müdürlüğü (ASAT) için gerçekleştirilen fizibilite proje kapsamında, bir KBS nin gerçekleştirme aşamaları yapılmaya başlanmıştır. Antalya Büyükşehir Belediyesi, ASAT ve diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından da uygulanabilir, veri değişimi yapılarak ortak kullanılabilecek bir Kent Bilgi Sistemi kurulmaya çalışılmıştır. Antalya Kent Bilgi Sistemi, fizibilite çalışması kapsamında bugüne kadar yapılan çalışmalar içinde yer alan son pilot çalışmadır. Pilot çalışma için Büyükşehir Belediyesi tarafından Konya altı Belediyesine ait 3 mahalle (Liman, Sarı su ve Hurma Mahalleleri) belirlenmiştir. Genel görünüm için Antalya şehrinin uydu görüntülerinden yararlanılmış, 1/25000 ölçekli Antalya Nazım Planı taranarak sayısallaştırılmış ve sisteme dahil edilmiştir. Pilot çalışma bölgesinde binalar tek tek gezilerek adres araştırması yapılmış, su abonesi ve kanalizasyon detayları sisteme aktarılmıştır. Konya altı belediyesinde numarataj, harita, imar planlama,iskan ve ruhsat birimlerinin Kent Bilgi Sistemi ortamında entegre bir hale getirilmesine yönelik imar ve iskan ruhsatlarına ait Belediye hizmetlerine yönelik programlar üretilmiştir. Antalya da uygulanmakta olan Kent Bilgi Sistemi çalışmaları henüz oluşturulma aşamasındadır ve devam etmektedir Aydın Kent Bilgi Sistemi (AKBİS) Aydında Kent Bilgi Sistemi çalışmaları, 1994 yılında özellikle yeni seçilen Belediye Başkanının Kent Bilgi Sistemine duyduğu sıcak ilgi nedeni ilk çalışmalar başlatılmıştır. Intergraph firması ile AKBİS adı altında, öncelikle bir mahalle olan Hasan Efendi mahallesinde pilot bir çalışma yapılmış ve bu çalışma 1996 yılında tamamlanmıştır. Bu çalışmanın değerlendirilmesine göre 2. etap çalışmalar başlatılmıştır (Palancıoğlu 1996).

36 Aydın Kent Bilgi Sistemi (AKBİS) projesinin amaçları Aydın Kent Bilgi Sisteminin amacı; etkin belediye hizmeti vermek ve belediye gelirlerini sağlıklı takip ve işleyişini sağlamak, kentin fiziki planlamasında ve bu planların uygulanmasında en verimli ortamı yaratmak, yatırımların planlanması, uygulanması ve işletmesinde en verimli ve doğru uygulamaları yapmak, hataların en aza indirilmesi, kamu ve vatandaş çıkarlarını güvence altına alınması şeklinde sıralanabilir (Aksu 1994). Türkiye deki pilot proje kapsamında ilk uygulamadır Aydın Kent Bilgi Sisteminde veriler Kente ait halihazır haritalar, Aydın ın en son 1963 yılında üretilmiş ve bazı bölgelerinde 1986 yılında halihazırları yapılmıştır. Bu durumda Aydın Belediyesi ise sağlıksız durumda olan, belediye ve mücavir alandaki ülke kadastral nirengi sistemini ihale edip, yenileyerek başlamıştır. Sistemin kontrolü Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce GPS yöntemiyle yapılmıştır (Şekil 4.30). Şekil 4.30 : Kadastral ve imar verilerinin genel bir görünümü Halihazır harita alımı için Aydın Belediyesi önce GPS yöntemini düşünmüş ancak yersel ölçmeyi benimsemiştir. Kentteki 8 ayrı harita bürosuna; haritası alınacak bölgeyi 8 ayrı bölgeye ayırarak ihale etmiştir. Klasik yöntemle harita alımı

37 147 yaklaşık 3 yıl süreceği için; ilgili harita bürolarına hak edişlerine mahsup edilmek suretiyle bilgisayar, yazıcı, haritacılık yazılımı, donanım sağlanmış ve eğitimi de hizmet binasındaki, GIS merkezinde ilgili firma ve AKBİS personeli vermiştir. Oluşturulan tabaka ve sembol kütüphanesine göre sayısal haritalar üretilmiştir. Aydın Belediyesi halihazır haritaların kontrol yetkisinin; İller Bankası Genel Müdürlüğüne bağlı İzmir Bölge Müdürlüğüne vermiştir. Güncelleme açısından her yıl tekrarlanmak üzere kent ve mücavir alan için sayısal ortofoto üretilmesi planlanmıştır. Elde edilecek veriler, bir sistem dahilinde toplanarak Kent Bilgi Sisteminde depolanmak üzere çalışmalar yapılmıştır (Şekil 4.31). PLANLAMA VERİLERİ HALİHAZIR VERİLER ALTYAPI VERİLERİ BELEDİYE VERİLERİ AYDIN KENT BİLGİ SİSTEMİ VERİLERİ Şekil 4.31: KBS verileri Veri yapısı Aydında ilk Kent Bilgi Sistemi çalışmaları ilk yapılırken kurum içi bir çalışma daha sonradan da kurum dışı birimlerin katılması planlanmıştır. Fakat kurum içinde bu çalışma yapılırken kurum dışından gerekli destek olmamış ve çalışmalar sınırlı kalmıştır (Şekil 4.32). Aydın Belediyesi yaptığı Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında, kurum içindeki hizmetlerini ve otomasyona yönelik faaliyetlerinin artırımı, emlak gelirlerinin, ÇTV gelirlerinin vb. toplanması ve belediyecilik anlayışının daha hızlı olmasını hedefleyerek kurum içi faaliyetlerini yapmaya başlamıştır.

38 148 KURUM DIŞI VERİLER AYDIN KENT BİLGİ SİSTEMİ KURUM İÇİ VERİLER VERİLER Şekil 4.32: KBS ye giriş yapılan veriler Aydın Belediyesinde Kent Bilgi Sistemi çalışmaları; (GIS-Coğrafi Bilgi Sistemi) ve İdari Bilgi Sistemi (MIS) gruplarından oluşmuştur. Her Sistemi kendi Serverları altında çalışmakta ve iki server ilişkilendirilerek bilgi transferi gerçekleşmektedir (Şekil 4.33). Şekil 4.33: Aydın KBS kuruluş yapısı Böylece, hem Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında özellikle konumsal altlıkların kullanımı ve temini açısından hemde Belediye Yönetim Sistemi çalışmalarının aynı anda paralel olarak yapılmaya başlanmıştır. Aydın Belediyesi böylece Kent Bilgi Sistemi'ni; Harita Üretimi, İmar Planları, Kamulaştırma ve yatırım Planlaması, Etkin belediyecilik hizmetleri,

39 149 Arkeolojik, Doğal, Kentsel Sit ve Koruma bölgeleri, Ulaşım Planları, Özelleştirme gibi çok farklı alanlarda kullanmaktadır ( Aydın Kent Bilgi Sisteminde (AKBIS) veriler, kurum içinde kullanılmak üzere sayısal ortamlarda saklanmakta ve bir veritabanında depolanmaktadır. AKBIS tarafından üretilen bilgiler kurum içinde paylaşılmakta iken kurum dışından talep halinde farklı kurumlara da verilmektedir Kurum içindeki birimler arasında, Network ağının kurulu olması birimler arası hem bilgi paylaşımını hem de koordinasyon sağlanmaktadır. Birimlerden veri girişi ve güncellemesi izin verilen kişiler tarafından yapılmaktadır. Harita Müd. İmar Müd. Emlak ve Kam. Müd. AKBIS KURUM İÇİ VERİLER Etüt Proje Müd. Fen İşleri Müd. Diğer birimler... Şekil 4.34: Aydın KBS de kurum içi veriler Belediyenin Harita Müdürlüğü, İmar Müdürlüğü, Emlak ve Kamulaştırma Müdürlüğü, Fen İşleri Müdürlüğü ve Etüt Proje Müdürlüğü gibi birimler tarafından çok yoğunca kullanılan veriler, kısmen paylaşım sayesinde kullanılmaktadır (Şekil 4.34). Kurum dışından Tapu ve Kadastro Müdürlüğü, Telekom, Tedaş, Emniyet Müdürlüğü, Sağlık Müdürlüğü gibi kurumlarla, veri paylaşımı ve koordinasyonun olmaması yüzünden bilgi alışverişi klasik yöntemlerle yapılmaktadır. Veri standartları; Aydın Kent Bilgi Sisteminde kullanılan verilerin belirli bir standartta üretilmesi ve kullanılması, birimler arasında iletişimde ve işlemlerin hız, ekonomik ve zaman açısından kazanımlar sağlamaktadır.

40 150 Belediyenin Kent Bilgi Sisteminin işletilmesinin altyapısında, verilerin toplanması ve ilişkilendirilmesi sonucu, Belediye otomasyonu ve adres bilgilerinin tapu bilgilerinin ortak kabul ederek birlikte çalışması yatmaktadır.(şekil 4.35) Şekil 4.35: KBS tasarımında verilerin ilişkilendirilmesi Kent Bilgi Sisteminde kullanılan verilerin toplanması ve sisteme entegrasyonun da Büyük Ölçekli Haritalar Yapım Yönetmeliğine göre çalışılmıştır (Şekil 4.36). B.Ö.H.Y.Y. Standartları AYDIN KENT BİLGİ SİSTEMİ DXF, DWG, NCZ, Şekil 4.36: Aydın KBS de veri standartları Dışarıdan gelen değişik veri formatındaki dosyalar, sisteme aktarılırken veri standartlarına uygun olmasına dikkat edilmekte, gerektiğinde dönüşüm yapılarak sisteme aktarılmaktadır. Özellikle konumsal altlıkların sisteme entegrasyonunda BÖHYY. deki standartlara göre yapılmasına özen gösterildiği gözlenmektedir. Yeni oluşturulan her türlü konumsal altlığın hem Tapu ve Kadastro Müdürlüğünde hemde Belediye tarafından kullanılacak olması verilerin belirli bir standartta olmasını ister istemez zorunlu hale getirmektedir.

41 151 Verilerin Güncellenmesi ve Paylaşımı Aydın Kent Bilgi Sistemi merkezi, kurum içi ve kurum dışı toplanan verilerin doğruluğunda, güncelliğinde ve sisteme aktarılmasında karşılaşılan sorunların çözen ve gerektiğinde yapılacak işlemlere karar veren mekanizmadır. Verilerin güncellemesi ve paylaşımı çalışmalarını, kurum içi işlerde birimlerin yetkili kişileri ve arazi ekipleri yaparken, dışarıdan alınan kurum dışı bilgilerden özellikle Tapu ve Kadastro Müdürlüğünden aylık periyotlarla yapılmaktadır. Diğer kurumlardan verilerin, güncelleme amacıyla istenmesi durumunda gerekçeler söylenerek bu durum yapılamamaktadır (Şekil 4.37). GÜNCELLEME AYDIN KURUMİÇİ GÜNCELLEME KISMEN AYDIN KENT BİLGİ SİSTEMİ VERİLERİN GÜNCELLEMESİ AYDIN KURUM DIŞI GÜNCELLEME KISMEN AYLIK PERYOTLARLA Şekil 4.37: KBS de güncelleme Personel ve donanım, yazılım Aydın Belediyesi ilk Kent Bilgi Sistemi çalışmalarına kendi belediye personellerinden uzman olanlarından yararlanarak başlamış ve daha sonra veri üretimi ve güncelleme çalışmaları içinde arazi ekipleri oluşturarak kendi bünyesinden ve özel sektörden serbest çalışan harita bürolarından yararlanarak başlamıştır. Belediye içerisinde Kent Bilgi Sistemi şubesi adı altında GIS ve MIS

42 152 faaliyetlerini yöneten personellerden oluşan bir yapı içerisinde faaliyetler sağlanmaktadır. AKBIS kurulmasında; belediye kadrolarından, AKBIS kadrolarından ve yüklenici firma kadrolarından oluşmak üzere yaklaşık 60 kişilik bir personel kadrosundan yararlanılmıştır (Aklan 1995). Belediye Kadrosundan; 2 Harita Mühendisi 5 Harita Teknikeri 2 Şehir Plancısı MIS için çalışan ilgili personeller AKBIS kadrolarından; 1 AKBIS yöneticisi 1GIS sistem sorumlusu 1 GIS uygulama sorumlusu 2 MIS sistem sorumlusu 2 MIS sistem operatörü 1 Şehir plancısı 5 Topograf ve tekniker Müteahhit olarak; 2 Harita Mühendisi 3 Altyapı mühendisi 2 Şehir Plancısı 8 Harita Bürosu 2 UNIX sorulusu 1 CBS uzmanı 1 Harita Yüksek Mühendisi 1 Mimar 1 Sistem Mühendisi Günümüzde, AKBIS merkezinde çalışan personel sayısı ilk günlerindeki gibi değildir. Yapılan çalışmaların takibi, denetlenmesi, veri güncellemesi gibi işlemleri yürütmede çalışan personel dağılımı; 1 tane Harita Müh., 1 tane Çevre Müh., 1 tane

43 153 Şehir Bölge ve Planlama, 3 tane Harita Teknikeri olmak üzere toplam 6 personel çalışmaktadır (Şekil 4.38). AKBIS PERSONEL YAPISI HARİTA MÜH. ÇEVRE MÜH. ŞEHİR BÖLGE VE PLANLAMA HARİTA TEKNİKER Şekil 4.38: Aydın KBS personel durumu Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında yazılım olarak Intergraph firması ile çalışılmıştır. Microstation, MGE ve RIS yazılımları kullanılarak konumsal bilgilerin depolanıp işlendiği yazılımlar kullanılmıştır. Veritabanı olarak Informıx, Oracle ve Sysbase veritabanı seçilmiştir. Günümüzde halen Sysbase veritabanına bağlı olarak NETINFO kullanılmaktadır. Diğer CAD ürünleriyle birlikte, lisanslı olarak CBS modülünün bulunduğu Netcad4.0, diğer kurumların ve özel sektöründe bu yazılımı kullanmasından dolayı tercih edilmiştir (Şekil 4.39). AKBIS YAZILIM CAD ve HARİTACILIK YAZILIM KBS YAZILIM MICRO STATION AUTOCAD NETCAD GEOMEDIA MICROSTATION MGE Şekil 4.39: Aydın KBS de yazılımlar Kent Bilgi Sistemi merkezinde ve belediye birimlerinde kullanılan tüm donanım sayısı aşağıdadır; Bilgisayar: 90 Yazıcı: 47

44 154 Çizici:2 Tarayıcı: 4 Sayısallaştırıcı : 1 Server Ana Bilgisayar: 2 adet bulunmaktadır Koordinasyon Aydın Kent Bilgi Sistemi kurulması çalışmalarının başında Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile Aydın Belediyesi arasında bir protokol imzalanmış, Aydın belediyesi pilot bölge kabul edilmiş ve protokol hükümlerine göre; Aydın Belediyesi İl Kadastro Müdürlüğüne, 2 adet 486 DX2-66 bilgisayar 1 adet A3 Inkjet yazıcı 1 adet A3 çizici 2 kullanıcılı haritacılık yazılımı sağlanmış ve kadastro müdürlüğü ilgili bilgileri disket bilgisi olarak protokol çerçevesinde Aydın Belediyesine teslim etmiştir. Halihazır haritalar ile kadastro bilgilerinin çakıştırılması ve çıktı alınması AKBIS personelince yerine getirilmektedir. Aydın Belediyesi Tapu Kadastro Müdürlüğüne 1 adet PC ve personel istihdam etmiş, kent ve mücavir alan içindeki yerleşim birimlerinin tapu kayıtları protokol gereği Kadastro ve Tapu Sicil Müdürlüklerinden sağlanmıştır. Ayrıca, Tedaş ve Telekom ile protokoller imzalanarak koordinasyon sağlanmıştır. Yapılan tüm bu çalışmalar AKBIS in kurulması aşamasında gerçekleşmiştir. Fakat günümüzde kurumlar arasında bir koordinasyondan bahsetmek mümkün değildir. Özellikle kurumlar arasındaki koordinasyonsuzluk ve kurumsal bakış açıları yüzünden sistemin güncellenmesi ve yaşatılmasında problemler yaşanmaktadır. İkili ilişkilerle sağlanan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile kısmen koordinasyon sağlanmaktadır.

45 Uygulamalar ve yararlar Aydın, Ege bölgesinin İzmir den sonra 2 büyük kentidir. Kentin İzmir yolu üzerinde oluşu, antik özellikli bölgelerin çok olması, jeolojik zeminin depreme elverişli olması ve dışarıdan göç alması sebebiyle kentin yönetimini daha da önemli kılmaktadır. AKBIS çalışmalarının kentin turizm ve yaşanan bir şehir olmasında sayısız yararları olmuştur. Yapılan uygulamalar sayesinde hızlı ve daha ekonomik çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca, bu uygulamalar Aydın Belediyesine ekonomik olarak katkı sağlamıştır. Bu uygulamalar aşağıda maddeler halinde verilmiştir. Aydın karayolu güzergahı üzerinde bulunan beldeler ve Aydın daki en önemli enerji jeotermal kaynaklar göz önüne alınarak, enerji altyapısı ve sektörel dağılımlar düşünülerek; 1/25000 ölçekli ÇEVRE DÜZENİ ÖNERİ PLANI hazırlamıştır. Nazım İmar Planı, hektarlık alanda, sayısal ortamda 1/5000 fotogrametrik harita altlığı kullanılarak üretilmiştir. Uygulama İmar Planı, belediye personelince 4000 hektar alanda, sayısal ortamda 1/1000 yersel yöntemle ölçülmüş sayısal harita ve kadastro bilgileri kullanılarak üretilmiştir. İmar uygulamaları, 1250 bölgede sistemden yapılmaktadır. Aydın Belediye sınırları içindeki altyapı şebekeleri arazide tespit edilmiş ve güzergah, çap, cins vb. sözel bilgilerle desteklenerek as-build proje olarak paftalara işlenmiş, daha sonra pafta, işletme projesi ve halihazır haritada gösterilen rogarlar değerlendirilerek ilgili bilgiler bilgisayar ortamına alınmıştır (Şekil 4.40). Betonarme, mimari ve peyzaj projeleri; halihazır, kadastro ve imar planı bilgileri kullanılarak bilgisayarda paket programlarla mühendis ve mimarlar tarafından çizilmekte ve çiziciden istenilen ölçeklerde çıktı alınabilmektedir.

46 156 Şekil 4.40: Veri girişi ve sorgulanması işlemlerinin yapılması AKBIS teki tüm sayısal haritalar talep üzerine Tedaş ın bilgisayarına aktarılmış ve imar planı üzerine elektrik şebekeleri çizilmiştir. Bu ortak çalışma ile hatalı direk ve trafo tesis edilmesi önlenmiştir. MTA dan il bütününde 1/100000, 1/50000, 1/25000 ölçekli jeoloji haritaları temin edilmiş, sayısal 1/25000 ölçekli haritalar kent planlarıyla çakıştırılarak Aydın Kenti Fay Hatları çıkarılmıştır. AKBIS bünyesinde tek tek kapı kapı anketler yapılmış ve sisteme aktarılmıştır. AKBIS merkezinde ayrıca Tralleis Antik Kenti kazı çalışmaları, jeotermal enerji kullanımı, otobüs durakları ve hatları,büfeler,taksi durakları,cadde sokak isimleri, numarataj çalışmaları yer almıştır. Aydın Orman Kent Projesi 2000 yılından itibaren gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Çay bahçeleri, parklar, orman alanları vb. kayıt altında tutularak planlamalar ve düzenlemeler yapılmaktadır Maliyet Aydın Kent Bilgi Sistemini kurma faaliyetleri, Intergraph firması kanalıyla başlamış ve Belediye Başkanının olumlu destekleriyle kurulmuştur. İlk yapılan çalışmalardan son aşamaya kadar geçen süre içinde, işler kısım kısım yapıldığından özellikle veri toplama çalışmaları büyük bir maliyet tutmuştur. Veri toplamada özel

47 157 sektöre dananım ve teçhizat alımı maliyet getirdiyse de yazılımın alınmasında maliyet düşük olmuştur. Sistemin kurulmasında maliyetin çoğunluğunu veri toplama almıştır (Şekil 4.41). MALİYET 11% 7% 6% 76% VERI DONANIM YAZILIM VE DİĞER Şekil 4.41: Aydın KBS maliyet İdari ve teknik sorunlar Aydın Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında, sistem kurulumunda ve kurulduktan sonrada olmak üzere verilerle ilgili sorunlar, idari ve yönetimsel sorunlar, hukuki sorunlar, koordinasyonla ilgili sorunlar ve ekonomik sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır. 1. Verilerle ilgili sorunlar: Verilerin elde edilmesinden, sisteme entegrasyonuna kadar geçen süre içerisinde yaşanan verilerle ilgili sorunlar anlatılmaktadır. A.- Veri toplama ile ilgili sorunlar: Aydın Kent Bilgi Sisteminde veri altyapısı oluşturulurken kurumlardan alınan bilgilerin, farklı format ve büyüklükte olması ve sağlıklı olmaması, Aydın Belediyesi tarafından özel sektöre dağıtılan ölçme araç ve gereçlerden sonra veri toplama sonucunda sisteme girmek için elde edilen araziye ilişkin detay bilgilerinin ve adres bilgilerinin istenilen doğrulukta ve zemine uygulanabilirliğinin kontrolünün istenilen hassasiyette olmaması, AKBIS e aktarılmak üzere toplanan verilerin, sistematik olarak belirli bir formatta sisteme girilmesi için belirli bir sınıflandırma yapılmış, oluşturulan topolojik yapı içerisinde de çalışan elamanların yeterli

48 158 hassasiyeti göstermemesi yüzünden, tekrarlamalı bir şekilde yeniden yapılmasına sebep olmuş ve bunun yüzünden zaman kaybının oluşmasına neden olunmuştur. B.- Veri güncelleme ile ilgili sorunlar Sistem için gerekli olan kadastral paftaların, altyapı haritalarının ve imar planların sisteme aktarılmasında karşılaşılan sorunlar(şekil 4.42) İMAR PLANLARI SİSTEME AKTARMA AKBIS KADASTRAL HARİTALAR SAYISAL HALDE OLMAMA PAFTA DEFORMASYON ÖLÇME YÖNTEMLERİ YETERLİ DOĞ. OLMAMASI FARKLI KOORDİNAT SİSTEMİNDE BULUNULMASI SAYISALLAŞTIRMA SONUCU VERİ KAYIPLARININ OLMASI Şekil 4.42: Veri güncelleme il ilgili sorunlar Kadastral paftaların sayısal ortamda olmaması, Kadastral altlıklarda yaşanan pafta deformasyonu, Eski kadastral haritaların, günümüz teknolojisinden uzak ölçme yöntemleriyle yapılmış olması sonucu yeterli konumsal doğruluğun olmaması, Farklı koordinat sisteminde üretilmiş verilerin ülke koordinat sistemine aktarılmasında oluşan hatalar, İmar planlarının sayısal hale getirilmesinde, seçilen sayısallaştırma yöntemlerinden dolayı kaynaklanan yeterli hassasiyetin, eksik

49 159 alanların olması, veri aktarımı sırasında oluşan veri kayıplarının bulunması gibi sorunların yaşanması, İmar planlarının sayısal olmaması ve yerel koordinat sisteminde olması, bunun ülke koordinat sistemine dönüştürülmesi sırasında yaşanan veri kayıplarının olması, Belediye birimleri arasındaki veri trafiği içerisinde benzer çalışmaların birimlerce tekerrür bir şekilde yapılması ve veri paylaşımına yönelik birlikte hareket edilmemesinden kaynaklanan sorunlar, Kadastro Müdürlüklerinde bulunan paftaların çok farklı sistemlerde açılmış olması, paftaların üzerinde bulunan grafik verilerin güncelliğini yitirmiş olması veya günümüz ölçme tekniğine göre hata sınırlarını zorlayan ölçü hatalarına sahip olması, bir çok bölgede yenileme çalışmaları yapma zorunluluğu probleminin ortaya çıkmasından kaynaklanan sorunlar, Veri güncellemelerinin zamanında haftalık veya aylık olarak yapılmamış ve güncellemelerde meydana gelen düzensizlik yüzünden yaşanan ekonomik ve idari sorunlar, Veri güncelleme esnasında kayıt ortamlarının sağlıklı ve düzenli bir şekilde tutulmamamsı yüzünden oluşan veri kayıpları sorunları, Sistem kurulurken uzun vadeli bir proje olması sebebiyle donanımın ve yazılımın; eğitimden, yenilenmesinden ve bakımından dolayı kaynaklanan problemlerin yaşanması, C.- Veri Standartları ile ilgili sorunlar Sisteme entegre edilecek verilerde, dış kurumlardan gelen veri tipleri ve formatlarında, belirli bir standardın olmaması sebebiyle değişik tip formatlardan dolayı kaynaklanan sorunlar, Kent Bilgi Sisteminde kullanılmak üzere yapılan sokak, cadde ve mahalle isimlendirmelerinde belirli bir sisteme dayanmadan yapılmış olması ve bunların sisteme yeniden entegrasyonundan dolayı karşılaşılan sorunlar,

50 160 Kent Bilgi Sistemi kapsamında dışardan gelen verilerin farklı CAD yazılımları ile olması ve sisteme entegrasyonu problemlerinin yaşanması, 2. İdari ve yönetimsel sorunlar. Belediyelerin Kent Bilgi Sistemini gerçekleştirmede yaşadığı sorunların başında idari ve yönetimsel sorunlar gelmektedir. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. A. İdari sorunlar: Kurumların sisteme dahil olması veya sisteme kurumsal bilgi aktarımında, kurumların ortaya koydukları olumsuz kurumsal anlayıştan dolayı yaşanan sorunlar, Sistemin kurulumu sırasında üniversitelerden danışman olarak tercih edilmemesi, Sistemin hayata geçirilmesinde yaşanan maddi kaynakların sınırlı miktarda kullanılması ve kredi kullanım şartlarına bağlı kalınmaktan kaynaklanan ekonomik problemler, Sistemden sorumlu sürekli, kalıcı, konuya hakim ve geniş ufuklu yöneticilerin olmaması ve siyasi yelpazeden kaynaklanan sorunların yaşanması, B. Yönetimsel sorunlar: Kent Bilgi Sistemi projesinin tamamlanıp bitim süresi içerisinde yönetimsel olarak oluşan idari boşluklar veya sorumlu kişilerin olumsuz bakış açıları ve projeye olan etkileri yüzünden yaşanan zamandan kayıp, maddiyattan kayıp ve personel üzerinde oluşan olumsuz yönlerden kaynaklanan sorunlar, Personelin yeterli teknik bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olmaması yüzünden sistemin kurulum aşamasında yaşanan veri toplama, güncelleme ve yaşatma gibi sorunların olması, Sistemin kurulumu aşamasında yaşanan idari ve teknik personellerin değişimi, olumsuz bakış açıları, personelin isteksiz davranışları ve

51 161 yerel seçimlerin belediyeleri negatif yönde etkilemesinden kaynaklanan sorunlar, 3. Hukuki sorunlar, Belediyeler, Kent Bilgi Sistemi projelerini gerçekleştirirken kurum içinden ve kurumlar arasında bilgi kullanımına ihtiyacı vardır. Kurumlar arasında yaşanan en büyük sorunlar arasında hukuki sorunlar yer almaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. Belediye Kanuna göre Kent Bilgi Sisteminin yapılabilmesi, projelerin yürütülmesi ve tamamlanarak, kurumlar arasında bir koordinasyonun sağlanmasına imkan verecek bir düzenlemenin olmamasından kaynaklanan sorunlar, Belediyelerin bilgi paylaşımına yönelik faaliyetlerinde veya altlık oluşturmada, kentteki diğer kurumların yasal düzenlemelerinin buna imkan vermemesinden dolayı kaynaklanan ve zaman, işgücü ve maddi kayıplara yol açan hukuki sorunlar, Kentte yer alan tüm kurumların ortak bir çatı altında yasal bir düzenleme ile koordinasyonunu etkili bir şekilde sağlayacak, kağıt üstünde olmayacak bir yaklaşımla tekrar yapılandırılması ve bunun böyle olmamasından kaynaklanan sorunların katlanarak yaşanması, 4. Koordinasyon ile ilgili sorunlar Belediyelerin kurumlarla olan koordinasyonun yaşatılmasında bir takım sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmaktadır (Şekil4.43). Koordinasyon halinde bulunan kurumda, yaşanan duygusal tavırlar ve yönetim şeklinden kaynaklanan sorunlar, Kurumların bilgi paylaşımına yönelik hareketlerinde, hem personel hemde kurumsal olarak sergilenen isteksizlik ve zaman kayıplarına kadar ulaşan yönetimsel sorunlar, Kurumlar arasında yapılan protokollerin daha sonra yönetmeliklerle veya yasal dayanaklarla bir anda fesh edilip, bilgi paylaşımının veya güncellemesinin üzerinde yarattığı sorunlar,

52 162 Kurumların birbirleriyle olan diyaloglarında yasal protokollerin olmaması ve yapılan faaliyetlerde yaşanan sorunlar, Kurumlar arasında bilgi teknolojisinin kullanımındaki farklılıklar ve uyumsuzluktan kaynaklanan sorunlar, KURUMLAR ARASINDAKİ BİLGİ TEKNOLOJİSİ KADASTRO TELEKOM Yazılım Farklılığı TEDAŞ Personel Farklılığı Donanım Farklılığı Şekil 4.43: Aydın KBS de koordinasyon sorunları Koordinasyon halinde bulunan kurumdan alınan bilgilerin doğru, güncel ve tam olmamasından kaynaklanan sorunlar, Farklı kurumlardan gelen bilgilerdeki veri kayıplarının olması ve sisteme entegrasyonun da yaşanan kayıplardan kaynaklanan sorunlar, 5. Ekonomik sorunlar, Belediyelerin Kent Bilgi Sistemi projesini sonuçlandırabilmesi için ekonomik yönden belirli bir seviyede olmaları gerekmektedir. Yeterli maddi kaynağın olmamasından kaynaklanan bir takım sorunlar yaşanabilmektedir. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. Kent Bilgi Sisteminin tamamlanmasına kadar geçen sürede, ekonomik olarak Belediyelerin yeterli maddi kaynağa sahip olmamasından kaynaklanan sorunlar,

53 163 Proje çerçevesince yapılan tüm faaliyetlerin bir maddi külfetinin olması ve hazırda bunu hemen karşılayacak bir bütçeye sahip belediyelerin sayısının olmaması ve bundan dolayı da yaşanan maddi sorunların olması, Yıllık belediye bütçesinin yapılması sırasında Kent Bilgi Sistemi olarak ayrılan paranın yetmeyecek kadar az olması ve bundan dolayı da veri yaşatma, entegrasyon ve dinamik yapının korunamaması gibi problemlerin oluşmasına sebebiyet veren ekonomik sorunlar, Sistemin bileşenleri olan donanımın ve yazılımın bakımı, güncellemesi gibi durumlarda ekonomik yapının kısıtlı olmasından dolayı sistem üzerinde meydana gelebilecek olumsuz etkilerden kaynaklanan sorunlar, Sistemde yer alan verilerin toplanması veya güncellenmesinde meydana gelen maddi şartların yerine getirilmesinde, belediye bütçelerinden yeterli miktarda ödenek ayrılmaması ve bununda sistemi yaşatması üzerinde yaratacağı idari ve yararlar konusundaki eksikliklerden kaynaklanan sorunlar, Bursa Kent Bilgi Sistemi Bursa da ilk Kent Bilgi Sistemi çalışmaları, 1993 yılında Bursa Su ve Çevre Sağlığı projesi için Dünya Bankasından kredi alınarak, Bursa Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (BUSKİ) bünyesinde başlatılmıştır (Haşal 2001). Daha sonra Bursa da Kent Bilgi Sistemi için Dünya Bankasından alınan kredi ile Kent Bilgi Sistemi kurma faaliyetleri hız kazanmıştır ( Bursa Kent Bilgi Sistemi projesinin amaçları Bursa da yürütülmekte olan Kent Bilgi Sistemi çalışmalarındaki ilk ana hedefler ve amaçlar; Kentin bilgisayar ortamında üretilmekte olan halihazır, içme suyu, kanalizasyon, kadastro, imar, doğalgaz vb. haritalarını ilgili mülkiyet, arazi kullanımı, ulaşım, nüfus gibi konumsal olmayan bilgilerle ilişkilendirilerek,

54 164 belediyeler ve diğer kamu kurumlarının sorumluluğunda olan kente ait altyapı ve üstyapı yatırımlarının, daha çabuk daha ekonomik ve en doğru şekilde planlanmasına ve koordinasyonuna imkan sağlamak ve bu doğrultuda analizler yaparak raporlamak, verilerin güncelliğini sağlamaktır. Bursa da, altyapı planlamasındaki iyileştirmeler, kaçak yapılaşmanın önlenmesi, tapu kadastro bilgilerinin kolay ve doğru kullanılır hale getirilmesi, belediye emlak ve çevre temizlik vergisi gelirlerinin artırılması, su ve kanalizasyon sistemlerinin daha iyi işletilmesine katkıda bulunmak, Kent Bilgi Sisteminin sağlayacağı yararlardır Bursa Kent Bilgi Sisteminde veriler 1994 yılında, Kent Bilgi Sistemi fizibilite çalışmaları başlatılmıştır. Bu fizibilite çalışmalarından sonra Bursa Kent Bilgi Sistemi ve Müşavirlik hizmet hizmetleri projesi (G1 projesi) ihale edilerek çalışmalara başlanmıştır. G1 projesine veri temini için ihaleler düzenlenmiştir. Bu ihalelerle aşağıdaki veriler elde edilmiştir (Şekil 4.43). M1 Projesi (Sayısal Halihazır Harita Üretimi Projesi) P1 Projesi (Bursa Su ve Çevre Sağlığı-Su ve Kanalizasyon Arazi Etütleri ve Harita Yapımı Projesi) KDİ Projesi (Kadastro ve İmar Planlarının Sayısallaştırılması) C2 Projesi (Network Bilgi Ağının Kurulması Projesi) M1 PROJESİ P1 PROJESİ KDİ PROJESİ C2 PROJESİ BURSA KENT BİLGİ SİSTEMİ G1 PROJESİ Şekil 4.43: Bursa KBS de sayısal harita projeleri

55 165 Bursa da yapılan Kent Bilgi Sistemi ile ilgili ilk çalışmalarda konumsal ve konumsal olmayan bilgilerin neler olacağı araştırılmış ve konumsal altlıkların sağlıklı olmadığı belirlenerek sayısal haritaların birinci derecede öncelikle yapılması sebebiyle 1995 yılında M1 projesi adı altında 1/1000 ölçekli sayısal fotogrametrik haritaların yapımına başlanmıştır. Bu çalışmalar için MNG firması tarafından 1994 de yapılmaya başlanmış ve proje bitiş tarihi olarak da 1999 olarak tespit edilmiştir. Yapılacak olan proje bedeli $dır. Yapılan ilk çalışmalarda 534 km. 2 lik kent alanında tüm çalışmalar bitirilmiş ve ilave olarak 803 km. 2 lik alanda ise Jeodezik çalışmalar yapılmıştır. Her iki bölgede fotoğraf ölçeği 1/4000 ve harita ölçeği 1/1000 olarak toplam 1620 tam kontrol noktası, 500 yükseklik kontrol noktası ve 4000 kadar da uygulama noktası tesisi inşa edilmiş ve işaretlenmiştir. Tüm kontrol noktalarının tamamı GPS tekniği ile ölçülmüştür. Ayrıca yükseklik kontrol noktası olarak belirlenen noktaların bir kısmı üzerinde GPS ölçümleri yapılmış ve bölgede hassas bir geoit yüzeyi belirlenmiştir. Hava kamerası olarak RMK30/23 (FMC li) kullanılmıştır. Fotogrametrik nirengi ölçümleri dijital aletlerle yapılmış ve ışın demetleri ile blok dengeleme programı (BUNDLE) kullanılmıştır. Kıymetlendirme dijital ve analog aletlerle yapılmıştır. Tüm bu projeler bitirilerek, Kent Bilgi Sistemine altlık olmak üzere mevcut verilerin değerlendirilmesiyle ve biten projeler sayesinde, Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırları ve merkez ilçe mücavir alan sınırları içerisindeki sayısal altlıkları oluşturulmuştur. Kent bütününde yer alan diğer kurumlara ait tesisler ve hatlar sayısal altlığa da işlenmiştir. Veri yapısı Bursa Kent Bilgi Sisteminde veriler sayısal altlıklarda ve veritabanlarında saklanmaktadır. Kent Bilgi Sisteminde kullanılmak üzere veriler arasında ilişkilendirme yapılarak kurum içi ve kurum dışında kullanılmak üzere bilgiler paylaşıma sunulmaktadır.

56 166 Kurum içindeki birimler arasında Network ağının kurulu olması ve verilerin daha önceden belirlenen belirli bir standartta bulundurulması ile birimler arası hem bilgi paylaşımı hem de koordinasyon sağlanmaktadır. Her birim kendisine ait olduğu bilgileri güncelleyebildiği gibi diğer birimlerden de istediği bilgileri alıp kullanabilmektedir (Şekil 4.44). Harita Müd. İmar Müd. Emlak ve Kam. Müd. BURSA KBS KURUM İÇİ VERİLER Etüt Proje Müd. Fen İşleri Müd. Diğer birimler... Şekil 4.44 : Bursa Kent Bilgi Sisteminde kullanılan kurum içi veri paylaşımı Belediye içerisinde her birim kendi verisinden sorumlu olduğu için veri toplama, yaşatma, güncelleme ve editleme gibi konularda sorumluluk ve izin her birimin kendine verilmektedir. Birimler veri toplamada, arazi ekipleri oluşturarak veya zeminde yapılacak çalışmalarda ekipler oluşturarak yapmaktadırlar. Bursa Kent Bilgi Sistemi içinde yer alan ve diğer kurum dışındaki hizmet amaçlı diğer kurumların kullanabileceği tüm konumsal ve konumsal olmayan bilgiler belediye tarafından verilmektedir. Bu kurumlar EMNİYET, SAĞLIK, TEDAŞ, TELEKOM, BOTAŞ, BUSKİ ve İlçe Belediyeler olarak tespit edilmiştir. Kurumların yaptığı tesisler ve hatlar konumsal olarak sayısal altlıklarda bulunduğundan istek halinde verilmekte ve gerektiğinde tematik haritalar oluşturulmaktadır (Şekil 4.45).

57 167 EMNİYET SAĞLIK TELEKOM BURSA KENT BİLGİ SİSTEMİ KURUM DIŞI VERİLER TEDAŞ BUSKI Diğer birimler... Şekil 4.45: Bursa Kent Bilgi Sisteminde kullanılan kurum dışı veri paylaşımı Bursa Kent Bilgi Sisteminde veri altlığı olarak Büyük Ölçekli Haritalar (1/1000, 1/500, 1/250) kullanılmıştır. Bu haritalar; 1. Halihazır Arazi Haritaları 2. Kadastro Haritaları, 3. İmar Haritaları, 4. Teknik Altyapı (İçme suyu, Atık su, Kanalizasyon, Yağmursuyu, Doğalgaz, Elektrik, Telefon, Kablo TV, Sinyalizasyon v.b.), haritalardır. Veri Standartları Kent Bilgi Sisteminde kullanılan verilerin belirli bir standartta üretilmesi ve kullanımı birimler arasında iletişimde ve işlemlerin hız, ekonomik ve zaman açısından kazanımlar sağlamaktadır. Kent Bilgi Sisteminde kullanılan verilerin Büyük Ölçekli Haritalar Yapım Yönetmeliğine ve Ulusal Konumsal Veri Tabanındaki formlara uygun olarak hazırlanmaya çalışılmıştır. Yapılan veri toplama çalışmalarında ve değişik formatlarda elde edilen verilerin sisteme aktarılması ve bu format dönüşümü sırasında, Büyük Ölçekli Haritalar Yapım Yönetmeliğine ve kurumsal standartlara uygun olarak yapılması gözetilmiş olup genelde değişik formatları birleştirilerek tek bir veri formatı olması seçilmiştir.

58 168 Kent Bilgi Sistemi uygulamaları açısından veriler arasındaki ilişkiyi sağlamada GEOCODE olarak bir model seçilmiştir. Bu kodlama sayesinde sorgulamalar yapılmakta ve en kısa zamanda işlemler bitirilebilmektedir. Mesela bir adres araştırmasında, öncelikle tüm binalar kent bilgi sistemine uygun olarak kodlanmıştır. Bir bina kodu; ilçe kodu, mahalle kodu ve bina numarasından oluşmaktadır (Şekil 4.46). Şekil 4.46: Veriler arasındaki ilişkide Geocode açılımı Adres araştırması sonucu ile bina ve hane ile ilgili bilgiler elde edilmektedir. Bu bilgiler, Ev sahibi veya kiracı olduğu, Hane halkı sayısı, Kiracı adı, soyadı, Malik adı, soyadı, Kullanım şekli (Konut, ticaret, sanayi, resmi), Su abone veya sayaç numaraları ve daire ve dış kapı numarasıdır (Şekil 4.47). Şekil 4.47: Adres araştırması Verilerin Güncellenmesi ve Paylaşımı Kent Bilgi Sisteminde verilerin hızlı bir şekilde sayısal olarak üretilmesi ve sayısal olarak güncelleştirilmesi yapılmaktadır. Tüm sistem içerisindeki depolanan ve kullanılan bilgiler haftalık ve aylık periyotlarda CD lere kopyalanmaktadır. Her birim kendi bilgilerini güncelleyerek elinde tutmaktadır (Şekil 4.48).

59 169 HAFTALIK PERYOT BURSA KBS VERİ GÜNCELLEME AYLIK PERYOT DİSKET CD EVRAKLARLA VB. DİSKET CD EVRAKLARLA VB. Şekil 4.48: Veri güncelleme ve yedekleme Kent Bilgi sisteminde yer alan kurumların ihtiyaç duydukları bilgiler, Bursa Kent Bilgi Sistemi şubesi tarafından verilebilmektedir. Kurum içi her birimin ürettiği bilgiler Network ağı bağlı olduğundan görülebilmekte ve güncellenebilmektedir. Kurumların konumsal altlık olarak kullanılan haritalarına kendi bilgilerinin işlenebilmesi ve tekrar güncellenerek kullanıma açılabilmesi için kurumlar bu haritaları almakta ve sonunda ya teknoloji farkı yüzünden yada yeterli personelin bulunmaması gibi sebeplerden dolayı haritalar geri gelmemektedir. Özellikle bilgi teknolojisinin hızla ilerlemesiyle bilgiyi daha iyi kullanmada kurumlar zayıf kalmış, BUSKI ile tamamen bilgi paylaşımı varken, diğer kurumlar ise (EMNİYET, TELEKOM, TEDAŞ, TAPU VE KADASTRO ve SAĞLIK) kısmen gerçekleştirebilmektedir (Şekil 4.49). Kurumlar arasında yapılan protokoller veya ikili ilişkiler neticesinde paylaşım söz konusu olabilmektedir. EMNİYET SAĞLIK TELEKOM BURSA BB. KENT BİLGİ SİSTEMİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ TEDAŞ BUSKI TAPU VE KADASTRO Şekil 4.49: Bursa Kent Bilgi Sisteminde kurumların paylaşımı

60 Personel, donanım ve yazılım Bursa Kent Bilgi Sistemi merkezinde toplam 8 personel olmak üzere Şube Müdürü olarak 1 kişi (Harita Müh) ve diğer personeller 1 kişi Harita Mühendisi, 1 kişi Şehir Plancısı, 1 kişi Harita Teknikeri, 2 kişi İnşaat Teknisyeni(memur) ve 2 kişi Bilgisayar Operatörü çalışmaktadır. Çalışan personele eğitim ve seminerlerle deneyim kazandırılarak ve periyodik zamanlarda eğitimler verilerek konularında uzmanlaşmaları sağlanmaktadır. Ayrıca alt birimlerde oluşacak problemlerin çözümünde eğitimler verilerek yardımcı olmaktadırlar (Şekil 4.50). HARİTA MÜH. (2) ŞEHİR BÖLGE VE PLANLAMA (1) HARİTA TEKNİKER (1) İNŞAAT TEKNİSYENİ (2) BURSA KENT BİLGİ SİSTEMİ PERSONEL YAPISI BİLGİSAYAR OPERATÖRÜ (2) Şekil 4.50: Personel yapısı Bursa Kent Bilgi Sistemi bünyesinde ve birimlerde kullanılarak yapılan tüm faaliyetlerde 200 adet bilgisayar, 50 adet yazıcı, A0 boyutunda 1 tarayıcı ve 3 adette çizici bulunmaktadır. Bursa Kent Bilgi Sistemi merkezinde, tüm kent verilerine yönelik kullanılan CAD programı Microstation, Autocad ve Netcad iken KBS uygulamaları için MapInfo ve Microstation MGE modülü vardır.

61 171 BURSA KBS MUD CAD ve HARİTACILIK KBS YAZILIM MICRO STATION AUTOCAD NETCAD MAPINFO MICROSTATION MGE Şekil 4.51: Bursa Kent Bilgi Sisteminde kullanılan yazılımlar Bursa Kent Bilgi Sistemi faaliyetlerinde Intergraph ürünleri olan MapInfo ve Microstation MGE kullanılmaktadır (Şekil 4.51). Bilgi sorgulanması işlemlerinde ise; KBS verilerinin sorgulanmasında kullanılan, Microstation üzerinde çalışan Geographic modülü KBS verileri ile ilgili sorgulama ve veri girişinde kullanılan RIS, KBS verilerinin tutulduğu veritabanı ORACLE, KBS verilerinin sunumu ve kolay sorgulanmasını sağlayan GeoMedia kullanılır (Şekil 4.52). Şekil 4.52: Kent Bilgi Sisteminde eğitim kurumlarının sorgulaması

62 172 Mühendislik uygulamalarında ise; Hava fotoğrafların koordinatlı olarak açılmasında kullanılan IRASC yazılımı, 3 boyutlu sayısal arazi modellemesinde kullanılan SiteWorks yazılımı, Scan edilmiş görüntülerin vektörize edilip sayısallaştırılmasında kullanılan IGEOVEC yazılımı, Haritacılık faaliyetlerinde Netcad yazılımı kullanılır Koordinasyon Bursa da kurulan Kent bilgi Sistemi projesine ilaveten Afet Bilgi Bankası oluşturulması çalışmaları ile Afet Merkezi kurulmuştur. En son yaşanan deprem felaketinden (17/08/1999) sonra Kent Bilgi Sisteminin önemi artmış, Afet Bilgi Sisteminin kurulması çalışmaları hız kazanmıştır. Bu sebeple de kurumlar arası diyalog artmıştır. Kente ait stratejik verilerin elde edilmesi ve bu verilere kolayca erişilmesi için DSİ, TCK, TEDAŞ, TELEKOM, BOTAŞ, BUSKİ, İlçe Belediyeler gibi önemli kurumlar arasında veri paylaşımı sağlanarak, kent içindeki altyapı çalışmalarında, kentsel hizmetlerde bilgiye hızlı ve kolay bir şekilde ulaşım sağlanmıştır. Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlükleri de bu sisteme on-line olarak dahil edilmiştir (Şekil 4.53). EMNİYET SAĞLIK TELEKOM BURSA B.B. KENT BİLGİ SİSTEMİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ TEDAŞ BUSKI TAPU VE KADASTRO Şekil 4.53: Bursa Kent Bilgi Sisteminde koordinasyon

63 173 Ayrıca DSİ, TCK, TEDAŞ, BOTAŞ, TELEKOM ve BUSKİ gibi şehrin altyapısını oluşturan kurumların kazı güzergahları, KBS merkezi tarafından bilgisayara işlenerek aynı anda tüm kurumların kazı alanları bir bütün olarak görüldükten sonra kazı ruhsatı verilerek altyapı koordinasyonuna katkıda bulunmak üzere yine Kent Bilgi Sistemi merkeziyle koordineli olarak çalışılmaktadır. Fakat bu durum her zaman sağlanamamaktadır. Bursa Büyükşehir Belediyesi önderliğinde merkez ilçe belediyeler arasında samimi ilişkilere dayanan ve bir protokol olmadan koordinasyon yaşanmaktadır. Özellikle Büyükşehir Belediyesi bu konuda paylaşımcı bir yaklaşım göstermektedir Uygulamalar ve yararlar Bursa Kent Bilgi Sisteminin oluşumunda BUSKİ nin önemli bir yeri vardır. BUSKİ Genel Müdürlüğü Dünya Bankasından sağladığı 117 milyon dolarlık Su Temini ve Kanalizasyon Projesi kredisi ile önemli alt projeler yapmıştır. Bu projeler sayesinde; Kentin teknik altyapı içme suyu, kanalizasyon ve yağmursuyu hatları tesisleri bilgilerinin KBS ye aktarılması, Güncellenen şebekelerin KBS de canlı tutulması, BUSKİ tesislerinin KBS de güncel tutulması, Abone bilgilerinin KBS üzerinde kullanılması (Şekil 4.54), Şekil 4.54: Abone bilgilerinin sorgulanması Bursa Kent Bilgi Sistemi ile kente ait bir veri bankası oluşturulmuştur. Bu veriler sayesinde hizmette hız, güvenç, bilinç ve kolaylık sağlanmıştır. Bu veritabanı

64 174 sayesinde kentte yer alan diğer kurumlarda yararlanmış, kentin yönetiminde çok büyük faydalar sağlamıştır. Çevre ve temizlik vergisi kayıtları, emlak bilgileri toplanarak farklı formatta çalışan 3 ilçe belediyesinin verileri sisteme entegrasyonu yapılmıştır. Bu sayede de tahsilat işlemleri daha da kolaylaşmıştır. Bina ve adresler, numaratajlar bir veri tabanında depolanmıştır. Su aboneleri ve sayaç okumaları dijital olarak yapılmakta ve WEB üzerinden takip edilmektedir. 200 mahallenin yer aldığı Bursa da aynı zamanda kaçak yapılaşma, su kaçakları, abone olmayanların durumu belirlenmekte ve hazır ekiplerce yerinde tetkik edilmektedir. Planlama çalışmalarında altlık oluşturması, kentin gelişiminin kontrol edilmesi ve altyapı çalışmalarında kullanılmak üzere 2000 yılı IKINOS uydu görüntüleri elde edilmiş ve bu uydu görüntüleri tüm teknik birimlerin kullanımına sunulmuştur. Uydu görüntülerinde güncelleme işlemi yapılması ilk öncelik olarak hedeflenmiş olup, maddi problemler yüzünden gecikmektedir Maliyet Bursa da Kent Bilgi Sisteminin kurulumunun ilk aşamasından tamamlanmasına kadar geçen süre içerisinde maliyet hakkında kesin bir rakam belli değildir. Yapılan araştırmalar ve ilgili kişilerle olan görüşmelerden, maliyet konusunda tam belirgin bir rakam alınamamıştır. Fakat yapılan çalışmalardan; sayısal harita üretimi için 1994 yılında başlayıp 1999 yılına kadar geçen sürede MNG firmasına ihale bedeli olarak $ verildiği, 2000 tarihi itibari ile donanım için harcanan miktarın yaklaşık 200 milyar TL, yazılım için 100 milyar TL, donanım ve servis bakımları, personel eğitimi ve giderleri, verilerin güncelleştirilmesi, arazi ekiplerinin kurulması, web sitesinin yapılması ve online hizmetlerin gerçekleştirilmesi için harcanan diğer maliyetler ise 300 milyar TL civarındadır (Şekil 4.55).

65 175 MALİYET 9% 7% 14% 70% VERI DONANIM YAZILIM VE DİĞER Şekil 4.55: Bursa KBS de maliyet Karşılaşılan sorunlar Bursa Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında, sistem kurulumunda ve kurulduktan sonrada olmak üzere verilerle ilgili sorunlar, idari ve yönetimsel sorunlar, hukuki sorunlar, koordinasyonla ilgili sorunlar ve ekonomik sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır. 1. Verilerle ilgili sorunlar: Verilerin elde edilmesinden, sisteme entegrasyonuna kadar geçen süre içerisinde yaşanan verilerle ilgili sorunlar anlatılmaktadır. A.- Veri toplama ile ilgili sorunlar: Veri altyapısı oluşturulurken; ihale şartnamesinin hazırlanmasında ve fiyatlandırmada yapılan hatalar sonucu ortaya çıkan sorunlar, Bursa Kent Bilgi Sisteminde veri altyapısını oluşturan ekibin yeterli planlama, koordinasyon ve eşgüdüm içerisinde çalışmamasından kaynaklanan veri kayıplarına ilişkin yaşanan sorunlar, Veri toplamada en uygun yöntem ve metodun seçilememesi ve oluşan kayıplardan dolayı meydana gelen sorunlar, Veri toplaması sonucu elde edilen verilerin sağlıklı bir ortamda saklanamaması ve daha sonradan kullanımı sırasında meydana gelen veri kayıpları sorunları, B.- Veri güncelleme ile ilgili sorunlar Sistem için gerekli olan kadastral paftaların ve imar planların sisteme aktarılmasında karşılaşılan sorunlar;

66 176 Kadastral paftaların sayısal ortamda olmaması, Kadastral altlıklarda yaşanan pafta deformasyonu, Eski kadastral haritaların, günümüz teknolojisinden uzak ölçme yöntemleriyle yapılmış olması sonucu yeterli konumsal doğruluğun olmaması, Farklı koordinat sisteminde üretilmiş verilerin ülke koordinat sistemine aktarılmasında oluşan hatalar, İmar planlarının sayısal hale getirilmesinde, seçilen sayısallaştırma yöntemlerinden dolayı kaynaklanan yeterli hassasiyetin, eksik alanların olması, veri aktarımı sırasında oluşan veri kayıplarının bulunması gibi sorunların yaşanması, İmar planlarının yerel koordinat sisteminde olması ve bunun ülke koordinat sistemine dönüştürülmesi sırasında yaşanan veri kayıplarının olması, Belediye birimleri arasındaki veri trafiği içerisinde benzer çalışmaların birimlerce tekerrür bir şekilde yapılması ve veri paylaşımına yönelik birlikte hareket edilmemesinden kaynaklanan sorunlar, Kadastro Müdürlüklerinde bulunan paftaların çok farklı sistemlerde açılmış olması, paftaların üzerinde bulunan grafik verilerin güncelliğini yitirmiş olması veya günümüz ölçme tekniğine göre hata sınırlarını zorlayan ölçü hatalarına sahip olması, bir çok bölgede yenileme çalışmaları yapma zorunluluğu probleminin ortaya çıkmasından kaynaklanan sorunlar, Veri güncellemelerinin zamanında haftalık veya aylık olarak yapılmamış ve güncellemelerde meydana gelen düzensizlik yüzünden yaşanan ekonomik ve idari sorunlar, Veri güncelleme esnasında kayıt ortamlarının sağlıklı ve düzenli bir şekilde tutulmamamsı yüzünden oluşan veri kayıpları sorunları, Sistem kurulurken uzun vadeli bir proje olması sebebiyle donanımın hep kısa vade de kalması ve donanımın yenilenmesinden kaynaklanan problemlerin yaşanması,

67 177 C.- Veri Standartları ile ilgili sorunlar Sisteme entegre edilecek verilerde, dışarıdan gelen veri tipleri ve formatlarında, belirli bir standardın olmaması sebebiyle değişik tip verilerden dolayı kaynaklanan sorunlar, Kent Bilgi Sisteminde kullanılmak üzere yapılan sokak, cadde ve mahalle isimlendirmelerinde belirli bir sisteme dayanmadan yapılmış olması ve şu an bunların sisteme yeniden entegrasyonu çalışmalarının gerekli kılınması, Kent Bilgi Sistemi kapsamında yürütülen projelerin belirli bir yazılımla üretilirken, dışardan gelen verilerin farklı CAD yazılımları ile olması ve sisteme entegrasyonu problemlerinin yaşanması, 2. İdari ve yönetimsel sorunlar. Belediyelerin Kent Bilgi Sistemini gerçekleştirmede yaşadığı sorunların başında idari ve yönetimsel sorunlar gelmektedir. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. A. İdari sorunlar: Birbirine yakın olan ve belediyelerinde menfaatine gelen yararlar karşısında idareci konumunda bulunanların arasında yaşanan politik yaklaşımdan kaynaklanan sorunlar, Sistemin hayata geçirilmesinde yaşanan maddi kaynakların sınırlı miktarda kullanılması ve kredi kullanım şartlarına bağlı kalınmaktan kaynaklanan ekonomik problemler, Sistemden sorumlu sürekli, kalıcı, konuya hakim ve geniş ufuklu yöneticilerin olmaması ve siyasi yelpazeden kaynaklanan sorunların yaşanması, B. Yönetimsel sorunlar: Kent Bilgi Sistemi projesinin tamamlanıp bitim süresi içerisinde yönetimsel olarak oluşan farklı bakış açıları ve projeye olan etkileri yüzünden yaşanan zamandan kayıp, maddiyattan kayıp ve personel üzerinde oluşan olumsuz yönlerden kaynaklanan sorunlar,

68 178 Personelin yeterli teknik bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olmaması yüzünden sistemin kurulum aşamasında yaşanan veri toplama, güncelleme ve yaşatma gibi sorunların olması, Sistemin kurulumu aşamasında yaşanan idari ve teknik personellerin değişimi, olumsuz bakış açıları, personelin isteksiz davranışları ve yerel seçimlerin belediyeleri negatif yönde etkilemesinden kaynaklanan sorunlar, 3. Hukuki sorunlar, Belediyeler, Kent Bilgi Sistemi projelerini gerçekleştirirken kurum içinden ve kurumlar arasında bilgi kullanımına ihtiyacı vardır. Kurumlar arasında yaşanan en büyük sorunlar arasında hukuki sorunlar yer almaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. Belediye Kanuna göre Kent Bilgi Sisteminin yapılabilmesi, projelerin yürütülmesi ve tamamlanarak, kurumlar arasında bir koordinasyonun sağlanmasına imkan verecek bir düzenlemenin olmamasından kaynaklanan sorunlar, Belediyelerin bilgi paylaşımına yönelik faaliyetlerinde veya altlık oluşturmada, kentteki diğer kurumların yasal düzenlemelerinin buna imkan vermemesinden dolayı kaynaklanan ve zaman, işgücü ve maddi kayıplara yol açan hukuki sorunlar, Geçici de olsa kurumların Genel Müdürlükler seviyesinde yapılan ikili protokoller çerçevesindeki anlaşmaların, bir zaman sonra hemen kesilmesi ve KBS gibi uzun süreli projelerde verilerin elde edilememesi ve paylaşılamaması yüzünden kaynaklanan sorunların yaşanması, Kentte yer alan tüm kurumların ortak bir çatı altında yasal bir düzenleme ile koordinasyonunu etkili bir şekilde sağlayacak, kağıt üstünde olmayacak bir yaklaşımla tekrar yapılandırılması ve bunun böyle olmamasından kaynaklanan sorunların katlanarak yaşanması, 4. Koordinasyon ile ilgili sorunlar Belediyelerin kurumlarla olan koordinasyonun yaşatılmasında bir takım sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmaktadır.

69 179 Koordinasyon halinde bulunan kurumlarda, yaşanan duygusal tavırlar ve yönetim şeklinden kaynaklanan sorunlar, Kurumların bilgi paylaşımına yönelik hareketlerinde, hem personel hemde kurumsal olarak sergilenen isteksizlik ve zaman kayıplarına kadar ulaşan yönetimsel sorunlar, Kurumlar arasında yapılan protokollerin daha sonra yönetmeliklerle veya yasal dayanaklarla bir anda fesh edilip, bilgi paylaşımının veya güncellemesinin üzerinde yarattığı sorunlar, Kurumların birbirleriyle olan diyaloglarında yasal protokollerin olmaması ve yapılan faaliyetlerde yaşanan sorunlar, Kurumlar arasında bilgi teknolojisinin kullanımındaki farklılıklar ve uyumsuzluktan kaynaklanan sorunlar, Koordinasyon halinde bulunan kurumlardan gelen bilgilerin doğru, güncel ve tam olmamasından kaynaklanan sorunlar, Farklı kurumlardan gelen bilgilerdeki veri kayıplarının olması ve sisteme entegrasyonun da yaşanan kayıplardan kaynaklanan sorunlar, 5. Ekonomik sorunlar, Belediyelerin Kent Bilgi Sistemi projesini sonuçlandırabilmesi için ekonomik yönden rahat olmaları gerekmektedir. Yeterli maddi kaynağın olmamasından kaynaklanan bir takım sorunlar yaşanabilmektedir. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. Kent Bilgi Sisteminin tamamlanmasına kadar geçen sürede, ekonomik olarak Belediyelerin yeterli maddi kaynağa sahip olmamasından kaynaklanan sorunlar, Proje çerçevesince yapılan tüm faaliyetlerin bir maddi külfetinin olması ve hazırda bunu hemen karşılayacak bir bütçeye sahip belediyelerin sayısının olmaması ve bundan dolayı da yaşanan maddi sorunların olması, Yıllık belediye bütçesinin yapılması sırasında Kent Bilgi Sistemi olarak ayrılan paranın yetmeyecek kadar az olması ve bundan dolayı da veri yaşatma, entegrasyon ve dinamik yapının korunamaması gibi problemlerin oluşmasına sebebiyet veren ekonomik sorunlar,

70 180 Sistemin bileşenleri olan donanımın ve yazılımın bakımı, güncellemesi gibi durumlarda ekonomik yapının kısıtlı olmasından dolayı sistem üzerinde meydana gelebilecek olumsuz etkilerden kaynaklanan sorunlar, Sistemde yer alan verilerin toplanması veya güncellenmesinde meydana gelen maddi şartların yerine getirilmesinde, belediye bütçelerinden yeterli miktarda ödenek ayrılmaması ve bununda sistemi yaşatması üzerinde yaratacağı idari ve yararlar konusundaki eksikliklerden kaynaklanan sorunlar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kent Bilgi Sistemi Türkiye nin en büyük şehri olan ve Türkiye topraklarının % 9,7 sini kaplayan İstanbul, nüfus varlığı açısından ülkenin en önemli ili durumundadır yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre, İstanbul un toplam nüfusu olarak belirlenmiştir. Yıllık nüfus artış hızı binde 35 tir. İstanbul ili sınırları içerisinde 27 ilçe bulunmaktadır. Büyükşehir Belediyesi, İlçe Belediyeleri ve diğer kamu kuruluşları (Tapu ve Kadastro), altyapı kuruluşları (İSKİ-İGDAŞ-TEDAŞ-TELEKOM), ulaşım (İETT) ve kentle ilgili diğer kurumlar ile koordineli olarak her türlü hizmetin (Planlama, ulaşım, altyapı, sağlık, çevre vb.) hızlı ekonomik, sağlıklı ve koordinasyona dayalı verilebilmesi için İstanbul Büyükşehir Belediyesi bünyesinde Kent Bilgi Sistemi projesi çalışmalarına ilk 1987 yılında başlanmıştır (Gürpınar 2001) İstanbul BB. Kent Bilgi Sistemi projesinin amaçları İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kent Bilgi Sisteminin kuruluş aşamasındaki amaçları şunlardır. Kent İnsanlarının gereksinimlerini ele almak, sorunlarını çözücü, etkin, akılcı mekansal planlama için gerekli tüm kent verilerine hızlı ve etkin olarak ulaşabilmek

71 181 Kentte yaşayan insanlara ilişkin demografik, sosyal ve ekonomik bilgileri depolayarak mekansal planlamanın yanında sosyal ve ekonomik planlamayı da hedeflemek, Altyapı, ulaşım, sağlık, güvenlik, denetim gibi hizmetlerin daha verimli, güvenilir, zamanında ve doğru işletilmesini sağlamak, Belediye birimleri ve kentle ilgili çalışmalar yapan diğer kuruluşların çalışmalarındaki verimliliğim artırılması için veri/bilgi tekrarının önlenmesi ve toplanan verilerin ortak kullanımının sağlanması İstanbul Kent Bilgi Sisteminde veriler İstanbul Büyükşehir Belediyesinde Bilgi Sistemi kurulması çalışmalarına 1987 yılında Bilgi İşlem Merkezine bir bilgisayar isteminin kurulması ile başlanmıştır. Bu sistem donanımı içerisinde, bir ana bilgisayara bağlı, grafik ve grafik dışı çalışma olanağı sağlayan çalışma istasyonları, mevcut çizimleri bilgisayar ortamına geçirmek diye tanımlayabileceğimiz sayısallaştırmayı sağlayan manyetik yüzeyli masa ve tabletler, hava ve yer fotoğrafları üzerinde görülen detayları sisteme grafik olarak aktarabilen aletler, yapılan çalışmaları kağıda aktaran çiziciler ve yazıcılar kullanılmıştır. Asıl proje diye anılan çalışma kapsamında, İstanbul metropoliten alan sınırları içerisinde fotogrametrik yöntemle toplam 980 kilometrekarelik alanın halihazır haritaları üretilmiştir ( Veri yapısı İstanbul Kent Bilgi Sistemi projesinin prototipi olarak, tasarımda meydana gelecek eksikliklerin ve yanlışlıkların daha kısa sürede anlaşılıp düzeltilebilmesi için eğitim ve deneme amaçlı bir pilot proje başlatılmış ve pilot bölge üzerinde; kadastral paftalar sisteme aktarılmış, mülkiyet verileri bilgisayar ortamına girilmiş ve kadastral paftalarla ilişkilendirilerek imar durumu formları ve imar plan paftaları sisteme aktarılmıştır. Yapılan uygulama ve çalışmalar sırasında bir çok sorunla karşılaşılmış, deneme amaçlı hazırlanmış bu veritabanının İstanbul gibi büyük ve karmaşık bir yapıya sahip kent için yetersiz olduğu görülmüştür. Bu sebepler dolayısıyla 1993 yılı

72 182 itibarıyla yeni bir bilgi sistemi yapısı kurulmaya ve eldeki verilerin güncelleştirilmesi çalışmalarına başlanmıştır yılında Nazım Plan çalışmalarına altlık olacak arazi kullanım bilgilerinin sisteme aktarılması çalışmaları yapılmış, bu çalışmalarda konut ve konut dışı tüm kullanım fonksiyonları belirlenmiştir. Anacak bu bilgilerin sayısal ortamda güncelliği sağlanmamıştır yılından itibaren 1400 km 2 lik alanda sayısal haritaların güncelleştirme çalışmalarına Harita Müdürlüğü bünyesinde başlanmış, halen güncelliği korumak amacıyla çalışmalar periyodik olarak devam etmektedir (Gürpınar 2001). Kent Bilgi Sistemi çalışmalarına ait 2002 yılına kadar konumsal altlık üzerine yürütülen faaliyetler aşağıda belirtilmiştir: Arşivlerde bulunan 1/10000, 1/25000, 1/50000 ölçekli planların sayısallaştırılması, grafik olmayan bilgilerin grafik bilgilerle birleştirilmesi ve sayısallaştırılan planların lejant ve sembolojilerinin oluşturulması, plan bilgilerinin akıllandırılması, sorgulanabilir hale getirilmesi, sonuç bilgilerinin ana Server a aktarılması, Avrupa ve Anadolu bölgesine ait 1/5000 ölçekli planların sayısallaştırılması, grafik olmayan bilgilerin grafik bilgilerle birleştirilmesi ve sayısallaştırılan planların lejant ve sembolojilerinin oluşturulması, plan bilgilerinin akıllandırılması, sorgulanabilir hale getirilmesi, sonuç bilgilerinin ana Server a aktarılması, Ulaşım, planlama, imar, yol, içme suyu, atık su, yağmur suyu, doğalgaz, telefon, elektrik, turizm kısaca altyapı hizmetlerinin etüt, projelendirme ve uygulamasında kullanılmak amacıyla; İstanbul a ait harita bilgilerini elde etmek üzere yaklaşık 1400 km 2 alanda, sayısal oramda halihazır haritalar hazırlanması, Bu halihazır haritaların 288 adedi 1/5000 ölçekli, 3878 adedi 1/1000 ölçekli olarak üretilip hizmete sunulmuş olup, aynı zamanda tamamı bilgisayar ortamına aktarılması, 1998 de, hava fotoğrafı çekebilen uçaklarla İstanbul genelinde üç boyutlu model oluşturabilecek hava fotoğrafları çekilerek; hava fotoğrafları, ortofoto haritalar, çizgisel haritalar, ulaşım ve şehir rehberi ile elektronik haritalar

73 183 üretilmesi, (Ortofoto haritalar; 5220 km 2 lik alanda 1/5000 ölçekli zemin durumu olduğu gibi fotoğraflanmıştır.) İstanbul un 28 ilçesinin kadastro paftalarının güncellenerek, tapu sicil bilgileriyle beraber bilgisayar ortamına getirilmesi işlerinin %85 nin tamamlanarak hizmete sunulması, Adres Yönetim Sistemi (Numarataj) konusunda ilk adım olarak niteleyebileceğimiz; ilçe, mahalle, cadde, sokak, kapı numarası ve bağımsız bölüm numarası gibi verilerin mahallinde, zemin çalışmasıyla bilgisayar ortamına girilmesi işlemlerinin devam edilmesi işlemleri gerçekleşmektedir. Veri standartları Kent Bilgi Sistemi amaçlı kullanılan verilerin toplanması, işlenmesi ve sisteme entegrasyonun da Büyük Ölçekli Haritalar Yapım Yönetmeliğine uyulmuştur. Verilerin Güncellenmesi ve Paylaşımı ISKI tarafından verilerin güncellenmesi; uydu görüntüleri, ortofoto çalışmalarıyla ve arazi ekiplerinin zeminde ölçümler yapılarak ve sisteme entegre edilmektedir. Veri paylaşımında talep halinde bilgiler verilmektedir. ISKI tarafından yapılan güncelleştirmeler; Harita Müdürlüğü arazi ekiplerince üretilen 1/1000 ve 1/5000 ölçekli fotogrametrik haritaların topolojilerinin oluşturulması, arazi gezimi ile güncelleştirme çalışmalarının yapılması, Arazide ekiplerce dolaşılarak Adres Bilgi Sistemi çalışmalarının tüm ilçelerde yapılması ve numarataj bilgilerinin elde edilmesi amacıyla güncelleştirme çalışmalarının yapılması, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ilçelerine ait daha önce bilgisayar ortamına girilen Tapu Sicil ve kadastro bilgilerinin yeniden incelenerek güncellenmesi çalışmaları yapılmaktadır Personel, donanım ve yazılım İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan haritalama faaliyetlerinde Microstation ve Netcad yazılımları kullanılmaktadır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi,

74 184 Kent Bilgi Sistemi çalışmalarını ise Bilgi İşlem Koordinasyon Merkezince yürütmektedir. Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında, ArcInfo ve Mapinfo yazılımları kullanılmaktadır. Öznitelik bilgileri ise ORACLE veritabanında saklanmaktadır (Şekil 4.56). İSTANBUL KBS CAD ve HARİTACILIK KBS YAZILIM MICRO STATION AUTOCAD NETCAD ARCINFO MAPINFO Şekil 4.56: İstanbul KBS de yazılımlar İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kent Bilgi Sistemi çalışmaları Network ağı ile donatılı, Windows 2000 yüklü bilgisayarlarda yapılmaktadır. Birim içerisinde; Bilgisayar: 92 Çizici:4 Yazıcı:20 Tarayıcı: 1 (A0 Renkli-Siyah/Beyaz) adet bulunmaktadır. Coğrafi bilgi Sistemi yazılımlarından olan ArcInfo ve ArcView yazılım desteği ve eğitim desteği devamlı alınmaktadır Koordinasyon Aralık 1999 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi Daire Başkanlıkları, Müdürlükleri ve ISKİ, İGDAŞ, İETT gibi bağlı birimlerin Coğrafi Bilgi Sistemi kullanım ihtiyaçlarını tanımlamak, temel kavramları ve fikirleri ortaya koymak, sistemi kurmanın gerçekleştirilebilirliğini tayin etmek, sistemin finansman dahil uygulama stratejisini tespit etmek amacıyla bir Fizibilite Raporu hazırlanmıştır. Projenin finansmanı, Birleşik Devletler Ticaret ve Geliştirme Birimi (Trade and Development Agency-TDA) tarafından sağlanmıştır. Bu Fizibilite Raporunda Kent

75 185 Bilgi Sisteminin tüm ayrıntıları belirtilmiştir. Kent Bilgi Sistemi projesinin gerçekleştirilmesi 3 yıl sürecektir. Kurulma süreci veri (harita, kadastro, altyapı vb.) üreten, yöneten ve dağıtan çekirdek birimlerdeki sistemler, uygulamalar ve verilerin hazırlanmasıyla başlayacaktır (Gürpınar 2001). İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Tapu Kadastro Teşkilatı arasında yapılan bu protokollerle bir koordinasyon oluşmuştur. Yapılan çalışmalarla sisteme tapu ve kadastro bilgileri aktarılmıştır. Fakat günümüzde bu protokole uyulmamaktadır. Büyükşehir Belediyesi ile 28 tane olan ilçe belediyeleri arasında kısmen bir koordinasyon vardır. Siyasal görüş, Kent Bilgi Sisteminde kullanılacak olan veri paylaşımı konusunda belirleyici olmaktadır. Büyükşehir Belediyesi ve onun kendi alt birimleri olan ISKI, IGDAŞ, IETT gibi kurumlarla da koordinasyonda ve veri paylaşımında, eskiden problemler yaşanmaktadır. Fakat günümüzde belediye birimleri arasında koordinasyon sorunu yok gibi görünmektedir Uygulamalar ve yararlar İstanbul Kent Bilgi Sistemi projesinde, ESRI tarafından geliştirilmiş olan ARC/INFO Coğrafi Bilgi Sistemi, yine ESRI tarafından geliştirilen Arcview 3.2a masaüstü haritalama ve Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımı, MapObject, Visiual Basic yazılımları kullanılmaktadır. Kadastral haritalar, mülkiyet bilgileri, halihazır haritalar, planlar, jeolojik haritalar ile nüfus, hastane, okul, çevre kirliliği gibi istatistik veriler kullanılarak aşağıdaki uygulamalar gerçekleştirilebilmektedir. 1. Planlama uygulamaları 2. Tapu - Kadastro uygulamaları 3. Arazi Kullanım uygulamaları 4. Yolağı uygulamaları 5. Diğer uygulamalar 6. Internet Web Sitesi Uygulaması 1. Planlama Uygulamaları: -Yakıt kullanımına göre sorgulama, -Binanın yapı türüne göre sorgulama, -Binanın fiziksel durumuna göre sorgulama (Şekil 4.57),

76 186 -Zemin kat işlevine göre sorgulama, -Kat adedine göre sorgulama, -Parsellerin Jeolojik durumlarına göre sorgulama, -Nazım plan durumuna göre sorgulama, -Ruhsat türüne göre sorgulama, Şekil 4.57: KBS de binaların fiziksel durumlarına göre sorgulama 2. Tapu - Kadastro Uygulamaları: -Sahibi koduna göre sorgulama -Pafta-Ada-Parsele göre sorgulama -Ad-Soyada göre sorgulama -Parsellerin alanlarına göre sorgulama 3. Arazi Kullanım Uygulamaları: -Arazi kullanım fonksiyonlarına göre sorgulama, -İlçe bazında hastane sorgulanmaları, -Şehir rehberi sorgulamaları, 4. Yol Ağı Uygulamaları: -İlçe bazında sokak seçimi yapılabilmektedir (Şekil 4.58), -Rehber harita üzerinde herhangi bir sokak sorgulanabilmektedir.

77 187 Şekil 4.58: KBS de sokak ve caddeler üzerine sorgulamalar 5. Diğer Uygulamalar: -İlçe ve Mahalle bazında nüfus sorgulamaları -İlçe bazında okul sorgulamaları -İlçe bazında hastane sorgulamaları -Mahalle bazında çöp vergisi vermeyenlerin sorgulamaları -Hava kirliliği ölçüm değerleriyle ilgili grafikler gerçekleştirilmektedir. 6. İnternet Web Sitesi Uygulaması: Web Sitesi yayıncılığı ile şu amaçların gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir: 1- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kent Bilgi sistemi projesini daha aktif ve kalıcı olarak halka duyurmak, uygulamaya konan sistemle İnternet üzerinden borç sorgulama ve analizler yapılması (Şekil 4.59), 2-İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin faaliyetlerinin kamuoyu tarafından sürekli ve güncel olarak izlenmesini sağlamak, 3-Belediyenin ve İstanbul'un ulusal ve uluslararası ölçekte en düşük maliyetle ve en etkin şekilde tanıtımını sağlamak,

78 188 4-Belediyenin tüm basın ve yayın kuruluşlarına hızlı, doğru ve güvenilir şekilde bilgi ve veri aktarımı yapabilmesine imkan vermek; bu kuruluşlarla elektronik posta sistemine dayalı olarak hızlı iletişim gerçekleştirmek, Şekil 4.59: Web sayfası üzerinden KBS amaçlı sorgulamaların yapılması 5-İnternet teknolojileri kullanılarak Belediye-Halk ilişkisini daha etkileşimli bir zemine taşımak, 6- Bir dünya kenti olan İstanbul'un gündeminin ve Belediyenin faaliyetlerinin çok yönlü ve güncel olarak web sitesinde izlenmesini sağlamak, Maliyet İstanbul Kent Bilgi Sisteminin kurulumunun ilk aşamasından tamamlanmasına kadar geçen süre içerisinde maliyetin kesin bir rakamı belli değildir. Yapılan araştırmalar ve ilgili kişilerle olan görüşmelerden, maliyet konusunda tam belirgin bir rakama ulaşılamamıştır İdari ve teknik sorunlar İstanbul Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında, sistem kurulumunda ve kurulduktan sonrada olmak üzere verilerle ilgili sorunlar, idari ve yönetimsel sorunlar, hukuki

79 189 sorunlar, koordinasyonla ilgili sorunlar ve ekonomik sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır. 1. Verilerle ilgili sorunlar: Verilerin elde edilmesinden, sisteme entegrasyonuna kadar geçen süre içerisinde yaşanan verilerle ilgili sorunlar aşağıdaki gibidir. Kent Bilgi Sisteminde veri altyapısı oluşturulurken toplanan verilerin ve kurumlardan alınan bilgilerin, farklı format ve büyüklükte olması ve sağlıklı olmaması, Değişik formatlarda toplanan verilerin sisteme entegrasyonunda yaşanan problemler olması ve bunun sonucu olarak verilerde tam bir standardın olmaması, Sistem için gerekli olan kadastral paftaların, altyapı haritalarının ve imar planların sisteme aktarılmasında ve sayısallaştırılmasında karşılaşılan sorunlar, Özellikle tapu verilerini sisteme aktarırken karşılaşılan sorunların çoğu yazılım, donanım, personel ve tapu kütüğünde tescil yapılırken hatalardan oluşan sorunlar, Kadastral paftalar sayısallaştırılırken ortaya çıkan sorunlar ve kadastro müdürlüklerinin bu işler için eleman tahsis edememesi, Tescil aşamasında yapılan pafta kenarlaşmaları, farklı koordinat sistemleri ve dönüşüm için ortak noktaların bulunmaması, güncelleştirmede değişiklik formlarının bulunmaması, tapu ve kadastro verilerinin uyuşmaması gibi sorunların yaşanması, İmar planlarının, sayısal olmaması ve yerel koordinat sisteminde olması, bunun ülke koordinat sistemine dönüştürülmesi sırasında yaşanan veri kayıplarının olması, Veri güncelleme esnasında kayıt ortamlarının sağlıklı ve düzenli bir şekilde tutulmaması yüzünden oluşan veri kayıpları sorunları, Kent Bilgi Sistemi kapsamında dışardan gelen verilerin farklı CAD yazılımları ile olması ve sisteme entegrasyonu problemlerinin yaşanması,

80 İdari ve yönetimsel sorunlar. Belediyelerin Kent Bilgi Sistemini gerçekleştirmede yaşadığı sorunların başında idari ve yönetimsel sorunlar gelmektedir. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. A. İdari sorunlar: Kurumların sisteme dahil olması veya sisteme kurumsal bilgi aktarımında, kurumların ortaya koydukları olumsuz kurumsal anlayıştan dolayı yaşanan sorunlar, Yönetici durumunda olan kişilerin kent bilgi sistemi çalışmalarına gereken önemi vermemesi, Sistemden sorumlu sürekli, kalıcı, konuya hakim ve geniş ufuklu yöneticilerin olmaması ve siyasi yelpazeden kaynaklanan sorunların yaşanması, Kurumlar arası ve kurum içi hizmetlerde eşgüdüm ve denetimin tam sağlanamamış olması ve idari olarak problemlerin yaşanması, Uluslar arası ilgili kuruluşlarla iletişim ve yardımlaşmanın yetersiz oluşu,. Uzman insan eğitiminin yetersizliği, B. Yönetimsel sorunlar: Kent Bilgi Sistemi projesinin tamamlanıp bitim süresi içerisinde yönetimsel olarak oluşan idari boşluklar veya sorumlu kişilerin olumsuz bakış açıları ve projeye olan etkileri yüzünden yaşanan zamandan kayıp, ekonomik kayıp ve personel üzerinde oluşan olumsuz yönlerden kaynaklanan sorunlar, Sistemin kurulumu aşamasında yaşanan idari ve teknik personellerin değişimi, olumsuz bakış açıları, personelin isteksiz davranışları ve yerel seçimlerin belediyeleri negatif yönde etkilemesinden kaynaklanan sorunlar, Kent Bilgi Sistemi çalışmalarının yürütülmesinde idari bazda yasal düzenlemelerin yetersiz kalması, İstanbul un Büyükşehir olması sebebiyle hızla gelişen kentin izlenmesi mevcut potansiyellerle etkin ve verimli bir biçimde yapılamaması, KBS alanında teknik danışmanlığın olmaması,

81 Hukuki sorunlar, Belediyeler, Kent Bilgi Sistemi projelerini gerçekleştirirken kurum içinden ve kurumlar arasında bilgi kullanımına ihtiyacı vardır. Kurumlar arasında yaşanan en büyük sorunlar arasında hukuki sorunlar yer almaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. Belediye Kanuna göre Kent Bilgi Sisteminin yapılabilmesi, projelerin yürütülmesi ve tamamlanarak, kurumlar arasında bir koordinasyonun sağlanmasına imkan verecek bir düzenlemenin olmamasından kaynaklanan sorunlar, Belediyelerin bilgi paylaşımına yönelik faaliyetlerinde veya altlık oluşturmada, kentteki diğer kurumların yasal düzenlemelerinin buna imkan vermemesinden dolayı kaynaklanan ve zaman, işgücü ve maddi kayıplara yol açan hukuki sorunlar, 4. Koordinasyon ile ilgili sorunlar Belediyelerin kurumlarla olan koordinasyonun yaşatılmasında bir takım sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmaktadır. Koordinasyon halinde bulunan kurumda, yaşanan duygusal tavırlar ve yönetim şeklinden kaynaklanan sorunlar, Kurumların bilgi paylaşımına yönelik hareketlerinde, hem personel hemde kurumsal olarak sergilenen isteksizlik ve zaman kayıplarına kadar ulaşan yönetimsel sorunlar, Kurumlar arasında yapılan protokollerin daha sonra yönetmeliklerle veya yasal dayanaklarla bir anda fesh edilip, bilgi paylaşımının veya güncellemesinin üzerinde yarattığı sorunlar, Kurumların birbirleriyle olan diyaloglarında yasal protokollerin olmaması ve yapılan faaliyetlerde yaşanan sorunlar, 5. Ekonomik sorunlar, Belediyelerin Kent Bilgi Sistemi projesini sonuçlandırabilmesi için ekonomik yönden belirli bir seviyede olmaları gerekmektedir. Yeterli maddi kaynağın olmamasından kaynaklanan bir takım sorunlar yaşanabilmektedir.

82 192 Kent Bilgi Sisteminin tamamlanmasına kadar geçen sürede, ekonomik olarak Belediyelerin yeterli maddi kaynağa sahip olmamasından kaynaklanan sorunlar, Proje çerçevesince yapılan tüm faaliyetlerin bir maddi külfetinin olması ve hazırda bunu hemen karşılayacak bir bütçeye sahip belediyelerin sayısının olmaması ve bundan dolayı da yaşanan maddi sorunların olması, Yıllık belediye bütçesinin yapılması sırasında Kent Bilgi Sistemi olarak ayrılan paranın yetmeyecek kadar az olması ve bundan dolayı da veri yaşatma, entegrasyon ve dinamik yapının korunamaması gibi problemlerin oluşmasına sebebiyet veren ekonomik sorunlar, Kent Bilgi Sistemi oluşturulması amaçlı İstanbul Kent Bilgi Sistemi projesi tam olarak hayata geçirilememiş olup, çalışmalar devam etmektedir İzmir Kent Bilgi Sistemi çalışmaları İzmir Büyükşehir Belediyesindeki Kent Bilgi Sistemi çalışmaları 1995 yılında başlatılmıştır. Kent Bilgi Sistemi kurulması için öncelikle kurumun ve faaliyet alanı içindeki diğer kurumların incelemesi yapılmıştır. Bu kapsamda, Büyükşehir belediyesi birimleri, ilçe belediyeler ve ilgili kamu kurumlarında çalışmalar yapılmıştır. Sistem içerisine 9 ilçe belediyenin alınması tasarlanmıştır (Çelik 2001). Sadece Konak Belediyesinin altyapısının bu sistemi yürütmeye yeterli olduğu, diğer belediyelerin ise teknik donanım ve yazılımdan yoksun olduğu görülmüştür. Kent Bilgi Sisteminin kurulmasında yasal düzenlemelerin gerektiği vurgulanmaktadır. Kurumlardaki yönetimsel anlayış çok önemlidir. Devam etmekte olan projeler yönetim değişikliğinden iptal edilmiştir. İzmir de bir kentleşme sorunu vardır ( Zeminin kayalık ve çamurdan oluşması, yerkabuğu hareketlerinde bir çökme olduğu tespit edilmesi sebebiyle, yeniden nivelman ağı düzenlemesi yapılmış ve kotla yenilenmeye çalışılmıştır.

83 yılından itibaren 380 noktadan oluşan GPS nirengi ağı tesis edilerek sayısal harita üretimi yapılmaya çalışılmaktadır. Özel bir şirkete ihaleyle renkli hava fotoğrafları ve ortofotoların elde edilmesi çalışmaları yapılmıştır. Büyükşehir Belediyesinde Netcad, Eghas, Microstation yazılımları kullanılmaktadır. İlçe belediyeleri ve diğer kamu kuruluşlarıyla yapılan görüşmelerden mevcut verilerin güncel olmadığı, veri format ve standardının eksik olduğu, veri paylaşımının istenilen düzeyin çok altında olduğu, koordinasyonun eksik olduğu, yeterli personel, kısmen de olsa bilgisayarlı çalışmalara geçildiği ancak bu çalışmaların Kent Bilgi Sistemi düzeyinde tam olmadığı görülmüştür. 4.5 Ülkemizdeki Kent Bilgi Sistemi Uygulamalarının Genel Bir Değerlendirmesi Kent Bilgi Sistemi, kentsel faaliyetlerin yerine getirilmesinde optimum karar verebilmek için ihtiyaç duyulan, planlama, mühendislik, temel hizmetler ve yönetimsel bilgileri hızlı ve sağlıklı bir şekilde irdeleyen bir bilgi sistemidir. Özelliklede, Kent Bilgi Sisteminde bilgisayar ortamında grafik olarak üretilen harita bilgileri, grafik olmayan diğer sözel bilgilerle ilişkilendirilerek gerekli konumsal bilgi analizleri yapılır. Böylece, yerel idarelerin harita bilgisi gerektiren temel işlevleri, teknoloji yardımıyla kısa bir sürede gerçekleşeceğinden büyük bir ekonomik kazanç sağlanacak ve Kent Bilgi Sistemi sayesinde kentsel faaliyetler için güçlü bir karar destek sistemi oluşturulmuş olacaktır (Bank ve Ekiz 2001). Ülkemizde Kent Bilgi Sistemi uygulamaları yapmaya çalışan Ankara, Alanya, Antalya, Aydın, Bursa, İstanbul ve İzmir illerindeki çalışmaları veri, donanım, yazılım, personel, veri paylaşımı ve koordinasyon başlığı altında toplayarak aşağıda genel bir değerlendirme yapılmıştır (Şekil 4.60).

84 194 VERİLER DONANIM PERSONEL ÜLKEMİZDE KENT BİLGİ SİSTEMİ BİLEŞENLER YAZILIM VERİ PAYLAŞIMI KOORDİNASYON Şekil 4.60: Kent Bilgi Sisteminin bileşenleri Kent Bilgi Sistemi uygulamalarında veriler Ülkemizde Kent Bilgi Sistemi yapan illerde veriler, genelde imar uygulamaları, uydu görüntüsü alınarak güncel halihazır haritalar elde etme gibi bir şekilde veriler toplanmış bulunmaktadır. Genellikle eskiden yapılmış mevcut halihazır haritaların güncel olmadığı veya imar planlarının ise uygulama gören yerlerde sayısal ortamda olduğu, uygulama görmeyen yerlerde ise raster olarak paftaların sayısallaştırılması işlemine gidilerek belediyelerin elinde altlık haritalar mevcut bulunmaktadır. Belediyelerin kentsel faaliyetlerinin yerine getirilmesinde altlık haritalar; 1/1000 ölçekli halihazır haritalar, 1/1000 ölçekli imar planları ve kadastral haritalardır. Tapu ve kadastro Genel Müdürlüğü ile yapılan protokoller neticesinde kadastral haritalar ve mülkiyet bilgileri içeren tapu bilgileri alınabilmektedir. Bazen bu veri transferinde idari ve hukuki problemler yaşanabilmektedir. Genellikle belediyelerde ORACLE veritabanının kullanılması ve belediye birimleri arasında Network ağının kurulmuş olması, bilgi paylaşımını sağlamaktadır. Oracle veritabanında depolanan bilgiler sayesinde sorgulamalar yapılabilmekte ve

85 195 belediye birimleri istenilen bilgilere daha rahat ve kısa bir zamanda ulaşabilmekte, Network ağı sayesinde de veri transferi ve veri güncellemesi yapabilmektedir. Aydın, ülkemizde Kent Bilgi Sisteminin yapılmasının karar alındığı ve uygulama adına da güçlükler karşısında mücadele etmiş ilk ildir. Dikkat edilirse, ülkemizde Kent Bilgi Sistemi yazılımı olarak ilk giren firmanın altlık veritabanı olan SYSBASE veritabanı kullanılmıştır (Tablo 1). Tablo 1: Ülkemizdeki KBS uygulamalarında veri altyapısı İLLER SAYISAL HARİTA VERİ TABANI VERİ İLETİŞİMİ ANKARA VAR ORACLE NETWORK ALANYA VAR ORACLE NETWORK ANTALYA VAR ORACLE NETWORK AYDIN VAR SYSBASE NETWORK BURSA VAR ORACLE NETWORK İSTANBUL VAR ORACLE NETWORK İZMİR VAR ORACLE NETWORK Ülkemizde Antalya ve İzmir BB. de kısmen yapılabilse de halen klasik yöntemlerle veri paylaşımı yapılmaktadır. Kurum dışı veri paylaşımında ise Tapu ve Kadastro genel müdürlükleri ile yapılan protokoller sayesinde veri paylaşımı vardır. Fakat, diğer kurumlarla olan ilişkilerde veri paylaşımı yoktur. KBS uygulayan iller arasında ise kurum içi ve kurum dışı veri paylaşımında BURSA başta gelmektedir (Tablo2-3). Tablo 2: KBS uygulayan illerde kurum içi veri paylaşımı İLLER HARİTA EMLAK VE İMAR FEN İŞLERİ DİĞER MÜDÜRLÜĞÜ İSTİM. MÜD. MÜDÜRLÜĞÜ MÜDÜRLÜĞÜ BİRİMLER ANKARA EVET EVET EVET EVET EVET ALANYA EVET EVET EVET EVET EVET ANTALYA HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR AYDIN EVET EVET EVET EVET EVET BURSA EVET EVET EVET EVET EVET İSTANBUL EVET EVET EVET EVET EVET İZMİR EVET EVET EVET EVET HAYIR

86 196 Tablo 3: KBS uygulayan illerde kurum dışı veri paylaşımı İLLER TLKM TEDAŞ EMNYT TKGM DİĞER BİRİM ANKARA HAYIR HAYIR HAYIR EVET HAYIR ALANYA HAYIR HAYIR HAYIR EVET HAYIR ANTALYA HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR AYDIN HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR BURSA EVET EVET EVET EVET EVET İSTANBUL HAYIR HAYIR HAYIR EVET HAYIR İZMİR HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR Kent Bilgi Sistemi uygulamalarında donanım Ülkemizde Kent Bilgi Sisteminin yapıldığı veya karar alındığı illerin tümünde donanım imkanları bulunmaktadır. Bilgi teknolojisini yaşadığımız ülkemizde istenilen özelliklerde donanım seçilebilmekte ve rahatlıkla alınabilmektedir. Belediyeler donanımın tedarik edilmesinde şeffaf bir yönetim sergilemektedirler. Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi (BUSKI) tarafından uygulanmakta olan Kent Bilgi Sistemi faaliyetlerinde en çok donanımın kullanıldığı il olduğu rahatlıkla görülmektedir. Antalya ve İzmir BB. de Kent Bilgi Sistemi faaliyetlerinin sadece karar aşamasında olması ve uygulamaya yönelik bir çabanın hala düşünülüyor olması, belediyenin donanım alımında ertelemeye sebep olmaktadır (Tablo 4). Tablo 4: KBS uygulayan illerde donanım sayısı İLLER PC SAYISI PRINTER SCANNER PLOTTER DIGITIZER ANKARA ALANYA ANTALYA AYDIN BURSA İSTANBUL İZMİR

87 Kent Bilgi Sistemi uygulamalarında yazılım Ülkemizde Kent Bilgi Sistemi uygulayan belediyelerin çoğunda CAD ürünleri, haritacılık ürünleri ve KBS yazılımları olmak üzere 3 ayrı türde yazılım bulunmaktadır. Bu yazılımların içindede, haritacılık faaliyetlerini yürütmede genellikle NETCAD ürünleri kullanılmakta ve KBS yazlımı seçiminde bu ürünün alınması ve entegrasyonunun kolay olabileceği düşünülerek seçiminde NETINFO ürünü alınmaktadır. Diğer KBS yazılımları içerisinde en çok benimsenen MAPINFO ve ESRI ürünleri gelmektedir. Bu ürünleri kullanarak CAD yazılımına da entegrasyonu sağlanabilmektedir. Sonuç itibariyle, belediyeler haritacılık yazılımını daha evvelden kullandıkları için KBS yazılımı ile CAD yazılımının birbiriyle uyumlu olmasına, sade bir dille yazılmasına, Türkçe olmasına ve daha rahat kullanılabilmesini tercih etmektedirler. KBS uygulayan illerimizi incelediğimiz zaman haritacılık yazılımı NETCAD, CAD yazılımı olarak da AUTOCAD ve MICROSTATION, KBS yazılımı olarak da tüm ürünlerin karışık olarak kullanıldığını görmekteyiz (Tablo 5). Tablo 5: KBS uygulayan illerde yazılım durumu İLLER CAD YAZILIMI HARİTACILIK YAZILIMI KBS YAZILIMI ANKARA AUTOCAD NETCAD MAPINFO MICROSTATION ALANYA AUTOCAD MICROSTATION NETCAD GEOMEDIA MICROSTATION MGE ANTALYA NETCAD NETCAD - AYDIN AUTOCAD MICROSTATION NETCAD NETINFO BURSA AUTOCAD MICROSTATION NETCAD MAPINFO MICROSTATION MGE İSTANBUL AUTOCAD NETCAD ARCINFO ARCVIEW İZMİR NETCAD NETCAD EGHAS -

88 Kent Bilgi Sistemi uygulamalarında personel Kent Bilgi Sistemi uygulayan illerimizde daha başlangıç safhasında uğraşan personelin mesleki bilgisinden çok bu konuya yakın olan, ilgi duyan insanlardan oluştuğu görülmüştür. Daha sonra özellikle uygulama safhasında ciddi olarak mühendislik, bilgisayar ve sistem bilgisi gerektirdiği ve bu konuda tecrübeli, eğitimini almış personellerden oluşması gerektiği görülmüştür Ülkemizde Coğrafi Bilgi Sistemi eğitiminin yeni yeni verildiği ve KBS yapan illerin hızla artacağı düşünülürse bu konuda gerçekten yetişmiş personele ihtiyaç vardır. Meslek olarak, Harita Mühendislerine, Sistem Mühendislerine, Bilgisayar Mühendislerine ve teknik personele ihtiyaç vardır. Fakat KBS uygulayan illerimizin çoğunda bu kurala sonradan dikkat edildiği görülmüştür. Mevcut personelin ise işin başından beri bulunmuş, uygulama safhalarında çalışmış farklı branşlardan mühendisin ve teknik personelin olduğu görülmektedir (Tablo 6). Tablo 6: KBS uygulayan illerde personel durumu İLLER HARİTA MÜHENDİSİ ŞEHİR BÖL. PLANLAMA ÇEVRE MÜHENDİSİ CBS UZMAN BİLGİSAYAR OPER. HARİTA ANKARA ALANYA ANTALYA AYDIN BURSA İSTANBUL İZMİR TEK Kent Bilgi Sistemi uygulamalarında koordinasyon Kent Bilgi Sistemi uygulayan illerde koordinasyon kısmen varsa da genel itibarıyla yoktur. Aynı kente hizmet eden ve aynı altlıkta çalışan ve çoğu aynı bilgiye ihtiyaç duyan fakat bilgi paylaşımına karşı olan, koordinasyondan çekinen kurumsal bir anlayış vardır. Bu anlayıştan ancak Kent Bilgi Sistemi ile çözülür denilmesine karşın halada koordinasyon kısmen uygulanabilmektedir.

89 199 Ne yazık ki, Bursa BB. ve BUSKI tarafından yürütülen faaliyetlerde ancak diğer kurumların koordinasyona katıldığı görülmektedir. Alanya da (ALBIS) yapılan Kent Bilgi sistemi çalışmalarına TELEKOM, TEDAŞ, EMNIYET MÜDÜRLÜĞÜ ve SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ katılmamıştır. Bu kurumlar gerektiğinde ALBIS e başvurarak ücret karşılığı kendilerine ait bilgileri satın almaktadırlar (Tablo 7). Ülkemizde Kent Bilgi Sistemi uygulayan illerin temelde koordinasyon içerisinde bulundukları kurumların başında Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Altyapı Sistemleri gelmektedir. Tablo 7: KBS uygulayan illerde koordinasyon İLLER TAPU VE TELEKOM TEDAŞ EMNİYET SAĞLIK ALTYAPI KAD. MÜD. MÜD. MÜD. SİSTEMLERİ ANKARA VAR YOK YOK YOK YOK VAR ALANYA VAR YOK YOK YOK YOK VAR ANTALYA YOK YOK YOK YOK YOK YOK AYDIN VAR YOK YOK YOK YOK VAR BURSA VAR VAR VAR VAR VAR VAR İSTANBUL VAR YOK YOK YOK YOK VAR İZMİR YOK YOK YOK YOK YOK YOK Ülkemizde Kent Bilgi Sistemi kurmaya çalışan illerin mevcut durumu irdelenmiş ve tablosal olarak gösterilmiştir (Tablo 8).

90 200 Tablo 8: 2004 YILI İTİBARI İLE İLLERİN KENT BİLGİ SİSTEMİ DURUMU İLLER ANKARA ALANYA ANTALYA AYDIN BURSA İSTANBUL İZMİR DONANIM VAR VAR VAR VAR VAR VAR VAR KBS. YAZILIMI Mapinfo GeoMedia Microstation MGE YOK GeoMedia Microstation MGE Mapinfo ArcInfo YOK HARİTA YAZILIMI Netcad Microstation Netcad Netcad Netcad Netcad Microstation Netcad Netcad Eghas Microstation SAYISAL HARİTA VAR VAR Kısmen VAR VAR VAR VAR VERİTABANI Oracle Oracle Oracle Sysbase Oracle Oracle Oracle VERİ İLETİŞİMİ Network Network Network Network Network Network Network KURUMİÇİ VERİ PAYLAŞIMI EVET EVET HAYIR EVET EVET EVET EVET KOORDİNASYON Kısmen Kısmen YOK YOK VAR Kısmen YOK PERSONEL VAR VAR YOK VAR VAR VAR YOK

91 Ülkemizdeki Kent Bilgi Sistemi uygulamalarında karşılaşılan sorunlar Kent Bilgi Sistemini gerçekleştirmeye çalışan belediyeler, Kent Bilgi Sisteminin kurulması aşamasında çok yoğun, çeşitli ve karmaşık hizmetler sunulmasından dolayı bir takım çeşitli sorunlarla karşılaşmışlardır. Ülkemizde sürdürülmekte olan Kent Bilgi Sistemi çalışmalarında, sistem kurulumunda ve kurulduktan sonrada olmak üzere verilerle ilgili sorunlar, idari ve yönetimsel sorunlar, hukuki sorunlar, koordinasyonla ilgili sorunlar ve ekonomik sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır Veri kullanımına ilişkin sorunlar Kent Bilgi sistemi uygulayan illerde, verilerin elde edilmesinden, sisteme entegrasyonuna kadar geçen süre içerisinde yaşanan verilerle ilgili sorunlar anlatılmaktadır. A.- Veri toplama ile ilgili sorunlar: B.- Veri güncelleme ile ilgili sorunlar C.- Veri Standartları ile ilgili sorunlar A.- Veri toplama ile ilgili sorunlar: Veri altyapısı oluşturulurken; ihale şartnamesinin hazırlanmasında ve fiyatlandırmada yapılan hatalar sonucu ortaya çıkan sorunlar, Kent Bilgi Sisteminde veri altyapısını oluşturan ekibin yeterli planlama, koordinasyon ve eşgüdüm içerisinde çalışmamasından kaynaklanan veri kayıplarına ilişkin yaşanan sorunlar (Şekil 4.61). VERİ TOPLAMA İÇİN OLUŞTURULAN EKİBLER KBS ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ YETERLİ KOORDİNASYON PLANLAMA EKSİKLİĞİ EŞGÜDÜMLÜ ÇALIŞMA EKS. Şekil 4.61: Veri toplama ile ilgili sorunlar

92 202 Veri toplamada en uygun yöntem ve metodun seçilememesi ve oluşan kayıplardan dolayı meydana gelen sorunlar, Veri toplama sonucu elde edilen verilerin sağlıklı bir ortamda saklanamaması ve daha sonradan kullanımı sırasında meydana gelen veri kayıpları sorunları, B.- Veri güncelleme ile ilgili sorunlar Sistem için gerekli olan kadastral paftaların ve imar planların sisteme aktarılmasında karşılaşılan sorunlar (Şekil 4.62); İMAR PLANLARI SİSTEME AKTARMA KBS KADASTRAL HARİTALAR SAYISAL OLMAMASI PAFTA DEFORMASYONU ÖLÇME YÖNTEMLERİ YETERLİ DOĞRULUK FARKLI KOORDİNAT SİSTEMİNDE OLMASI SAYISALLAŞTIRMA SONUCU VERİ KAYIPLARININ OLMASI Şekil 4.62: Veri güncelleme ile ilgili sorunlar Kadastral paftaların sayısal ortamda olmaması, Kadastral altlıklarda yaşanan pafta deformasyonu, Eski kadastral haritaların, günümüz teknolojisinden uzak ölçme yöntemleriyle yapılmış olması sonucu yeterli konumsal doğruluğun olmaması, Farklı koordinat sisteminde üretilmiş verilerin ülke koordinat sistemine aktarılmasında oluşan hatalar,

93 203 İmar planlarının sayısal hale getirilmesinde, seçilen sayısallaştırma yöntemlerinden dolayı kaynaklanan yeterli hassasiyetin, eksik alanların olması, veri aktarımı sırasında oluşan veri kayıplarının bulunması gibi sorunların yaşanması, İmar planlarının yerel koordinat sisteminde olması ve bunun ülke koordinat sistemine dönüştürülmesi sırasında yaşanan veri kayıplarının olması, Belediye birimleri arasındaki veri trafiği içerisinde benzer çalışmaların birimlerce tekerrür bir şekilde yapılması ve veri paylaşımına yönelik birlikte hareket edilmemesinden kaynaklanan sorunlar, Kadastro Müdürlüklerinde bulunan paftaların çok farklı sistemlerde açılmış olması, paftaların üzerinde bulunan grafik verilerin güncelliğini yitirmiş olması veya günümüz ölçme tekniğine göre hata sınırlarını zorlayan ölçü hatalarına sahip olması, bir çok bölgede yenileme çalışmaları yapma zorunluluğu probleminin ortaya çıkmasından kaynaklanan sorunlar (Çete 2003), Veri güncellemelerinin zamanında haftalık veya aylık olarak yapılmamış ve güncellemelerde meydana gelen düzensizlik yüzünden yaşanan ekonomik ve idari sorunlar, Veri güncelleme esnasında kayıt ortamlarının sağlıklı ve düzenli bir şekilde tutulmamamsı yüzünden oluşan veri kayıpları sorunları, Sistem kurulurken uzun vadeli bir proje olması sebebiyle donanımın hep kısa vade de kalması ve donanımın yenilenmesinden kaynaklanan problemlerin yaşanması, C.- Veri Standartları ile ilgili sorunlar Sisteme entegre edilecek verilerde, dışarıdan gelen veri tipleri ve formatlarında, belirli bir standardın olmaması sebebiyle değişik tip verilerden dolayı kaynaklanan sorunlar, Kent Bilgi Sisteminde kullanılmak üzere yapılan sokak, cadde ve mahalle isimlendirmelerinde belirli bir sisteme dayanmadan yapılmış olması ve şu an bunların sisteme yeniden entegrasyonu çalışmalarının gerekli kılınması,

94 204 Kent Bilgi Sistemi kapsamında yürütülen projelerin belirli bir yazılımla üretilirken, dışardan gelen verilerin farklı CAD yazılımları ile olması ve sisteme entegrasyonu problemlerinin yaşanması, İdari ve yönetimsel sorunlar Belediyelerin Kent Bilgi Sistemini gerçekleştirmede yaşadığı sorunların başında idari ve yönetimsel sorunlar gelmektedir. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. A. İdari sorunlar: Birbirine yakın olan ve belediyelerinde menfaatine gelen yararlar karşısında idareci konumunda bulunanların arasında yaşanan politik yaklaşımdan kaynaklanan sorunlar (Şekil 4.63), A BELEDİYESİ B BELEDİYESİ D BELEDİYESİ SİYASİ GÖRÜŞ AYRILĞI FARKLI MESLEK DİSİPLİNİ EĞİTİMİ ALMIŞ OLMAK GERÇEK YAKLAŞIM SERGİLEMEMEK C BELEDİYESİ Şekil 4.63: KBS uygulamalarında karşılaşılan idari sorunlar Sistemin hayata geçirilmesinde yaşanan maddi kaynakların sınırlı miktarda kullanılması ve kredi kullanım şartlarına bağlı kalınmaktan kaynaklanan ekonomik problemler,

95 205 Sistemden sorumlu sürekli, kalıcı, konuya hakim ve geniş ufuklu yöneticilerin olmaması ve siyasi yelpazeden kaynaklanan sorunların yaşanması, B. Yönetimsel sorunlar: Kent Bilgi Sistemi projesinin tamamlanıp bitim süresi içerisinde yönetimsel olarak oluşan farklı bakış açıları ve projeye olan etkileri yüzünden yaşanan zamandan kayıp, maddiyattan kayıp ve personel üzerinde oluşan olumsuz yönlerden kaynaklanan sorunlar (Şekil 4.64), YÖNETİCİLER KBS ÇALIŞMALARINA HEGATİF BAKIŞ AÇISI KBS ÇALIŞMALARINA HEGATİF BAKIŞ AÇISI KAYIPLAR ZAMAN İŞGÜCÜ MALİYET PAYLAŞIM KOORDİNASYON Şekil 4.64: KBS uygulamalarında karşılaşılan yönetimsel sorunlar Personelin yeterli teknik bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olmaması yüzünden sistemin kurulum aşamasında yaşanan veri toplama, güncelleme ve yaşatma gibi sorunların olması, Sistemin kurulumu aşamasında yaşanan idari ve teknik personellerin değişimi, olumsuz bakış açıları, personelin isteksiz davranışları ve yerel seçimlerin belediyeleri negatif yönde etkilemesinden kaynaklanan sorunlar, Hukuki sorunlar Belediyeler, Kent Bilgi Sistemi projelerini gerçekleştirirken kurum içinden ve kurumlar arasında bilgi kullanımına ihtiyacı vardır. Kurumlar arasında yaşanan en büyük sorunlar arasında hukuki sorunlar yer almaktadır. Bu sorunlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.