Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi. Prof. Dr. Haluk Çokuğraş

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi. Prof. Dr. Haluk Çokuğraş"

Elmas Akkoyun
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Çocuklarda solunum sisteminin muayenesi Prof. Dr. Haluk Çokuğraş

2 Solunum sistemi ÜST SOLUNUM YOLLARI: Ağız içi, boğaz, tonsiller, kulaklar, paranazal sinüsler ve larinks. ALT SOLUNUM YOLLARI: Trakea, bronşlar, bronşiyoller ve alveoller.

3 İnspeksiyon Dispnenin varlığı inspeksiyonla anlaşılır. Değişik solunum tiplerinin varlığını saptamak için iyi bir gözlem yeterlidir. Siyanoz, pectus excavatus, pectus carinatus, Harrison oluğu, çomak parmak, göğüs derisindeki değişiklikler farkedilebilir.

4 Pectus excavatus (Kunduracı göğsü)

5 Harrison oluğu ve P. carinatus

6 Dispne Burun kanadı solunumu Çekilmeler (Retraksiyonlar) İnterkostal Jugüler Substernal Yaşa göre solunumun hızlı olması (Taşipne)

7 Yaşa göre ortalama solunum hızları Yenidoğan 1 ay-1yaş 1-5 yaş 5-12 yaş >12 yaş 40 (30-60)

8 Solunum tipleri Apne: 15 (20) saniyeden uzun süren, bradikardi ile siyanozun eşlik ettiği solunum durmasıdır. Periyodik solunum: Preterm bebeklerde yaşamın ilk günlerinde yineleyen, dakikada üçten fazla 20 saniyeden kısa süreli solunum durması nöbetleriyle giden solunum tipi. Biot: Apne nöbetleriyle kesilen değişikdüzensiz amplitüdlü ve frekanslı solunum tipi (Ağır beyin hasarı)

Periyodik solunum: Preterm bebeklerde yaşamın ilk günlerinde yineleyen, dakikada üçten fazla 20

9 Solunum tipleri Cheyne-Stokes: Giderek artan ve sonra yavaşça azaldıktan sonra apne ile kesilen siklik amplitüd değişmeleri gösteren solunum tipi ( KİBAS ve kalp yetersizliği) Ortopne: Ancak oturur pozisyonda soluk alınabilen dispne (kalp yetersizliği) Bradipne: Solunum hızının (frekansının) düşük oluşu (metabolik alkaloz ve MSS depresyonu) Hiperpne: Anormal derin (amplitüdü fazla) solunum.

oturur pozisyonda soluk alınabilen dispne (kalp yetersizliği) Bradipne: Solunum hızının

10 Solunum tipleri Hipopne: Anormal yüzeyel (amplitüdü düşük) solunum Kussmaul solunumu: Derinvehızlı solunum (diyabetik ketoasidoz). Paradoksal solunum: inspiryumda göğsün içe çökmesi (interkostal kaslarıın paralizisi, üst solunum yolları tıkanması, preterm bebekler).

Paradoksal solunum: inspiryumda göğsün içe çökmesi (interkostal

11 Solunum tipleri

12 Çomak parmak

13 Oskültasyon Süt çocuklarını annenin kucağında dinleyin. Büyük çocuklar hafif öne eğilmiş olarak otururken dinlenebilir. Eller başın üzerine konursa koltukaltı bölgeleri daha rahat oskülte edilir. Büyük çocuklara derin soluk aldırın. Küçük çocukları ağlarken daha iyi dinleyebilirsiniz, çok sabırlı olun. Mutlaka karşılaştırmalı olarak apekslerden başlayarak iki taraflı olarak dinleyin.

Eller başın üzerine konursa koltukaltı bölgeleri daha rahat oskülte edilir.

14 Oskültasyon Sadece sırtı değil, koltuk altlarını ve ön tarafı da dinleyin. İnspiryum-ekspiryum ilişkisine dikkat edin; inspiryum normalde daha uzundur. Ekspiryum uzamışsa: Obstrüktif bir akciğer patolojisi. Solunum seslerinin her yerde eşit alınıp alınmadığını karşılaştırmalı olarak dinlerseniz farkedebilirsiniz; bazı yerlerde sesler azalmış, ya da hiç alınmıyor olabilir.

Ekspiryum uzamışsa: Obstrüktif bir akciğer patolojisi.

15 Oskültasyon Solunum sesleri normalde bronkovezikülerdir. Ek ses (ral) varsa bunların niteliği, yeri, zamanı (inspiryum-ekspiryum) kaydedilmelidir.

16 Akciğerler dinlenirken 3 özelliğe dikkat edilmelidir 1) İnspiryumekspiryumilişkisi, 2) Ek sesler (raller), 3) Solunum seslerinin her yerde eşit olarak alınıp alınmaması.

17 Krepitan raller Krepitan raller (ince raller), alveollerde eksüdanın olması durumunda, duvarları yapışmış alveollerin inspiryumda açılırken çıkardıkları ince bir çıtırtı sesidir. Niteliği öksürmekle değişmez. Bu raller pnömonilerde, akciğerlerin konjesyonunda ve akciğer ödeminde duyulur.

çıkardıkları ince bir çıtırtı sesidir. Niteliği öksürmekle değişmez.

18 Raller Sukrepitan raller (orta raller) Küçük hava yollarındaki (bronşiyollerdeki) salgıların hem inspiryumda ve hem de ekspiryumda çatlaması ile meydana gelen ve daha kaba olan yaş ralledir. Başlıca bronşit, bronşiyolit, bronşiektazi, akciğer konjesyonu ve tüberküloz gibi hastalıklarda duyulur. Ronflan raller :Büyük bronşlarda daralma olduğunda duyulan kaba, horultu ya da kapı gıcırtısı gibi seslerdir. Sibilan ral ise küçük bronşlar daralınca duyulan ıslık gibi bir ses. Sibilan ve ronflan raller hem inspiryumda hem de ekspiryumda işitilir ve öksürme ile değişirler.

Başlıca bronşit, bronşiyolit, bronşiektazi, akciğer konjesyonu ve tüberküloz gibi hastalıklarda duyulur.

19 Raller Sibilan raller bazen çıplak kulakla bile işitilebilir ve wheezing olarak isimlendirilir. Wheezing (hışıltı) daha çok ekspiryumda ve ekspiryumun uzaması ile birlikte duyulur. Sıklıkla astım, kistik fibroz, bronşiyolit gibi hastalıklarda işitilir. Bazen yabancı cisim ile ÜSY tıkanmalarında ve larinks ödeminde inspiryumda daha belirgin olan wheezing olabilir. Ekstratorasik hava yolları daraldığında sıklıkla duyulan patolojik ses olan stridor ya da kornaj, inspiryumda öter gibi bir sestir.

Sıklıkla astım, kistik fibroz, bronşiyolit gibi hastalıklarda işitilir.

20 Büyük ve orta çaplı bronşlardaki salgının, hava geçişi sırasında çatlamasıyla ortaya çıkan daha kaba nitelikli yaş rallere garguyman denir. Patolojik sesler Büyük tüberküloz kavitelerinde ve açık pnömotoraksta, inspiryumda daha iyi duyulan ve bir şişenin veya testinin içine üflerken çıkan düşük frekanslı ıslığa benzeyen solunum sesi amforik sufl dur (amfora=büyük testi).

Patolojik sesler Büyük tüberküloz kavitelerinde ve açık pnömotoraksta, inspiryumda daha iyi

21 Tuber sufl (suflan solunum, bronşiyal solunum sesi), Geniş akciğer alanlarında konsolidasyon oluşmasıyla, alveollerin içi iltihabi eksüda ile dolduğundan (hepatizasyon dönemi) veziküler sesin ortadan kalkar ve sadece büyük hava yollarından havanın geçerken oluşturduğu ses duyulur. Stetoskopu boynun yan tarafına bastırarak veya paratrakeal bölgede derin inspiryum yaptırıldığında duyulan sese benzer.

22 Plevral sürtünme sesi (frotman) Plevranın inflamasyonu sonucu her iki plevra yaprağının birbirine sürtmesiyle hem inspiryumda hem de ekspiryumda duyulan seslerdir.

23 İnce raller: İnspiryum sonunda, kısa süreli, yüksek volümlü, çıtırtı gibi ince seslerdir; öksürünce kaybolmazlar. Terminal bronşiyoller ve alveoller düzeyinde inflamasyon varlığında duyulur. Orta raller: İnspiryum ortasında daha düşük frekanslı seslerdir; öksürünce kaybolmazlar. Küçük bronş ve bronşiyollerden kaynaklanırlar. Kaba raller: Gürültülü, köpürdeyici özellikli sesler; öksürükle kaybolmaz. Büyük havayollarındaki sekresyonlara bağlıdır. Öksürmekle kaybolmazlar Ronküsler: Gürültülü, kaba, düşük frekanslı, hem inspiryumda hem de ekspiryumda duyulan (devamlı) seslerdir. Büyük hava yollarında salgı birikimi sonucu oluşur; öksürükle kaybolur. (Sonor ronkus). Wheeze (hışıltı, vızıltı) genellikle devamlı, hem inspiryumda ve hem de ekspiryumda (daha güçlü olarak) duyulan, ıslık gibi müzikal nitelikli seslerdir (Sibilan ronküs). Plevral sürtünme sesi (frotman) plevranın inflamasyonu sonucu her iki plevra yaprağının birbirine sürtmesiyle hem inspiryumda hem de ekspiryumda duyulan seslerdir.

24 Solunum seslerinin azaldığı (alınamadığı) durumlar Plevrada sıvı Plevrada hava Atelektazi Tümör Plevrada kalınlaşma

25 Apekslerden başlanır ve karşılıklı yapılır. Orta parmak göğüs duvarına yapıştırılır. Skapula altına dek parmak vertebraya diktir. Skapula altında parmak interkostal aralıklardadır. Perküsyon

26 Perküsyon Normal ses sonördür. İlk matite alınan yerde (10. Kosta hizası) derin inspiryum yaptırılır (Sinüs açık mı?).

27 Perküsyon Matite Plevrada sıvı Konsolidasyon Geniş atelektazi Tümör Plevra kalınlaşması Hipersonorite Plevrada hava PNÖMOTORAKS Alveoller içinde hava artışı (Obstruktif hastalık) ASTIM BRONŞİYOLİT AMFİZEM

28 Palpasyon Çocuklarda çok kullanılmaz. Avuç içi ve parmaklar sıkıca göğüse konur. Göğüs derisi ve deri altındaki kitleler, duyarlı noktalar, meme dokusu, raşitik tespih, Harrison oluğu, göğüs kafesini oluşturan kemiklere ilişkin bazı özellikler ve pulsasyonlar farkedilebilir. Akciğerlerin değişik bölgelerinin solunuma katılımı ve göğüs vibrasyonu da değerlendirilebilir.

29 Göğüs ekspansiyonu Başparmak uçları omurga üzerinde orta hatta birleştirilir ve diğer parmaklar ile avuç içleri sırtta kostalar üzerine yerleştirilerek çocuktan derin soluk alması istenir.

30 Palpasyon Akciğer ekspansiyonu bir tarafta daha azsa o yandaki başparmağın hareketi daha az olur. Astım atağı ve amfizem gibi obstrüktif hastalıklarda göğsün ekspansiyonu bilateral olarak daha az olur. Tek taraflı plörezi ve plevra kalınlaşması gibi durumlarda bu bulgu tek yanlıdır.

31 Toraks vibrasyonu gibi sayıları yüksek sesle saydırırken, (küçük çocuklar ağlarken), göğüs duvarının değişik bölgelerine avuçları yapıştırıp, konuşma seslerinin ele yansıması değerlendirilir.

32 Vibrasyon (fremitus) Göğüs vibrasyonu lober pnömonilerde ve diğer konsolidasyonlarda artarken, plörezi, pnömontoraks ve atelektazi gibi durumlarda azalmış olarak hissedilir. Deri altı amfizeminde göğüs duvarı palpe edilirken bir çıtırtı (krepitasyon) farkedilir.

33 Uzun lafın kısası... Çok sabırlı olun. Muayene ederken üst tarafı tamamen soyun. DENEYİM ÇOK ÖNEMLİDİR; MÜMKÜN OLAN HER FIRSATTA DİNLEYİN, DİNLEYİN, DİNLEYİN.

Benzer belgeler

Solunum Sistemine Ait Tıbbi Terimler. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire

Solunum Sistemine Ait Tıbbi Terimler Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Solunum sistemi kan ile atmosfer havası arasında gaz değişimini oluşturabilecek şekilde özelleşmiş bir sistemdir. Solunum sistemindeki