FİKRİ HAKLAR ESD GENEL KAVRAMLAR. Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. Bölümü

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "FİKRİ HAKLAR ESD873 2. GENEL KAVRAMLAR. Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. Bölümü"

Dilara Candemir
8 yıl önce
İzleme sayısı:

2 GENEL KAVRAMLAR ESD873 FİKRİ HAKLAR 2

3 ÖĞRENME HEDEFLERİ Fikir ürünleri kavramını açıklar, Korunabilir fikir ürünlerini örnek vererek açıklar, Hak sahibi kavramını açıklar, Manevi ve ekonomik hakları açıklar Fikri hak kavramını açıklar, Özgünlük kavramını açıklar, ESD873 FİKRİ HAKLAR 3

sahibi kavramını açıklar, Manevi ve ekonomik hakları açıklar

4 2.1.FİKİR ÜRÜNÜ ESER SAHİBİNİN HAKLARI İnsan aklını kullanarak yaratıcı bir fikir üretir, bu fikir biçimlendirilip bir ürüne dönüştürüldüğünde ise o ürünü ortaya çıkaran kişi ürünün sahibi olur ve ürün üzerinde hakka sahiptir ve ürününü kanunen koruyabilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 4

dönüştürüldüğünde ise o ürünü ortaya çıkaran kişi ürünün sahibi olur

5 2.1.FİKİR ÜRÜNÜ ESER SAHİBİNİN HAKLARI Fikir ve sanat eserleri üzerinde sahiplerinin mali ve manevi menfaatleri kanunen korunmaktadır. ESD873 FİKRİ HAKLAR 5

6 2.1.FİKİR ÜRÜNÜ ESER SAHİBİNİN HAKLARI Manevi haklar devredilemez, mali (ekonomik) haklar devredilebilir, kiraya (lisans) verilebilir ya da ödünç verilebilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 6

7 Manevi Hakların Devredilemeyeği ile İlgili Maddeler: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre bu hususta sözleşme yapılmış olsa bile vazgeçmek hükümsüzdür ifadesi ile manevi hakkın sözleşme yapılsa dahi devredilemeyeceği belirtilmiştir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 7

bile vazgeçmek hükümsüzdür ifadesi ile manevi hakkın sözleşme

8 Endüstriyel Tasarımlarla ilgili Kanun Hükmünde Kararnamenin (KHK) 18.maddesine göre Tasarımcı başvuru sahibine veya tasarım hakkı sahibine karşı, tasarım sicilinde, rüçhan belgelerinde ve yayınlama sırasında adının tasarımcı olarak gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. ve Bu hakkın devri ve haktan feragat hükümsüzdür. ifadeleri ile tasarımcının eserin tasarımcısı/eser sahibi olarak hakkından vazgeçemeyeceği belirtilmiştir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 8

belgelerinde ve yayınlama sırasında adının tasarımcı olarak gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.

9 Patentlerle ilgili KHK ile Patent isteme hakkı, buluşu yapana veya onun haleflerine ait olup, başkalarına devri mümkündür (551, Madde 11) ifadesi bulunmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta patent hakkı ile buluşun sahipliği hakkının ayırt edilmesi gerektiğidir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 9

10 farklı fikir ürünleri için ilgili kavrama ve yapılması gereken işlemle birlikte hak sahibi ilişkisi gösterilmiştir. Fikir Ürünü Eser Buluş Tasarım Marka İşlem Yayım Patent Tasarım Tescili Hak Sahibi Yayımcı Patent Tasarım Sahibi Tescilinin Sahibi Haklar Yayımcını n Hakları Patent Sahibinin Hakları Tasarım Tescili Sahibinin Hakları Marka Tescili Marka Tescili Sahibi Marka Tescili Sahibinin Hakları ESD873 FİKRİ HAKLAR 10

Fikir Ürünü Eser Buluş Tasarım Marka İşlem Yayım Patent Tasarım Tescili Hak Sahibi Yayımcı Patent Tasarım

11 eğer fikir ürünü bir eser ise: eserin yayım ı için hak sahibi olan yayımcı ve yayımcının hangi haklara sahip olduğu; eğer fikir ürünü bir buluş ise: Buluşun korunmasına yönelik patent in alınması, patent başvurusunda buluşun sahibi olan kişi hak sahibi ve bu kişinin hakları, ESD873 FİKRİ HAKLAR 11

Buluşun korunmasına yönelik patent in alınması, patent başvurusunda

12 eğer ürün endüstriyel tasarım ise: Tasarım ürününün korunması için tasarım tescili nin alınması ve tasarım tescili sahibinin hakları, eğer ürün marka ise: Marka tescilinin gerçekleştirilmesi ve marka tescili sahibinin hakları. ESD873 FİKRİ HAKLAR 12

hakları, eğer ürün marka ise: Marka tescilinin

13 MALİ (EKONOMİK) HAKLAR 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu nda ekonomik haklar; İşlemek Hakkı Çoğaltmak Hakkı Yaymak Hakkı Temsil Hakkı İşaret, ses, görüntü iletimine yarayan araçlarla kamuya iletim hakkı olarak belirtilmiştir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 13

Hakkı Temsil Hakkı İşaret, ses, görüntü iletimine yarayan

14 FİKİR ÜRÜNÜ KORUMA NASIL BAŞLAR Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. ESD873 FİKRİ HAKLAR 14

15 KORUMA NASIL BAŞLAR Bir önceki haftadan hatırlayacağınız üzere (Mehmet in patates dilimleme makinesi) Bir fikrin korunabilmesi için ifade edilmesi/biçimlendirilmesi yani bir esere/ürüne dönüştürülmesi gerekmektedir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 15

korunabilmesi için ifade edilmesi/biçimlendirilmesi yani

16 KORUMA NASIL BAŞLAR Fikir ürünleri ile ilgili temel kavramlardan bir tanesi fikir ürününün yeni ya da özgün olup olmadığıdır. Bilinen fikir ürünlerinden ayırt edilebilir olması gerekmektedir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 16

17 KORUMA NASIL BAŞLAR Başka bir ülkede olan ama Türkiye de olmayan bir ürünü Türkiye ye ilk kez getirmek fikir ürünü üzerinde hak sahibi olmanızı sağlamaz, Başkasına ait ya da başka ülkede bulunan fikir ürünlerinin Türkiye de faydalı model alınması için başvuruda bulunulması gerçeğe aykırı beyanda bulunmaktır 5194 sayılı yasa kapsamında suçtur ESD873 FİKRİ HAKLAR 17

ülkede bulunan fikir ürünlerinin Türkiye de faydalı model alınması için başvuruda

18 Diş macunu vb. Tüplerin içindeki malzemeyi sıyıran araç için Türkiye de Faydalı Model alınmasına yönelik somut örnek olarak verilebilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 18

19 FİKİR ÜRÜNÜ KORUMA İÇİN ÖN-ŞARTLAR Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. ESD873 FİKRİ HAKLAR 19

20 KORUMA İÇİN ÖN-ŞARTLAR Bir ürünün koruma kapsamına girebilmesi (ön koşullar) için ürünün açık ve yeterli olması, ayırt edici bir niteliğinin olması, belirgin şekilde farklı olması, ayırt etmeyi sağlaması gerekmektedir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 20

olması, ayırt edici bir niteliğinin olması, belirgin şekilde

21 KORUMA İÇİN ÖN-ŞARTLAR Patent ya da Faydalı Model için Tarifname, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alanda uzman olan bir kişi tarafından buluşun uygulanabilmesini sağlayacak nitelikte açık ve yeterli yazılır (551, Madde 46). ESD873 FİKRİ HAKLAR 21

22 KORUMA İÇİN ÖN-ŞARTLAR Endüstriyel Tasarım için Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip tasarımlar belge verilerek korunur. Bileşik bir ürünün bir parçası ile ilgili tasarımın kendi yeni ise ve ayırt edici bir niteliğe sahipse ayrıca korumadan yararlanır (554, Madde 5). ESD873 FİKRİ HAKLAR 22

23 KORUMA İÇİN ÖN-ŞARTLAR Marka için ayırt etmeye yarayan (556, Madde 4) ifadesi ile markanın ayırt edici özelliği vurgulanmıştır. ESD873 FİKRİ HAKLAR 23

24 FİKİR ÜRÜNÜ KORUMA ŞEKİLLERİ Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. ESD873 FİKRİ HAKLAR 24

25 KORUMA ŞEKİLLERİ Fikir ürünlerinin korunması fikir ürününe göre değişiklik göstermektedir, diğer bir deyişle farklı yasal güvenceler altındadırlar. Eserler (edebi, sanatsal, vb.) 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre doğal olarak, ESD873 FİKRİ HAKLAR 25

26 KORUMA ŞEKİLLERİ Yeni Buluşlar 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ye göre patent ya da faydalı model nitelendirmeleri ile belgeli olarak korunma kapsamındadır. ESD873 FİKRİ HAKLAR 26

27 KORUMA ŞEKİLLERİ Endüstriyel tasarımlar (ürünün 2 ya da 3 boyutlu görünümleri) Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre, 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ye göre, Türk Ticaret Kanunu Haksız Rekabet Hükümleri, Markaların Korunması Hakkında KHK ya göre, doğal ve belgeli olarak, çoklu yasal korumadan yararlanmaktadır. ESD873 FİKRİ HAKLAR 27

28 KORUMA ŞEKİLLERİ Markalar, Türk Ticaret Kanunu Haksız Rekabet Hükümleri ile Markaların Korunması Hakkında KHK ya göre, doğal ve belgeli olarak, çoklu yasal korumadan yararlanmaktadır. ESD873 FİKRİ HAKLAR 28

29 Yasal Düzenleme Koruma Şekillerinin Karşılaştırılması Eser Buluş Tasarım Marka FSEK Patent KHK FSEK Tasarım KHK Marka KHK Haksız Rekabet Marka KHK Haksız Rekabet İfade Gerekli Gerekli Gerekli Gerekli Kanıt Var Var Var Var Sorunu Doğal Var Yok Var Var Koruma Kişisel Şikâyet Evet Evet Evet Evet Şikâyet Yeri Mahkeme Mahkeme Mahkeme Mahkeme Savcılık Savcılık Savcılık Savcılık ESD873 FİKRİ HAKLAR 29

30 FİKİR ÜRÜNÜ KORUMA SÜRELERİ Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. ESD873 FİKRİ HAKLAR 30

31 KORUNMA SÜRELERİ Fikir ürünlerinin korunma süreleri fikir ürününe göre ilgili yasal düzenleme ile şekillendirilmiş ve farklılıklar göstermektedir. Eserler (edebi, sanatsal, vb.) Eser sahibi yaşadığı sürece + eser sahibinin ölümünden sonra 70 yıl devam eder. ESD873 FİKRİ HAKLAR 31

32 KORUNMA SÜRELERİ Yeni Buluşlar Buluşlarda 3 türlü koruma süresi bulunmaktadır: İncelemeli Patent için 20 yıl İncelemesiz Patent için 7 yıl Faydalı Model Belgesi için 10 yıldır. ESD873 FİKRİ HAKLAR 32

33 KORUNMA SÜRELERİ Endüstriyel tasarımlar (ürünün 2 ya da 3 boyutlu görünümleri) Endüstriyel tasarım tescili her beş yılda bir yenilenmek şartı ile 25 yıla kadar korunma sağlar. ESD873 FİKRİ HAKLAR 33

34 KORUNMA SÜRELERİ Markalar, Markalarda korunma süresi 10 yıldır ve süre dolumunda tekrar yenilenebilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 34

35 Fikir Ürünlerinde Koruma Süreleri Fikir Ürünü Eser Bağlantılı Hak Buluş Endüstriyel Tasarım Marka Süre Eser Sahibinin Yaşadığı Süre + 70Yıl 70 Yıl İncelemeli Patent: 20 yıl(heryıl yenileme gerekli) İncelemesiz Patent: 7 yıl (Her yıl yenileme gerekli) Faydalı Model Belgesi: 10 yıl (Heryıl yenileme gerekli) Tasarım Tescili: 5X5 yıl Eser: Eser Sahibinin Yaşadığı Süre + 70Yıl Marka Tescili: Yenilenebilir 10 Yıl HaksızRekabet: SüreYok Yenilenebilir 10 Yıl ESD873 FİKRİ HAKLAR 35

Benzer belgeler

FİKRİ HAKLAR ESD ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR. Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. Bölümü

FİKRİ HAKLAR ESD ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR. Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. Bölümü FİKRİ HAKLAR ESD873 5. ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR Bölümü 2012 2013 Bahar Kocaeli Üniversitesi, tüm hakları saklıdır. ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR ESD873 FİKRİ HAKLAR 2 ÖĞRENME HEDEFLERİ Endüstriyel tasarımı açıklar.