AA Amiloidoz: yenilikler neler? Hüseyin Töz Ege Ünivesitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı

Transkript

1 AA Amiloidoz: yenilikler neler? Hüseyin Töz Ege Ünivesitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı TND 31. Kongresi, Ekim.2014

2 amiloidoz Sorumlu protein + Serum amiloid P (CRP gibi pentraksin grubundan bir protein) GAG, özellikle heparan sülfat apolipoproteinler

3 AA Serum amiloid A Akut faz izoformları: SAA1 ve SAA2 Apolipoproteindir, IL1, IL6, TNF, LPS, SAA-AF1 == SAA1 ve 2

4 SAA görevi Akut faz proteini, x Makrofaj ve adipositlerin HDL e affinitesini arttırır Ekstrasellüler matrikse bağlanma Mono ve lenfositlerin kemoattraktan özelliği Nötrofillerden proimflamatuvar sitokin ve G- CSF salınımı Trombositlere etki

5 AA amiloidozda SAA1 daha önemli 3 farklı allel: SAA1.1, SAA1.3, SAA1.5 Allel farklılığı: RA de AA görülmesi Klirensi MMP tarafından proteolitik parçalanmaya eğilimi Hastalığın şiddeti Tedaviye yanıtı

6 SAA ligandları Kolesterol HDL Kalsiyum Laminin Heparan/heparan sülfat = tedavide bir hedef

7

8 AA: epidemiyoloji Kronik artritlerde % Avrupa genel populasyon: 1.8/ Erkeklerde daha fazla (RA kadınlarda sık olmasına rağmen) Etnik ve coğrafik bölgeler önemli

9 AA: nedenleri Tuğlular S. (NDT 2002), 287 hasta Çeltik A. ( ) 122 hasta ABD İngiltere FMF Kronik enfeksiyon Kronik artrit İdiopatik Diğer İBH Peryodik ateş 4 Tuğlular S. A retrospective analysis for etiology and clinical findings of 287 secondary amyloidosis cases in Turkey. NDT 2002 Çeltik A: Renal amiloidozda klinikopatolojik korelasyon ve prognoz, 2014

10 AA: nedenleri Dönem 1 Dönem 2 Dönem 3 Kronik enfeksiyonlar Kronik enflamatuvar artritler FMF Peryodik ateş Crohn Malignite Sistemik vaskülit IV ilaç kullanımı immun yetmezlikler Hepatit B?? Obezite?? İdiyopatik

11 FMF de AA amiloidoz sıklığı 2005 (2838 hasta) 2014 (2246 hasta) AA sıklığı % 12.9 %8.6 Cinsiyet Fark yok Erkek Klinik? Artrit M694V ilişkisi Yok Var Tanıda gecikme Uzun Uzun Ailede AA Var Var Ailede SDBH? Var Tunca M: Medicine 2005 Familial Mediterranean Fever (FMF) in Turkey Results of a Nationwide Multicenter Study Kaşifoğlu T: Rheumatology 2014Amyloidosis and its related factors in Turkish patients with familial Mediterranean fever: a multicentre study

12 2 erkek hastada renal amiloidoz

13

14 Renal Behçet s Disease: An Update Akpolat T. Semin Arthritis Rheum 2008

15 AA: klinik % 59 erkek Tanı anında: Yaş 48±15 Kreatinin 1.52 Alb 2.3 Proteinüri 6 g/gün Nefrotik sendrom %86

16 AA:klinik Glomerüler tutulum ve nefrotik sendrom en sık bulgu (>%80-85) Tanı anında böbrek yetmezliği sıkça var Böbrek yetmezliği + ağır nefrotik sendromun görüldüğü bir örnektir <%10 SDBH evresinde tanı konabilir

17 <%5: renal amiloide rağmen proteinüri yok/minimal: Vasküler, ileri dönemde interstisyel tutulum eşlik eder. Progresif böbrek yetmezliği Silik idrar bulguları Hematüri Nefrojenik DI

18 Dalak Adrenal bez (hipoadrenalizm seyrek) Karaciğer (KC yetmezliği oldukça seyrek) GI traktüs: motiliye ve malabsorbsiyon seyrek) Kalb tutulumu: klinik bulgu oldukça seyrek Nörolojik ( otonom nöropati) Tiroid (ötiroid)

19 prognoz

20 374 hasta, İzlem süresi ort 84 ay (2-447), 47 hasta (%13) izlem dışı, 163 ölüm (%44), Tanıdan itibaren medyan sağkalım 133 ay

21 Ölüm Yaş SAA ESRD SDBH Kronik sepsis Crohn Karaciğer tutulumu Kreatinin SAA Peryodik ateş Amiloid regresyonu Albumin yükselmesi

22 Çeltik A: Renal amiloidozda klinikopatolojik korelasyon ve prognoz, 2014

23 Çeltik A: Renal amiloidozda klinikopatolojik korelasyon ve prognoz, 2014

24 tedavi Kronik enfeksiyon Kronik inflamatuvar poliartritler FMF Peryodik ateş sendromları

25

26

27 FMF Tedavisi ve Kolşisin Goldfinger (Boston) Kolşisin FMF de etkili NEJM, Aralık 1972 Prof Dr Emir Özkan (İstanbul) 14 FMF hastasında kolşisin etkili Medical Bulletin of İstanbul Medical Faculty, Aralık 1972 (Yazının dergiye gönderilişi Nisan 1972)

28

29 FMF ataklarının önlenmesi AA amiloidoz gelişiminin önlenmesi Atak tedavisi??

30 FMF + normal GFH FMF + düşük GFH FMF + HD FMF + takrolimus kullanan TX Boş dönem sonrası 1 mg kolşisinle düzey ve AUC

31

32

33

34 Toksisiteden kaçınmak için doz ayarlamasına gerek var.

35 Eprodisat (NC-503, Fibrillex, Kiacta) Amiloidojenik proteinlerin, GAG a bağlanmasını kompetitif olarak baskılayan bir molekül Böbrek fonksiyonlarındaki bozulma hızını yavaşlattı, SDBH ve ölüm üzerine etkisiz 2012 den sonra anlamlı bir yayın yok

36 TRAPS HİPER IgD sendromu CAPS, NLRP3 PERYODİK ATEŞ SENDROMLARI TNF reseptör1 ilişkili peryodik sendrom Mevalonat kinaz gen mutasyonu Familyal soğuk otoinflam sendrom Muckle Well sendromu Neonatal multisistem inflam hastalık Ateş, myalji, artralji Eritem, periorbital ödem Ataklar uzun süreli Ateş, karın ağrısı, diyare, organomegali, lap, deri döküntüleri, IgD yüksekliği Ateş, soğukta ürtiker, artralji İşitme kaybı, konjonktivit Ürtiker, SSS tutulumu, artropati PFAPA Çok sayıda gen Peryodik ateş, aftöz stomatit, farenjit, servikal lap

37

38

39 Kolşisine dirençli FMF FMF AA amiloidoz 7 hasta 6 hasta 6-24 yaş arası Biri hariç tümü kız 4 hasta A, 3 hasta C 6-13 yaş arası 3 kız, 3 erkek Tüm hastalar A Atak sıklığında azalma Nefrotik sendromlu 1 hasta: kısmi remisyon KBY li 2 hasta: atak sıklığında azalma Böbrek Tx 3 hasta: atak sıklığında azalma

40 SAP; tüm amiloid birikimlerinde var, SAP in amiloid fibrillerine bağlanmasını engelleyen bir molekül: CPHPC: karboksi pirolidin heksanol pirolidin karboksilik asid

41 Ancak, dokunun temizlenmesi ve histolojik düzelme sorunlu

42 Dolaşımdaki SAP in CPHPC ile eliminasyonu mümkün, Rezidüel SAP yi anti-sap antikorları ile temizlenebilir mi?

43 K Bodin et al. Nature 000, 1-5 (2010) doi: /nature09494

44

45 AA ve SDBH

46 SDBH da AAa HD prevalans HD İnsidans Tx insidans % 1.91 % 1.55 %2.46 %4 Ege Tx Prevalans TND Registry 2013

47 Finlandiya kayıt sistemi: HD/PD uygulanan AA amiloidozlu hastalarda RA 2.1 yıl AS 2.3 yıl JIA 3 yıl 5 yıllık sağkalım % 18

48 AA ve böbrek nakli Keven K (Ankara) Emiroğlu R (Başkent) Celik A (DEÜ) Erdem E (19Mayıs) Hasta Sayısı Sonuç Graft ve hasta sağkalımı benzer, kolşisin düşük dozda bile etkili Graft ve hasta sağkalımı benzer Fonksiyone graftla ölüm fazla, Enfeksiyon nedenli Tx güvenli, Kolşisin önemli

49 AA ve böbrek nakli Fonksiyone greftle ölüm FMF ataklarının devam etmesi Subklinik amiloid rekurrensi Nefrotik sendromla karakterize amiloid rekurrensi Diğer organ tutulumlarının açığa çıkması

50 NK; 5. yıl protokol biyopsi, kreatinin , prüri: 0,6-0,8 g/gün

51 KE; FMF-AA, 32 yaşında iken babadan nakil, posttx 11. yılda nefrotik sendrom, 14.yılda Akc enfeksiyonu ile exitus.

52 ŞK; FMF-AA18 yaşında anneden nakil, posttx 17. yılda nefrotik sendrom, 19. yılda graft kaybı

53 İK; posttx 5. yıl, kreatinin:1.8, serum alb: 3.2, prüri: 3.5 g/gün

54 İK; posttx 5. yıl

55 İK; posttx 7. yıl, kreatinin: 1.42, serum alb:3.5, prüri:1.6 g/g

56 İK; posttx 7. yıl

57 5. yıl 7. yıl

58

59

60

61 AA amiloidoz İnflamatuar artritler, Neoplastik hastalıklar Herediter otoinflamatuar hastalıklar Roamtoid artrit Castleman hastalığı Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF) Ankilozan spondilit Hodgkin lenfoma Periodik sendrom TNF reseptör birliktelikli (TRAPS) Adult Still hastalığı Waldenstrom makroglobülinemi Muckle-Wells sendrom Jüvenil idiopatik artrit Hairy cell lösemi NOMID/CINCA sendrom Psöriyatik artrit Hepatik adenom Hyper-IgD sendrom Gut Renal hücreli karsinom Adneokarsinom Akciğer Sistemik vaskülitler İnflamatuar barsak hastalıkları Adenokarsinom Barsaklar Behcet s hastalığı Crohn hastalığı mesotelyoma Polyarteritis nodosa Kolitis ülseroza Dev hücreli arterit Kronik enfeksiyonlar Takayasu arteriti immun yetmezlikler herediter veya edinilmiş Bronşiektazi KOAH Polymyalgia rheumatica Common variable immunodeficiency Osteomyelit Hipogammoglobülinemi Tüberküloz Kronik enfeksiyonlara zemin hazırlayan durumlar X-linked agammogloblinemi Kronik piyelonefrit Kistik fibrozis Siklik neöropeni Lepra Epidermolizis bülloza HIV/AIDS Whipple hastalığı Injected-drug use Kronik kutanöz ülser Jejuno-ileal bypass Diğerleri Hepatit B (?) Parapleji Obesite (?) Sarkoidoz SAPHO sendromu Schniztler sendromu

62 AA tanı ve korelasyon Patoloji amiloid tanısı koydu ve verifiye edildi AA tiplendirmesi nasıl yapıldı antiaa tiplendirme tek inceleme AA yanısıra diğer amiloid alt tipleri ile Doğru tipleme gerekli, tedaviler farklı AL, AA, herediter attr, ALECT AA için etiyoloji var mı? Organ tutulumuna ait özellik varmı Böbrek, kalb, nöropati

63 Amyloid: Insoluble, but Solvable Teşekkür ederim.