Biçimsel ve yapısal olarak iki tip kas vardır.

Transkript

1 Sporda Performans Kontrolü Bütünlüğü Sporcunun Doping Yaptığı Nasıl Saptanır Spor Sakatlıkları ve Tedavi Yolları Yaralanmalarda Soğuk Uygulama Sporda Dayanıklılık Antrenmanı Spor ve Sağlıklı Yaşam Spor ve Kanser Fizik Kondüsyon Doping Kas KAS Kas, çok sayıda kas hücrelerinden oluşan bir hareket organıdır. Kas hücreleri, myofibril denilen, kasılabilir protein yapılarla karakterizedir. Her kas dokusuna, fonksiyonu; kas hücrelerinin etkileşimini ve liflerinin kasılmasını bulundukları ortama ileten bağ dokusu eşlik eder. Biçimsel ve yapısal olarak iki tip kas vardır. 1 / 8

2 1.Düz Kas: Sinir donanımını otonom sinir sisteminden sağlar. Düz kasın kasılmaları yavaş ve sarmal biçimde olup, görüldüğü yerler; kan damarları, barsak ve idrar kesesidir. 2.Çizgili Kas: Sinir donanımını merkezi sinir sisteminden alır. Kasılması hızlı ve düzgün olup iki çeşittir: a.iskelet Kası: Kasıcı unsur, liflerden oluşur. Kas lifinin temel bileşeni, çizgili kas fibrilidir (ince lif) ince (aktin) ve kalın (miyozin) iplikçilerden oluşmuştur (Şekil 1 ve 2; Vücudun anatomik yapısının önden ve arkadan görünüşü).iki tip kas lifi vardır: *Beyaz (açık renk), kalın ve hızlı kasılan lif (FT-Fast Twitch veya tipii): Fonksiyonu, zorlu ve yoğun (şiddetli) kassal etkinliklerdir. Kısa zamanda büyük kasılma gücü oluşturması nedeniyle, yüksek şiddette-kısa süreli etkinliğe iyi uyum sağlar. Hızlı kasılan bu lifler, yüksek enerjili fosfatlardan ve glukojenden zengindir. Dolayısıyla anaerobik enerji üretiminde kullanılan enzimlerle donatılmıştır. Kısa mesafe koşucuları, uzun, üç adım ve yüksek atlayıcılarda, disk, gülle ve cirit atıcılarında beyaz tip kas görülür. *Kırmızı, ince ve yavaş kasılan lif (ST-Slow Twitch veya Tip I) :Bu kas lifi, düşük yoğunluktaki kassal etkinliklerde kullanılır. Kasılmaları yavaş, kasılma süreleri uzun ve kasılma kuvveti düşük olduğundan, submaksimal şiddetteki uzun süreli eforlara daha iyi uyum sağlar. Bu tip kaslar, glikojenden zengin olmalarına karşın, aerobik metabolizma için gerekli enzimleri bol miktarda bulundurur. Uzun mesafe koşucularında, orta mesafe koşucularında, boksörlerde, güreşçilerde... kırmızı tip kas görülür. 2 / 8

3 b.kalp Kası: Kalp kas hücreleri çizgilidir, iskelet kasına benzer ancak düzensiz olarak dallanır. Hareketi sürdürebilmek için, aerobik enerji depolanması ve kullanımını mitokondriler olanaklı kılar. Kalbin kas sistemi, otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Vücudun Aktif Hareket Sistemi 1.Baş pozisyonunu Etkileyen Kaslar: *Sternocleidomastoid kası: Çift taraflı uyarıldığında, sırt ve ense kasları ile birlikte çalışacak, başın dik durmasını sağlar. Tek taraflı uyarıldığında, başı o tarafa eğer ve karşı tarafa doğru çevirir. *Splenius capitis kası: Başı çevirme, bir tarafa eğme ve tekrar aynı pozisyona getirme görevi yapar. *Semispinalis capitis: Başın ek tansiyonu, bir tarafa eğme ve çevirme görevi yapar. 2.Omuz Kemeri Kasları: *Trapezius kası: Bu kas, latissimus dorsi kası ile birlikte bütün sırtı kaplar.çekme ve yukarı kaldırma görevi yapar. Haltercilerde oldukça gelişmiştir. Çift el amut hareketinde diğer kaslarında yardımı ile, vücudun düşmesini önler. *Rhomboideus Major kası: Scapulayı yukarı kaldırır. Levator scapulae kası: Diğer kaslarla birlikte işlev görür ve scapulayı yukarı çeker. Örnek; omuz silkme hareketi. Serratus anterior kası; Scapulayı vücuda karşı hareketsiz kılar. Superior parçası scapulayı yukarı kaldırır, orta parçası trapezius kasının yatay parçasına zıt yönde işlev görür, inferior parçası ise scapulanın rotasyonunda önemlidir. Ayrıca bu kas, kostaları yukarıya kaldırır ve inspirasyona (nefes) yardımcı olur. 3 / 8

4 *Pectoralis minor kası: Omuz kemerini aşağıya indirir, kostaları kaldırarak inspirasyona yardımcı olur. 3.Üst Kol Kasları: Üst Kol Fleksörleri: *Coracobrachialis kası: Kalkmış kola addüksiyon ve kolu içe rotasyon yaptırır. Yürüyüş sırasında kolların öne doğru salınmasını ve omuz ekleminin sabit kalmasını sağlar. *Pectoralis major kası: Kolun baş üzerinden, şiddetli bir şekilde aşağıya indirilmesini sağlar. Örnek; cirit atma. B. Üst Kol Ekstansörleri: *Teres major kası: Kola addüksiyon ve teres minor kasının tersine içe rotasyon yaptırır. Kalkmış kolu öne ve aşağıya çeker. Örnek; serbest stil yüzme. Ayrıca tüm vurma ve fırlatma hareketlerine yardımcı olur. Kollar sabitlendiğinde vücudu kollara doğru çeker. Örnek; barfikste önde destekli salınım. Latissimus dorsi kası: Bu kas kolu içeri doğru döndürür ve arkaya çeker, dolayısıyla vurma ve fırlatma hareket işlevi görür. Ellerle yüksek bir yere tutunarak kollar sabitlendiğinde, bu kas vücudu yukarıya kaldırır. Örnek; barfiks çekme. C. Üst Kol Abdüktörleri: *Supraspinatus kası: Kolun abdüksiyon ve dışa rotasyonunda deltoid kasına yardımcı olur. Deltoid kası: Ön parça kolu öne, arka parça arkaya, orta parça ise 4 / 8

5 yana hareket ettirir. Ayrıca ön parça kolu içe ve arka parça dışa döndürür. Bu kas haltercilerde oldukça gelişmiştir. D. Üst Kol Rotatörleri: *Subscapularis kası: Bu kas kola, içe rotasyon yaptırır ve kalkmış kolu aşağı çeker. Vurma, fırlatma hareketlerinde katılır. İnfraspanatus kası: Kolun arkaya doğru ekstansiyonunu ve dışa döndürülmesini sağlar. Örnek; bir atma öncesi vücudun hazırlık pozisyonu. Teres minör kası : Kola addüksiyon dışarı döndürme ve kalkmış kolu arkaya indirme işlevi görür. 4. Ön Kol Kasları : *Ön Kol Fleksörleri: Biceps brachi kası: Dirsekte bu kas, ön kolu büker (barfiks çekme), prone pozisyondan supine (avuç aşağı dönük-yukarı dönük) pozisyona döndürür. Örnek; yüzmede suyu iterek ve kolları yana çekerek ilerleme. Kuvvet kolu kısa olan hareketinden dolayı, tipik bir hızlı kaldırma yapabilen kastır. Brachialis kası: Bu kas sadece ön kolun fleksiyonunu yapar. Brachioradialis: Kuvvet kolu uzun olan hareketinden dolayı, tipik bir ağır yük fleksörüdür. En büyük fleksiyon gücünü pronasyonda gösterir. B.Ön Kol Ekstansörleri: Triceps brachii kası: Dirsek ekleminin ekstansiyununu sağlar. 5 / 8

6 Örnek; gülle atma, halter, boks ve aletli cimnastikte işlevi büyüktür. Ön Kol Rotatörleri: Supinatör kası: Ön kolu supinasyon yaptırır. Pronator teres kası: Ön kolu içe döndürürken güçlü bir fleksiyon da sağlar. Bu iki yönlü işlev ciritci dirseğinin gelişiminde önemli rol oynar. Pronator quadratus kası: Pronator teres kası ile uyumlu olarak eli içe döndürür. 5. Bilek, El ve Parmak Kasları: a.fleksörleri: Fleksör carpi radialis: Bilek fleksiyonu ve abdüksiyonu. Örn.: Atmada bilek ve parmak itiş hareketi. Fleksör carpi ulnaris :Bilek fleksiyonu ve addüksiyonu. Palmaris longus : Bilek fleksiyonu. Fleksör digitorum profundus: Parmakların fleksiyonu. b.ekstansörleri: *Ekstansör carpi radialis longus: Bilek ekstansiyonu, el abdüksiyonu. *Ekstansör carpi radialis brevis: Bilek ekstansiyonu, el abdüksiyonu. *Ekstansör carpu ulnaris: Bilek ekstansiyonu ve addüksiyonu. *Ekstansör digitorum: Parmakların ekstansiyonu. 6.Karın Ön Kasları *Eksternal oblique: Vücudun öne fleksiyonu. Örnek:Atma, fırlatma hareketinde, vücudun dönme işlevini görür. *İnternal oblique: Aynı hareketinde, vücudun dönme işlevini görür. 6 / 8

7 *Transversus abdominis: Aynı hareketinde, vücudun dönme işlevini görür. *Rectus abdominis: Aynı ayrıca bel kemiğinin fleksiyonu. 7.Üst Bacak Kasları: Ön grup Kaslar: *Psoas Major: Üst bacak fleksiyonu. İliacus: Üst bacak fleksiyonu Arka grup kaslar: *Gluteus maximus: Bacağın ekstansiyonu 8. Alt Bacak Fleksörleri: *Biceps femoris: Kalçaya ekstansiyon yaptırır (denge bacağı), fleksiyon ve bu pozisyonda rotasyon yaptırır (salınan bacak). Semitendinosus:Fleksiyondaki bacağı içe rotasyon yaptırır. *Semimembranosus: Görevi aynı olup güçlü bir kastır. *Sortorius: Dize fleksiyon ve fleksiyondaki tibiaya da içe rotasyon, uyluğun fleksiyon, abdüksiyon ve dış rotasyonuna yardımcı olur. Kalça ve dizin ikisine birden fleksiyon yaptıran tek kastır. b.alt Bacak Ekstansörleri Quadriceps femoris kası:statik rolü:ayakta dururken dizin bükülmesini önler, dinamik rolü;koşu ve atlamalarda olduğu gibi dizin kuvvetlice ekstansiyonunu sağlar, ayrıca kalçaya fleksiyon yaptırır. İşlevsel yönden iki farklı kas tipi içerir. a-ft (hızlı kasılan) liflerinden oluşur ve seri hareket kasıdır.b-st (yavaş kasılan) liflerden oluşur. 7 / 8

8 Quadriceps femoris kas grupları:rectus femoris, vastus lateralis, vastus medialis, vastus intermedius. 9.Ayak Bileği, Ayak ve Parmak Kasları: A.Dorsal fleksörleri: *Tibialis anterior: Ayağa dorifleksiyon ve supinasyon yaptırır, ayak kavisini destekler. *Peroneus tertius: Dorsifleksiyon ve supinasyon yaptırır. *Extensor digitorum longus: Ayak ve başparmakta dorsal fleksiyonu, inferior ayak bileği ekleminde de pronasyonu sağlar. b.planter fleksörleri: Gastrocnemius kası. Çoğunlukla FT (hızlı kasılan) liflerinden oluşur. Seri ve güçlü hareketlerde kullanılır. Ayağın planter fleksiyonuna katıldığında koşma ve atlamada kullanılır. *Soleus kası: Bu kas çoğunlukla ST (yavaş kasılan) liflerinden oluşur. Dayanıklılık çalışmalarında daha çok işlev görür. *Fleksör digitorum longus: İkiden beşe kadar olan parmaklara fleksiyon yaptırır, ayak bileğinin fleksiyonuna ve ayağın supinasyonuna yardım eder. c.inversiyon: *Tbialis posterior:ayak ekstansiyonu ve içe döndürülmesini sağlar. d.eversiyon: *Peroneus longus: Ayak ekstansiyonu ve içe döndürülmesini sağlar 8 / 8