İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

Transkript

1 İşsizlik ve İnihar İlişkisi: Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur. Bireyin inihar eğiliminin arması da bu olumsuzluklardan biridir. Çalışmada, işsizlik inihar ilişkisi dönemi Türkiye verileri alında VAR analizi yardımıyla incelenmişir. Analiz sonucunda işsizliğin iniharın isaisiksel olarak anlamlı bir nedeni olduğu sonucuna ulaşılmışır. Anahar Kelimeler: İşsizlik, İnihar, VAR Analizi ABSTRACT Unemploymen which has been effec on he person is a complex phenomenon. One of his effec is increasing suicide endency. In his paper we have invesigaed relaionship beween unemploymen and suicide by using VAR Analysis from 1974 o 2005 in Turkey. Conclusion we have deermined causaion beween unemploymen rae and suicide rae. Keywords: Unemploymen, Suicide, VAR Analysis * Arş.Gör., Karadeniz Teknik Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü, Trabzon, fopbas@ku.edu.r

2 162 Ferha TOPBAŞ 1. Giriş Ülkemizde son 10 yılda yaşanan ekonomik krizlerle birlike, işsizliğin boyuları giderek armış ve sonuçları bakımından işsizlik sadece ekonomik bir problem olmakan çıkarak öncelikle sosyal bir problem kimliği kazanmışır. Bu gelişmeler neicesinde işsizlik ile ilgili araşırmalar, işsizliğin nedenleri ve boyularına olduğu kadar işsizliğin ekonomik ve sosyal hayaa neden olduğu ahribaları da ele almaya başlamışlardır. Bu çalışmada işsizliğin iniharlar üzerindeki ekisi VAR analizi çerçevesinde incelenmişir. Çalışmada öncelikle işsizlik ile inihar arasındaki ilişki eorik açıdan ele alınarak, ülkemizdeki inihar vakaları zaman sürecinde incelenmişir. Ardından, söz konusu ilişki üzerine odaklanmış çalışmalardan ve bulgularından lieraür başlığı alında bahsedilmişir. Son olarak da söz konusu ilişkinin varlığı ülkemiz verileri kullanılarak VAR analizi yardımıyla incelenmiş ve bulgular değerlendirilmişir. 2. İşsizlik İnihar İlişkisi İşsizliğin sosyal maliyeleri arasında suç oranlarında arış, oplumsal yapıda çözülme, dengesiz göç ve inihar vakalarında görülen arış sayılabilir. İşsizlik, bireyin geleceğe ilişkin beklediği gelirde azalmaya, ükeim alışkanlıklarında bir sınırlamaya ve sosyal izolasyona neden olmakadır(andrés, 2005:440). Bu konudaki eorik yaklaşımlar, bu olumsuzluklar neicesinde bireyin inihar eğiliminin yükseleceğini iddia emekedir. Çünkü ekonomik kayıplar ve sosyal izolasyonlar da iniharlar üzerinde anlamlı bir rol oynamakadır. Bu konudaki çalışmalar, çalışma hayaı ile ilgili risklere özel bir ilgi gösermekedirler. İşsizlik bu riskler içerisinde ilk akla gelendir. Yapılan araşırmalar, işsizlik nedeniyle iniharların diğer nedenlerle yapılan iniharlara yaklaşığını gösermekedir(prei ve Mio, 1999:594). Söz konusu ilişkinin varlığı üzerine kurulmuş üç model mevcuur. Bunlar, İncinebilirlik (Valnuamfjhf) Modeli, Dolaylı Nedensellik (Inderec Causal) Modeli, Nedensel İlişkinin (Noncausal) olmadığı modeldir. İncinebilirlik modeline göre, işsizlik kaynaklara ulaşımı sınırladığı, yaşam sresini arırdığını ve bu sebeple de inihar eğiliminin arığını iddia emekedir. Dolaylı Nedensellik modeli, işsizlik nedeniyle bireyin yaşadığı finansal güçlükler, ihiyaçları karşılayamama ve özellikle de

3 İşsizlik ve İnihar İlişkisi: Var Analizi 163 ilişkilerde yaşanan ahribaın bireyin inihar riskini arırdığını iddia emekedir. Son olarak da Non-causal modele göre işsizlik ile inihar ilişkisi amamen veya kısmen düzemcedir. Çünkü, işsizli veya iniharın emelinde her ikisine de neden olabilecek üçüncü bir fakör yamakadır. Bu durumda işsizlik, orak nedenin bir ara sonucu olarak karşımıza çıkmakadır (Beaurais, 1998:210, Prei ve Mio, 1999:694). Örnek olarak, dezavanajlı bir sosyal grubun üyesi olmak verilebilir. Bu durumda sahip olduğu dezavanaj bireyin hem işsizliğine hem de inihara neden olabilir. Bu ip bir inihar da işsizlik ile inihar arasında bir bağ olduğunu iddia emek yanlış olacakır. Bu üç modelde de bir sosyal nedensellik süreci akip edilmekedir ve işsizliğin doğrudan veya dolaylı olarak sağlığa verdiği zararı dikkae almakadır. Farklı bir yaklaşım da işsizliği neden değil ara sonuç gören yaklaşımdır. Sağlık Seçiciliği modeli, biyolojik veya psikolojik rahasızlıkların işsizlik riskini arırdığını ve dolayısıyla işsizlik sonrası yaşanan sosyal izolasyon ve depresyonun inihar eğilimini arırdığını iddia emekedir(prei ve Mio, 1999:694). Ülkemizdeki inihar olayları nedenleri iibariyle incelendiğinde (Tablo 1), hasalık nedeniyle iniharlar söz konusu dönemde nedeni bilinen iniharlar içerisinde birincil inihar nedeni olarak kaydedilmişir. Aile geçimsizliği ise en belirgin ikinci nedendir. Ekonomik kaynaklı nedenleri bir arada değerlendirdiğimiz akirde (Geçim zorluğu ve Ticari başarısızlık), inihar nedenleri arasında üçüncü nedenin ekonomik nedenler olduğu görülmekedir. Ayrıca, işsizlik-inihar ilişkisine yönelik, işsizliğin neden olduğu sosyal izolasyon ve ilişkilerde yaşanan bozulmaların bireyin inihar eğilimini arıracağını öne süren non-causal eori göz önüne alındığında aile geçimsizliği de işsizliken kaynaklanabilecek bir inihara nedeni olarak karşımıza çıkmakadır. Bu durumda işsizlik kaynaklı iniharlar oplam iniharlar içerisinde 1. sıraya yerleşmekedir.

4 Toplam Hasalık Aile Geçimsizliği Geçim Zorluğu Ticari Başarısızlık Hissi ilişki ve isediği ile evlenememe Öğrenim Başarısızlığı Diğer Bilinmeyen 164 Ferha TOPBAŞ Tablo 1: Nedenlerine Göre İnihar Oranları ( ) Yıl Ade (%) (%) (%) (%) (%) (%) (%) (%) ,58 26,12 13,99 3,25 11,02 4,19 3,75 1, ,66 30,05 13,37 4,62 12,01 3,67 4, ,59 26,56 14,66 6,03 13,07 4,18 3, ,43 26,17 15,06 5,50 13,33 4,32 3, ,75 24,64 17,92 4,66 11,27 3,88 9, ,75 24,93 20,32 5,73 12,15 2,28 5, ,90 21,43 14,21 3,95 10,39 3,82 7, ,64 21,44 14,23 5,44 9,83 3,51 7, ,81 15,85 7,17 2,22 6,24 2,55 0,78 47, ,54 13,43 8,32 2,33 6,51 1,15 7,25 43,47 Kaynak: Çalışmanın emel inceleme alanını oluşuran değişkenlerin söz konusu zaman dilimindeki genel değişimleri de aşağıdaki şekilde görülmekedir. Değişkenlerin zaman içerisinde değişimleri incelendiğinde, dalgalanmaların birbirine uyduğunu söylemek daha doğrusu bir arada bir harekeen bahsemek güçür ancak ekonomik kriz yıllarında ve özellikle de 2001 yılında hem işsizlike hem de her iki cinsiye grubunda gözlenen inihar vakalarında önemli bir arış olduğu görülmekedir. Grafik 1: İşsizlik Oranı ve İnihar Oranı (Erkek-Kadın) 2,50 2,00 1,50 1,00 0, ,00-0,50-1,00-1, İşsizlik Oranı İnihar (Erkek) İnihar (Kadın) 2005

5 İşsizlik ve İnihar İlişkisi: Var Analizi 165 Benzer bir değerlendirme de ekonomik kaynaklı olduğu düşünülen Geçim zorluğu ve Ticari Başarısızlık nedenlerinden kaynaklanan inihar vakalarının oplamında gözlenen değişim ile işsizlik oranında gözlenen değişim karşılaşırılarak yapılabilir. Söz konusu zaman diliminde iki değişken arasında yine orak bir hareke gözlenememekedir ancak ekonomik kriz yılları olan 1995 ve 2001 de iki değişkende de önemli bir arışın olduğu görülmekedir. Grafik 2: İşsizlik Oranı ve Ekonomik Nedenlerle İnihar Oranı 2,50 2,00 1,50 1, ,50 0,00-0,50-1,00-1, İşsizlik İn. Orn. 3. Lieraür İşsizlik-inihar ilişkisini ele alan çalışmaların emelde 3 belirleyici üzerinde durdukları görülmekedir. Bunlar gelir, işsizlik ve yaşır. Yüksek gelir, ihiyaçların yüksek düzeyde karşılanması bireysel aminin yüksek olması ve inihar eğiliminin düşmesi anlamına gelmekedir. Diğer arafan işsizliğin arması bireyin geleceğe yönelik beklenen gelirini düşüreceği için inihar eğilimini arırmakadır. Yaşın arması günlük yaşamın bakım ve sağlık maliyelerini arırmaka ve kalan hayaın faydası düşmekedir(chuang ve Huang, 2007:467). Ayrıca, konu ile ilgili lieraür incelendiğinde, işsizlik inihar ilişkisine genelde cinsiye emelinde yaklaşıldığı görülmekedir. İşsiz erkeklerin finansal sıkınılardan daha çok ekilendiği ve inihara daha fazla eğilimli oldukları yapılan araşırmalarla oraya konmuşur. Çalışmanın bu kısmında, söz konusu ilişkiyi incelen çalışmaları, kullandıkları veri sei, yönem ve ulaşıkları bulgular bakımından özeleyen lieraüre ai ablo aşağıda görülmekedir (Tablo 2).

6 166 Ferha TOPBAŞ Tablo 2: Lieraür Crawford M.J. ve Prince M. (1999) arası 364 bölgeden yaş arası inihar vakalarına ai veri ANOVA ve OLS yöneimi kullanılmışır. İşsizlik ve inihar arasında anlamlı bir ilişki espi edilmişir. Prei A. ve Mio P. (1999) arasında inihar vakası incelenmiş (İalya) COA (Coefficien of Aggravaion for Suicide) yönemi kullanılmışır. İşsizlik ile inihar oranı arasında süreğen ve anlamlı bir ilişki var. Bu ilişki en yüksek işsiz erkeklerde espi edilmişir. COA işsiz erkeklerde üç ka fazla bulunmuşur. Beaurais A.L., Joyce P.R. ve Mulder R.T.(1998) dönemi yaş arası 302 inihar girişimi (Y. Zelanda) Odds Raio (OR) yönemi kullanılmışır. Erkek, Kadın ve oplamda işsizlik ile inihar arasında anlamlı bir ilişki espi edilmişir. Chuang H. ve Huang W. (2007) 23 idari birimden dönemine ai zaman serisi verileri kullanılmışır. OLS kullanılmışır. İşsizlik ile inihar arasında poziif bir ilişki, gelir ile inihar arasında negaif bir ilişki espi edilmişir. Rushing A.W. (1968) 1950 yılı 64 kişi (USA) Düşük gelirli grubunda, işsizlik-inihar ilişkisi anlamlı ve yüksekir. Yüksek gelir grubunda işsizlik inihar ilişkisi yokur. Esben A. (2005) yılları arasında Danimarka da 9011 inihar vakası incelenmişir. Odd Raio (OR) yönemi kullanılmışır. İşsizlik ile ilişkili inihar oranı 0,60 olarak espi edilmişir. Çalışmanın ilgi çekici bir sonucu, çalışan kişilerin işsizlere nazaran daha yüksek inihar riskine sahip olduğunu espi emeleridir. Andrés A.R. (2005) WHO Ölümlülük İsaisikleri (2003) 17 Avrupa ülkesinden 236 inihar vakası incelenmişir. Sabi Ekiler modeli alında regresyon analizi yapılmış ve işsizlik- inihar esnekliği erkeklerde 0,014, bayanlarda 0,032 bulunmuşur. Ekici G., Savaş H.A. ve Çıak S. (2001) dönemi İsanbul ilinde 508 inihar vakası incelenmişir. İncelenen vakalar içerisinde en yüksek inihar oranı %46 ile işsizlerde görülmüşür. Ken I. ve diğerleri (2007) dönemi Japonya Mio yerleşim birimine ai nüfus verileri kullanılmışır. İşsizlik ile inihar arasında korelasyon mevcu ancak bu ilişki isaisiksel olarak anlamlı değildir. Erkek işsizliği ile erkek inihar oranı arasında isaisiksel olarak anlamlı bir ilişki mevcuur.

7 İşsizlik ve İnihar İlişkisi: Var Analizi 167 Yang B. ve Leser D (1995) 12 ülkenin dönemine ai panel verileri kullanılarak regresyon analizi yapılmışır. 12 ülkenin 9 unda işsizlik ile inihar arasında isaisiksel olarak anlamlı poziif bir ilişki espi edilmişir. 4. Veri Sei ve Ekonomerik Yönem Çalışmada kullanılan boşanma verileri TUİK arafından yayınlanan İsaisiksel Gösergeler kiabından derlenmişir. İşsizlik oranlarındaki değişim verileri ise, yine TUİK (Türkiye İsaisik Kurumu) arafından yayınlanan verilerden ve Türkiye Emek Piyasasının Yapısı ve İşsizlik(Ansal, 2006:206) adlı kiapan derlenen boşanma sayıları verileridir. Çalışmada, lieraürdeki çalışmalar örnek alınarak ve işsizliğin erkek nüfus üzerinde daha baskın ekileri olduğu düşünülerek kadın(lintorkad) ve erkek(lintorerk) inihar oranları ayrı ayrı analiz edilmiş ve işsizlik inihar ilişkisi cinsiye bağlamında ele alınmışır. Ayrıca inihar vakaları, ailevi(laileint), geçim sıkınısı ve icari başarısızlık(lgecticint) nedeniyle inihar ve bu iki inihar oranının oplamı olan ekonomik(lekoint) nedenlerle inihar olmak üzere üç al grupa ve oplam inihar sayısı(ltplint) şeklinde analiz edilmişir. İşsizlike dahil olmak üzere üm değişkenler logarimik formda kullanılmış ve sonuçlar buna göre derlenmişir Durağanlık Tesi Zaman serisi verilerin kullanıldığı çalışmalarda serilerin durağan olması değişkenler arasında ahmin edilen ilişkilerin sahe (spurious) olup olmaması açısından önem aşımakadır. Özellikle, VAR analizine dahil edilen değişkenlerin durağan olmalıdır. Bu nedenle öncelikle değişkenlerin durağanlıklarının sınanması gerekmekedir. Değişkenlerin durağanlığının espii için birbirinden farklı durağanlık esleri gelişirilmişir, faka zaman serisi analizlerinde en çok kullanılan durağanlık esleri ADF (Augmened Dickey-Fuller) ve PP(Phillips-Perron (1988)) esleridir ADF ve PP Durağanlık Tesleri SDF (Sandar Dickey-Fuller) esi Dickey-Fuller (1979, 1981) arafından gelişirilmiş bir durağanlık esidir. Tes prosedürü sabili ve sabili-rendli modeller için Denklem 1 ve Denklem 2 ile göserilebilir.

8 168 Ferha TOPBAŞ ΔY α α Y e (1) 0 1 ΔY α0 α1y 1 α2t e (2) 1 Dickey-Fuller (1979, 1981) SDF durağanlık sınaması daha sonra modeldeki ookorelasyon problemini gidermek için, bağımlı değişkenin problem yaramayacak kadar küçük ve ookorelasyon problemini giderecek kadar büyük bir gecikmesi denklemin sağ arafına eklenerek ADF esi olarak gelişirilmişir. DF de olduğu gibi ADF durağanlık eside sabili ve sabili-rendli olmak üzere aşağıdaki denklemlerle göserilebilir. ΔY α α Y β ΔY e (3) ΔY α α Y α 2 T q i i 1 q i 1 β ΔY i Bu modellerde Y durağanlığı belirlenmek isenen değişkeni, T rend değişkenini, fark parameresini, α ve β kasayıları, zamanı, q gecikme uzunluğunu, e en küçük kareler varsayımlarına uyan rassal haa erimlerini gösermekedir. Phillips-Perron (1988) esi DF esine alernaif olarak oraya çıkmış, MA sürecine sahip ve paramerik olmayan bir durağanlık esidir. DF esinde haa erimlerinin birbirinden bağımsız ve homojen dağılımlı olduğu varsayılmasına karşın, Phillips-Perron (1988) esinde haa erimlerinin isaisiksel açıdan zayıf bağımlı ve heerojen dağılımlı olduklarını öne sürülmekedir. ADF esinde ise bu varsayımlar daha ser bir biçimde haa erimlerinin isaisiki açıdan bağımsız olduğu ve sabi varyansa sahip oldukları yönündedir. Phillips-Perron (1988) esinde de yine sabili ve sabili-rendli modeller kullanılmışır. ADF ve Phillips-Perron (1988) esi sonuçları Tablo 3 ve Tablo 4 de verilmişir. i i e (4) Tablo 3: ADF Durağanlık Tesi (0) * (0) * Seviyesinde Değişkenler Sabili- Sabili Trendli LAILEINT(% ) (0) * LEKOINT(% ) (0) * LGECTICINT(% ) (0) * (0) *

9 İşsizlik ve İnihar İlişkisi: Var Analizi 169 LINTORERK(% ) (0) * (0) * LINTORKAD(% ) (0) * (0) * LTPLINT (0) * (0) * İŞSİZ (0) * (0) * * %1 anlamlılık düzeyinde durağan. Tablo 1 den de görüldüğü gibi ADF esi ile yapılan durağanlık esinde büün değişkenler seviyesinde ve yüzde bir anlamlılık düzeyinde durağandır. Tablo 4: Phillips-Perron Durağanlık Tesi Değişkenler Seviyesinde Sabili Sabili-Trendli LAILEINT (2) * (2) * LEKOINT (3) * (3) * LGECTICINT (11) * (12) * LINTORERK (13) * (14) * LINTORKAD (5) * (7) * LTPLINT (6) * (7) * İŞSİZ (3) * (3) * * %1 anlamlılık düzeyinde durağan. Phillips-Perron (1988) ile yapılan durağanlık esi sonuçlarında ise büün değişkenlerin yüzde bir anlamlılık düzeyinde ve seviyesinde durağan oldukları görülmekedir. Bu nedenle VAR siseminin durağanlığını bozmadığı sürece değişkenler analize seviyesinde dahil edilecekir VAR Analizi ve Bulgular Sims (1980) arafından gelişirilen VAR analizin değişkenler sırayla bağımlı değişken olarak alınır, kendisinin ve diğer değişkenlerin gecikmeli değerleri üzerine opimal bir gecikme uzunluğu ile regres edilir. İki değişkenli bir VAR sisemi aşağıdaki biçimde göserilebilir. İşsizlik İnihar A 0 İşsizlik -1 A1 İnihar -1 İşsizlik - 2 A 2 İnihar (3) İşsizlik - m A m İnihar - m e1 e 2

10 170 Ferha TOPBAŞ 3 no lu denklemde işsizlik, inihar değişkenleri ve inihar değişkeni iniharın al grupları için kullanılmışır. A 0 sabi erim vekörünü, A i değişkenlerin kasayı vekörlerini, dönemi, m opimal gecikme uzunluğunu ve e i klasik EKK varsayımlarına uyan rassal haa erimlerini gösermekedir. Ayrıca, kriz dönemlerinin ekisinin giderilmesi için VAR analizine kriz dönemlerine 1 diğer dönemlere 0 değeri verilen bir kukla değişken dışsal değişken olarak ilave edilmişir. VAR siseminden elde edilen karakerisik polinomun köklerininde durağan olması gerekmekedir. Yapılan esler ve grafikler VAR sisemlerinin durağanlık koşulunu sağladığını gösermekedir. Bununla birlike, her VAR sisemi için yapılan ookorelasyon, değişen varyans ve normallik esi sonuçlarına göre VAR siseminde ve denklemlerde ookorelasyon, değişen varyans sorunu ile karşılaşılmamışır. Ayrıca, haa erimleri normal dağılıma uyum gösermekedir. VAR analizinden Granger anlamda nedensellik ilişkilerinin espi edilebilmesi için F esi ve/veya Wald ki kare esi kullanılabilmekedir. VAR analizinden elde edilen nedensellik ilişkileri Grafik 1 de verilmişir, paranez içindeki değerler VAR gecikme uzunluklarını gösermekedir. Grafik 2: VAR Analizlerinden Elde Edilen Nedensellik İlişkileri DLINTORERK(1) İŞSİZLİK (1) İŞSİZLİK (1) DLEKOINT (1) İŞSİZLİK (3) DLGECTICINT (3) VAR analizinden elde edilen sonuçlar, erkek inihar oranından işsizliğe, işsizliken ekonomik inihar oranına ve yine işsizliken geçim zorluğu nedeniyle inihar oranına doğru nedensellik ilişkileri espi edilmişir. 5. Sonuç İşsizlik genel bir ekonomik problem olmasının yanı sıra hem birey hem de oplum üzerinde yaraığı ekiler iibariyle ayrı bir öneme sahipir. İşsizlik başa, oplumsal huzurun ve gelir dağılımının bozulmasına, suç oranlarının ve bireyin suç eğiliminin armasına, göçün hızlanmasına ve nüfusun harekelilik kazanmasına, aile huzurunun bozulmasına ve boşanma riskinin ve bireyin inihar eğiliminin armasına neden olmakadır.

11 İşsizlik ve İnihar İlişkisi: Var Analizi 171 Bahsedilen bu ekileri iibariyle işsizlik en önemli ekonomik ve sosyal mesele olarak karşımıza çıkmakadır. Bu çalışmada, işsizliğin birey üzerindeki muhemel ekilerinden olan inihar eğiliminin arması ekeni işsizlik inihar oranı ilişkisi bağlamında ele alınmış ve VAR analizi yardımıyla bu ilişki sınanmışır. Yapılan analiz sonucunda işsizliken ile ekonomik nedenlerle inihar oranına ve geçim zorluğu nedeniyle inihar oranı arasında anlamlı bir nedensellik ilişkisi espi edilmişir. KAYNAKÇA ANDRÉS, A.R. (2005). Income Inequaliy, Unemploymen and Suicide: A Panel Daa Analysis of 15 European Counries, Applied Economics, 37, ANSAL, Hacer ve diğerleri, (2000). Türkiye Emek Piyasasının Yapısı ve İşsizlik, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İsanbul: Numune Mabaacılık. BEAUTRAIS, A.L., JOYCE P.R. and MULDER, R.T. (1998) Unemploymen and Serious Suicide Aemps, Psychological Medicine, 28, CHUANG, H. and HUANG W. (2007) Re-Examinaion of Suicide Raes in Taiwan, Social Indicaors Research, 83, CRAWFORD M.J. and PRINCE M. (1999) Increasing raes of Suicide in Young Men in England during he 1980 s: The Imporance of Social Conex, Social Science&Medicine, 49, DICKEY, D.A. and FULLER W.A. (1979). Disribuion of he Esimaors for Auoregressive Time Series wih a Uni Roo, Journal of he American Saisical Associaion, 74, DICKEY, D. A., and FULLER W. A. (1981) The Likelihood Raio Saisics for Auoregressive Time Series wih a Uni Roo, Economerica, 49, ss EKİCİ, G., SAVAŞ, A.H. ve ÇITAK, S. (2001). İnihar Riskini Arıran Psikososyal Emenler(Sosyal Güvence Yokluğu, Göç ve Diğer Sresörler, Anadolu Psikiyari Dergisi, 2(4), ESBEN, A. (2005). Effec of Psychiaric Illness and Labour Marke Saus on Suicide: A Healy Worker Effec?, Journal of Epidemiol Communiy Healh, 59, INOUE, K. ve diğerleri, (2007). A Correlaion beween Increases in Suicide Raes and Increases in Male Unemploymen Raes in Mie Prefecure, Japan, Indusrial Healh, 45, MacKINNON, J. G. (1996). Numerical Disribuion Funcions for Uni Roo and Coinegraion Tess, Journal of Applied Economerics, 11,

12 172 Ferha TOPBAŞ PHILLIPS, P.C.B. and PERRON P. (1988). Tesing for a Uni Roo in Time Series Regression, Biomerika, 75, PRETI, A. and MITTO, P. (1999) Suicide and Unemploymen in Ialy , Journal of Epidemiol Communiy Healh, 53, RUSHING A.W. (1968). Income, Unemploymen and Suicide: An Occupaional Sudy, The Sociological Quarerly, 9(4), SIMS, C. A. (1980) Macroeconomics and Realiy, Economerica, 48, YANG, B and LESTER, D. (1995). Suicide, Homicide and Unemploymen, Applied Economic Leers, 2,