SÖZCÜKTE ANLAM (MECAZ-SOYUT- SOMUT)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SÖZCÜKTE ANLAM (MECAZ-SOYUT- SOMUT)"

Aygül Görgülü
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 SÖZCÜKTE ANLAM (MECAZ-SOYUT- SOMUT) HAZIRLAYAN: MERYEM KAYA İlköğretim 6.sınıf öğrencilerine yönelik bir çalışma. NURAY GEDİK BİLGİSAYAR 1 DERSİ

2 İÇİNDEKİLER KONU SAYFA NUMARASI Sözcükte Anlam 2 Mecaz Anlam Somut Anlam 5 Soyut Anlam 6 Uyarılar 7-8 Kaynakça 9 1

3 SÖZCÜKTE ANLAM Her dil, birçok sözcükten meydana gelir. Bir sözcük, çoğu kez, birden çok anlam kazanır. Bir sözcüğün hangi anlamda kullanıldığı ancak diğer sözcüklerle ilişkisi dikkate alınarak anlaşılabilir. Türkçede sözcükler anlamları açısından şu bölümlerde incelenebilir: Mecaz Anlam Sözcüklerin cümle, dize veya deyim içine girdiklerinde, gerçek anlamlarından tamamen sıyrılarak başka bir sözcük ya da kavram yerine kullanılmasıyla kazandığı anlama mecaz anlam denir. 2

4 Başka bir deyişle bir kelimenin, gerçek anlamı dışında, başka bir kelimenin yerine kullanılması sonucu ortaya çıkan anlamdır. Bu kullanımda anlatımı renklendirmek ve kuvvetlendirmek esastır. Mecaz anlamda iki kelime bir yönüyle benzerlik ilgisi kurularak birbirine benzetilmiştir. Mecaz anlam, sözcüğün sürekli olmayan, kullanım içinde geçici olarak üstlendiği anlamdır. Müşteriden para sızdırmak için elinden geleni yapardı. Satıcının o ince ve tiz sesi kulaklarımızda patlıyordu. Bugünlerde havasından yanına varılmıyor. Bu hayırsız evlat için insan kendisini ateşe atar mı? Örnek Soru Bir sanatçı ve onun eseri hakkında konuşan aşağıdaki cümlelerden hangisi "mecaz anlamlı" bir sözcük kullanmıştır? 3

5 a) Cahit Zarifoğlu, bu eserinde bizlere aydınlık öyküler sunuyor. b) Yazar, çocukların duygu ve düşüncelerini öykülerle anlamış. c) Eserde sekiz öykü var. d) Ben de bir an önce bu eseri okuyacağım. Çözümü ise şöyle A seçeneğinde "aydınlık" sözcüğü "huzur verici, mutlu edici" anlamına gelecek şekilde kullanıldığından bu cümlede mecaz vardır. Yanıt A Adamın tarladaki bütün ekinleri yandı. ( gerçek) Partide çektiğimiz bütün resimler yanmış. ( yan) Bu sınavı kazanamazsan yandın. (mecaz) Balkona astığım çamaşırlar kurumamış. (gerçek) Hazan mevsiminde kurumuş yapraklar gibi.(yan) Zavallı çocuk üzüntüden kurudu kaldı. (mecaz) 4

6 Somut Anlam Basit bir ifade ile beş duyu organımız tarafından algılayabileceğimiz kavramlardır. Yani elle tutabileceğimiz, gözle görebileceğimiz ya da varlığını hissedebileceğimiz kavramlardır. masa, sandalye, su, taş, toprak, hava, defter, kâğıt, kalem, silgi, bilgisayar, toprak, kum, elma, armut, dolap vs. 5

Soyut Anlam Soyut anlamlı sözcükler ise beş duyu organımız ile algılayamadığımız kavramlardır. Sevgi, mutluluk, aşk, üzüntü, neşe, keder, ruh, iyilik, kötülük, insanlık, sinirli vs.

7 Soyut Anlam Soyut anlamlı sözcükler ise beş duyu organımız ile algılayamadığımız kavramlardır. Sevgi, mutluluk, aşk, üzüntü, neşe, keder, ruh, iyilik, kötülük, insanlık, sinirli vs. Bu sözcükler düşünce yoluyla algılayabileceğimiz kavramları ifade eder. Şimdi somut ve soyut sözcüğünü nasıl ayırt edebileceğimiz konusunda ipucu verelim. Somut: Var olan, maddedir. O zaman somut sözcüğündeki m harfi bizim ipucumuz olsun. Var olan madde. Soyut: Yok olandır diyebiliriz. Yani soyut sözcüğündeki y harfi bizim ipucumuzdur. Soyut =yok. 1 kullanılmasıdır. 1 Soyutlama: Somut anlamlı bir sözcüğün soyut anlama gelecek şekilde mecaz anlamda 6

8 Somut ve Soyut Anlamla İlgili Uyarılar 1. Bir sözcük temel anlamıyla somutken cümlede kazandığı anlamıyla soyut olabilir. Bu yüzden sözcükler somutluk soyutluk yönünden değerlendirilirken cümle içinde kazandığı anlama göre değerlendirilir. Sözgelimi hava sözcüğü dokunma duyusuyla ilgili somut bir anlam taşırken Eski eşyalar salona ayrı bir hava vermiş. cümlesinde soyut bir anlam kazanacak şekilde kullanılmıştır. 2. Aktarma yoluyla somut anlamlı bir sözcük bir somut anlam daha kazanarak kullanılabilir. Organ adı olan somut anlamlı ayak sözcüğü, sıranın ayağı, masanın ayağı, köprünün ayağı gibi kullanımlarda yeni bir somut anlam kazanmıştır. 3. Soyut bir kavramın gözle görünür kılınması için somut anlamlı bir sözcükle anlatılması söz konusu olabilir. Bu duruma somutlama denir. 7

9 Bu sözlerin onu kırmış. ( Üzmek sözcüğü, kırmak sözcüğüyle somutlaştırılmıştır.) Sanki bakışlarıyla bizi eziyordu. ( aşağılayıp, küçümsemek, ezmek le somutlaştırılmıştır.) Kanunları çiğnemek suçtur. ( ihlal edip, uymamak, çiğnemek sözcüğüyle somutlaştırılmıştır.) 4. Deyimlerimizin bir bölümü somutlamaya örnektir. Öküz altında buzağı aramak (Akla uymayan bahanelerle suç ve suçlu bulma çabası) Öp babanın elini (beklenmedik bir durum) Örümcek kafalı (geri düşünceli, yenilikleri kabul etmeyen) 5. Soyut anlamlı bir sözcük cümle içinde bir soyut anlam daha kazanarak kullanılabilir. Karnım henüz doymuş değil. (soyut-temel anlam) Ömrü boyunca okudu, hala okumaya doydu diyemem. (Soyutmecaz anlam) 8

10 KAYNAKÇALAR ukteanlam/anlam.html

Benzer belgeler

Bir sözcüğün ilk ve asıl anlamına denir.yani bir sözcüğün söylendiği anda zihnimizde uyandırdığı ilk çağrışım gerçek anlamdır.

SÖZCÜKTE ANLAM ÖZELLİKLERİ 1) GERÇEK (TEMEL) ANLAM: Bir sözcüğün ilk ve asıl anlamına denir.yani bir sözcüğün söylendiği anda zihnimizde uyandırdığı ilk çağrışım gerçek anlamdır. 2) YAN ANLAM: Bir sözcüğün