BBY 163: Bilgi Yönetimi Kavramları

Transkript

1 BBY 163: Bilgi Yönetimi Kavramları Yaşar Tonta İpek Şencan Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü E-posta: {yasartonta, SLAYT 1

2 Kütüphanecilerin misyonu Kütüphanecilerin misyonu bulundukları topluluklarda bilgi yaratmayı kolaylaştırarak toplumu geliştirmektir Kolaylaştırma araçları Erişim Bilgi Ortam Güdü SLAYT 2

3 The Atlas of New Librarianship Kaynak: SLAYT 3

4 Bilgi Yönetimi Kavramsal Modeli Bilgi yönetiminin temelleri Bilgi kuramı, bilişsel bilimler, toplumsal kuruluş olarak kütüphaneler- arşivler - müzeler, kuruluş felsefesi, tarihçe, terminoloji, meslek etiği, vd. BBY151, BBY163, BBY165, BBY167, BBY451 Kaynak Merkezli Bilgi Yönetimi Bilgi kaynaklarının (yazılı - basılı - elektronik - coğrafi vd.) keşfi, bulunması, seçimi, derlenmesi, sağlanması, depolanması, düzenlenmesi, kullanılması, dijitalleştirilmesi, korunması, değerlendirilmesi, arşivlenmesi, ayıklanması; bilgi teknolojileri; dijitalleştirme, vd. BBY153, BBY164, BBY253, BBY255, BBY263, BBY265, BBY267, BBY268, BBY364, BBY367, BBY368, BBY369, BBY370, BBY372, BBY377, BBY379, BBY380, BBY452, BBY462, BBY466, BBY467, BBY477 Bilginin düzenlenmesi Bilgi analizi, kataloglama, sınıflama, dizinleme, kategorizasyon, öz/üst veri/gömü hazırlama, folksonomi, bilgi erişim, VTYS, belge/içerik yön. sistemleri, vd. BBY152, BBY156, BBY264, BBY352, BBY361, BBY366, BBY378, BBY452, BBY464, BBY469 Bilgi sistemleri tasarımı Sistem analizi, bilgi sistemleri - web arayüz tasarım/değerlendirme, bilgi mimarisi, programlama, yazılım geliştirme, görüntü işleme, belge müh., veri madenlemesi, vd. BBY161, BBY162, BBY251, BBY256, BBY261, BBY262, BBY362, BBY452, BBY465, BBY466, BBY469, BBY473, BBY475 Yönetim Bilgi merkezleri, derme, İK ve TK yönetimi, örgütsel davranış, işbirliği, mevzuat, hukuk, bilgi politikaları, gizlilik, güvenlik, standartlar, vd. BBY266, BBY351, BBY365, BBY373, BBY374, BBY454, BBY461, BBY463 İlişki Merkezli Bilgi Yönetimi Kullanıcıların bilgi gereksinimlerinin saptanması, kullanıcı grupları, kullanıcı türleri, insan faktörü, bilgi arama davranışları, iletişim, danışma hizmetleri, tavsiye hizmetleri, pazarlama, bilgi simsarlığı, kullanılabilirlik, sosyal ağlar, bilgiyle ilgili toplumsal araştırmalar (bilgi paylaşımı, etiketleme, indirme, vd.) BBY 154, BBY164, BBY254, BBY267, BBY268, BBY363, BBY367, BBY368, BBY369, BBY370, BBY371, BBY372, BBY379, BBY380, BBY452, BBY464, BBY469 Araştırma Araştırma yöntemleri, istatistik, bilgi okuryazarlığı, bilimsel iletişim, kaynak kullanma, rapor yazma, dipnot verme, vd. BBY155, BBY166, BBY252, BBY375, BBY454, BBY461, BBY463 SLAYT 4

5 Düzenleme sistemi Bir dizi etkileşime olanak verecek şekilde Belirli bir amaca yönelik olarak düzenlenmiş Kaynaklar koleksiyonu Kaynak? Koleksiyon? Düzenleme? Etkileşim? SLAYT 5

6 Ne düzenliyoruz? Nesneler Bilgi Nesnelerle ilgili bilgi Bilgi ile ilgili bilgi... SLAYT 6

7 Düzenleme sistemi etkinlikleri (Kaynakların yaratılması) Kaynakların seçimi Kaynakların düzenlenmesi Kaynaklara dayalı etkileşim ve hizmetlerin sağlanması Kaynakların korunması BBY 207 SLAYT 7

8 Düzenleme sistemleri «Bellek kurumları» (kütüphaneler, arşivler, müzeler) İşletme koleksiyonları işle ilgili içerik, veri ve bilgi yönetimi, web tabanlı hizmetler Yapısal bilgi koleksiyonları Yapısal olmayan ya da yarı yapısal bilgi koleksiyonları Kişisel koleksiyonlar-kurumsal koleksiyonlar SLAYT 8

9 Düzenleme sisteminin beş boyutu Ne düzenleniyor? Niçin düzenleniyor? Ne kadar düzenleniyor? Ne zaman düzenleniyor? Kim (veya ne) düzenliyor? SLAYT 9

10 devamla BBY 207 SLAYT 10

11 Düzenlemenin 5 Boyutu Ne düzenleniyor? Niçin düzenleniyor? Ne kadar düzenleniyor? Ne zaman düzenleniyor? Kim (ya da ne) düzenliyor? Ne yönetiliyor? Niçin yönetiliyor? Ne kadar yönetiliyor? Ne zaman yönetiliyor? Kim (ya da ne) yönetiyor? Kaynak: Glushko, 2013 SLAYT 11

12 Sunum, mantık ve depolama BBY 207 SLAYT 12

13 Düzenin Üç Düzeni 1. Nesnelerin kendilerinin düzenlenmesi 2. Nesnelerin üst verilerinin düzenlenmesi 3. Bit lerin düzenlenmesi 1. Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı, 7-8 Mart 2013, SLAYT 13

14 U N I V E R S I T Y O F C A L I F O R N I A, B E R K E L E Y S C H O O L O F I N F O R M A T I O N Format x Odak SLAYT 14 14

15 U N I V E R S I T Y O F C A L I F O R N I A, B E R K E L E Y S C H O O L O F I N F O R M A T I O N Format x Odak ve Weinberger SLAYT 15 15

16 U N I V E R S I T Y O F C A L I F O R N I A, B E R K E L E Y S C H O O L O F I N F O R M A T I O N Güçlendirilmiş gerçeklik Dijitali Fizikselin üzerine bindirmek SLAYT 16 16

17 U N I V E R S I T Y O F C A L I F O R N I A, B E R K E L E Y S C H O O L O F I N F O R M A T I O N Kare kodu Fizikseli Dijitale bağlamak SLAYT 17 17

18 Tanımlama Adlandırma / Tanımlama Tanımlayıcı: Bir kaynağın niteliklerini, özelliklerini veya anlamını belirlemek için kaynağa atanan terim (anahtar sözcük, nitelik, nitelik değeri, öge, veri ögesi, veri değeri, söz dağarı) Kaynak: Glushko, 2013 SLAYT 18

19 Bu nedir? Kaynak: N.G. Namıkoğlu, Türkiye nin ağaçları ve çalıları. İstanbul: NTV Yayınları, 2007, s. 16 SLAYT 19

20 Orman nedir? Kendine özgü bir mikroklima yaratabilecek kadar saha ve kesafete sahip ağaçağaççık toplulukları ile, ortak yaşam koşullarında dengeli bir şekilde yaşamını bu topluluğa bağlamış flora ve faunaya; tüm bu canlı varlıkları üzerinde barındıran araziye orman denir. Kaynak: M.F. Onur, Bir orman bilim ve fen bakımından niteliğini yitirir mi? SLAYT 20

21 Ağaç nedir?...boyu en az beş metre, gövde çapı da on santimetreden aşağı olmayan, dal, sürgün ve yaprakların oluşturduğu tepe tacını tek bir gövde ile taşıyan, her yıl çap artımı yaparak kalınlaşan, boy büyümesi yaparak boylanan ve dokularındaki hücrelerin büyük bölümü odunlaşmış olan uzun ömürlü odunsu bitkilerdir. Kaynak: N.G. Namıkoğlu, Türkiye nin ağaçları ve çalıları. İstanbul: NTV Yayınları, 2007, s. 16 SLAYT 21

22 Çalı nedir? Toprak seviyesinden itibaren aynı ya da yakın kalınlıklarda birçok gövdesi bulunan ve en çok beş metreye kadar boylanabilen odunsu bitkilere de Çalı adı verilir. Kaynak: N.G. Namıkoğlu, Türkiye nin ağaçları ve çalıları. İstanbul: NTV Yayınları, 2007, s. 16 SLAYT 22

23 Ağaççık nedir? Çalı ile ağaç arası, gövde yerine az odunsu birkaç daldan oluşan, boyları 2-7 metre arasında değişen taflan, fındık gibi bitkiler. Kaynak: SLAYT 23

24 Peki, niçin önemli? Bilimsel araştırmalar açısından Politika geliştirme açısından (B2 örneği) SLAYT 24

25 «Ülke» nedir? Ülke nedir? k Ülke kodları ISO 3166 standardı: odes.htm ISO Ülke Kodları: Online collection: Country codes en BBY 207 SLAYT 25