Avrupa Birliği Maddi Hukuku

Transkript

1 Avrupa Birliği Maddi Hukuku Avrupa Birliği nde Yetki Avrupa Birliği nde Karar Alma Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları -3. Ders- Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Lisans Programı Güz Dönemi Yrd. Doç. Dr. İlke GÖÇMEN

2 Konular AB Hukuku Yetki Karar Alma Kaynaklar İlke GÖÇMEN 2

3 Yetki Yetkinin varlığı vs. yetkinin kullanımı Yetkilendirilme ilkesi vs. Katmanlı yetki ilkesi ve orantılılık ilkesi Yetkilendirilme ilkesi AB Kurucu antlaşmalar ile kendisine verilen yetkiler çerçevesinde hareket eder. ABA md. 5(2) İlke GÖÇMEN 3

4 Katmanlı yetki ilkesi AB Yetki Münhasır yetkisine girmeyen bir alan Bir eylemin amacı Üye devletlerce yeterli biçimde gerçekleştirilemeyecek ise Eylemin boyutu veya etkileri itibarıyla Birlik düzeyinde daha iyi gerçekleştirilebilecek ise harekete geçer.» ABA md. 5(3) İlke GÖÇMEN 4

5 Yetki Orantılılık ilkesi Birlik eylemi İçerik ve şekil açısından Kurucu antlaşmaların amaçlarını gerçekleştirmek için gerekli olanı aşamaz. ABA md. 5(4) İlke GÖÇMEN 5

6 Yetki Yetki kategorileri Münhasır yetki Paylaşılan yetki Destekleyici, koordine edici, tamamlayıcı yetki Ekonomi ve istihdam politikaları Ortak dış politika ve güvenlik politikası İlke GÖÇMEN 6

7 Yetki Münhasır yetki Sadece Birlik yasama faaliyetinde bulunabilir ve hukuken bağlayıcı tasarruflar kabul edebilir. Üye devletler, ancak Birlik tarafından yetkilendirilmeleri halinde veya Birlik tasarruflarının uygulanması amacıyla yasama faaliyetinde bulunabilir. Örnek gümrük birliği, iç pazarın işleyişi için gerekli olan rekabet kurallarının oluşturulması İlke GÖÇMEN 7

8 Yetki Paylaşılan yetki Birlik ve üye devletler bu alanda yasama faaliyetinde bulunabilir ve hukuken bağlayıcı tasarruflar kabul edebilir. Üye devletler, yetkilerini, Birlik kendi yetkisini kullanmadığı ölçüde kullanır. Üye devletler, yetkilerini, Birliğin kendi yetkisini kullanmayı durdurmaya karar verdiği ölçüde yeniden kullanır. Örnek iç pazar, çevre, tüketicinin korunması, enerji, özgürlük, güvenlik ve adalet alanı İlke GÖÇMEN 8

9 Yetki Destekleyici, koordine edici, tamamlayıcı yetki Birlik, bu alanlardaki üye devlet yetkisini ikame etmeyecektir. Birlik, bu alanlardaki üye devlet eylemlerini desteklemek, koordine etmek veya tamamlamak amacıyla eylemlerde bulunacaktır. Birlik, üye devlet hukuklarını uyumlaştıran düzenlemeler kabul edemeyecektir. İlke GÖÇMEN 9

10 Yetki Ekonomi ve istihdam politikaları Üye devletler, Antlaşma da öngörülen kurallar çerçevesinde bu politikaları koordine eder. Ortak dış politika ve güvenlik politikası Bu politika, ABA ya uygun olarak yürütülür. İlke GÖÇMEN 10

11 Yetki Kurucu Antlaşmadaki Geniş Hükümler ABİHA md. 114 [Birlik], iç pazarın kurulmasını ve işleyişini amaçlayan, üye devletlerin kanun, ikincil düzenleme ve idari kurallarının yaklaştırılmasına ilişkin tedbirleri kabul eder. ABİHA md. 352 Antlaşmalar da belirtilen amaçlardan birinin gerçekleştirilmesi için, Antlaşmalar da tanımlanan politikalar çerçevesinde, Birliğin bir eylemde bulunması gerekirse ve Antlaşmalar da bu eylem için gerekli yetkiler öngörülmemişse, Konsey, Komisyonun önerisi üzerine ve Avrupa Parlamentosunun muvafakatini aldıktan sonra, oybirliğiyle hareket ederek uygun tedbirleri alır. İlke GÖÇMEN 11

12 Karar Alma Karar Alma Yasama tasarrufu Yasama usulü ile kabul edilen hukuki tasarruflar, yasama tasarruflarını oluşturur. ABİHA md. 289(3) Yetki devrine dayanan tasarruf Bir yasama tasarrufunda, Komisyona, yasama tasarrufunun asli olmayan bazı unsurlarının tamamlanması veya değiştirilmesi için, genel uygulama kabiliyeti olan yasama dışı tasarruflar kabul etme yetkisi devredilebilir. ABİHA md. 290(1) Uygulama tasarrufu Hukuken bağlayıcı Birlik tasarruflarının uygulanması için yeknesak koşulların gerekli olması halinde, bu tasarruflar, Komisyona veya belirli durumlarda Konseye uygulama yetkileri verebilir. ABİHA 291(2) İlke GÖÇMEN 12

13 Yasama Tasarrufu Usul Tarihsel Gelişim Yasama Usulleri (Tarihsel Gelişim) Danışma usulü (1952 ) Onay usulü (1987 ) İşbirliği usulü ( ) Ortak karar usulü (1993 ) İlke GÖÇMEN 13

14 Usul Tarihsel Gelişim Yasama usulleri (Lizbon Antlaşması) Olağan yasama usulü Özel yasama usulleri Olağan yasama usulü ABİHA md. 289(1): Olağan yasama usulü, Komisyonun önerisi üzerine, Avrupa Parlamentosu ve Konsey tarafından bir tüzük, direktif veya kararın ortaklaşa kabulünü ifade eder. Özel yasama usulleri ABİHA md. 289(2): Antlaşmalar da öngörülen belirli durumlarda, bir tüzük, direktif veya kararın, Konseyin katılımıyla Avrupa Parlamentosu tarafından veya Avrupa Parlamentosunun katılımıyla Konsey tarafından kabulü, özel yasama usulünü oluşturur. Özel yasama usulleri Avrupa Parlamentosu + Konsey (Onay) Konsey + Avrupa Parlamentosu (Görüş veya Onay) İlke GÖÇMEN 14

15 Yasama Usulleri (Ön tespitler) Yasama usulleri (Kurumlar) Başlatıcı Komisyon Karar Alıcı Konsey + Avrupa Parlamentosu Yasama usulleri (Uygulanma) Kurucu antlaşmalar hukuki dayanak Örnek: ABİHA md. 192(1): Avrupa Parlamentosu ve Konsey, olağan yasama usulü uyarınca hareket ederek ve Ekonomik ve Sosyal Komite ile Bölgeler Komitesine danıştıktan sonra, 191. maddede belirtilen hedefleri gerçekleştirmek için Birlik tarafından girişilecek eylemlere karar verir. Not: 191. madde, çevre politikasına yer vermektedir. İlke GÖÇMEN 15

16 Yasama Usulleri (Ön tespitler) Yasama usulleri Başlatıcı: Komisyon Konsey, Avrupa Parlamentosu ve 1 milyon Birlik vatandaşı, yasama tasarrufu önerisi götürebilir. Komisyon, bu önerilerle bağlı değildir. Komisyon vs Konsey Konsey, kural olarak, Komisyon önerisinde ancak oybirliği ile değişiklik yapabilir. Komisyon, Konsey harekete geçmedikçe, önerisini değiştirebilir. Ulusal parlamentolar Katmanlı yetki ilkesine uygunluk yönünden denetim yapmaktadır. Opt-out İki politika alanı, her üye devlete açık değildir. Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanı Ekonomik ve Parasal Birlik İlke GÖÇMEN 16

17 Kurum içi çalışmalar Komisyon Komisyon (heyeti) Kabine Başkanları Genel Müdürlük Komiser Kabineleri Müdürlük Birim İlke GÖÇMEN 17

18 Kurum içi çalışmalar Konsey Bakanlar Konseyi Daha az önemli konular Daimi Temsilciler Komitesi I Daimi Temsilciler Komitesi II Önemli konular Uzman Çalışma Grubu İlke GÖÇMEN 18

19 Kurum içi çalışmalar Avrupa Parlamentosu Avrupa Parlamentosu Başkanı Genel Kurul Đlgili Komite Đlgili Komite Raportör Üye İlke GÖÇMEN 19

20 Komisyon Oyçokluğu Avrupa Parlamentosu Oyçokluğu Bakanlar Konseyi (1) basit çoğunluk (2) nitelikli çoğunluk (3) oybirliği Kural? (2) Oylama Usulleri İlke GÖÇMEN 20

21 Bakanlar Konseyi: Oylama Usulleri Oy çokluğu usulü: Her üye devlet, bir oya sahiptir ve kararlar kullanılan oyların yarısından fazlası ile alınır. Oybirliği usulü: Her üye devlet, bir oya sahiptir ve kararlar kullanılan tüm oyların aynı doğrultuda olması ile alınır. Nitelikli oy çokluğu usulü: Nitelikli oy çokluğu usulü, 1 Kasım 2014 öncesi ve sonrası olmak üzere, farklılık göstermektedir. İlke GÖÇMEN 21

22 Bakanlar Konseyi: Nitelikli Oyçokluğu 1 Kasım 2014 öncesi Her üye devlet, nüfusu ile belirli bir orantı içerisinde olarak, belirli sayısal ağırlığa sahiptir. Buna göre: İlke GÖÇMEN 22

23 Üye Devletler Oy Ağırlığı Üye Devletler Oy Ağırlığı Almanya 29 Fransa 29 Birleşik Krallık 29 İtalya 29 İspanya 27 Polonya 27 Romanya 14 Hollanda 13 Yunanistan 12 Çek Cumhuriyeti 12 Belçika 12 Macaristan 12 Portekiz 12 İsveç 10 Avusturya 10 Bulgaristan 10 Slovakya 7 Danimarka 7 Finlandiya 7 İrlanda 7 Litvanya 7 Letonya 4 Slovenya 4 Estonya 4 Lüksemburg 4 GKRY 4 Malta 3 Toplam 345 İlke GÖÇMEN 23

24 Bakanlar Konseyi: Nitelikli Oyçokluğu Öneri Komisyondan geliyor ise: 255/345 Oy 1/2 Üye Devlet Talep hâlinde, olumlu oy veren devlet nüfusunun toplam Birlik nüfusuna oranı %62 olmalıdır. Öneri Komisyondan gelmiyor ise: 255/345 Oy 2/3 Üye Devlet Talep hâlinde, olumlu oy veren devlet nüfusunun toplam Birlik nüfusuna oranı %62 olmalıdır. İlke GÖÇMEN 24

25 Bakanlar Konseyi: Nitelikli Oyçokluğu 1 Kasım 2014 sonrası Öneri, Komisyon veya Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisinden geliyorsa: %55 üye devlet %65 Birlik nüfusu gelmiyorsa: %72 üye devlet %65 Birlik nüfusu Bloke edici azınlık: 4 üye devlet 1 Kasım 2014 ile 31 Mart 2017 arası Bir üye devletin talebi üzerine 1 Kasım 2014 tarihinin öncesindeki sistem uygulanır. İlke GÖÇMEN 25

26 Olağan Yasama Usulü 1. Okuma Aşaması Komisyon Yasama tasarrufu önerisi Eş zamanlı olarak, Avrupa Parlamentosu ( AP ) ve Konsey AP Tutum belirler, Konseye gönderir. Konsey AP tutumuna katılırsa, öneri, yasama tasarrufuna dönüşür. İlke GÖÇMEN 26

27 Olağan Yasama Usulü 2. Okuma Aşaması Konsey AP nin tutumuna katılmazsa, kendi tutumunu belirler. AP Konsey tutumuna katılırsa ya da 3 ay içinde işlem yapmazsa, öneri, yasama tasarrufuna dönüşür. AP, değişiklik önerirse Konsey AP tutumuna katılırsa, öneri, yasama tasarrufuna dönüşür. Konsey, AP tutumunu reddederse, uzlaşı komitesi toplanır İlke GÖÇMEN 27

28 Olağan Yasama Usulü Uzlaşma Aşaması Uzlaşı Komitesi (6 hafta içinde) Bir ortak metin oluşturabilir 3. Okuma Aşaması AP ve Konsey ortak metni onaylarsa, öneri, yasama tasarrufuna dönüşür. İlke GÖÇMEN 28

29 Özel yasama usulleri Özel yasama usulleri Avrupa Parlamentosu + Konsey (Onay) Konsey + Avrupa Parlamentosu (Görüş veya Onay) Onay usulü ve danışma usulü İlke GÖÇMEN 29

30 Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları Hukukun kaynağı Hukuk kuralının kökenini ve dış görünüş biçimini ifade eder. ABAD kurucu antlaşmaları yorumlarken ve uygularken, hukuka saygıyı sağlama görevi Kurucu antlaşmalar hukukun ya da onun kaynaklarının ne olduğu açıkça belirtmemiştir. AB hukukunun kaynakları ABAD belirlemiştir. İlke GÖÇMEN 30

31 Birlik Hukukunun Kaynakları Yazılı Kaynaklar Yazılı Olmayan Kaynaklar (Hukukun Genel Đlkeleri) Mevzuat Uluslararası Anlaşmalar Birincil Hukuk Đkincil Hukuk İlke GÖÇMEN 31

32 Birincil Hukuk (1) Kurucu antlaşmalar AKÇT Antlaşması, AET Antlaşması, AAET Antlaşması, AB Antlaşması. (2) Kurucu antlaşmalarda değişiklik yapan antlaşmalar Avrupa Tek Senedi, Maastricht Antlaşması, Amsterdam Antlaşması, Nice Antlaşması, Lizbon Antlaşması. (3) Katılım antlaşmaları AB ile Macaristan / Polonya / Romanya / Bulgaristan arasındaki katılım anlaşmaları (4) Tüm bu antlaşmalara ekli Ekler ve Protokoller ABİHA ya ekli Adalet Divanının Statüsüne İlişkin Protokol. İlke GÖÇMEN 32

33 Birincil Hukuk Neden Birincil Hukuk? Kurucu antlaşmalar ve kurucu antlaşmalarda değişiklik yapan antlaşmalar Birliğin yürümesini sağlayacak ve Birlik kurumlarınca yasal ve idari işlemler yoluyla Birlik yararına içi doldurulacak olan anayasal çerçeve yi oluşturmaktadır. Katılım antlaşmaları Kurucu antlaşmalara değişiklik getirebilmeleri ve tıpkı kurucu antlaşmalar gibi ulusal anayasal usullere uygun olarak onaylanmaları nedeniyle birincil hukuktur. Ekler ve protokoller Kurucu antlaşma gereğince onların ayrılmaz parçası sayılmıştır. İlke GÖÇMEN 33

34 İkincil Hukuk Birlik kurumlarının tasarrufları Tüzük Direktif Karar Görüş Tavsiye ABİHA md. 288 İlke GÖÇMEN 34

35 İkincil Hukuk (1) Ayrım Yasama tasarrufu Yasama dışı tasarruf Yetki devrine dayanan tasarruf Uygulama tasarrufu (2) Gerekçeli olma Birlik kurumlarının tasarrufları, gerekçeli olur. (3) Yürürlüğe girme Kural olarak, Tasarruftaki yürürlük tarihi ABRG yayımını izleyen yirminci gün İlke GÖÇMEN 35

36 Tüzük Üç temel özelliğe sahiptir: Genel uygulama alanına sahiptir. Bütünüyle bağlayıcıdır. Üye devletler, tüzük hükümlerini ulusal çıkarlarına uygun geldiği biçimde, eksik veya seçerek uygulama hakkına sahip değildir. Doğrudan uygulanır. Tüzük, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, üye ülkelerde bir iç hukuka aktarma işlemine gerek olmaksızın yürürlüktedir. İlke GÖÇMEN 36

37 Direktif Tüzükler vs Direktifler Genel uygulama alanı vs. Sadece bir üye devlete ya da belli üye devletlere ya da üye devletlerin tümüne gönderilebilir. Bütünüyle bağlayıcılık vs. Sonuçları itibariyle her muhatap üye devleti bağlar; ancak şekil ve yöntem seçimini ulusal makamlara bırakır. Doğrudan uygulanırlık vs. Öngörülen süre içerisinde ya iç hukuka aynen yansıtılır ya da iç hukuk direktifte öngörülen ilke ve kurallara uygun olarak değiştirilir. Bağlayıcılık (Her iki tasarruf) İlke GÖÇMEN 37

38 Karar ve Tavsiye ve Görüşler Tüzükler vs. Kararlar Genel uygulama alanı vs. Sadece yöneldikleri kişiler için bağlayıcı Direktifler vs. Kararlar Sonuçları itibariyle her muhatap üye devleti bağlar; ancak şekil ve yöntem seçimini ulusal makamlara bırakır. vs. Bütünüyle bağlayıcılık Tavsiye ve görüşler Bağlayıcı değildir. İlke GÖÇMEN 38

39 Hukukun Genel İlkeleri Her hukuk sistemi yazılı kaynakların yanı sıra yazılı olmayan birtakım kuralları da içerir. ABAD Boşluklar Birlik hukukunu yorumlarken hukukun genel ilkeleri ni göz önüne alır. Hukukun genel ilkeleri Her hukuk sistemi tarafından benimsenmesi gereken temel hukuk ve adalet kavramlarıdır. Örnek: eşitlik ilkesi, yasal kesinlik ilkesi ve orantılılık ilkesi ve temel haklar ya da insan hakları. İlke GÖÇMEN 39

40 Uluslararası Anlaşmalar Bu anlaşmalar, üçe ayrılabilir: Sadece AB taraf* Hem AB hem üye devletler taraf* AB üstlenmiş ise» *Birlik kurumlarınca yetkileri dâhilinde yapılan uluslararası anlaşmalar Sonuç Birlik hukukunun ayrılmaz bir parçası nı oluşturur ve hem Birlik hem de üye devletler için bağlayıcı nitelik taşır. İlke GÖÇMEN 40

41 Normlar Hiyerarşisi Birincil Hukuk Kurucu Antlaşmalar Tadil Antlaşmaları Katılım Antlaşmaları -Ekleri ve Protokolleri- AB Hukukunun Genel Đlkeleri AB Temel Haklar Şartı AB nin (Taraf Olduğu) Uluslararası Anlaşmalar Birlik Yasama Tasarrufları Birlik Yetki Devrine Dayanan Tasarruflar Birlik Uygulama İlke GÖÇMEN 41 Tasarrufları

42 ABA md. 5(2) Yetkilendirilme ilkesi gereğince Birlik, Antlaşmalar da belirlenen hedeflere ulaşmak için, ancak üye devletler tarafından Antlaşmalar da kendisine verilen yetkilerin sınırları dahilinde hareket eder. Antlaşmalar da Birliğe verilmemiş yetkiler üye devletlere aittir. İlke GÖÇMEN 42

43 ABA md. 5(3) Katmanlı yetki ilkesi gereğince, Birlik, münhasır yetkisine girmeyen alanlarda, sadece, öngörülen eylemin amaçlarının üye devletler tarafından merkezi düzeyde veya bölgesel ve yerel düzeyde yeterli biçimde gerçekleştirilemeyeceği ve fakat söz konusu eylemin boyutu ya da etkileri itibarıyla Birlik düzeyinde daha iyi gerçekleştirilebileceği durumlarda harekete geçer. Birlik kurumları, katmanlı yetki ilkesini, Katmanlı Yetki ve Orantılılık İlkelerinin Uygulanmasına Dair Protokol e uygun olarak uygularlar. Ulusal parlamentolar, katmanlı yetki ilkesine uyulmasını bu Protokol de belirlenen usule uygun olarak sağlarlar. İlke GÖÇMEN 43

44 ABA md. 5(4) Orantılılık ilkesi gereğince, Birlik eyleminin içeriği ve şekli, Antlaşmalar ın amaçlarını gerçekleştirmek için gerekli olanı aşamaz. İlke GÖÇMEN 44

45 ABİHA md. 288 Kurumlar, Birliğin yetkilerinin kullanılması için tüzük, direktif, karar, tavsiye ve görüşler kabul eder. Tüzükler genel uygulama alanına sahiptir. Bütünüyle bağlayıcıdır ve tüm üye devletlerde doğrudan uygulanır. Direktifler, muhatap alınan her üye devleti, ulaşılması gerekli sonuçları itibarıyla bağlar; şekil ve yöntem seçimini ise ulusal otoritelere bırakır. Kararlar bütünüyle bağlayıcıdır. Muhatabı belirtilen bir karar, yalnızca muhatabı için bağlayıcıdır. Tavsiye ve görüşler bağlayıcı değildir. İlke GÖÇMEN 45