YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER ÇALIŞTAYI ( MERSİN) ÖZEL SEKTÖR AÇISINDAN SORUNLAR ÖNERİLER

Transkript

1 YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER ÇALIŞTAYI ( MERSİN) ÖZEL SEKTÖR AÇISINDAN SORUNLAR ÖNERİLER Dr. Nilgün SEZER AKMAN

2 Türkiye Tohumculuk Sektöründe Önemli Gelişmeler Geleneksel tedarik 1961 İlk özel tohumculuk şirketi (Beta) kuruldu Tohumculuk Kanunu ve ISTA üyeliği Resmi Tedarik 1968 OECD Üyeliği (Tohum Birimi) 1978 İkinci özel tohumculuk şirketi (MAY) kuruldu 1982 Fiyatların serbest bırakılması 1984 İthalatın serbest bırakılması Kamu Sektörü Ağırlıklı gelişme Özel Sektör Ağırlıklı gelişme başlangıcı 1998 ISF Üyeliği Islahçı Hakları Kanunu Tohumculuk Kanunu 2007 UPOV Sözleşmesinin TBMM de Onayı

3 KAMUSAL ORGANİZASYON Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bünyesinde Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Bitki ıslahı, çeşit geliştirme Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü (BÜGEM) Tohumculuk politikaları Teşvik ve destekleme Üretim ve tedarik Ticaret(İthalat-İhracat) Çeşit Tescili, Tohumluk Kontrol Sertifikasyon hizmetleri piyasa denetimi Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü (GKGM) Bitki sağlığı ve Karantina hizmetleri 5042 Sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun (2004) 5553 Sayılı Tohumculuk Kanunu (2006) 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu (2010)

4 Kanun No: 5553 ( ) Tohumculuk Kanunu Alt Birlikler MADDE 16 Alt birlikler, tohumculuk sektörünün geliştirilmesi ile sektörde faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişiler arasında meslekî dayanışma sağlayarak meslekî faaliyetleri kolaylaştırmak, tohumculuk faaliyetinde bulunanların ekonomik ve sosyal haklarının korunmasını sağlamak ve mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek amacıyla bitki ıslahçıları, tohum sanayicileri ve üreticileri, fide üreticileri, fidan üreticileri, tohum yetiştiricileri, tohum dağıtıcıları, süs bitkileri üreticileri ve tohumculukla ilgili diğer konularla iştigal eden en az yedi gerçek veya tüzel kişi tarafından faaliyet konularına göre kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır. Türkiye Tohumcular Birliği MADDE 26 Türkiye Tohumcular Birliği; alt birlikler arasındaki işbirliği ve dayanışmayı temin etmek, tohumculuk sektörünün geliştirilmesi ile sektörde faaliyet gösterenler arasında meslekî dayanışma sağlamak ve mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek amacıyla alt birliklerce kurulan, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek üst kuruluşudur. Birliğin kuruluşundan sonra alt birlikler, Birliğe üye olmak zorundadır

5 MESLEKİ ÖRGÜTLENME TÜRKİYE TOHUMCULAR BİRLİĞİ Bitki Islahçıları Alt Birliği Tohum Yetiştiricileri Alt Birliği Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği 791 ÜYE Tohum Dağıtıcıları Alt Birliği Fidan Üreticileri Alt Birliği Fide Üreticileri Alt Birliği Süs Bitkileri Üreticileri Alt Birliği SEKTÖRÜN ŞEMSİYESİ ALTINDA FAALİYET GÖSTEREN HERKES İLGİLİ ALT BİRLİĞE ÜYE OLMAK SURETİYLE KAYIT ALTINA ALINMAKTADIR

6 ÜLKEMİZ TOHUMCULUĞUNUN DÜNYA İLE ENTEGRASYONU KÜRESEL TOHUMCULUK KURUM VE KURULUŞLARI İLE BÜTÜNLEŞME Ülke içinde örgütlenme sağlanırken, aynı zamanda tohumculukla ilgili bölgesel ve küresel kurum ve kuruluşlarla da entegrasyon sağlanmıştır.

7 Faaliyet Alanı Sebze Hububat Endüstri Bitkileri Yemeklik Baklagiller Çayır Mera ve Yem Bitkileri Toplam Mayıs TSÜAB Üye Sayısı Üye Sayısı Özel Sektör Tarımsal Araştırma Kuruluşu Yetkisine Sahip Üye Sayısı 188 SERMAYE DURUMLARINA GÖRE ŞİRKET SAYILARI Yerli Sermayeli Şirket sayısı Yabancı Sermayeli Şirket Sayısı TSÜAB ÜYE FİRMA PROFİLİ 739 Yerli- Yabancı Ortak Sermayeli Şirket Sayısı 22 30

8 TESCİLLİ ÇEŞİT SAYISI TÜRLER KAMU ÖZEL ÜNİVERSİTE TOPLAM NOHUT KURUFASULYE MERCİMEK BAKLA BÖRÜLCE TOPLAM ÜRETİM İZİNLİ ÇEŞİT SAYISI TÜRLER ÖZEL NOHUT 3 KURUFASULYE 5 MERCİMEK 3 TOPLAM 11

9 TÜRLER SERTİFİKALI TOHUMLUK ÜRETİM MİKTARLARI (TON) NOHUT KURUFASULYE MERCİMEK YEMEKLİK BAKLAGİL TOHUMU TÜR BAZINDA ÜRETİM MİKTARI(TON) NOHUT KURU FASULYE MERCiMEK

10 BÜGEM Türkiyede toplam yemeklik baklagil tohumu üretimi 2015 yılında %14.78 artış göstererek ton olmuştur. TOPLAM (2016) TOHUMLUK ÜRETİM MİKTARLARI (TON) Nohut tohumu üretimi %3,08 artış göstererek 2015 yılında ton, TOPLAM Kuru fasulye tohumu üretimi % 0,64 oranında artış ile 2015 yılında 109 ton ve Mercimek tohumu üretimi %8,34 artış ile 2015 yılında ton olmuştur yılı yemeklik baklagil ihracat toplam tohumu miktarı 2014 yılını oranla %222 artış göstermiştir yılında yemeklik baklagil tohumu toplam ithalat miktarı 2014 yılına oranla %108 oranında artış göstermiştir

11 Toplam İhracat Miktar (kg) Toplam İthalat Miktar (kg) Ürün adı Bakla, at baklası; kabuksuz (kuru) tohumluk Börülce (kuru); tohumluk Diğer baklagiller; kabuksuz (kuru) tohumluk Diğer fasulyeler; kabuksuz (kuru) tohumluk Küçük kırmızı fasulye; kabuksuz (kuru)tohumluk Nohut; kabuksuz (kuru) tohumluk Vigna mango türü fasulye; kabuksuz (kuru)tohumluk Yeşil mercimek; kabuksuz (kuru) tohumluk Toplam İhracat Miktar Toplamı (kg) Toplam İthalat Miktar (kg) Genel Toplam

12 SORUNLAR Türkiye Tohumculuk Sanayisinin En Temel Üç Sorunu: AR-GE SEVİYESİ YETERSİZ Şirket Ölçeği Küçük AR-GE Girişimi Eksik (Risk yüksek) Profesyonel-Teknik Personel Kıtlığı ÜRETİM MALİYETİ YÜKSEK Yüksek royalite İş Gücü Maliyeti Nispeten Yüksek Özellikle Kamu Arazi Kiraları Yüksek MEVZUAT ve YÖNETİŞİM SORUNLARI Mevzuat hazırlığı ve revizyonunda kamu ve özel sektör, Sorunları birlikte Çözmek için birlikte Çalışmaktadır. Hala sorunlar vardır Kamu -Özel Sektör- Üniversite işbirliği

13 SORUNLAR Baklagil tohum üretimi yetersizdir. Ülkemizde yeter sayıda çeşit geliştirilmiş olmakla beraber bu çeşitlerin tanıtımı yeterince yapılamamaktadır. Bu durum çiftçilerimizin sertifikasız tohuma yönelmesine neden olmaktadır. Çeşitlerin kayıt altına alınması ve üretime sunulması aşamasında çeşitlerin uygun ekolojilerde kullanılmasını sağlayacak tedbirler alınmalıdır. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Öncelikli olarak, yemeklik Tane baklagil tohumu üretimini artırmaya yönelik politikaların geliştirilmesi zorunludur. Özellikle, tarımsal mekanizasyona uygun, sanayilik, hastalık ve zararlılara dayanıklı yeni çeşitlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Baklagil tohumu üretimini teşvik etmek amacıyla, hububat ve yağlı tohumlar gibi alternatif ürünlerle rekabet şansını artıracak, bu ürünlerle münavebeye girmesini sağlayacak destekleme politikalarının uygulanması sorunun çözümünü başlatacaktır. Bu durumu önlemeye yönelik yeni politikaların geliştirilmesine acil ihtiyaç vardır. Sertifikalı tohum kullanımın teşvik edilerek üretim ve kullanımının arttırılması için tanıtım ve pazarlama kanallarının etkin kullanımı sağlanmalıdır. Bu amaçlarla mutlaka kurumlar arası koordinasyon ve işbirliğinin arttırılması gerekir. Tohum seçiminde yüksek verimli çeşitler yanında kalite özelliklerinin de dikkate alınarak yöreye uygun çeşitlerin teşvik edilmesi önerilmektedir.

14 SORUNLAR Ar-Ge yetersizdir, acilen gelişimi sağlanmalıdır. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Üretimin arttırılmasını teşvik edecek araştırmaların ve deneme materyalleri sayısının arttırılarak Ar-Ge çalışmalarına daha fazla önem verilmesi zorunludur. Tarımsal Ar-Ge'de özel sektör katkısının yüzde 3--%30 lara çıkarılması. Bitki ıslahı ve çeşit geliştirme alt yapı, sermaye, yetişmiş teknik eleman gerektiren maliyetli bir yatırımdır. Baklagiller açısından bakıldığında özel sektörde yeterli alt yapı ve sermaye birikimi yoktur. Gıda olarak ithal edilen baklagillerin, bazı çiftçiler tarafından tohumluk olarak kullanıldığı bilinmektedir. Bu durum hem sertifikasız tohumluk kullanımı hem de hastalıklar açısından risk oluşturmaktadır. Sertifikasız tohum kullanımı yaygındır. Sertifikalı tohum üretim ve kullanımı destekleri yetersizdir. Denetimlerin etkin olmasının sağlanması. Alt yapı ve eleman eğitimi konusunda gerekli destek sağlanması halinde özel sektörün Ar- Ge çalışmasına başlaması ve gelişmesine imkân sağlanacaktır. Bu konuda denetimlerin sıklaştırılması gereklidir. Gıda amaçlı ithal edilen baklagillerin ambalajlarında Tohumluk olarak kullanılamaz. ibaresine yer verilmelidir. Sertifikasız tohum kullanımın engellenmesi, ürün olarak ithalatı yapılan, borsalardan piyasadan ürün olarak toplanan ürünün elenerek tohum olarak kullanımının önüne geçilmesi için gerekli tedbirlerin alınması önem taşımaktadır. Baklagillerde, sertifikalı tohum üretim ve kullanımının yaygınlaştırılması için mevcut destek uygulamalarına arttırılarak devam edilmesi şarttır. *** 751 havzada yemeklik baklagil üretim desteği*** Piyasa denetimi konusunda altbirliklerin aktif olarak rol almak istedikleri, özellikle şikâyete konu denetimlerde ilgili altbirliklerden bir müşahidin katılımının sağlanmasının denetim etkinliğini arttıracağı belirtilmektedir.

15 GELECEK VİZYONU Sektör olarak hedefimiz, zenginleştirilmiş ürün portföyü ile Dünya Tohumculuk Sektöründe lider ülkeler arasında yer almaktır. Ürün ve tecrübemizi uluslar arası pazara yayıp yurt dışında da yatırımlar yaparak dünya ölçeğinde yer almaktır. Önceliğimiz, ihtiyacımızı, kendi genetik kaynaklarımızdan ıslah edilen tohumluklarla sağlamaktır Hedefimiz, global bilgiyi ve tecrübelerimizi yerel de aktifleştirerek; bilgili ve uzman çiftçiler ile tarımsal üretimde verim vekalite artışı sağlamaktır. Tohumculuğun temeli olan çeşit ıslahı çalışamalarını en üst düzeyde kullanmak, Kamu Araştırma Enstitüsü - Özel Sektör Üniversite işbirliğini arttırmak

16 İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER