Kavuk Çocukluğunu Hatırlamış

Transkript

1 Yayınevi Sertifika No: Yayın No: 267 Nasreddin Hoca ile Neşeli Sohbetler-1 KAVUK ÇOCUKLUĞUNU HATIRLAMIŞ Dr. Mustafa Uluçay Genel Yayın Yönetmeni: Ergün Ür Yayınevi Editörü: Ömer Faruk Paksu İç Düzen: Nurullah Bilekli Kapak Tasarımı: Emine Sayın ISBN: Baskı: Haziran 2017 Copyright Zafer Yayınları, 2017 Uğurböceği Yayınları, Zafer Yayın Grubu nun bir kuruluşudur. Talatpaşa Mah. İmrahor Cad. Terasevler Sitesi No: 1-A Kâğıthane/İstanbul Tel: (0212) / Faks: (0212) / zafer@zafer.com twitter.com/zaferyayinlari / facebook.com/zaferyayinlari Kavuk Çocukluğunu Hatırlamış HİKÂYE 1 Baskı-Cilt: Erkam Yayın San. ve Tic. A.Ş. İkitelli O.S.B. Mah. Atatürk Bul. Haseyad 1. Kısım No: 60/3-C Başakşehir/İstanbul Tel: (0212) / Matbaa Sertifika No: Bu eserin tüm yayın hakları, sertifika numaralı, Zafer Basın Yayın Turizm ve Bilg. Ürün. San. Tic. Ltd. Şti. ye aittir. Eserde yer alan metin ve resimlerin Zafer Basın Yayın Turizm ve Bilg. Ürün. San. Tic. Ltd. Şti. nin önceden yazılı izni olmaksızın, elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayınlanması ve depolanması yasaktır. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu nun (FSEK), 21, 22 ve 23. maddelerine göre bu eserin işleme, çoğaltma ve yayma hakkı sertifika numaralı Zafer Basın Yayın Turizm ve Bilg. Ürün. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından, yazılı bir izinle sertifika numaralı Erkam Yayın San. ve Tic. A.Ş ye verilmiştir. Dr. Mustafa Uluçay Resimleyen: İsmail Özen

2 YARD. DOÇ. DR. MUSTAFA ULUÇAY Afyonkarahisar ın Şuhut ilçesinde dünyaya geldi (1972). Orta öğrenimini Eyüp Sultan İmam Hatip Lisesi nde, yüksek öğrenimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü nde tamamladı. Bil Öğretim Kurumları nda Türkçe ve Edebiyat öğretmeni, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi nde araştırma görevlisi olarak çalıştı. Mehmet Akif Ersoy un Eserleri Üzerinde Dil ve Üslup İncelemesi konulu doktora tezini tamamladı. Halen, İstanbul Arel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesinde öğretim üyesidir. Evli; Vildan ve Cüneyd Faris isimlerinde iki çocuk babasıdır. Yayımlanmış Eserleri: 1. Osmanlı Türkçesi Metinleri (Prof. Dr. M. Özkan, E. Doğan ve F. Kemik ile birlikte), İstanbul, Elveda Osmanlı Bir Cihan Devleti nin Çöküşü (Belgesel Roman), İstanbul, Hayy Bin Yakzan (Metin-Sözlük), İstanbul, Varlığın Gizemini Arayan Genç (Hayy Bin Yakzan dan gençler için uyarlama), İstanbul, Issız Adada Bir Çocuk: Hayy (Hayy Bin Yakzan dan çocuklar için uyarlama), İstanbul, Mehmet Akif: Dil, Üslup ve Sanatı, Ankara, 2016 Sevgili çocuklarım Vildan ve Cüneyd Faris e; Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet nesillerine

3 Tarihî Kaynaklara Göre NASREDDİN HOCA NIN KÜNYESİ İçindekiler Adı Doğum Tarihi, Yeri Yaşadığı Dönem Baba Adı Anne Adı Hanımı Çocukları Mesleği Bildiği Diller Vefat Tarihi, Yeri Hâce Nasruddîn [Nasruddîn in anlamı: Dinin yardımı] 1208, Hortu Köyü, Sivrihisar [Eskişehir] Anadolu Selçuklu Devleti zamanı. [Timurleng; Nasreddin Hoca nın vefatından 52 yıl sonra (1336) doğmuştur. Aynı devirde yaşamamışlardır. Dolayısıyla, Nasreddin Hoca-Timur fıkraları tamamen uydurmadır.] Abdullah Efendi [Hortu Köyü Camii İmamı] Sıdıka Hanım Adı bilinmiyor. Kaynaklardan anlaşıldığına göre takva sahibi, saliha bir kadındır. İki kızı, bir oğlu var. İsimleri: Dürrü Melek Hatun, Fâtıma Hatun, Ömer İmamlık, Müderrislik [Medrese hocası, bugünkü anlamda öğretim üyesi], Kadılık [Hâkimlik] Arapça, Farsça, Türkçe 1284, Akşehir [Konya] Akşehir de Bir Sabah... 9 Hayvanlar konuşur mu?...15 Her mahlûk konuşur: Kendi dilince...22 Pazarda Acemi Berber Yolda Ya tutarsa...53 Nasreddin Hoca ile Çocuklar Bilmece Oyunu

4 Nasreddin Hoca nın Çocukluğu Kınalı kuzu...91 Ağaçtan öteye yol vardır Akşehir de Bir Sabah 1270 YILININ bir yaz günü. Akşehir de vakit sabah. Güneşin ışıkları evlerin pencerelerine vuruyor, hâlâ uyanmayan mahmur gözleri açmak için çırpınıyor. Kuşlar sabah neşesiyle dallarda cıvıldaşıyor, tavuklar bir dane yem bulma telaşıyla sabır ve ümitle toprağı eşeliyor. Bütün Anadolu da olduğu gibi Akşehir de de güne erken başlanır. Nasreddin Hocamız, Ulu Camii nde sabah namazını kıldırmış, evine henüz dönmüştür. 8 9

5 Ömeeer, Ömer! O zamanlar yaşlarında olan Ömer, Nasreddin Hoca nın en küçük çocuğudur. Hoca nın Dürrü Melek ve Fâtıma Hatun adında iki de kızı vardır. Efendim babacığım! Evladım hazırlandın mı? Gün doğmak üzere Ömer koşarak geldi. Babasının elini hürmetle öptü. Hayırlı sabahlar babacığım. Anam süt sağıyordu da, inek biraz huysuzlanmış, beni çağırmıştı... Sepetler ve küpler hazır. Bugün Akşehir de pazar kuruluyor. Nasreddin Hoca ve Ömer bahçelerinde yetiştirdikleri domates, biber ve patlıcanları, evde hazırlanan turşu ve zeytinleri satmak için pazara götürecekler. Onlar hazırlıklarını yaparken kapıda bir gölge belirdi. Selamün aleyküm hocam, hayırlı sabahlar! 10 11

6 Gelen kişi, hocanın iki ev ilerideki bir komşusuydu. Aleyküm selam komşu, safa geldin! Safa gelmedim pek... Hocam, benim eşeğin ayağı kırıldı dün. Sınıkçıya sardırdım ama birkaç gün topallayacak gibi. Babana rahmet, senin eşeği bir günlüğüne ödünç verir misin? Bekle komşu, ben ahıra gideyim, eşeğe bir danışayım da, gönlü olursa vereyim. Nasreddin Hoca ahıra doğru gitti. Komşu hayretler içindeydi. Kendi kendine mırıldanır gibi: Allah Allah, bu baban da ne tuhaf adam! Eşek ne anlar yahu insan kelâmından, deyince Ömer hemen atıldı: Öyle deme amca! Babamın her bir lafı derincedir, hem bekleyelim bakalım, ne çıkacak? Hoca birkaç dakika sonra döndü: Sorma be komşu, eşeğin hiç gönlü yok bu işe. Hem, ne dedi biliyor musun? Komşu hayretler içindeydi: Ne dedi hoca? Dedi ki: Ah efendi, sen beni ele güne veriyorsun amma, neler çektiğimi bir ben bilirim, bir de Yaradan! Amma yaptın hoca! Yahu, eşek konuşur mu hiç? Konuşur komşu, konuşur. Evet, eşekler senin benim gibi Türkçe konuşmazlar amma, onlar da eşekçe konuşurlar. Hem sırf eşekler mi, her bir mahlûk kendi dilince konuşur. Çiçekler, güller, lâleler; sinekler, inekler, koyunlar hepsi zikir 1 halindedir. Her bir çiçek bin naz ile Över Hakk ı niyaz ile Her kuş hoş âvâz ile Ol Padişah ı zikreder diye boşuna mı söylemiş bizim Yunus? Hem bilmez misin ki, Süleyman Peygamber kuşlarla 1. Zikir: Allah ı anma

7 konuşurdu. Süleyman kuşdilini bilirdi derler. Kediler de konuşur. Onlar bize göre mır mır derler, ama kalp kulağı açık olanlara göre, Yâ Rahîm, Yâ Rahîm! 2 derler. Kuşlar da konuşur. Onlar sana bana göre ku ku ku diye öterler, lâkin duyana Yâ Kuddûs, Yâ Kuddûs! 3 derler. Komşu gibi Ömer de bu duyduklarına şaşırmıştı: Baba, gerçekten hayvanlar konuşur mu? Elbette evlat! Ama böyle ayaküstü olmayacak. Komşucuğum, istersen şöyle otur. Beş-on dakika geciksek, pazarın yerinde yeller esmez herhalde! Hem Akşehir in pazarı geçerse ne gam; süreriz eşeğimizi Niğde ye. Memnuniyetle hocam! Sabahları zihin zindedir, dersimizi iyi alırız. 2. Rahîm: Çok acıyan, merhametli, şefkatli. [Allah ın isimlerinden] 3. Kuddûs: Mukaddes, temiz, pak. [Allah ın isimlerinden] Hayvanlar konuşur mu? Komşu, hocanın gösterdiği sedire oturdu. Nasreddin Hoca açıklamaya devam etti: Dedik ki hayvanlar da konuşur. Ama iki türlü dil ve iki çeşit konuşmak vardır: Birisi bizim dilimiz, diğeri de hâl dili. Yani insanlar konuşa konuşa anlaşırlar, hayvanlar da kendilerine mahsus seslerle Hiç kendi aralarında konuşmasalar, haberleşmeseler, mesela arılar bal yapabilirler mi? Bir arı kovanında kaç tane arı çalışır Ömer? Bilmem ki, belki binlerce. Ben söyleyeyim, en az on bin arı çalışır. Hakikaten mi baba? İnanmazsan git de bir say evlat! Şimdi düşünelim, küçücük bir kovanda on bin arı çalışıyor, her bir arının ayrı bir vazifesi var, aralarında harika bir vazife taksimi var. Ve ortaya, tadanlara parmağını yalatan, lezzetli ve şifalı bir ürün 14 15

8 çıkıyor. Biz akıllı insanlar toplansak, bir kaşık bile bal yapamayız. Ama o küçücük kuşlar, yani arılar bunu yapıyor. Hiç birbirleriyle konuşmadan bu kadar kusursuz bir iş bölümü ve harika bir üretim yapmaları mümkün olabilir mi? Mümkün değil baba. Tabii ki mümkün değil. Bakın size bir misal vereyim: Bizim Konya da helva imalathaneleri vardır. Oralarda en az onar kişi çalışır; kimi un hazırlar, kimi şeker kaynatır, kimi kazanları karıştırır Hiç gördün mü komşu helvacıları? Yok hocam, maalesef Ah o güzelim Konya helvaları ne lezzetlidir. Hele bir de taze taze, sıcak sıcak ne kadar da enfes olur. Bir zaman ben de bir helvacı dükkânına girmiş, orada helvanın nasıl yapıldığını görmüştüm. Hatta şöyle bir rivayet anlatırlar: Divanenin biri buram buram kokan helvanın kokusuna dayanamamış, dalmış helvacı dükkânına. Hiç merhaba demeden, kimseye eyvallah etmeden başlamış helvaları avuç avuç ağzına 16 17

9 doldurmaya. Tabii dükkân sahiplerinin elleri armut toplamıyor ya, onlar da başlamışlar adamı dövmeye. Ama adamcağız bana mısın dememiş, bir taraftan dayak, bir taraftan da helva yemeye devam ediyormuş. Dükkân sahipleri garibin bu haline gülerek dayak faslını bırakmışlar, adama Ye babalık, istediğin kadar helva ye demişler. Adam da, Yahu şu Konyalılar ne tuhaf insanlar, adama döve döve helva yediriyorlar! demiş. Amma da iş! Bedava sirke baldan tatlıysa, bedava helva cennet tatlısı olsa gerek. Hocam, bana da tarif et o dükkânı geçmişine rahmet. Tabii komşu, bir çeki dayağa razıysan hemen seni de göndereyim İşte ben de helvaların yapılışını görünce eve döndüm, bir de ben yapayım dedim. Hatunla yağı kızarttık, unu hazırladık, ama bir baktık şeker yok. Sabırla koruk helva olur, dut yaprağı atlas olur, hele bir daha deneyelim dedik, bir daha teşebbüs ettik; şeker var, un var, bu sefer de yağ yoktu. Yine yandı gülüm keten helva! Eee, üçünün bir arada bulunduğu hiç olmuyor mu hocam? Oluyor komşu, oluyor da; o zaman da ben olmuyorum! Neyse, bakkala koştum. Dedim: Yağ var mı? Dedi: Var hocam. Dedim: Un var mı? 18

10 Dedi: Var hocam. Dedim: Şeker var mı? Dedi: Var hocam, hepsi var. Ben de dedim: Yahu, o halde niçin helva yapıp yemiyorsun? Komşucuğum bunu şunun için anlattım: İnsan sahip olduğu nimetlerin farkına varamaz, ne zaman ki elinden gider, o vakit anlar her şeyin kıymetini. Mal da böyle, servet de böyle; sağlık da, gençlik de böyledir. Varlığında değerini bilemeyiz maalesef. Helva bahsinden tatlı tatlı tefekkür 4 yolculuğuna devam edelim. Şimdi düşünelim: Helvahanedeki on kişi kendi aralarında hiç konuşmadan kazan kaynatacaklar, şerbet dökecekler, helva yapacaklar. İmkânı var mı? Tabii ki imkânsız. O halde, on tane akıllı adam hiç konuşmadan, kendi aralarında hiç haberleşmeden helva dahi yapamazlarsa, binlerce arı nasıl o şifalı balı, o tatlı cennet helvalarını üretebilir? Gerçekten hocam, ibretlik bir hadise Evet ibretlik Demek ki, Rabbimiz bal arısına ilham etmiş, ona nasıl bal yapılacağını öğretmiş. Ona; Dağlardan, ağaçlardan, insanların kurduğu kovanlardan kendine evler edin. Sonra her türlü üründen ye, her çiçekten öz al da, Rabbinin senin için belirlediği yollara çık 5 demiş. Onlar da bu emre kayıtsız şartsız itaat ederek bal yollarına çıkmışlar. Üstelik, yaptıkları balı kendileri de yemiyor değil mi baba? Evet oğul. Hani var ya bir bilmece: Ufacık kuşlar, evleri taşlar; kendi yemez, ele bağışlar. İşte arılar böyledir, kendileri yemezler, bizlere bağışlarlar. Ah, şu bal ne şifalı bir gıdadır. Ama önemli olan, arının çiçeklerden öz alıp bunları bal yaptığı gibi, bizim de bu arıya, bu mahlûkata bakıp ibret almamız, ballar balını bulmamızdır. 4. Tefekkür: Düşünme, zihin yorma. 5. Kur an-ı Kerim; Nahl Sûresi,