Brüt ve Net Birincil Üretim

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Brüt ve Net Birincil Üretim"

Mehmed Haşim
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Brüt ve Net Birincil Üretim

2 EKOSİSTEM İÇİNDE ENERJİ AKIŞI (klorofil+ışık) CO 2 + 2H 2 O (CH 2 O) + H 2 O + O 2 (Formaldehit) Bir besin zinciri üzerinde yer alan üç besin düzeyinde (1,2,3 numaralı kutular) enerji akışı. Diyagramda yer alan işaretlerin enerji akışındaki sıralarına göre anlamları: I= toplam enerji girişi; LA=bitki örtüsü tarafından absorblanan ışık enerjisi; PG= toplam birincil üretim (gross primary production) ; A=toplam asimilasyon; PN= net birincil üretim (net primary production); P= sonraki üretim (tüketicilere ait); NU= kullanılmayan enerji (biriken veya başka ekosisteme taşınan); NA= tüketiciler tarafından kullanılmayan enerji (boşaltımla atılan); R=solunumla harcanan enerji. Şekildeki enerji akışı, günde 3000 kcal/m2 lik güneş enerjisi ( L) girişiyle başlayan ve belli başlı geçiş noktalarında giderek azalan enerji değerlerini göstermektedir (Odum 1971 den).

3 Brüt birincil üretim (brut primer productivity) Net birincil üretim (net primer productivity) ( milyar ton/yıl) Net üretim ve biyomas terimleri birbirine karıştırılmamalıdır. Biyomas, birim alandaki canlı maddenin kuru ağırlığıdır (gr/m 2 ). Net üretim ise, birim zamanda meydana getirilen biyomasdır (gr/m 2 /yıl). Yapılan hesaplara göre, yaklaşık 3600 gr/m 2 lik bir bitkisel biyomas 320 gr/m 2 /yıl değerinde net ürün vermektedir. Bu rakamlar, karasal bitki biyomasının her yıl % 9 oranında arttığını gösterir. Bu arada, otsu toplulukların senelik biyomas artışı odunsu toplulukların biyomas artışından daha büyüktür. Örneğin, ılıman otlaklar biyomaslarını yılda %30 oranında artırırken, ılıman ormanların biyoması ancak %4 kadar bir artış gösterir.

4 PRİMER PRODUKTİVİTE - TURBİDİTE (BULANIKLIK) FOSFOR SEKİ DİSK

5 Genel olarak, bir besin düzeyindeki net üretimin % sinin bir sonraki besin düzeyinde net üretime dönüşebileceği ileri sürülmektedir. Nadiren daha yüksek bir değere ulaşan bu durumun belli başlı açıklaması solunum kaybıdır. Bu durum, doğal olarak populasyonların gelişmelerini sınırlandıran bir baskı unsurudur. Buna bağlı olarak, karnivor olarak beslenme daha pahalı olduğundan, yüksek yoğunluktaki insan populasyonlarının niçin büyük ölçüde herbivor oldukları daha kolay anlaşılır. Ayrıca, besin düzeyleri arasındaki bu yerin oranı, niçin böceklerin kuşlara ve kuşların da dağ aslanı Felis concolor ve ayı Ursus spp. lara oranlara daha çok sayıda bulunduklarının önemli bir nedenidir

6 Belli başlı ekosistem tiplerinin kcal/m 2 /yıl olarak brüt üretim değerleri (odum 1971)

7 Farklı ekosistemlere ait yıllık net primer produktivite değerleri

8 BİR BESİN AĞININ KARMAŞIKLIĞINI GÖSTERMEK ÜZERE, OTLAK VE AYRIŞTIRICILAR DÜZEYİNDEKİ TÜRLER ARASINDA OLUŞAN BESLENME İLİŞKİLERİ (SCHULTZ, WHİCKER 1982).

9 SUYUN DEVRİ

10 Suyun devri ve trityum ( 3 H veya T) Trityumlu su HTO

11 10 15 g = 1 billion tons = 1 gigaton = 1 Pedagram KARBON DEVRİ

13 Çimento üretimi, volkanik patlamalar, betonlaşma, ormanların azalması

14 Yeryüzündeki C hareketinin ve devrinin izlenmesi 14 CO 2 Alternatifler 234 Th, 210 Po

15 Fosillerin yaşının belirlenmesinde radyoekolojik bir teknik: 14 C yaş tayini Canlılardaki C oranı C-14 ün yarı ömrü: 5730 yıl

16 1850 yılından önce atmosferde CO 2 konsantrasyonu 270 ppm iken 2013 yılında 400 ppm e kadar yükselmiştir. Karbonun devrine insanın müdahalesi (fosil yakıtların kullanılması) başlıca iki büyük çevresel soruna yol açmıştır: 1. Küresel iklim değişikliği (CO 2 ve diğer sera gazları nedeniyle) 2. Okyanus asitlenmesi (CO 2 nedeniyle)

17 OKYANUS ASİTLENMESİ

19 Denizlerde çözünen CO 2 miktarının artması nedeniyle deniz suyunun asitliğinin artması

26 Türler arası ilişkiler 1. Trofik ilişkiler 2. Trofik olmayan ilişkiler

27 FARKLI İLİŞKİ TİPLERİ Rekabet Karşılıklı yarar Amensal (-;0) Komensal (+;0) Yırtıcılık

28 1.Trofik ilişkiler Herbivorluk (bizon ve koyunun otları yemesi) Frugivorluk (kuşların ve böceklerin kiraz, dut, incir gibi meyveleri yemesi) Predasyon (avlanma, aslan-ceylan ilişkisi) Tohum predasyonu (sincap-meşe palamudu, bazı arı, sinek ve kuşların tohum yemesi)

29 2- Trofik olmayan ilişkiler Nötralizm (0/0 kartal-eğrelti otu) Parazitizm (asalaklık) (+/- ökse otu-ağaç ilişkisi, sivrisinek) Parazitoidizm (+/- küçük yaban arısı larvalarının bir konak üzerinde gelişmesi ve nihayetinde konağı öldürmesi) Simbiyotik mutualizm (+/+ liken, herbivorların barsaklarında selulozu sindiren mikroorganizmalar) Non-simbiyotik mutualizm (protokooperasyon) (timsahların dişlerini temizletmek için kuşları kullanması) Mikoriza (+/+ fungus-bitki kökü) Komensalizm (+/0 istiridye kabuğunda yengeç, midye üzerinde balanus) Rekabet (-/- kedi ile köpeğin et parçası için mücadelesi) Amensalizm (0/- fil ile karınca ilişkisi) Allelopati (+/- Ceviz ağacından salınan juglon maddesinin böcek ve diğer bitkiler üzerindeki gelişmeyi engelleyici etkisi)

30 Etkileşim tipleri 1.tür 2.tür Etkileşimin tanımı Nötralizm 0 0 Hiçbiri diğerini etkilemez Rakabet Amensalizm _ Parazitlik + Yırtıcılık + Komensalizm + 0 Karşılıklı yarar (protokooperasyon) Ortak yaşam (mutualizm) 0 Her bir türün diğeri tarafından doğrudan engellenmesi veya ortak kullanılan bir kaynağın yetersizliği halinde dolaylı engellenmesi 1. populasyon engellenmiş, diğeri etkilenmemiş _ 1. populasyon (parazit) genellikle 2. populasyon (konak) dan küçük yapılıdır _ populasyon (avcı) 2. (av) den genellikle daha büyüktür 1. populasyon (komensal) yarar sağlarken 2. etkilenmez Her ikisi için yararlı fakat zorunlu olmayan ilişki + + Her ikisi için yararlı ve zorunlu olan ilişki

31 EKOLOJİK NİŞ

olan nişi (FN), P1 ve P2 gibi çevresel faktörlerin izin

32 EKOLOJİK NİŞ: Bir canlının habitatı onun adresi olup ekolojik nişi mesleğidir Türün potansiyel olarak mümkün olan nişi (FN), P1 ve P2 gibi çevresel faktörlerin izin verdiği niş (L) ve populasyonun gerçek nişi (RN) arasındaki ilişki

Benzer belgeler

12. SINIF KONU ANLATIMI 28 EKOLOJİ KOMÜNİTE EKOLOJİSİ

12. SINIF KONU ANLATIMI 28 EKOLOJİ KOMÜNİTE EKOLOJİSİ KOMÜNİTE EKOLOJİSİ Bir alan ya da habitat içerisindeki tüm popülasyonların oluşturduğu birliğe komünite denir. Komüniteyi oluşturan türler arasında