Karaciğer laboratuvar. bulguları. Prof.Dr.Abdullah.Abdullah SONSUZ Gastroenteroloji Bilim Dalı. 5.Yarıyıl

Transkript

1 Karaciğer ve safra yolu hastalıklar klarında laboratuvar bulguları Prof.Dr.Abdullah.Abdullah SONSUZ Gastroenteroloji Bilim Dalı 5.Yarıyıl eğitim e yılıy

2 Karaciğer ve safra yolu hastalıklarında laborauvar bulguları 1. Karaciğer hastalığının varlığını saptamak 2. Karaciğer hastalığının nedenini belirlemek 3. Karaciğer hastalığının ağırlığı ve prognozunu tayin etmek

3 Karaciğer hastalığında biyokimyasal bulgular Alanin aminotransferaz (ALT) Aspartat aminotransferaz (AST) Bilirubin Alkali fosfataz (AF) γ-glutamiltransferaz (GGT) Serum albumin düzeyi (Protein elektroforezi) Protrombin zamanı (PT) Laktatdehidrogenaz (LDH) 5 -Nukleotidaz Serum safra sitleri

4 1. Hepatoselüler hasarı gösteren testler 2. Kolestaz testleri 3. Karaciğerin sentez kapasitesini gösteren testler Kolestaz Hepatosit nekrozu Fonksiyonel kapasitede azalma

5 Hepatoselüler hasarı gösteren testler ALT (Alanin aminotransferaz) SGPT AST (Aspartat aminotransferaz) SGOT

6 Aminotransferazların Bulunduğu Dokular AST Kalp kası Karaciğer İskelet kası Böbrekler Diğer dokular ALT Karaciğer Böbrek Kalp kası İskelet kası Diğer dokular

7 *** ALT ve AST birçok organ veya dokuda bulunmasına rağmen klinik pratikteki transaminaz artışları genelde karaciğer veya (nadiren) kas dokusu kaynaklıdır

8 Hepatoseltoselüler hasarın belirlenmesi / Aminotransferaz Yüksekliği Aminotransferaz düzeyinin tanı değeri AST / ALT oranının tanı değeri Aminotransferaz düzeyinin olduğundan düşük veya yüksek bulunması?

9 Aminotransferaz Düzeyinin Tanısal Değeri Akut viral hepatit Toksik hepatit İskemik hepatit > 500 U Ekstrahepatik kolestaz Alkolik karaciğer hastalığı Kronik hepatit HCC Karaciğer sirozu Diğer nedenler

10 AST / ALT Oranının Tanı Değeri AST/ALT>1 AST/ALT>2 Alkolik siroz % 90 % 70 Postnekrotik siroz % 70 % 20 Viral hepatit % 10 Ekstra Hepatik Kol. % 20

11 AST / ALT Oranının Tanı Değeri Kronik hepatit tanısı ile izlenen bir hastada AST > ALT KC sirozu olasılığı > KH olasılığı

12 ALT ve AST nin Olduğundan Yüksek veya Düşük Bulunduğu Durumlar Kronik renal yetersizlik Serum örneğinin bekletilmiş olması (3 günden uzun ) ALT ye karşı antikor oluşması (?) Eritromisin, PAS Diğer ilaçlar (?) Makro AST, Makro ALT

13 ALT, AST ölçümünü etkileyen koşullar AST ALT Gün içerisinde Öğlen sonrası en yüksek, akşam en düşük Günden güne % 10 değişim % değişim Irk Siyahlarda % 15 daha yüksek Obezite

14 ALT, AST ölçümünü etkileyen koşullar AST ALT Açlık/ tokluk - - Serumun bekletilmesi 3 gün satabil 3 gün satabil Hemoliz Kas hasarı

15 Aminotransferaz artışından klinik tanıya Aminotransferaz artışı ile gelen bir hastada neler düşünürsd rsünüz 1. Spesifik bir karaciğer hastalığı 2. Karaciğeri etkileyen sistemik hastalıklar 3. Hastanın başvuru nedeniyle ilgisiz bir karaciğer hastalığı 4. Başka hastalık nedeniyle kullanılan ilaçların etkisi 5. Ekstrahepatik dokularda kaynaklanan aminotransefraz artışı

16 Transinaz artışı nedeniyle gelen hastayı inceleme Spesifik bir karaciğer hastalığı HBsAg Anti HBs Anti HCV US % 80 Hepatotoksik ilaç anamnezi (3 gün-3 ay) Metabolik KC hastalıkları Otoimmun KC hastalıkları

17 Karaciğeri etkileyen sistemik hastalıklar Karaciğer tutulumunun niteliği Karaciğerin doğrudan tutulumu Karaciğer yağlanması Nonspesifik reaktif hepatit Granülomatöz hepatit Spesifik hastalıklar (PBC, OIH) Hastalıkların birlikte bulunma sıklığının artması

18 İlaçlara bağlı subklinik transaminaz yükselmesi Başka hastalık nedeniyle kullanılan ilaçların etkisi Chloropromazine,, Valproate, Nafcillin, Amiadarone, Perhxiline % INH, Ketocanazole, Androgens, Erythromycin Chenodeoxycholate % Salicylate, Triciyclic AD, Quinidine 5

19 Hepatoselüler hasarın gösterilmesinde LDH Karaciğer için spesifik değildir Hemoliz ile seyreden karaciğer hastalıklarında Karaciğerin yaygın tümoral infiltrasyonlarında İskemik hepatit olgularında

20 1. Hepatoselüler hasarı gösteren testler 2. Kolestaz testleri 3. Karaciğerin sentez kapasitesini gösteren testler ALT AST Bilirubin Alkali fosfataz GGT Albumin / Globulin Protrombin zamanı

21 Kolestaz Bulguları Alkali fosfataz GGT 5 Nukleotidaz

22 Alkali Fosfatazın Kaynakları Karaciğer Kemik Plasenta İnce barsak Böbrek Lökositler

23 Alkali Fosfataz Artışının Nedenleri Ekstrahepatik / İntrahepatik kolestaz Karaciğerde yer kaplayan lezyonlar Malign tümörler Karaciğer metastazı Kemik metastazı Tümör tarafından salgılanan AF İnfiltratif karaciğer hastalıkları Familyal AF yüksekliği

24 Alkali fosfataz / Yaş ve Cinsiyet

25 GGT Karaciğer Pankreas Dalak Kalp Serebreal doku Kolestatik karaciğer hast. Pankreas hastalıkları Karaciğer tümörleri Alkolik karaciğer hastalığı Siroz, Hepatit, Diabet Uyarılabilir enzimdir

26 İzole Bilirübin Yüksekliği Direkt Bilirübin Testlerin tekrarı US İndirekt Bilrübin Hemoliz? LDH, Haptoglobin Kan sayımı, Retikulosit Familyal Hiperbilirubinemi nedenleri

27 Karaciğerin sentez kapasitesinin değerlendirilmesi Protrombin zamanı Serum albumin düzeyi