Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer"

Ayşe Uysal
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer 2 1

2 3 4 2

Hipotalamus ve hipofiz Metabolizma, gelişme ve üreme gibi vücut fonksiyonları hipotalamus ve hipofizde bulunan endokrin sistemler tarafından kontrol edilir. Hipofiz bezi 0.6 gramdır.

3 Hipotalamus ve hipofiz Metabolizma, gelişme ve üreme gibi vücut fonksiyonları hipotalamus ve hipofizde bulunan endokrin sistemler tarafından kontrol edilir. Hipofiz bezi 0.6 gramdır. Ön ve arka lobları içerir (sırasıyla adenohipofiz ve nörohipofiz). Portal venöz sistem hipotalamustan ön hipofize regülatuar peptitleri taşır. Arka hipofiz hormonları hipotalamusta sentezlenir ve nörosekretuar lifler ile arka hipofize taşınıp, oradan dolaşıma verilir. Ön hipofiz hormonlarından ACTH, GHRH, CRH, TRH, GnRH, MSH, GH ve prolaktin peptit yapıdadır. FSH, LH ve TSH ise glikoprotein yapıdadır

4 7 Tiroid bezi Tiroid bezi, boyunda trakeanın önünde bulunur. Erişkinde g ağırlığındadır. Kolloid ile dolu küresel folikülleri çevreleyen hücrelerden oluşur. Bu hücrelerin yakınında daha seyrek olarak bulunan ve kalsitonin salgılayan parafoliküler hücreler bulunur. Tiroid bezi, normal büyüme ve gelişme, vücut ısısı ve enerji gereksinimini sağlayacak miktarda triiyodotironin (T 3 ) ve tetraiyodotironin (tiroksin, T 4 ) hormonlarını sentez eder. Guatr, tiroid bezinin TSH etkisiyle büyümesidir. 8 4

5 Tiroid hormonlarının salgılanması Tiroid hormonlarının salgılanmaları TSH tarafından kontrol edilir. TSH salgılanması TRH tarafından sağlanmaktadır. TRH düzeyleri esas olarak dolaşımdaki tiroid hormonları tarafından kontrol edilir (negatif feedback). Tiroid hormonları plazmada büyük ölçüde de tiroksin bağlayıcı globuline, daha az oranlarda tiroksin bağlayıcı prealbümin ve albümine bağlı olarak taşınırlar. T 3 ve T 4 ün fazla salgılanması tirotoksikoz, eksikliği miksödem, kretinizm oluşturur

Adrenal korteks salgıları Glukokortikoidler: Esas olarak kortizol ve bir miktar kortikosteron Mineralokortikoidler: Esas olarak aldosteron ve bir miktar

6 Adrenal korteks salgıları Glukokortikoidler: Esas olarak kortizol ve bir miktar kortikosteron Mineralokortikoidler: Esas olarak aldosteron ve bir miktar deoksikortikosteron Küçük miktarda seks hormonları: Testosteron, dehidroepiandrosteron, östrojenler, progesteron. 11 Glukokortikoidlerin endikasyonları I 12 6

7 Glukokortikoidlerin endikasyonları II

8 Endokrin farmakoloji2 (gonadal hormonlar, oral kontraseptifler, diabetes mellitus tedavisi) Prof. Dr. Öner Süzer

9 17 Over hormonları 18 karbonlu steroidler olan östrojen ve östron, teka interna ve stratum granülosumda sentez edilir. 21 karbonlu steroid olan progesteron korpus luteumda teka internadan sentez edilir. Ayrıca overlerden küçük miktarda androjen de sentez edilir. Östrojen ve progesteron overlerden siklik bir şekilde salgılanır. Menstrüel siklusun ilk yarısında östrojen salgısı hakimdir. Progesteron salgısı menstrüel siklusun ikinci yarısında artar. 18 9

10 Östrojenler Vücutta üç adet östrojen sentez edilir: Doğal östrojenler, östron (E 1 ), östradiol (E 2 ) ve östrioldür (E 3 ). Doğal östrojenlerin potensleri: östradiol > östron > östriol Östradiol hamilelerde en fazla bulunan östrojendir ve periferde 17β-hidroksisteroid dehidrogenaz ile kısmen östrona çevrilir. Over dışında, plasenta, adrenal korteks, testisler ve yağ dokusunda da östrojen sentez edilir. 19 Östrojenlerin etkileri Östrojenin primer fonksiyonu, kadınlarda üreme ile ilgili süreçlerin geliştirilmesi ve sürdürülmesidir. Östrojenler, uterus, vajina ve fallop tüplerinin gelişimi ve fonksiyonlarının devamı için gereklidir. Dişi sekonder seks karakterlerinin gelişimi, uzun kemiklerin epifizlerinin kapanması, aksiler ve pubik kıllanma ve yağ dokusunun kadınlara özgü kalça ve uyluklarda dağılımını sağlarlar. Pubertede yağ toplanmasını arttırarak ve memelerin stromal gelişimi ile duktal proliferasyonuna yol açarak memeleri büyütürler, prolaktin salgısını arttırırlar

11 Östrojenlerin kullanımları Kontrasepsiyon: Kontraseptif preparatlar aşağıda anlatılmıştır. Replasman tedavisi (hormone replacement therapy, HRT): Post menopozal semptomları ve atrofik vajiniti düzeltmek için kullanılırlar. Amenore, disfonksiyonel uterin kanama: Menstruel siklusu düzenlemek için kullanılırlar. Neoplastik hastalıklar: Örn. prostat kanserinde kullanılırlar. Dismenore: Östrojen ve progesteron içeren kombine tedavi ile ovulasyon inhibe edilir ve dismenore engellenir. Osteoporoz profilaksisi: Kemik rezorpsiyonunu önlerler. Hirsutizm: Over kaynaklı androjen fazlalığı için kullanılırlar

25 26 Progesteronlar ve etkileri Progestatif, progestojen veya progestasyonel terimleri, progesteron etkisine benzer etkiyi tanımlamak için kullanılır.

13 25 26 Progesteronlar ve etkileri Progestatif, progestojen veya progestasyonel terimleri, progesteron etkisine benzer etkiyi tanımlamak için kullanılır. Progesteron gebeliğin sürdürülmesi için gerekli ana hormondur. Progesteronun uterus üzerindeki etkileri için ortamda östrojenin bulunması gerekir. Progesteron memenin asinar gelişimine katkıda bulunur. Progesteron, serviks salgısının miktarını ve elastikiyetini azaltır, viskozitesini arttırır. Uterus kaslarını inhibe ederek gevşetir. Fallop borusunun motilitesini azaltır. Progesteron T lenfositleri inhibe ederek zigotun implantasyonunu kolaylaştırır ve immünolojik red reaksiyonunu önler. Progesteron termojenik etkilidir, bu şekilde menstruel siklus ortasında ovulasyon günü tespit edilebilir. Progesteron, östrojenin aksine natriüretik etki gösterir. 13

14 Progesteronun kullanımları Kontrasepsiyon, disfonksiyonel uterin kanama ve diğer menstruel anormaliler, premenstruel sendrom, hiperplastik veya atrofik endometrium, endometrium kanseri, erken puberte, dismenore, endometrit, endometriyozis, düşük tehdidi, habituel abortus, menstruasyonu geciktirme (balayından ve sportif faaliyetlerden önce), laktasyonun supresyonu, hipoventilasyon tedavisi

Benzer belgeler

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM 1) Aşağıdaki hormonlardan hangisi uterusun büyümesinde doğrudan etkilidir? A) LH B) Androjen C) Östrojen Progesteron D) FUH Büyüme hormonu E) Prolaktin - Testosteron 2)