ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU

Transkript

1 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU İŞLETMECİ T&T HAVALİMANI İŞLETMECİLİĞİ İNŞ. SAN. VE TİC. LTD Çatalköy Sok. No:4 Yenişehir/Lefkoşa Tel: PROJE YERİ: DEĞİRMENLİK/ LEFKOŞA PROJEYİ HAZIRLAYAN KURULUŞ CEMALİYE ÖZVEREL, Çevre Y. Mühendisi Tel: EYLÜL 2015

2 Proje alanına ulaşmak için Lefkoşa dan Mağusa istikametine gidilir. Haspolat ı geçtikten 7,1 km sonra Yonca Çemberine ulaşmak mümkündür. Güney istikametinde Ercan Havaalanı yolunda 6,6 km devam edilerek Proje Alanına (Ercan Havaalanına) ulaşmak mümkündür. *Kroki ölçeksiz olarak çizilmiştir. ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU PROJE ALANI KROKİSİ 1

3 TAPU PLANI- Ercan Havaalanı İstimlak Sınırları 2

4 PROJEYİ HAZIRLAYAN GRUP Cemaliye Özverel Çevre Y. Mühendisi Doğan Gürgen Orman Y. Mühendisi Tuncay Nazıroğlu Jeoloji Mühendisi Dr. Abdullah Ekinci İnşaat Mühendisi 3

5 İÇİNDEKİLER TABLOLAR ŞEKİLLER PROJE ALANI RESİMLERİ BÖLÜM I PROJENİN TANIMI VE AMACI Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle İlişkisi, Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği Projenin Yatırım ve İşletme Süresi Proje Kapsamındaki Faaliyet ve Hizmet Üniteleri, Bu Ünitelerin Adetleri, Ebatları, Özellikleri ve Konumu, Her Bir Ünitede Yapılacak İşlemlerin ve Proje Kapsamında Verilecek Hizmetlerin Açıklanması (Vaziyet planı üzerinde ünitelerin konumu gösterilmelidir) Yapılacak Olan Pist Alanı Büyüklüğü, Pist Sayısı, Pist Uzunluğu, Pist Yapımında Kullanılacak Malzeme cinsi, Özelliği, Kaynağı, Miktarı Yılda Uçuş Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi, Hava Araçlarının Genel Özellikleri, Uçuş Yüksekliği, Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri Proje Kapsamında Depolanacak Yakıt Türleri, Depolama Birimlerinin Boyutu, Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi Proje İçin Seçilen Yer ve Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi Projeye İlişkin Fayda Maliyet Analizi Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak izinler) Zamanlama Tablosu Projeye İlişkin Finans Kaynakları BÖLÜM II PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Proje Alanının Genel Olarak Tanıtımı, (Proje sınırlarında birkaç noktada değerlerinin WGS 84 Datum sistemine göre verilmesi) Mevcut Kullanım Durumundaki Faaliyetlerin Belirtilmesi, Proje Alanı ve Yakın Çevresinin, Etrafında Yer Alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Yer alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Diğer Kullanımların Harita Üzerinde Gösterimi, Yön 4

6 ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Alanın ve Yakın Çevresinin Fotoğrafları (renkli)) Proje Alanı veya Etki Alanında Bulunan Hassas Alanların Tanımlanması, Bu Alanların Proje Alanına Olan Uzaklıklarının Belirtilmesi, Bu Alanların Sınırları ile Proje Alanı ve Etki Alanı Sınırlarının Harita Üzerinde Gösterimi (ilgili kurumların görüşleri) Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler Askeri Yasak Bölgeler Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis Edilmiş Alanlar Proje Alanına Ulaşım Bilgileri Proje Alanında Kalan veya Proje Alanı Etrafında Bulunan Karayollarının Adı ve Mesafesi, Harita Üzerinde Gösterimi İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım için Kullanılacak Yollar Harita Üzerinde Gösterimi Proje Alanına Diğer Ulaşım Alternatifleri BÖLÜM III PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiğinin açıklanması, etki alanının harita üzerinde işaretlenmesi) Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri (1/25000 ölçekli Jeoloji Haritası). Proje Alanına ait Zemin etüd raporu Proje Alanı ve Etki Alanının Deprem Durumu (Varsa Deprem Haritasının rapora eklenmesi Proje Alanı ve Etki Alanının Doğal Afet Durumu Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrojeolojik Özellikleri ve Yeraltı Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri, Debileri Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrolojik Özellikleri ve Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri, Debileri Proje Alanında veya Çevresinde Bulunan İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları, Koruma Statüsü ve Koruma Bandı Mesafesi Bölgenin Meteorolojik ve Genel İklimsel Şartları (meteorolojik verilerin güncellenmiş ve uzun yıllar değerleri olarak rapora konulması)

7 Basınç Sıcaklık Yağış Ortalama Nispi Nem Sayılı Günler (Ortalama Kar Yağışlı gün sayısı, Ortalama Sisli Gün Sayısı, Ortalama Dolulu Gün Sayısı vb.) Buharlaşma Rüzgar Fevk Rasatları (o bölgede bu güne kadar meydana gelmiş olağanüstü meteorolojik hadiseler) Yan Rüzgar ile İlgili Değerlendirmeler Görüş Mesafesi Rüzgar Hız ve Yönlerine Göre Pist Yönü Değerlendirmeler Proje Alanı ve Etki Alanındaki Flora ve Fauna Türleri ve Yaşam Alanlarının Tespitine yönelik Arazi Çalışması FLORA FAUNA Proje Alanı ve Etki Alanındaki Kuş Hareketlerinin Değerlendirilmesi Orman Alanları (Orman Haritası) Proje Alanı ve Etki Alanındaki İçme ve Kullanma Suyu Aktarma Kanalları ve Harita Üzerinde Gösterimi Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri Yöredeki Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) Nüfus BÖLÜM IV PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler Arazinin Hazırlanması için Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Harfiyat Yapılacağı Harfiyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelerde Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları Harfiyat Sırasında Kullanılacak Malzemeler

8 Arazi Kazanmak Amacı ile veya Diğer Nedenlerle Herhangi Bir Su Ortamında Yapılacak Doldurma, Kazıklar Üzerine İnşaat vb. İşlemler ile Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı ve Kullanılacak Malzemeler Proje Alanı İçerisindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla Gerçekleştirilecek Kazı, Dip Taraması, vb. İşlemler. Bunların Nerelerde, Ne Kadar Alanda, Nasıl Yapılacağı. Bu İşlemler Nedeni ile Çıkarılacak Taş, Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Miktarları, Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı, Bu Altyapının İnşası ile İlgili İşlemler, Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar Makinalar, Altyapının İnşası Sırasında Kırma, Öğütme, Taşıma Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarları ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitenin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Atık Suların Cins ve Miktarları, Deşarj Edileceği Ortamlar Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Katı Atıkların Cins ve Miktarı, Depolama ve Bertaraf Şekli Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı için Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/ Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerde, İnsan Sağlığı İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar

9 Proje alanında peyzaj yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar, yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri vb Diğer Faaliyetler Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerinde Etkileri ve Alınacak Önlemler İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıklar, Cinsi, Miktarı, Bertaraf Yöntemleri Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıklar, Cinsi, Miktarı, (her atıksu kaynağı için ayrı ayrı hesaplanmalıdır). Sıvı Atıkların Bertaraf Yöntemleri ve Verileceği Alıcı Ortamlar (arıtma tesisinin projesi detaylandırılmalı, kapasitesi, deşarj standartları, proje alanında kanalizasyon bağlantısı olup olmadığı, kanalizasyon bağlantısının olmaması durumunda atık suların depolama ve ne şekilde bertaraf edileceği vb. Konularda açıklayıcı bilgiler verilmeli, yapılan protokoller ve ilgili kurumlardan alınan görüşler rapora eklenmelidir) İşletme Aşamasında Oluşacak Gürültü ve Titreşimin Değerlendirilmesi ve Alınacak Önlemler İşletme Aşamasında Kullanılacak Olan Yakıt Türleri Tüketim Miktarı ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar Karayollarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Nedeniyle Güzergah Değişikliği Yapılacak Mevcut Karayolları, Değişiklik Yapılacak Yol Kesimleri, Güzergah Değişikliklerinin Maliyeti ve Mevcut Duruma Etkisi, İşletme Aşamasında Mevcut Karayollarına Bağlantı Yapılıp Yapılamayacağı, Yapılacak İse Bağlantı Noktaları, Harita Üzerinde Gösterimi, Proje Nedeniyle Trafik Güvenliğini Tehlikeye Atabilecek Faaliyetler ve Alınacak Önlemler vb.) Projenin Tarım Alanlarına ve Tarımsal Faaliyetlere Etkileri Proje Alanındaki Orman Alanlarına Olumsuz Etkiler ve Alınacak Önlemler, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler, Orman Alanındaki Ağaçların Kesilmesi Yerine, Taşınması ve Başka Alanlara Dikilmesi İçin Bir Çalışma Programı Oluşturulması İşletme Aşamasında Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler

10 Kuş Göç Yollarına Bağlı Olarak Kuş Uçak Çarpışma Riski ve Alınacak Önlemler Su Kaynaklarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Alanı ve Etrafında Bulunan Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek Etkilerin Tanımlanması ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Yeraltı Su kaynaklarına Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Projenin İnşaat Aşamasında Yapılacak Arazi Hazırlama Düzeltme Çalışmaları Neticesinde Proje Alanındaki Dere Akış Güzergahlarının Değiştirilmesi Sonucunda Etkilerinin İrdelenmesi Meterolojik Şartların Uçuş Emniyeti ve Yer Güvenliğine Etkileri ve Alınacak Önlemler Proje Alanı ve Etki Alanındaki Doğal Afet Durumuna Bağlı Olarak Alınacak Önlemler Projenin Sosyal Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanma durumunda değişiklikler vb Çevresel Fayda - Maliyet Analizi Bölüm V İZLEME PROGRAMI Projenin İnşaat ve İşletme Dönemine Ait İzleme ve Kontrol Programı Acil Müdahale Planı İşletme Sonrası Proje Alanının Durumu ve Rehabilitasyon Programı BÖLÜM VI HALKIN KATILIMI Halkın Bilgilendirilmesi ile İlgili Çalışmalar Halkın Görüşleri ve Bu Görüşler Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan Değişiklikler Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler BÖLÜM VII YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ BÖLÜM VIII SONUÇLAR

11 KAYNAKLAR EKLER

12 TABLOLAR Tablo 1 Yapılması planlanan birimler ve alanları Tablo 2 Geçmiş yıllardaki uçak sayıları istatistiği Tablo 3 Proje alanında birkaç nokta Tablo 4 Ercan İstasyonuna ait basınç verileri Tablo 5 Ercan İstasyonuna ait Sıcaklık Değerleri Tablo 6 Ortalama toplam ve ortalama günlük maksimum yağış miktarları Tablo 7 Nispi Nem Değerleri Tablo 8 Hadiseli Günler Tablo 9 Ortalama ve En Yüksek Buharlaşma Değerleri Tablo 10 Görüş mesafesi, Ortalama sisli gün ve Ortalama puslu gün sayısı Tablo 11 Ağaçlandırma (Orman) Alanları Saha Döküm Tablosu Tablo 12 Çevre köylerde yetiştirilen ürünler ve ekim alanları miktarı Tablo 13 Çevre köylerde yetistirilen hayvan sayısı Tablo 14 Gayri safi milli hasıladaki gelişmeler ( ) Tablo 15 Yapılacak İşler için Kazı ve Dolgu miktarları Tablo 16 Evsel Atıksu Karakteristiği- Oluşabilecek kirleticiler ve konsantrasyonlar Tablo 17 İş makineleri ve gürültü seviyeleri Tablo 18 Farklı mesafelerde ortalama ses düzeyi Tablo 19 Şantiye alanı çevresel gürültü değerleri Tablo 20 Gürültüye Maruz Kalınan Süre ve Maksimum gürültü seviyesi Tablo 21 İzin verilen en yüksek titreşim hızı Tablo 22 Kesilecek Ağaç Miktarı Tablo 23 İnşaat ve işletme sırasında oluşabilecek atık türleri ve atık kodu Tablo 24 Evsel Atıksu Karakteristiği- Oluşabilecek Kirleticiler ve Konsantrasyonlar (Metcalf & Eddy, 2004) Tablo 25 İşletme sırasında oluşacak evsel atıksu kirlilik yükü parametreleri Tablo 26 Araçlardan kaynaklanacak kirleticiler Tablo 27 Uçakların iniş - kalkışı sırasında ortaya çıkan emisyonlar Tablo 28 Proje alanı çevresinde bulunan köyler ve tarım arazi alanları

13 ŞEKİLLER Şekil 1 Proje yerinin Kıbrıs Adası ndaki lokasyonu Şekil 2 Ercan Havaalanı Şekil yılları arasında KKTC ye Gelen Turist Sayısı Şekil 4 Günlük yolcu sayısı Şekil 5 Yapılması Planlanan Üniteler Şekil 6 Ercan Havaalanı Sınırları ve Çakıllı Dere Şekil 7 Mevcut durumda Ercan Havaalanı ve yapılan dere deplesesi Şekil 8 Gelen - Giden Yolcu Sayıları Şekil 9 Ercan Havaalanı mevcut iniş istikameti Şekil 10 Ercan Havaalanı mevcut kalkış istikameti Şekil 11 AIP tarafından verilen Ercan kontrollü hava sahası Şekil 12 Ercan Havaalanı yakın çevresi ve uzaklıkları Şekil 13 Ercan Havaalanı yukarıdan görünümü Şekil 14 Proje alanının güneyi Şekil 15 Dere üzerine dolgu yapılmış kısımdan bir kesit Şekil 16 Kazısı başlayan Tünel Şekil 17 Yeni yapılan dere ile Çakıllı derenin birleşme noktası Şekil 18 Koruma altındaki sulak alanların konumları (Çevre Koruma Dairesi, 2015) Şekil 19 Havaalanı etki alanı çevresi Şekil 20 Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü Sismoloji Servisi nden Alınan Şekil 21 Deprem İvme Haritası Sıkı kaya ve/veya alüvyon için Şekil 22 Doğu ve Orta Akdeniz Levha Tektonik Modeli. (ES) Eratosthenes denizdağını, (O) okyanus ve (C) kara yerkabuğunu temsil etmektedir. (Harrison et al. (2004)) Şekil 23 Kıbrıs fay hatları haritası Şekil 24 Ortalama Basınç grafiği Şekil 25 Ortalama Maksimum Basınç grafiği Şekil 26 Ortalama Minimum Basınç grafiği Şekil 27 En düşük ortalama sıcaklık grafiği Şekil 28 En yüksek ortalama sıcaklık grafiği Şekil 29 Ortalama sıcaklık değerleri grafiği Şekil 30 Ortalama toplam yağış miktarı grafiği Şekil 31 Ortalama günlük maksimum yağış grafiği Şekil 32 En yüksek nispi nem grafiği Şekil 33 Ortalama nispi nem grafiği Şekil 34 Ortalama yağışlı gün sayısı grafiği Şekil 35 Ortalama orajlı gün sayısı grafiği Şekil 36 Ortalama dolulu gün sayısı grafiği Şekil 37 Ortalama sisli gün sayısı grafiği

14 Şekil 38 Ortalama puslu gün sayısı grafiği Şekil 39 Ortalama don olaylı gün sayısı grafiği Şekil 40 Ortalama karlı gün sayısı grafiği Şekil 41 Ortalma buharlaşma değerleri grafiği Şekil 42 En yüksek buharlaşma değerleri grafiği Şekil 43 Ocak ve Şubat ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 44 Mart ve Nisan ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 45 Mayıs ve Haziran ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 46 Temmuz ve Ağustos ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 47 Eylül ve Ekim ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 48 Kasım ve Aralık ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 49 Mevsimsel hakim rüzgar yöneri (İlkbahar Yaz) Şekil 50 Mevsimsel hakim rüzgar yönleri (Sonbahar Kış) Şekil 51 En yüksek rüzgar hızı grafiği Şekil 52 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede Çzb3 Meşceresi ( Kızılçam) Şekil 53 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede ÇhÇzab3 Meşceresi (Halepçamı, Kızılçam, Servi) Şekil 54 Proje yerinde Capparis spinosa Şekil 55 Proje yerinde Olea europea Şekil 56 Proje yerinde açılan yeni dere yatağı Şekil 57 Doldurulmakta olan eski dere yatağı Şekil 58 Proje yerinde doldurulacak olan Çakıllı derede su ortamı ve dere florası Şekil 59 KKTC Nufus Sayımı Sonuçları Şekil 60 Gürültü dağılım grafiği Şekil 61 Önerilen biyolojik arıtma tesisi diagramı Şekil 62 Projede yapılması planlanan yolların gösterilmesi Şekil 63 Çakıllı Dere nin Derivasyonu nun gösterilmesi

15 Haritalar Harita 1. Tapu Planı Haritası Harita 2. Jeolojik Harita Harita 3. Kıbrıs Fay Hattı Haritası Harita 4. Proje yeri ve yakınındaki sulak alanlar Harita 5. Proje yeri Orman Haritası Harita 6. Proje ile Orman Alanının Çakışmasını Gösteren Orman Haritası Harita 7. Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritası 14

16 PROJE ALANI RESİMLERİ Şekil 1 Proje yerinin Kıbrıs Adası ndaki lokasyonu Şekil 2 Ercan Havaalanı 15

17 BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle İlişkisi, Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği Projenin Yatırım ve İşletme Süresi. Havaalanı terimi, karada ve su üzerinde hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yolcu ve yük alınmasına ve verilmesine ve/veya uçuş amaçlı eğitim verilmesine elverişli tesisleri bünyesinde bulunduran yerleri anlatır (Fasıl 300, Havaalanları Yasası). Dünyada teknolojinin hızla gelişmesi, bölgeler arası pazarlamanın artışı, piyasaların ulusal sınırları aşması taşımacılık sektörünün hızla gelişmesini ve önemini artırmıştır. Diğer ulaşım sektörlerine göre birim taşımacılık maliyeti Havayolu taşımacılığında daha yüksektir. Daha pahalı olmasına rağmen uluslararası rekabet ve insanların seyahat etme istekleri ile havacılık sektörü gün geçtikce gelişmektedir. Ercan Devlet Havalimanı, ismini 20 Temmuz 1974 Barış Harekatı nın birinci günü şehit düşen Pilot Kıdemli Binbaşı Fehmi Ercan dan almıştır. Ercan Havalimanı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) başkenti Lefkoşa ya 25,00 km uzaklıkta, Gazimağusa ya 51,00 km, Güzelyurt a 62,00 km, İskele ye 50,00 km uzaklıkta bulunmaktadır. Havaalanının hizmete giriş tarihi Mart 1977 dir. KKTC de Ercan Havaalanı dışında, Geçitkale Havaalanı bulunmaktadır yılları arasında Ercan Havalimanı bakıma alındığı dönemlerde kullanılmaktaydı. Mevcut durumda Geçitkale Havalimanı kullanılmamaktadır. KKTC de yük ve yolcu taşımacılığı yapan tek havaalanı Ercan Havalimanıdır. Ercan Havaalanında ICAO Standart ve Tavsiye Edilen Usulleri (SARPs) (ANNEX 4, ANNEX 14, DOC 9137, DOC 9157, DOC 8126) uygulanmaktadır. 16

18 Ercan Havaalanının mevcut sınırları dahilindeki Pist, Taksiyolu, Park yeri, Mevcut Terminal binası, atıksu arıtma tesisi, ısıtma soğutma sistemi, anons sistemi, telefon santrali, 10 adet x-ray cihazı, toplam 141 adet kamera, CCTV CACS Sistemleri, 9 adet Intellex cihazı, 4 adet UPS, FIDS Sistemi, 4 adet Carousel, 11 adet FAN sistemi, 3 adet brülör motoru, bir adet hidrofor sistemi, pist, apron taksiyolu üzerinde bulunan system ve cihazlar işletilmek üzere 25 yıl süre ile ihaleyi kazanan şirket T & T Havalimani İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic. e verilmiştir. Söz konusu proje ile T & T Havalimani İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic. tarafından idarece gösterilen arazi üzerine ve idare tarafından onaylanan mimari avan projeler, şartnameler ile Ercan Havalimanı yenilenecektir. Proje kapsamında; yeni pist, yeni apron, ve taksiyolları yapılacak; mevcut pist uzatılacak, bağlantı yollarının kaplamaları yenilenecektir. Buna ilave olarak Ercan Dilekkaya güzergahı üzerinde kavşak, alt geçit ve sonrasında yeni yapılacak Akıncılar Kırklar kavşağı dahil olmak üzere Ercan Havaalanı yeni nizamiye binasına kadar şirket tarafından yol yapılacaktır. Uygulama projeleri Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yasası ve tüzüklerine sadık kalınarak yapılacak ve idarenin onayına sunulacaktır. Proje kapsamında yapılması planlanan üniteler ekte vaziyet planında verilmiştir. Mevcut terminal binasının kargo terminaline dönüştürülmesi düşünülmektedir. Mevcut VIP binası ise modernize edilecektir. Kıbrıs ada olması nedeniyle su ve enerji kaynakları azdır. Bu nedenle projede suyu, güneşi ve havayı verimli kullanan sürdürülebilir bir yapı yapılması hedeflenmiştir. Projede yağmur suyunun değerlendirilmesi amacıyla yağmur suyu toplama kanalları döşenecektir. Güneş enerjisinden enerji elde edebilmesi için bina çatısına fotovoltaik paneller kullanılacaktır. Yapının toplam enerji ihtiyacının 1/3 ünu fotovoltaik panellerden elde etmesi hedeflenmiştir. 17

19 Gelen Turist Sayısı ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Yapılacak olan üniteler uluslararası standartta, havaalanının işletme fonksiyonunu kolaylaştıracak, yolcunun beğenisini çekecek, konforunu temin edecek şekilde tasarlanmıştır. Kıbrıs ın bir ada ülkesi olması nedeniyle havayolu ulaşımı KKTC nin en önemli ve vazgeçilmez unsurlarından biridir. Mevcut trafik profiline bakıldığında, Türkiye Cumhuriyeti (TC) ne kayıtlı yolcu uçakları ve özel uçaklar havaalanına iniş ve kalkış yapmaktadır. TC kalkışlı havaalanlarından gelen yolcular genellikle öğrenci, turist ve asker pazarı oluşturmaktadır. Mevcut Ercan Havaalanı yıllık 3,000,000 yolcu kapasitesine sahiptir. Geçmiş yıllardaki verilere bakıldığında bazı yıllarda maksimum kapasiteye ulaştığı hatta geçtiği görülmektedir. Kıbrıs adası yüksek turizm potansiyeline sahip bir adadır. Ülkedeki turizm faaliyetlerinin artması, ülkeye gelen turistin artması ve ekonomiye katkı sağlanması amacıyla yatırımcılara devlet tarafıdan teşvik verilmektedir. Yeni yatırımların yapılmasıyla, adaya gelen turistlere daha iyi hizmet verilmesi sağlanarak, adaya daha fazla turist gelebilecektir Yıllar Series1 Şekil yılları arasında KKTC ye Gelen Turist Sayısı 18

20 Günlük Yolcu Sayısı ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 3 te yılları arası KKTC ye gelen turist sayısı gösterilmektedir ve 1990 lı yıllarda çok az azalma gözlense de ülkeye gelen turist sayısının her geçen yıl arttığı açıkca görülmektedir. KKTC ye gelen turist sayısı arttıkça Net Turizm Geliri de benzer oranlarda artacaktır. Turistlerin yanında adaya gelen yolcuların bir diğer önemli bölümünü de öğrenciler oluşturmaktadır. Adada Yükseköğretim Planlama, Denetleme, Akreditasyon ve Koordinasyon Kurulu tarafından onaylı 10 tane üniversite bulunmaktadır. Hergeçen yıl üniversitelere yeni kayıt yapan öğrenci sayısı artmaktadır yılı KKTC üniversitelerine kişi Türkiye Uyruklu, kışı Türkiye cumhuriyeti dışındaki ülkelerden gelip üniversitelere yeni kayıt yaptırmıştır (MEB, 2015). Kayıt yaptıran öğrencilerin gelecek yıllarda artması beklenmektedir Yıllar Günlük Yolcu Sayısı Şekil 4 Günlük yolcu sayısı 19

21 Şekil 4 te günlük yolcu sayısı artışı gözlenmektedir. Adaya gelecek turistlerin ve öğrencilerin gelecek yıllarda da artacağı, ülkeye yapılan yatırımların ve dış ticaretin büyüyeyceği düşünülürse, hava yolu ulaşım sektöründe kapasite artırmaya ve gelişmeye ihtiyaç duyulmaktadır Proje Kapsamındaki Faaliyet ve Hizmet Üniteleri, Bu Ünitelerin Adetleri, Ebatları, Özellikleri ve Konumu, Her Bir Ünitede Yapılacak İşlemlerin ve Proje Kapsamında Verilecek Hizmetlerin Açıklanması (Vaziyet planı üzerinde ünitelerin konumu gösterilmelidir). Proje kapsamında yeni terminal yapısı, otopark alanı, itfaye yapısı, yeni apron, yeni pist ve eski pistin uzatılması projeleri vardır. Yapılması planlanan birimler ve alanları aşağıdaki gibidir. Ayrıca üniteler eklerde sunulan vaziyet planı üzerinde gösterilmiştir. Terminal binasının yeri belirlenmiş ancak henüz alan kırılım tablosu netlik kazanmadığından raporda verilmemiştir. Tablo 1 Yapılması planlanan birimler ve alanları Birimler Alan Terminal Yapısı Alanı m² Otopark Yapısı Alanı m² İtfaiye Yapısı Alanı m² Giriş Yapısı Alanı 45 m² Yeni Apron 1075 m x 159 m Pistler 45 m x 3200 m Terminal Yapısı: Yolcuların hava limanına gelişleri ve uçağa binişlerini sağlayan, çeşitli güvenlik, pasaport kontrolü, yolcu karşılama, biniş yapıları, ofisler, duty free v.b. ünitelerden oluşan binadır. Yapılması planlanan yeni terminal binası ile yıllık 5,000,000 yolcuya hizmet etmesi planlanmaktadır. Pist: Havaalanı üzerinde dikdörtgen olarak belirlenmiş, uçakların inişi ve kalkışı için hazırlanan alandır. 20

22 Apron: Havaalanında hava araçlarının yolcu, porta ve kargo indirme bindirme, yakıt ikmali, bakım ve park etme amaçlarına yönelik tanımlanmış alandır (DHMİ, 2011) Taksiyolu: Apron üzerindeki hava araçları ve taşıtların hareketlerini düzenlemeyi sağlayan yollardır. Otopark Alanı: Yolcuların ve onları uğurlamaya gelen misafirlerin araçlarını güvenli bir şekilde park etmeleri amacıyla yapılması planlanmaktadır. İtfaye Yapısı: Havaalanı sınırları içerisinde meydana gelebilecek her türlü kaza ve yangına müdahale etmek amacıyla itfaye yapısı kurulacaktır. İtfaye binasının konumu, PAT sahasına en kısa sürede müdahale edebilecek yakınlıkta (maksimum 2 dakika içerisinde) olmalıdır. Şekil 5 Yapılması Planlanan Üniteler 1.3. Yapılacak Olan Pist Alanı Büyüklüğü, Pist Sayısı, Pist Uzunluğu, Pist Yapımında Kullanılacak Malzeme cinsi, Özelliği, Kaynağı, Miktarı. Mevcut durumda Ercan Havaalanında 1 adet pist bulunmaktadır. Planlanan proje ile mevcut pist uzatılacak, uçakların iniş ve kalkış yaptıkları ana pist olarak 21

23 kullanılacaktır. Pist genişlikleri Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (International Civil Aviation Organisation ICAO) kriterlerini karşılayacak biçimde ve Kod 4E tipi uçakların iniş ve kalkışlarına izin verecek gereksinimlere uyumlu olarak 45 m olacaktır. Ana pistin uzunluğu ise 3200 m olacaktır. Pist ve banketlerinin 60 m pist genişliğini sağlayabilmesi için pist banketleri, pistin her iki tarafından 7,5 m olacak şekilde düzenlenecektir. Toplamda 2 tane paralel pist olacaktır. Pistin kesitleri ve kullanılacak malzemeler eklerde verilmiştir. Malzemeler dışarıdan hazır olarak getirilecektir. Yeni Terminal Apronu Annex 14 ve Aerodrome Design Manual Part 2 Taxiways, Aprons and Holding Bays içerisinde ifade edilen ICAO Standards and Reccomended Practices (SARPS) ile tamamen uygun yerleştirilmiş ve yapılandırılmıştır. Annex 14, Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşmasının Havaalanı Dizaynı ve İşletilmesi adlı 14 numaralı eki ve ilgili el kitaplarını içerir. Yeni terminal apronu, paralel olarak konumlandırılan pistlerin güneyinde yer alacaktır. Yeni apron 1075 m x 159 m olarak tasarlanmış olup, 14 D/C kodu ve 3 E kodu uçak park yerlerine yer sağlamaktadır. Uçak park yerleri burun germe/itme düzenlenmesine göre tasarlanmıştır, lineer konsepttedir. 7 yolcu iniş - biniş köprüsü uçak park yerlerine hizmet edecektir. Doğu yönünde olan en uzaktaki yolcu köprüsü Çoklu Apron Rampa Sistemi (Multiple Aircraft Ramp System - MARS) tipi olarak hizmet edecektir. Uçak park yerleri ile terminal binası arasındaki mesafe kat yükseklikleri, bağlantı köprüleri ve çeşitli uçak türlerine hizmet eden yolcu biniş köprüleri için ICAO standartlarında tavsiye edilen eğimler düşünülerek belirlenmiştir. Mevcut pistin uzatılması ve yeni pistin yapımı için daha fazla alana ihtiyaç duyulmuştur. İhtiyaç duyulan alan dere deplesesi yapılarak sağlanmıştır. Projenin 1. Safhasında Çakıllı derenin derivasyonu yapılmıştır (ÇED süreci başlamadan önce tamamlanmıştır). Hidrolojik ve hidrolik hesapları yapılırken Değirmenlik 22

24 yağış istasyonuna ait Yağış Şiddet Süre Tekerrür eğrilerinden yararlanılmıştır. Yağıştan akışa geçen taşkınların hesaplanması büyük havza olması nedeniyle Sentetik Yöntem kullanılarak hesap yapılmıştır. Şekil 6 ve Şekil 7 te Ercan Havaalanının mevcut durumu, uzatılması istenen pist ve yapılmış olan dere deplesesi gösterilmiştir. Mevcut dere doldurulurken, yeni dere kazısından çıkan toprak kullanılmıştır. Şekil 6 Ercan Havaalanı Sınırları ve Çakıllı Dere Şekil 7 Mevcut durumda Ercan Havaalanı ve yapılan dere deplesesi 23

25 Dere deplesesi konusunda Lefkoşa Kaymakamlığı ndan görüş alınmıştır Yılda Uçuş Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi, Hava Araçlarının Genel Özellikleri, Uçuş Yüksekliği, Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri Ercan Havaalanına gelen uçak tipleri A319, A320, A321, B734, B737 dir. Son 5 yıldaki iniş kalkış istatistiklerine bakıldığında, genelde %10 civarı bir artış olduğu görülmektedir yılında ise % artış oranı %12,3 olmuştur. Tablo 2 Geçmiş yıllardaki uçak sayıları istatistiği 2015 Uçak Sayıları (Ocak- Haziran) Gelen Uçak Giden Uçak Toplam % Artış Oranları - 10,00% 11,10% -0,80% 12,30% 6% Şekil 8 de X ekseninde yıllar, Y ekseninde ise gelen giden yolcu sayıları gösterilmektedir. Şekilde de görüldüğü gibi gelen-giden yolcu sayısı toplamı her geçen yıl artmaktadır yılına ait data Ocak-Haziran ayları arası yolcu sayılarını göstermektedir. 24

26 Yıllar Gelen Yolcu Giden Yolcu Şekil 8 Gelen - Giden Yolcu Sayıları İstatistiklere bakıldığında yolcu sayısında kademeli bir artış oldupu ve kapasite artışına ihtiyaç duyulduğu gözlemlenmektedir. Ercan Havaalanına Türkiye Cumhuriyeti nden uçaklar gelmektedir. Mevcut durumda A319, A320, A321, B734, B737 uçak tipleri iniş- kalkış yaparken, gelecekte Kuzey Kıbrıs ın uluslararası dolaşıma açılacağı düşünülürse talep daha da artacak, daha büyük uçaklara hizmet verilebilecektir. Airbus A319 uçak özelliklerine bakılırsa, A320 serisinin en küçük üyesi olup, 220 yolcu kapasitelidir (Aviation Guide, 2015). Boing 737, 168 yolcu kapasitesine sahiptir. 25

27 Şekil 9 Ercan Havaalanı mevcut iniş istikameti Şekil 10 Ercan Havaalanı mevcut kalkış istikameti 26

28 Şekil 11 AIP tarafından verilen Ercan kontrollü hava sahası İniş kalkış istikametleri Şekil 9 ve Şekil 10 de verilmektedir. Verilen istikametler, yenilenen havaalanı işletmeye açıldıktan sonra yeniden belirlenebilir/değişebilir. Yeni pist varolan piste paralel olarak yapılacaktır. Şekil 11 de ise IAP tarafından verilen, Sivil Havacılık Kontrolündeki hava sahasını göstermektedir. Uçaklar uçuşları sırasında kontrol sahaları içinde veya kontrollu sahalar dışında, seyir seviyeleri tablosunda belirtilen uçuş seviyelerini seçerek uçmaktadır (AIP-ENR 1.7-1, 2002) Proje Kapsamında Depolanacak Yakıt Türleri, Depolama Birimlerinin Boyutu, Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi Hava ve kara araçlarının yakıtları Yeni terminal binasının doğusunda yer alması planlanan Akaryakıt Tesisinde depolanacaktır. Havacılıkta uçaklarda JET fueller (jet kerosen veya jet gasolin) kullanılır. Ercan Havaalanına iniş- kalkış yapan uçaklar incelendiğinde genelinin JET A1 yakıtı kullandığı görülür. 27

29 Yakıtlar gemi ile getirilip özel tankerlerle havaalanına taşınıp, özel yakıt tanklarında depolanır. Uçaklara ikmal yapılabilmesi amacıyla özel tankerler ile uçaklara taşınır. Yeni proje ile Hidrant Sistem alternatifi düşünülmektedir Proje İçin Seçilen Yer ve Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi. Yapılan araştırmalar ve istatistiklere göre, KKTC ye iniş kalkış yapan uçak sayısı ve dolaysıyle yolcu sayısı gelecekte artacaktır. Söz konusu proje ile Ercan Havaalanı kapasitesi artırılacak, varolan pist uzatılacak, paralelinde yeni pist, apron, taksiyolu (PAT), daha konforlu uluslararası standartlara sahip terminal binası yapılması planlanmaktadır. Proje alanının başlıca seçiliş nedenleri aşağıdaki gibidir; Ada ülkesi olması nedeniyle, toprağın sınırlı olması. Çevresel açıdan uygun olması, Yeni bir alanda yeni bir havaalanı yapılması yerine varolan Ercan Havaalanının geliştirilmesi tercih edilmiştir. Mevcut Ercan Havaalanının 38 yıldır hizmet vermesi, ve özellikle PAT sahasının yenilenme ihtiyacı, Mevcut teknolojinin geliştirilmesi, havalimanı operasyonlarının etkinliğinin artırılması, Ekonomik değerinin artacak olması, Çevredeki arazilerin kamulaştırmaya uygun olması, Mevcut kapasite artırılarak gelecekte yeni havalimanı açılması ihtiyacını azaltması Projeye İlişkin Fayda Maliyet Analizi Proje keşif bedeli 3,200,000 olarak hesaplanmıştır. 28

30 1.8. Projeye İlişkin Politik, Yasal ve İdari Çerçeve KKTC de bulunan havaalanları yönetim, kontrol ve denetimin, bu havaalanları civarında uçan uçakların güvenliğini düzenleyen yasa Fasıl 300 Havaalanları Yasası olarak isimlendirilir. Yasa tüm Devlet Havaalanları ve Ruhsatlı Havaalanlarını kapsar. Havaalanları ile ilgili bakanlık Ulaştırma Bakanlığı, ilgili daire ise Sivil Havacılık Dairesi dir. Fasıl 300 yasasının, 7. Bendi Havaalanlarının yapımı ve işletimi konusunda aşağıdaki maddeleri içerir. (2) Aşağıdaki koşullara bağlı olarak, yapım ve geliştirme izni Bakanlar Kurulu tarafından, havaalanı lisansı ve havaalanı çalıştırma sertifikası ise Bakanlıkça verilir. Sözkonusu izinler süreye ve yükümlülüklere bağlanabilir. (A) Kamu düzeninin, kamu yararının ve kamu sağlığının tehlikeye girebileceği kanaatini haklı kılacak nedenlerin varlığı halinde hiçbir suretle havaalanı yapım ve geliştirme izni ile lisans ve çalıştırma sertifikası verilmez. (B) Verilen iznin kapsamı dışında bir kullanım durumunda veya işletmecinin sorumluluklarını yerine getirmemesi halinde, havaalanı lisans ve çalıştırma sertifikası Bakanlık tarafından iptal edilir. (C) Ruhsatlı havaalanları kamu yararının gerektirmesi halinde Zorla Mal İktisabı Yasası tahtında kamulaştırılır. (3) Havaalanı yapım, geliştirme, lisanslandırma ve çalıştırması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete de yayımlanacak bir Tüzükle düzenlenir. 24 Mayıs 2012 tarihinde eski adıyla KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ercan Havaalanı nın İşletme Haklarının Devredilmesine İlişkin İhale Şartnamesi yayınlamıştır. İhaleyi alan şirket T & T Havalimanı İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic. olmuştur. 25 yıllık süre ile Havaalanı 29

31 tesisleri ve müştemilatının, ulusal ve uluslararası standartlarda, dökümanlarda ve/veya Sivil Havacılık Mevzuatında belirtilen esaslara göre işletilmesi T & T Havalimanı İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic. e devredilmiştir. KKTC Ulaştırma Bakanlığı ve TC Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından onaylanan projeler ÇED kapsamında değerlendirilmiştir Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması Mayıs 2012 tarihinde Ercan Havalimanı için ihaleye çıkılmış ve ihale sonuçlanmıştır. İhale şartnamesi ekte verilmiştir. Projenin yer alacağı alan belirlenmiştir. Kamulaştırmalar Bakanlar Kurulu kararı ile yapılmıştır. Kamulaştırılan alanlar ve parsellerin listesi ekte verilmiştir. Avan projeler çizilmiştir. Vaziyet planı çalışmaları tamamlanmıştır. Proje alanı Jeoloji Maden Dairesi nin verdiği keşif raporu doğrultusunda Zemin Etüdü yapılmıştır. Vaziyet planında gösterilen Pist, Apron ve Taksiyolu (PAT) sahaları için arazi çalışmaları başlamıştır. Tünel kazı çalışmaları başlamıştır. Yeni yapılması planlanan pistin dere ile çakışması nedeniyle, Dere deplesesi yapılmıştır. Dere derivasyonu %5 eğimle Trapez Kesit olarak yapılmıştır. Yükseklik 5,00 metre, taban genişliği 20,00 m olarak alınmıştır. Ekte Dere Derivasyon Profil Tip ve Kesitleri bulunmaktadır. 30

32 Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak izinler) İnşaat Öncesi: ÇED sürecinin tamamlanmasıyla, uygulama projeleri hazırlanacaktır. Taşınmaz malların kamulaştırma işlemleri tamamlanacaktır. Kamu yararının gerektiği halinde Zorla Mal İktisabı Yasası tahtında kamulaştırılacaktır. Ağaçların kesilmesi ile ilgili Orman Dairesi ile protokol imzalanacaktır. İnşaat: Mimari, statik, elektrik, mekanik ve elektro-güvenlik sistemlerine ait uygulama projeleri ilgili bakanlık/devlet organları/ktmmob vize bürosu onayı alındıktan sonra uygulamaya konulacaktır. Gerekli izin, vize, onay ve ruhsatlar alınacaktır. Proje Havaalanı projesi olduğundan ilgili mevzuatlara bağlı izinler alınacaktır. Proje kapsamında yapılacak yollar ile ilgili Karayolları Dairesiyle koordineli bir şekilde çalışılacaktır. 18/2012 Çevre Yasası kapsamında varolan ve çıkartılacak tüm tüzük usul ve esaslarına uyum sağlanacaktır. 60/94 Eski Eserler Yasası gereğince, herhangi bir taşınır ya da taşınmaz eski eser bulgusuna rastlanması durumunda, çalışma durdurulup Eski Eserler Dairesi ne bilgi verilecektir. İşletme: Ulaştırma Bakanlığınca Havaalanı Lisansı ve Havaalanı Çalıştırma Sertifikası alınacaktır. Fasıl 300 Havaalanları Yasası kapsamında işletilecektir Zamanlama Tablosu Proje 6 safhada tamamlanacaktır. Safhalar aşağıdaki gibi olacaktır. 1. Safha - Dere deplesesi, 31

33 2. Safha - Yeni arazi sınırları belirlenecek, 3. Safha Tünel ve Yolların İnşası 4. Safha Mevcut Pistin Uzatılması 5. Safha Yeni Apron İnşası 6. Safha Terminal Yapısı ve Yolların İnşası Zamanlama ve proje aşamasının bitişi yasal sebepler nedeniyle henüz netlik kazanmadığından, ÇED raporuna zaman tablosu eklenmemiştir Projeye İlişkin Finans Kaynakları Mayıs 2012 tarihinde imzalanan ihale kapsamında, proje ile ilgili finans T & T Havaalanı İşletmeleri tarafından karşılanacaktır. 32

34 BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 2.1. Proje Alanının Genel Olarak Tanıtımı, (Proje sınırlarında birkaç noktada değerlerinin WGS 84 Datum sistemine göre verilmesi) Mevcut Kullanım Durumundaki Faaliyetlerin Belirtilmesi, Proje Alanı ve Yakın Çevresinin, Etrafında Yer Alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Yer alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Diğer Kullanımların Harita Üzerinde Gösterimi, Yön ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Alanın ve Yakın Çevresinin Fotoğrafları (renkli)). Proje alanı, mevcut Ercan Havalimanı dır. Söz konusu proje ile Ercan Havalimanı yeniden yapılandırılıp kapasite artışı yapılacak, yenilenecektir. Proje alanı ekte bulunan parsellerde yer almaktadır. İstimlak sınırları Tapu Planında gösterilmiştir. 11 Mart 2015 tarihli Resmi Gazete ile Ercan Devlet Havalimanı nın yapılandırılması için gerekli kamulaştırmalar yapılmıştır. Proje alanının 9,00 km kuzey batısında Haspolat Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Bölgede alüminyum, metal, inşaat, plastik, boya, konfeksiyon, gıda vb. birçok fabrika bulunmaktadır. Proje alanının 12,30 km kuzey batısında Güngör Düzenli Depolama Alanı bulunmaktadır. Mevcut durumda 9 büyük Belediye tarafından çöpler alana taşınmakta, günlük ortalama 500 ton luk çöp düzenli ve kontrollu bir şekilde depolanmaktadır. Proje alanının 6,4 km kuzey batısında, Kuzey ve Güney Lefkoşa nın atıksularının arıtıldığı Haspolat Atıksu Arıtma Tesisi bulunmaktadır. Tesisin günlük arıtma kapasitesi m 3 /gün dür. Yeni arıtma tesisinin hemen yanında Sulak Alanlar kapsamında bulunan eski arıtma tesisi bulunmaktadır. 33

35 Proje alanının 5,6 km kuzeyinde Balıkesir köyü bulunmaktadır. 3,9 km kuzey doğusunda Meriç köyü; 2,5 km güney doğusunda Kırklar köyü, 5,9 km güney batısında Birleşmiş Milletlere kontrolünde bulunan Buffer Zone- Ara Bölge bulunmaktadır. Proje alanının 1,5 km doğusunda Devlet Üretme Çiftlikleri- Çömlekçi Çiftliği bulunmaktadır. Şekil 12 Ercan Havaalanı yakın çevresi ve uzaklıkları Tablo 3 te proje alanında birkaç noktanın WGS 84 Datum sistemine göre koordinatları verilmiştir. Tablo 3 Proje alanında birkaç nokta Y X

36 Şekil 13 Ercan Havaalanı yukarıdan görünümü Şekil 14 Proje alanının güneyi 35

37 Şekil 15 Dere üzerine dolgu yapılmış kısımdan bir kesit Şekil 16 Kazısı başlayan Tünel 36

38 Şekil 17 Yeni yapılan dere ile Çakıllı derenin birleşme noktası 2.2. Proje Alanının Planlama Bilgileri (İlgili paftaların raporun ekinde yer alması). Proje alanı, Tapu ve Kadastro Dairesi nden alınan Tapu Planı üzerine yerleştirilmiş şekilde verilmiştir. Proje alanının büyük bir kısmı varolan Ercan Havaalanı sınırları içerisindedir. Projenin genişletilmesi ile ihtiyaç duyulan arazilerin bir kısmı orman alanı içerisinde, bir kısmı özel mülk, askeri arazi içerisinde kalmaktadır. ÇED raporunun olumlu sonuçlanması durumunda, Orman Alanı ile ilgili protokol imzalanacaktır. Özel mülk ve askeri alanlar Bakanlar Kurulu Kararı ile kamuşlaştırılmıştır. Ekte Pafta/Harita ve Parsel No ları verilmektedir. Fasıl 300 Havaalanları Yasası aşağıdaki maddeyi içerir; Bakanlar Kurulu, bu Yasanın uygulandığı bir havaalanından 8 km (sekiz kilometre) ye kadar olan mesafe içindeki herhangi bir bina, yapı, inşaat veya her ne şekilde olursa olsun başka herhangi bir şeyin o havaalanı civarında uçan 37

39 uçaklara tehlike teşkil ettiğinin saptanması halinde, Resmi Gazete de yayımlanacak bir Emirname ile Devlete ait havaalanında, Müdürü veya yetkilendireceği temsilcisini, ruhsatlı havaalanında ruhsat sahibini veya yetkilendireceği temsilcisini: (a) Bu gibi bina, yapı, inşaat veya ağaç veya şeyi Emirnamede belirleneceği şekilde oradan kaldırmak veya değiştirmek; ve (b)emirname ile verilen yetkileri kullanmak için gerekli olacağı kadarıyla Emirnamede belirlenebilecek şekilde böyle bir araziye, taşıt araçları ile olsun veya olmasın, girmek veya üzerinden geçmek için yetki verebilir. Bu nedenle 8 km çevresine yapılacak yapılaşma için gerekli izinlerin alınması gerekir. Proje alanı, Fasıl 96 sınırları içerisindedir. Söz konusu 8 km ve çevresi için özel imar emirname çalışması yapılması önerilir. Lefkoşa İmar Planı Haritası ekte verilmiştir. İmar Planı Haritası na göre Ercan Havaalanı sınırları içerisi planlama alanı dışı olarak gösterilmektedir. Lefkoşa İmar Planı çerçevesinde ülkesel çevre yolu yani kentsel ana yerleşim alanını bölen dıştan dışa trafiği taşıyan ülkenin diğer bölgeleri ile Plan Alanı, Ercan Havaalanı, üniversite, sanayi bölgeleri, spor sitesi ile ana kentsel ulaşımı sağlayan yol yapılması planlanmaktadır (Lefkoşa İmar Planı). Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan Ülkesel Fiziki Planda, havaalanının yoğun dönemlerde kapasitesinin üzerinde taleplere hizmet vermekte sorunlar yaşamakta ve yetersiz kaldığı, ayrıca uluslararası doğrudan uçuşlar için yeterli kapasiteye sahip olmadığına değinilmiştir. Ayrıca, havaalanlarında yakın yerleşmelerde insan sağlığı açısından rahatsızlık ve gürültü kirliliği oluştuğu belirtilmiştir (ÜFP, 2015). Proje ile kapasite artırılacak olup, çevreye yayılan gürültü miktarının en aza indirilmesi için gerekli tüm önlemler alınacaktır. 38

40 2.3. Proje Alanı veya Etki Alanında Bulunan Hassas Alanların Tanımlanması, Bu Alanların Proje Alanına Olan Uzaklıklarının Belirtilmesi, Bu Alanların Sınırları ile Proje Alanı ve Etki Alanı Sınırlarının Harita Üzerinde Gösterimi (ilgili kurumların görüşleri). Özel Çevre Koruma Alanları (ÖÇKB): Proje alanı yakın çevresinde Çevre Yasası kapsamında bulunan ÖÇKB bulunmamaktadır. Sulak Alanların Korunması: Çevre Yasası kapsamında Su ortamlarının ve Sulak Alanlarının Korunması Tüzüğü oluşturulmuştur. Tüzükle KKTC de korumaya alınan önemli sulak alanlar belirlenmiştir. Ercan Bölgesine yakın korumaya alınan sulak alanlar; Haspolat Arıtma: 6,80 km kuzey batı yönünde Haspolat Göleti: 11,48 km kuzey batı yönünde Demirhan Göleti:10,80 km kuzey batı yönünde *Harita uzunluğu verilmiştir. 39

41 Şekil 18 Koruma altındaki sulak alanların konumları (Çevre Koruma Dairesi, 2015) Yabani Hayatı Koruma Alanları: Ercan Havalimanı çevresi Sürekli Av Koruma Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Bu bölgelerde avlanmak yasaktır (KKTC Av Haritası, 2014). Arkeolojik ve Tarihi Değeri Olan Alanlar: Pafta/Harita XXII.60 E 2 66 no lu parselde Klasik- Helenistik döneme ait antik mezar olduğu tespit edilmiştir. Kırklar bölgesinde, Pafta/Harita XXXI.12.W1, 106 no lu parselde, Timbu mevkiinde, Kırklar Türbesi (Ayii Saranta) bulunmaktadır. Şantiye sırasında, ayni bölgede yine heykel bulunmuş ve Eski Eserler Müzeler Dairesi tarafından 2 haftalık süre ile araştırma yapılmıştır. Proje alanının 5,00 km doğusunda, P/H XXII.53.W2, Gaziköy 1 numaralı parselde Arif Paşa Su Kemerleri bulunmaktadır. 40

42 60/94 Eski Eserler Yasası gereğince, ÇED raporunun olumlu çıkması durumunda inşaat aşaması devam edecektir. İnşaat sırasında herhangi bir taşınır ya da taşınmaz eski esere rastlanması durumunda Eski Eser ve Müzeler Dairesi ne haber verilmesi gerekmektedir. Ekte Eski Eserler ve Müzeler Dairesi nin görüşü bulunmaktadır Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler Askeri Yasak Bölgeler Proje alanının güneyinde bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri ne bağlı Kırklar Kışlası Beyköy askeri alanına taşınmış, alan Bakanlar Kurulu Kararı ile kamulaştırılmıştır Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis Edilmiş Alanlar Proje alanına ait mülkiyet durumu eklerde verilmiştir Proje Alanının Mülkiyet Durumu (Proje Kapsamında Yapılacak Kamulaştırma, Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu (gerek proje alanı gerekse yol yapımı için kamulaştırılacak alan içerisinde bulunan yapı adedi ve nüfus bilgileri hakkında da bilgi verilmeli, kamulaştırılacak alanların harita üzerinde gösterimi yapılmalıdır). Yol yapımı için kamulaştırılacak alanda bina bulunmamaktadır. Proje kapsamında yeni terminal binasına ulaşmak amacıyla yeni yol ve tünel yapılacaktır. Ekte proje alanının mülkiyet durumu ile ilgili belgeler sunulmuştur. 41

43 2.6. Proje Alanına Ulaşım Bilgileri Proje alanına Lefkoşa Gazimağusa yolu üzerinde bulunan Yonca Çemberi üzerinden güney istikamete Ercan Havalimanı Yolu na dönülür. 6,60 km sonra mevcut Ercan Havaalanı na ulaşmak mümkündür. Yapılması planlanan yeni terminal binası için, Ercan Havalimanı Çemberi nden Gaziköy istikametine (doğu yöne) dönülerek, daha sonra Kırklar Köyü - Luricina istikametinde 0.2 km sonra proje alanına ulaşmak mümkündür Proje Alanında Kalan veya Proje Alanı Etrafında Bulunan Karayollarının Adı ve Mesafesi, Harita Üzerinde Gösterimi Proje alanı çevresinde, Lefkoşa- Ercan Havaalanı yolu, Gaziköy-Paşaköy yolu ve Kırklar köyüne giden yol bulunmaktadır. Ercan Havaalanı yolu, Lefkoşa- Mağusa istikametinde giden araçların Ercan Havaalanı veya Meriç, Gaziköy, Paşaköy, Vadili vs. köylerine gitmek için kullandıkları yoldur. Söz konusu yol, havaalanı girişinde bulunan çembere kadar devam etmektedir. Ercan Havaalanı çemberinden doğu istikamete devam edildiği takdirde, Gaziköy yoluna girilir. Yeni proje kapsamında bu yol 2 gidiş- 2 geliş olmak üzere genişletilecektir. Kırklar Yolu ile mevcut şantiye alanına girmek mümkündür. Kırklar yolu yapılması planlanan proje ile değiştirilecektir. Yol iptal edilip, yerine tünel ve devamında kavşak yapılacaktır. İnşaat sırasında Kırklar köyü halkının olumsuz etkilenmemeleri amacıyla geçici yol yapılacaktır. 42

44 İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım için Kullanılacak Yollar Harita Üzerinde Gösterimi İnşaat sırasında proje alanında kullanılacak yollar mevcut yollardır. Kırklar ve Akıncılar köy halkının kullanabilmesi için geçici alternatif yol hazırlama çalışması başlamıştır. İşletme sırasında kullanılacak yollar Tapu Planı üzerinde gösterilmiştir Proje Alanına Diğer Ulaşım Alternatifleri Bu konuda verilebilecek başka bir ulaşım alternatifi bulunmamaktadır. 43

45 BÖLÜM III PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 3.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiğinin açıklanması, etki alanının harita üzerinde işaretlenmesi) Havaalanları Yasası gereğince, havaalanından 8 km ye kadar olan mesafe içindeki herhangi bir bina, yapı, inşaat veya her ne şekilde olursa olsun Bakanlar Kurulunca Tehlikeli Engelleri kaldırma yetkisi bulunmaktadır. Bu nedenle çevreye yapılacak bina ve tesislerin izin alınmadan yapılması mümkün değildir (Fasıl 300). Projeden belirlenecek etki alanı belirlenirken, fiziksel ve biyolojik etki alanının proje alanının 2,0 km çevresinin inşaat ve işletme aşamasında etki altında olacağı düşünülmektedir. Projenin hayata geçmesiyle Ercan Havaalanı kapasitesi yaklaşık olarak 2 katına çıkacaktır. Kapasitenin artmasıyla, gelecekte uçakların iniş kalkış sayısı artacak, dolaysıyle çevreye yayılan mevcut kirlilik yükü de artacaktır. Projenin inşaat safhasında toz ve gürültü kirliliği olumsuz çevresel etkileri oluşacaktır. Oluşacak kirlilik yükü ileriki bölümlerde ayrıntılı olarak açıklanmıştır. İnşaat safhasında oluşan kirlilik yükü geçici olup projenin hayata geçmesiyle son bulacaktır. Projenin hayata geçmesiyle sürekli olarak etkilenecek alanlar bulunmaktadır. Proje kapsamında dere yatağının yönü değiştirilmiş, yeni dere yatağı açılmıştır. Doğal ekosistem zarar görmüş, dere deplesesi sırasında derede varolan habitat yok olmuştur. Proje kapsamında yapılması planlanan pist ve yol, tünel yapımı için proje sınırları içerisinde yer alan orman alanları tahrip edilecektir. Havalanlarının en büyük sorunlarından biri de uçakların yarattığı gürültü kirliliğidir. Yapılan ölçümler sonucunda, uçakların hava alanına 2,5 km uzaklıkta 44

46 bulunan Kırklar köyüne gürültü etkisi yarattığı fakat 1,0 km uzaktan sonraki alanlarda gürültünün rahatsız edici düzeyde olmadığı görülmüştür. Şekil 19 Havaalanı etki alanı çevresi 3.2. Proje Alanı ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü Mevcut proje alanında Ercan Havaalanı 1977 yılından itibaren hizmet vermektedir. Bölgede havaalanından kaynaklı uçaklardan ve araçlardan çıkan emisyonlar, gürültü proje alanındaki mevcut kirlilik yükünü oluşturmaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim yeri 2,50 km uzaklıkta Kırklar köyüdür. Mevcut yerleşim yerinin gürültü kirliliğinden etkilendiği düşünülmektedir. Hakim rüzgar yönüne bakıldığında, rüzgar yönünün batı olduğu görülür. Bu nedenle uçaklar batıya doğru iniş ve kalkışlarını gerçekleştirirler. Oluşan hava kirliliği batıya doğru yönelmektedir. Proje alanının batı tarafı incelendiğinde, boş arazilerin olduğu görülmektedir. 45

47 Proje alanının 12,1 km uzağında Güngör Düzenli Depolama Alanı bulunmaktadır. Depolama alanı kontrollü bir şekilde çalıştığından ve proje alanına uzak oluşundan kuş çekici etken olarak görülmemektedir. Proje alanı çevresinde düzensiz depolama alanı bulunmayıp, bölgedeki çöpler Değirmenlik Belediyesi tarafından toplanıp Güngör Düzenli Depolama alanına taşınmaktadır. Proje alanı sınırları içerisinden Çakıllı Dere geçmektedir. Çalışma grubunun proje alanına ziyaretleri ve gözlemleri sırasında dereden akış gözlemlenmemiştir. Varolan ve gelecekte kapasitesi artırılacak havaalanının yarattığı hava kirliliği emisyonlarının Çakıllı Dere ye etkisini belirlemek amacıyla analiz yapılamamıştır. Hakim rüzgar yönünün batı yönünde olması nedeniyle, Havakirliliği emisyonlarının su kalitesini çok fazla etkilediği düşünülmemekte fakat akışın olduğu aylarda gerekli kimyasal analizlerin düzenli olarak yaptırılması gerekmektedir. Ercan Havaalanı na en yakın Hava Kalitesi istasyonu Lefkoşa da bulunmaktadır. Lefkoşa İstasyonuna ait veriler, Çevre Koruma Dairesi, Hava Emisyon Şubesi nden alınmıştır. Lefkoşa bölgesi hava kalitesi verilerinin Hava Kalitesi Kontrolü Tüzüğü nde bulunan Hava Kalitesi Sınır değerlerinin altında olduğu görülmektedir. 46

48 47

49 3.3. Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri (1/25000 ölçekli Jeoloji Haritası). Proje Alanına ait Zemin etüd raporu. İnceleme alanında, Güncel Çökel (Q6ba), Geç Kuvaterner yaşlı (Q6ba, Q2b, Q5b, Q4b) Karasal Sekileri; Mesarya Grubu'na ait Geç Pliyosen yaşlı Lefkoşa Kumtaşı (Tml); Erken Pliyosen-Geç Pliyosen yaşlı Çamlıbel Marnı (Tmç) bulunmaktadır. Bu birimleri litolojik olarak gençden yaşlıya doğru aşağıdaki gibi gösterebiliriz. Proje alanında bulunan birimler; Güncel Çökel (Q6ba); İnceleme alanı içerisinde en genç birim olup; akarsu çökelleri olan çakıl ve kumlardan oluşmaktadır. Birim Ercan Havalimanı nın güney doğusunda bulunan dere yataklarının içerisinde güncel çökeller olarak bulunmaktadır. Birim Holosen yaşlıdır. Karasal Sekiler (Q2b, Q4b ve Q5b); K.K.T.C. de gözlemlenmekte olan karasal sekiler genelde çakıltaşlarından oluşmaktadır. Bu birimler Geç Kuvaterner yaşlıdır. İnceleme alanı içerisinde yapılmış olan gözlemlerde Q2b karasal sekisinin geniş mostralara sahip olduğu gözlemlenmiştir; Q4b ile simgelenen karasal sekisi de inceleme alanının GüneyDoğusunda mostralar olarak bulunmaktadır. Lefkoşa Kumtaşı (Tml); Az miktarda çakıltaşı ve marn arakatmanı içeren, kalın katmanlı kumtaşlarından oluşmaktadır. Lefkoşa kumtaşı sarımsı açık kahverengi ve koyu sarı renkli olup; içerisinde bulunan çakıllar küçük ve iyi yuvarlanmıştır. Bu birim Geç Pliyosen yaşlıdır. Çamlıbel Marnı (Tmç); Genelde sarımsı-yeşil renkli kil ile gri renkli marnlardan oluşmakta olup; seyrek olarak kumtaşı arakatmanları içermektedir. Marnlar açık gri, mavimsi gri renkli olup belirsiz katmanlanmalıdır. Bu brim Erken-Geç Pliyosen yaşlıdır. 48

50 Harita 2 Bölgeyi Gösteren Jeolojik Harita. (Hakyemez, et al. (2000)) 3.4. Proje Alanı ve Etki Alanının Deprem Durumu (Varsa Deprem Haritasının rapora eklenmesi) Çalışma alanı incelendiğinde ve jeofizik etüdlerin yapıldığı noktalarda herhangi bir faya rastlanmamıştır. Bazı literatürlerde çalışma alanının 5.5 ve 6.18 km kuzeybatısında iki adet kırık zonu olduğu tespit edilmiştir (MTA (2007)). 49

51 Şekil 20 Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü Sismoloji Servisi nden Alınan Kıbrıs CivarıDepremler (Magnitüd 4.5) Şekil 21 Deprem İvme Haritası Sıkı kaya ve/veya alüvyon için (Algermissen androgers, (2004)) 50

52 Algermissen ve Rogers ın verdiği sıkı kaya ve/veya alüvyon içn Deprem İvme Haritası Şekil 21 kullanıldığında bölgenin ivmesi (Ao) = 0, g olarak alınabilir Proje Alanı ve Etki Alanının Doğal Afet Durumu Tektonik ve Paleoceografik İlişkiler Akdeniz de yer alan Kıbrıs Adası nın aktif ve kompleks bir neo-tektonik tarihçesi mevcuttur. Ada Afrika, Arap ve Avrasya levhalarının üçlü kesişme (triple junction) bölgesinin yakınında yeralmaktadır. Kıbrıs Adası birçok bölünmüş tektonik yapının kolajından oluşmaktadır; bunlara Helenik yayı (Hellenic arc), Ege bölgesi graben (Aegean graben) sistemi, Anadolu ve Sinai mikro levhası ve birkaç okyanus havzası dahildir. Erken Mesozoik döneminden beri bu levhalarda gerçekleşen dalma-batma (subduction), riftleşme (rifting), kıta-kıta çarpışması (continentcontinentcollusion), transform fay (transform faulting) oluşumu adada mevcut olan farklıtektonik yapıların oluşmasını sağlamıştır (Dewey et al. (1973); Dewey and Şengör (1979);Robertson and Dixon (1984), Şengör et al. (1985); Dercourt et al (1986); Gealey (1988);Anastasakis and Kelling (1991); Robertson et al (1991)). 51

53 Şekil 22 Doğu ve Orta Akdeniz Levha Tektonik Modeli. (ES) Eratosthenes denizdağını, (O) okyanus ve (C) kara yerkabuğunu temsil etmektedir. (Harrison et al. (2004)) Levhaların etkileşiminin kompleks yapısından olsa gerek adanın neotektonik yapısının oluşumu için iki farklı teori mevcut. Biri; Eratosthene denizdağının (Eratosthenes seamount) ve Kıbrıs ın güney sahilinin arasında bulunan Cyprean ark (Kıbrıs Yayı) olarak adlandırılan dalma zonunun Miyosen döneminde adayı yükseltmesi (Gass and Masson-Smith (1963); Woodside (1977); Kempler and Ben-Avraham (1987); Robertson (1990); Robertson et al. (1994); Garfunkel (1988); Robertson (2000)). Cyprean ark diğer adıyla Kıbrıs yayı güneyde Afrika Levhasıyla birlikte kuzeyde Anadolu levhasının birbirine yakınsaması temsil eden bir sınır olarak da adlandırılabilir. (Barka et al. (1995), Gülbay (2009)) Bir diğeri de; doğrultu atım tektonik hareketinin bölgeye hakim olduğu ve dalma zonunun adanın altında mevcut olmadığı. (Kempler et al. (1994); Vidal et al. (2000) ; Aal et al. (2001)). 52

54 Orta Miyosen döneminde oluşan Ovgos fayı (artık aktif değil) adanın kuzeyini iki tektonostratigrafik alana ayırır: Circum-Trodos topolojisi ve Kuzey Girne topolojisi. Fay hattı seperatör olarak kabul edilmesiyle birlikte doğu-batı atımlı bir faydır. Bu fay ortalama olarak adanın kuzey sahiline yaklaşık 25 km uzaktadır ve Girne topolojisinin de sınırını oluşturmaktadır. Kuzeye doğru dalan dar açılı normal fayların oluşturduğu coğrafi alan Ovgos fayını adanın kuzey sahilinden ayırmaktadır. Yapılan sismik kırılma araştırmalarının sonucunda fay sisteminin tavan bloğunda güneye verjanslı ters faya (bindirme fayı) rastlanmıştır. Ovgos fayının doğuya doğru sıkışmalı hareketi ve kuzeydoğuya doğru gidişi Geç Miyosen döneminde gerçekleşmiştir. Erken Pliosen döneminde, kuzey-güney sıkışması daha baskındı. Pliosen döneminde gerçekleşen birçok tektonik hareketin sonucunda bazı doğrultu atımlı faylar kuzey-batı ve kuzey-doğu trendlerin kuaternel deformasyona uğramıştır. (Harrison et.al. (2004)) 53

55 (Harita 3) Şekil 23 Kıbrıs fay hatları haritası Girne bölgesinde güneyden batıya eğimli geniş açılı bir fay zonu olan Kythrea yani Değirmenlik fayı da mevcuttur. Fayın aktif döneminin Orta-Geç Miyosin dönemine denk geldiği bilinmekle birlikte, o dönemde doğu-batı denizaltı dağsırası yaratıp alt havzayı kuzey ve güney olarak ikiye ayırdığı varsayılmaktadır. Girne bölgesinde varolan çoğu fayın Orta- Geç Eosen ve Geç Miyosen-Erken Pliosen dönemi batırmadan kaynaklı olduğu ardından Pleistosen dönemine kadar kıyasen daha sakin bir dönemle birlikte Girne (Kyrenia) bölgesinin yükseldiği kanısına birçok çalışmanın sonucunda varılmıştır. (McCay (2011)) İnceleme alanında kaya düşmesi, su baskını, heyelan vb. doğal afetlere neden olacak yapı mevcut değildir. 54