Öksürük. Pınar Çelik

Transkript

1 Öksürük Pınar Çelik

2 Öksürük Öksürük, akciğerleri aspirasyondan koruyan, sekresyonların atılmasını sağlayan, istemli veya istemsiz refleks yolla oluşan, ani patlayıcı ekspirasyon manevrasıdır. Öksürük refleksinin reseptörleri birçok organda bulunur. En duyarlı bölgeler larenks ve trakeobronşiyal ağacın özellikle karina ve bronş dallanma yerleridir. Diğer reseptörler: burun, paranazal sinüsler, farenks, kulak, plevra, perikard, diyafragma ve midede bulunur.

3 Öksürük evreleri Öksürük, glottise karşı gerçekleştirilen zorlu ekspirasyon manevrasıdır. Derin ve hızlı bir inspirasyonla başlar, glottis kapanır, torasik ve abdominal ekspiratuar kaslar kasılarak akciğerlerde yüksek basınç oluşturur, glottis aniden açılır ve yüksek intratorasik basınçla hava yollarından hava patlayıcı bir şekilde atılır.

4 Öksürük reseptörleri Öksürüğün oluşmasında iki farklı duyusal reseptör rol oynar Hızlı adapte olan reseptörler (mekanik uyaranlara hassas) Nervus vagusun miyelinsiz C tipi sinir liflerindeki reseptörler (kimyasal uyaranlara hassas) Öksürük refleksinin afferent yolunu N. Vagus dalları oluşturur. Trigeminal, glossofarengeal ve frenik sinirler de uyarıların refleks merkezine iletilmesini sağlar.

5 Öksürük özellikleri Süresi, Balgamla ilişkisi, Karakteri, Günün saatleri ile ilişkisi, Etki eden faktörler, Ek hastalıklar, Kullandığı ilaçlar Sigara içip içmediği sorgulanmalıdır.

6 Öksürük özellikleri Nonprodüktif öksürük (astım, yabancı cisim vs) Prodüktif öksürük (kronik bronşit, pnömoni, KOAH) Postprandial öksürük (GÖR, trakeoözefagial fistül?) Geceleri artan öksürük (üst havayolu öksürük sendromu, astım) ACE inhibitörü kullanımı sonrası ortaya çıkan öksürük Uykuda olmayan öksürük (psikojenik öksürük)

7 Öksürük 1-Akut öksürük (<3 hafta) 2-Subakut öksürük (3-8 hafta) 3-Kronik öksürük (>8 hafta)

8 Akut öksürük Soğuk algınlığı Akut bronşit İlaçlar (özellikle anjiokonverting enzim inhibitörü) Alerjik rinit Yabancı cisim aspirasyonu Kalp yetmezliği Pulmoner emboli Astım, KOAH atak

9 Subakut öksürük Post-infeksiyöz öksürük Astım Sinüzit Allerjen ya da irritan maruziyeti

10 Kronik öksürük Astım GÖR Üst hava yolu öksürük sendromu Anjiokonverting enzim(ace) inhibitörü kullanımı Nonastmatik eozinofilik bronşit Sigara ve diğer irritanlara maruziyet Psikojenik

11 Kronik öksürük-diğer nedenler Bronşektazi Yabancı cisim aspirasyonu Akciğer Ca Akciğer apsesi Tb

12 Kronik öksürük Anamnez alınmalı, fizik muayene yapılmalı ve AC gr. çekilmeli Anamnez: Sigara, ACE inhibitörü kullanımı, mesleki ve çevresel irritanlara maruziyet sorgulanmalı Anamnez, fizik muayenede patoloji varsa ya da radyoloji anormal ise ileri tetkik yapılmalı

13 Kronik öksürük Fizik muayene ve AC gr N ise kronik öksürük nedenleri Astım, GÖR, ÜHÖS (%90) Nonastmatik eozinofilik bronşit ACE inhitörü kullanımı Psikojenik AC Ca (endobronşial tm olup AC gr N olgular) (yüksek riskli hastalarda)

14 Öksürük varyant astım Anamnez Fizik muayene ve SFT: N Tanı: BPT Tedavi: Kombine tedavi (BD ve KS) LTRA da verilebilir.

15 Üst havayolu öksürük sendromu Diğer adı postnazal akıntı sendromudur. Sinüzit Allerjik ve allerjik olmayan rinit Vazomotor rinit Postinfeksiyöz rinit Çevresel irritanlar

16 Üst havayolu öksürük sendromu-tedavi Üst havayolu öksürük sendromuna neden olan patolojiye göre yapılmalıdır.

17 GÖR Mikro ve makroaspirasyonların yanı sıra daha sık olarak özefagus distalinde öksürük refleksinin afferent yolunun uyarılması sonucu öksürük ortaya çıkar. Semptomlar mide yanması, ekşime, boğaza ekşi-acı su gelmesi, retrosternal ağrı, baskı hissi olmakla birlikte tek yakınma öksürük olabilir. Kronik öksürük nedeni olan diğer iki sık neden ekarte edildikten sonra GÖR için ampirik tedavi önerilir.

18 GÖR-tedavi Diyet Kilo verme Yatak başının yükseltilmesi Proton pompa inhibitörleri (PPI) (omeprazol mg veya eşdeğeri) 2x1/gün (8-12 hafta)

19 Nonastmatik eozinofilik bronşit SFT: N BPT: Aşırı duyarlılık yok Tedavi: inhaler KS

20

21 Öksürük komplikasyonları Solunum sistemi Pnömotoraks, cilt altı amfizemi Pnömomediastinum Larengeal travma Trakeobronşiyal rüptür Kosta fraktürü Diğer sistemler İdrar inkontinansı, yaşam kalitesinde bozulma, uyku sorunları, bilinç kaybı, hipotansiyon, baş ağrısı, senkop, kardiak ritm bozuklukları, kusma, özefagus perforasyonu, dalak rüptürü, herni, vd.