1.Tarih Felsefesi Nedir? 2.Antikçağ Yunan Dünyasında Tarih Anlayışı. 3.Tarih Felsefesinin Ortaçağdaki Kökenleri-I: Hıristiyan Ortaçağı ve Augustinus

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "1.Tarih Felsefesi Nedir? 2.Antikçağ Yunan Dünyasında Tarih Anlayışı. 3.Tarih Felsefesinin Ortaçağdaki Kökenleri-I: Hıristiyan Ortaçağı ve Augustinus"

Dilara Sunay
6 yıl önce
İzleme sayısı:

2 1.Tarih Felsefesi Nedir? 2.Antikçağ Yunan Dünyasında Tarih Anlayışı 3.Tarih Felsefesinin Ortaçağdaki Kökenleri-I: Hıristiyan Ortaçağı ve Augustinus 4.Tarih Felsefesinin Ortaçağdaki Kökenleri-2: İslâm Ortaçağı ve İbn Haldûn 1 5.Rönesans, Yeniçağ ve 17. Yüzyıl Avrupasında Tarih Anlayışları 6.Aydınlanma Döneminde Tarih Anlayışı ve Tarih Felsefesinin Ortaya Çıkışı

3 Dersin Adı : Tarih Felsefesi I Dersin Kodu : FEL401U Dersin Dönemi :Güz Dersin Kredisi :4 Dersin Soru Sayısı : 20 2 Ara Sınav Sorumlu Üniteler : 1-3 Dönem Sonu Sınavı Sorumlu Üniteleri:

4 ÜNİTE:1 Yeteri kadar nedeniniz varsa, her şeyi yapabilirsiniz. Jim Rohn 1.Tarih Felsefesi Nedir? Batı dillerinde history, historia biçimlerinde karşımıza çıkan ve Türkçe'de tarih olarak karşılaştığımız kavramın kökeni, Eski Yunanca'daki historein sözcüğüdür. Historein, Eski Yunanca'da 1. araştırma yoluyla bilme ve öğrenme, 2. hikâyeleme ve tarih anlamlarına gelmektedir. Çağımızda, tarihin üç farklı anlamından söz edilebilir: 1. Zamandizinsel (kronolojik) anlam, 2. Geçmişin tümü olarak tarih, 3. Geçmişe ilişkin araştırmalar yapan bir çalışma alanı olarak tarih. Tarih yazıcılığı, üçüncü anlamıyla tarihin bir ürünüdür. Karl Jaspers'e göre tarih, insana kendini görmeyi, değerlendirmeyi öğretmesi bakımından, onu kendi çağına bağnazca ve bilinçsizce bağlanmaktan kurtarır. Karl Popper'e göre tarih, insanlığın bilgisi ve bu bilgi üzerine ortaya atılan kuramların toplamından oluşur; bu yüzden de insanın tarihinin en önemli kısmı felsefeyi ve dini de içeren insan düşüncesi ve bilgisinin tarihidir. 3 Res gestae, Latince'de yapılmış işler/şeyler anlamında kullanılan bir tamlamadır. Bu tamlama, zamanla, geçmişte yapılmış tüm işlere göndermede bulunmak üzere kullanılmış ve bu kullanım, bizde tarih sözcüğüyle karşılanan historia sözcüğünün ilk anlamını oluşturmuştur. Geçmişi bir bütün hâlinde kavramaya girişen felsefe sistemleri, tarihe ontolojik bir yaklaşımın ifadeleri olarak yorumlanabilir. Ontoloji, daha öncesinde de metafizik, varlığı tek tek nitelikleriyle değil de bir bütün olarak kavramayı ve anlamlandırmayı amaçlayan felsefe disiplinidir. Historia rerum gestarum, Latince'de yapılmış işlerin/şeylerin anlatımı, öykülenmesi anlamında kullanıl an bir tamlamadır. Bu tamlama, geçmişte yapılmış tüm işlerin yazıya geçirilmesi anlamında kullanılır ve bu kullanım, bizde tarih' sözcüğüyle karşılanan historia' sözcüğünün ikinci temel anlamını oluşturur

5 Alman Tarih Okulu, kökeni ve gelişimi bakımlarından deha çok Alman idealist filozof Johann Gottfried von Herder'e bağlı olan ve seçkin düşünürleri arasında Wilhelm von Humboldt'un ( ) bulunduğu tarih okuludur. Bu okulun yaklaşımına göre tarih bilgisi, bir halkın kendisiyle ilgili bilincinin ne olduğunun belirlenmesi yoluyla yalnızca o halk için geçerli olabilecek türden bir bilgidir. Wilhelm Dilthey ( ), Alman Tarih Okulu'ndan etkilenerek tarih bilimini temellendiren, çağında gelişip yaygınlık kazanarak bilimsel bilgi tartışmalarını kuşatmış olan pozitivist anlayışa şiddetle karşı çıkmış ve onların öne sürdüklerinin aksine, doğa bilimleri yanında, insanın ve yapıp ettiklerinin inceleme konusu kılındığı başka bir bilimsel araştırma sahasının var olduğunu ısrarla savunmuştur. Tarihselcilik (historismus/historism), insanın düşünce ve emeğinden çıkmış her şeyin tarih içerisinde, bir birliktelik-toplumsallık ortamında oluştuğunu ve bu şeylerin tarihin her döneminde değişikliğe uğradığını savunan görüştür. Bu görüşe göre, bilim, sanat, meslekler, hatta felsefe bile, tarihsel bir temele sahiptir; insanın bu düşünce ve eylem ürünlerinin her biri, insan ve toplum tarih sürecinde değiştikçe değişim gösterir. Collingwood, tarihe ilişkin dört temel soru sorar: 1. Tarihin tanımı nedir?, 2. Tarihin nesnesi nedir-yani tarih neyi araştırır?, 3. Tarihin yöntemi nedir? ve 4 4. Tarihin (hem geçmişin tümü olarak hem de bir bilim olarak) ereği nedir? Collingwood'a göre tarihin değeri, insanın ne yapıp ettiğini dolayısıyla ne olduğunu, yani doğasını bize öğretmesindedir. Collingwood'a göre, 18. yüzyıla gelindiğinde matematik yöntem, teolojik yöntem ya da doğa bilimlerinin yöntemi gibi yöntemler kullanılarak anlaşılamayacak yeni bir soru ya da sorunlar grubu karşımıza çıkmakta ve düzenlenmiş-örgütlenmiş ve sistemleştirilmiş tarih araştırmalarının varlığıyla ortaya çıkan felsefî sorunlar grubu, ayrı ve kendine özgü bir çalışma alanının, yani tarih felsefesinin varlığını zorunlu kılmaktadır Sorokin'e göre, anlamlı tarih felsefeleri, anlaşılabilir tarihsel olay yorumları ve toplumsal-kültürel süreçler üzerine yapılan kaydadeğer genellemelerin önemli çoğunluğu, bunalım ya da geçiş, bazen çözülme dönemlerinde, yahut bu tür dönemlerin hemen öncesinde ve sonrasında ortaya çıkmaktadır. Sorokin, bu tezine ibn Haldûn'un Mukaddime adlı yapıtını örnek olarak gösterir. Walsh'a göre tarih felsefesi, tarihte anlam, bütünlük, yasa, amaç gibi sorunları inceleyen tarih metafiziği ve tarih çalışmalarında ortaya çıkan sorunları, tarihte araştırma yöntemi/yöntemleri, bilginin güvenilirliği, açıklama, kanıtlama gibi sorunları konu edinen analitik tarih felsefesi olmak üzere, kendi içinde ikiye ayrılır

6 Res gestae, historia, historia rerum gestarum gibi terimleri tanımlamak. îlk olarak, Sami dillerinde daha çok zamanla ilgili anlamlar yüklenmiş olan ve Türkçe de böyle bir kullanımı da bulunan tarih in, İslâm tarihçiliğinde, tanık olunmuş olayları kayıt altına almak üzere yıllıklar (annales) yazma anlamında kullanıldığı söylenebilir. Batı dillerinde history, historia, vb. biçimlerde karşımıza çıkan ve bizdeki tarih in karşılığı olan sözcük de Yunanca historeinden gelmektedir. Historia Yunanca da araştırma yoluyla bilme/öğrenme anlamında, ayrıca hikâye ve tarih anlamlarında kullanılmıştır. Res gestae, Latince de yapılmış işler/şeyler anlamında kullanılan bir tamlamadır. Bu tamlama, zamanla, geçmişte yapılmış tüm işlere göndermede bulunmak üzere kullanılmış ve bu kullanım, bizde tarih sözcüğüyle karşılanan historia sözcüğünün ilk anlamını oluşturmuştur. Historia rerum gestarum, Latince de yapılmış işlerin/şeylerin anlatımı, öykülenmesi anlamında kullanılan bir tamlamadır. Bu tamlama, geçmişte yapılmış tüm işlerin yazıya geçirilmesi anlamında kullanılır ve bu kullanım, bizde tarih sözcüğüyle karşılanan historia sözcüğünün ikinci temel anlamını oluşturur. Historia rerum gestarum anlamıyla tarih felsefesi, tarih yazan kişinin bilgi etkinliğini asıl sorun olarak öne çıkaran bir tür bilim felsefesi, bir metodoloji eleştirisi özelliği taşır. Tarih felsefesinin ne olduğunu açıklamak. Tarih nedir? Bu soruyu insan kendi yapıp ettiklerini yazılı olarak kayda geçirmeye başladığı zamandan bu yana sık sık kendisine sormuştur ve bu soru, tarih için bir çerçeve çizme gereksiniminden, onu diğer çalışma alanlarından ayırma çabasından kaynaklanan, felsefi yönü de olan bir sorudur. Nedir? sorusunun yapısal nitelik taşıdığı ve aslında sorguladığı şeyin erek nedenini, yani o şeyin ne için var olduğunu ortaya koymayı amaçladığı da göz önüne alındığında, bu felsefî yön daha da belirginleşir. Öyleyse tarihe felsefî bir bakışla yönelmenin düşünce tarihindeki başlangıcı daha uzak, daha köklü bir geçmişe dayanır. 5 Tarihe felsefenin gözüyle yaklaşmaktan anlaşılan şey, geçmişte kalmış olayların ne anlam ifade ettiğini sorgulamaktan başlayarak gitgide insanlığın tüm yaşanmış geçmişine -yani bir tür dünya tarihi ne- yönelmiş bir çalışma olmuştur. Bu çalışma, giderek tüm insanlık tarihine yönelik bir öte/üst bakış edinmeye ve insanlık tarihinin bütününü kavramayı ve açıklamayı hedefleyen bir felsefe sistemi kurmaya, tüm insanlık tarihini de böyle bir felsefe sistemi üzerinden açıklamaya kadar uzanır. Geçmişte kalan insan-toplum olaylarını bir bütün olarak ifade eden Latince terim res gestae, nitelikleri kısaca dile getirilen türden bir çalışmayı içerir. Tarihi bir bilim olarak görmek de onu geçmişin bütününü kavrayıp yorumlamak amacıyla bir varlık sorunu olarak ortaya koymak da tarihsel olayların bilinebildiği varsayımını gerektirir. His-toria rerum gestarum anlamıyla tarih felsefesi, tarih yazan kişinin bilgi etkinliğini asıl sorun olarak öne çıkaran bir tür bilim felsefesi, bir metodoloji eleştirisi dir

Benzer belgeler

TARİH FELSEFESİ-1 FEL401U KISA ÖZET

TARİH FELSEFESİ-1 FEL401U KISA ÖZET DİKKAT Buarada ilk 4 sahife gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com 1 1. ÜNİTE Tarih Felsefesi Nedir? TARİH FELSEFESİ HANGİ ANLAMA/ANLAMLARA