Arı Ürünleri, Bitkiler ve Sağlığımız Yard.Doç.Dr. Mine Koçyiğit

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Arı Ürünleri, Bitkiler ve Sağlığımız Yard.Doç.Dr. Mine Koçyiğit"

Kelebek Kizil
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Arı Ürünleri, Bitkiler ve Sağlığımız Yard.Doç.Dr. Mine Koçyiğit

2 ÇİÇEK Çiçek, Angiospermlerin eşeysel üreme organıdır. Tam bir çiçek, dıştan içe doğru, 4 halkalardan oluşur: 1.Kaliks Çiçek örtüsü (Periant) 2. Korolla 3. Androkeum Eşeysel organlar 4. Ginekeum

4 Androkeum Çiçeğin erkek organlarının toplamına verilen isimdir. Stamenlerden yapılmıştır. Stamen; anter (baş) ve filament (sap) olmak üzere 2 kısımdan oluşur.

5 Anter iki tekadan ve bu tekaları birleştiren konnektiften oluşur. Her teka içinde ikişer polen kesesi bulunur. Polen, bu keseler içinde oluşur. Filament genellikle silindrik veya yassı bir iplik şeklindedir. Kısa, uzun, dallanmış, çıplak veya tüylü gibi çok farklı özelliklerde olabilir.

polenini çiçeğe gelen böcek üzerine döker.

6 Bazı çiçeklerde stamenler tigmonastik bir harekete sahiptir. Bu çiçeklerde stamenlere dokunulduğu zaman, filamentler içeri doğru kıvrılır ve anterler polenini çiçeğe gelen böcek üzerine döker. Bazense, filamentler tomurcuk içinde içe doğru yay gibi kıvrık ve gerilmiştir. Çiçek açınca filamentler bu kıvrık durumdan kurtulur ve birdenbire dışa doğru açılırken poleni etrafa saçar.

8 Anterler çok değişik şekiller gösterir: büyük, küçük, ovat, linear, S şeklinde kıvrık, vs. Renk bakımından, genel olarak sarıdır, bazen beyazımsı, yeşilimsi, pembemsi, morumsu veya tamamen koyu mor renkte olabilir. Genellikle her tekada bulunan iki polen kesesi olgunlukta, tek bir kese halinde birleşir ve bu kese açılarak polen dökülür. Lilium un anterinden enine kesit Açılmadan Önce Açıldıktan Sonra

Yarıklar anterin içi yüzünde, yani çiçeğin ortasına bakan yüzünde

9 Anterlerin açılması (dehiscens) çeşitli şekillerde olur: boyuna bir yarıkla, enine bir yarıkla, delikle veya kapakla. Yarıklar anterin içi yüzünde, yani çiçeğin ortasına bakan yüzünde bulunuyorsa, anter introrstur. Yarıklar anterin dış yüzünde ise, anter ekstrorstur.

10 Anterler filamente değişik şekilde bağlı olabilir: innat veya bazifiks bir anter, tabanı ile filamentin tepesine bağlıdır. Adnat bir anterde, anter kendi boyunca filamentin üst kısmı ile birlikte gelişmiştir. Dorsifiks bir anterde, filament anterin sırtında bir yere bağlıdır. Versatil anterde ise filament anterin sırtına, ortada bir noktaya bağlıdır ve anter kolaylıkla hareket eder

11 Konnektif, anterin iki tekasını birleştiren dokudur. Polen (çiçek tozu), polen keseleri içinde oluşur. Tanelerin şekil ve büyüklüğü, bir cins veya bir tür için karakteristiktir. Konnektif

taneden ibaret tetratlar halinde dağıldıkları görülür.

12 Polen taneleri tek olarak saçılır. Fakat bazı cinslerde veya familyalarda, bunların 4 taneden ibaret tetratlar halinde dağıldıkları görülür. Bazense bütün taneler kütle halinde kalarak bir polinyum (pollinium) oluşturur.

Örneğin bir stamenli bir çiçeğe monnadr bir çiçek denir ve 2, 3, 4, 5 çok stamenli çiçekler için sırasıyla diandr,

13 Sayı bakımından, erkek organ taşıyan bir çiçekte, birden çok sayıya kadar stamen bulunabilir. Bu sayı özel terimlerle belirtilir. Örneğin bir stamenli bir çiçeğe monnadr bir çiçek denir ve 2, 3, 4, 5 çok stamenli çiçekler için sırasıyla diandr, triandr, tetrandr, pentandr poliandr terimleri kullanılır. Körelmiş veya verimsiz stamenlere staminot (staminodium) adı verilir. Bazen staminotlar petallere benzer bir şekil almışlar veya nektaryum haline geçmişlerdir.

14 Didinam: Bir çiçekte 4 stamen bulunur ve bunların ikisi uzun, ikisi kısa ise, bu stamenlere didinam stamenler denir. Tetradinam stamenlerde, çiçekte 6 stamen vardır, bunların 4 ü uzun, 2 si kısadır. Didinam stamenler

Bir çiçekte bulunan bütün stamenler tamamen serbest olabildikleri gibi, bu

Stamenler yalnız filamentleriyle bir tüp teşkil edecek şekilde birleşirse, bunlar

Triadelf bir androkeum da ise, stamenler üç demet oluşturur.

15 Bir çiçekte bulunan bütün stamenler tamamen serbest olabildikleri gibi, bu stamenler değişik şekillerde birleşmiş te olabilir. Stamenler yalnız filamentleriyle bir tüp teşkil edecek şekilde birleşirse, bunlar monadelftir. Diadelf bir androkeumda, stamenler iki grup halinde birleşiktir. Triadelf bir androkeum da ise, stamenler üç demet oluşturur. Filamentleri serbest, fakat anterleri birleşik olan stamenler için singenezik terimi kullanılır. Monodelf stamenler Diadelf stamenler Singenezik stamenler

Stamenler, genel olarak çiçek ekseni üzerine bağlıdır. Fakat bazı gamopetal çiçeklerde, filamentler kısa veya uzun bir mesafede korolla tübü ile beraber gelişmiştir.

16 Stamenler, genel olarak çiçek ekseni üzerine bağlıdır. Fakat bazı gamopetal çiçeklerde, filamentler kısa veya uzun bir mesafede korolla tübü ile beraber gelişmiştir. Bu şekilde stamenler korolla tübü üzerine bağlı görünürler. Stamenlerin ginekeum ile birleşmiş olması da mümkündür. Bu iki organın birleşmesi ile meydana gelen organa ginostemyum (gynostemium) adı verilir.

Ginekeum Çiçeğin dişi organıdır ve bir veya birkaç pistilden

17 Ginekeum Çiçeğin dişi organıdır ve bir veya birkaç pistilden yapılmıştır. Bir pistil 3 kısımdan yapılmıştır: stigma (tepecik), stilus (boyuncuk), ovaryum (yumurtalık). Stigma, pistilin poleni tutan kısmıdır. Bu ödevini yapabilmesi için papilsi bir yapıdadır. Değişik şekillerde olabilir: baş şeklinde, iplik şeklinde, nokta şeklinde, tüysü, vs. Andrekeum Ginekeum

18 Stilus genel olarak ovaryumun tepesine bağlıdır. bazen stilusun ovaryumun tabanından çıktığı görülür. Böyle bir stilus ginobaziktir (Labiatae). Ovaryum pistilin alt tarafını oluşturan şişkin kısmıdır. Ovaryum içinde bir veya daha çok sayıda ovül (tohum taslağı) bulunur.

Tozlaşma Kapalı tohumlu bitkilerde bir çiçeğin anterlerinden dışarı verilen polenin çeşitli yollarla yine aynı çiçeğin veya o bitkinin bir başka çiçeğinin dişi

19 Tozlaşma Kapalı tohumlu bitkilerde bir çiçeğin anterlerinden dışarı verilen polenin çeşitli yollarla yine aynı çiçeğin veya o bitkinin bir başka çiçeğinin dişi organının stigması üzerine taşınması olayına tozlaşma (Polinizasyon) denir. Arı, sinek gibi kınkanatlı böceklerin aracılığıyla gerçekleşen tozlaşma şekline entemofili denir.

Nektaryumlar çiçek içinde olabilir buradaki görevleri böcekleri çekerek tozlaşma olayını gerçekleştirmektir, bu tip nektaryumlara floral (çiçek) nektaryum adı verilir.

20 Nektaryumlar çiçek içinde olabilir buradaki görevleri böcekleri çekerek tozlaşma olayını gerçekleştirmektir, bu tip nektaryumlara floral (çiçek) nektaryum adı verilir. Nektar Nektar bitkinin çiçekleri veya çiçek dışındaki kısımları üzerinde yer alan şekerce zengin bir sıvıdır. Latince nectar kelimesinden türevlenir ve tanrıların kutsal içkisi anlamını taşır. Nektar oluşturan salgı bezlerine ise nektaryum adı verilir.

Nektar salgısı arılar çiçekleri ziyaret ettikçe artar, nektar bal için önemli bir kaynak olmasının

21 Nektaryumlar çiçek dışında da olabilir, bunlar extrafloral (çiçek dışındaki) nektaryum olarak isimlendirilir Bu nektaryumlarda salgılanan nektar ise böcek, arı ve kelebeklerin besin kaynağıdır. Nektar salgısı arılar çiçekleri ziyaret ettikçe artar, nektar bal için önemli bir kaynak olmasının yanında tarım ve ziraat içinde önemlidir. Tozlaşma bittikten sonra çoğunlukla bitki tarafından geri özümlenir.

22 Nektar Salınımı ve İçeriği Nektar floemden nektaryumun parenkima hücrelerine, ordan da salgı tüyüne ulaşır ve kutikular porlardan dışarı atılır. Nektar iletiminde ER en önemli organeldir. Salgılanan nektarın bileşimi sakkaroz, glukoz, fruktoz ve galaktozdur. Bundan başka protein, amino asitler (glutamik asit), organik asit ve çeşitli elemetler (nitrat, fosfat, K, Na, Ca, Mg) de bulunabilir. Nektar salgısını arttıran faktörler; 1. Yüksek sıcaklık 2. Düşük nem 3. Şeker içeriğinin az olması

23 Extrafloral (çiçek dışındaki) nektaryum Bitkinin vejetatif organlarında bulunur. Bu tip nektaryumlar bol ribozom, mitokondri, ER ve az nişasta içerir. Mimosa sp. Passiflora sp.

24 Floral (çiçek) nektaryum Bitkideki yerine göre 5 grup altında sınıflandırılır: 1. Perigonal nektaryum: Çiçeklerin periantı üzerinde gelişir; Ranunculus, Althaea, Hibiscus 2. Toral nektaryum: Reseptakulum üzerinde gelişir; Capparis

25 3. Staminel nektaryum: Stamenler üzerinde gelişir; Colchicum, Laurus, Dianthus. 4. Ovaryal nektaryum: Ovaryum tabanı üzerinde bir halka şeklinde gelişir; Gentiana.

26 5. Stilar nektaryum: Ginekeumun stilusunun çeşitli bölgeleri üzerinde gelişir; Helianthus, Calendula.

Benzer belgeler

Materyal: Rosa sp. (gül; dikotil çiçek) ve Lilium sp. (zambak; monokotil çiçek)

KONU 10. ÜREME VE GELİŞME I. Bitki Hücrelerinde Üreme ve Gelişme: Materyal: Rosa sp. (gül; dikotil çiçek) ve Lilium sp. (zambak; monokotil çiçek) Yöntem: Rosa sp. ve Lilium sp. tam çiçeğinden alınan enine