YouTube:Kimyafull Gülçin Hoca Serüveni 5.ÜNİTE ASİTLER VE BAZLAR KULLANIM ALANLARI YouTube:Kimyafull Gülçin Hoca

Transkript

1 Serüveni 5.ÜNİTE ASİTLER VE BAZLAR KULLANIM ALANLARI

2 1) ASİT- BAZLARIN KULLANIM ALANLARI H 2 SO 4 ZAÇ Yağı Sülfürik Asit(Kuvvetli nem çekicidir) Sülfatlı GÜBRE üretiminde Boya üretiminde Petro-kimya sanayinde Akülerde (Akü asidi)(elektrolit olarak) Metal Kaplamacılıkta Kimyasal tepkimelerde katalizör olarak Kağıt,deterjan,alkol,tarım ilaçlarında HNO 3 Kezzap Nitrik Asit Nitratlı Gübre üretiminde Patlayıcılarda (trinitroluen TNT) Kireç Sökücü Plastik üretiminde Dinamit,ilaç,boya,üretiminde Altın işlemede,gümüş nitrat üretiminde Metallerin saflaştırılmasında HCI Tuz Ruhu (Hidioklorik Asit) Mide özsuyunda bulunur. Pas alma işleminde Temizlik malzemesi üretiminde İçme ve kullanma suyunda Petrol, ilaç, boya, kağıt tekstil üretiminde PVC üretiminde Demir çelik sanayisinde,deri işlemesinde Yapay gıdaların ve vitaminlerin üretilmesinde Sirke Ruhu CH 3 COOH (Asetik Asit) Sirke üretiminde Dezenfektan olarak mutfak tezgahlarında İnorganik tuzların hazırlanmasında İlaç ve kauçuk üretiminde Kararan gümüşlerin parlatılmasında Yapay halı ve plastik üretiminde Cam ve tortuların temizlenmesinde Turşu yapımında Sebzelerin dezenfekte edilmesinde

3 H 3 PO 4 Fosforik Asit Temizlik malzemelerinin üretiminde Deri sektöründe Kozmetikte Fosfat tuzlarının üretiminde Gıda sanayisinde,peynir üretiminde,meşrubat üretiminde Gübre Üretiminde Ağız ve diş sağlığında İlaç endüstrisinde Tabaklama ve parlatma işlemlerinde Nem çekicidir. Metallerin korozyona daha dayanıklı duruma getirilmesinde HF Hidroflorik Asit Zayıf Asittir Cam kaplar saklanamaz Isıya dayanıklı plastik üretiminde Buzdolabı ve klimalarda soğutma sağlayabn gazların sentezinde Cam ve seramik aşındırmada Petrol rafinasyonunda Yangın söndürücü köpük üretiminde HCOOH Formik Asit Zayıf bir asittir. Isırgan bitkisinde ve karınca salgısında Ham derinin işlenmesinde Böcek öldürücü ilaç üretiminde Doğal kauçuk işlenmesinde Dezenfektan olarak Elektroliz kaplamacılkta Gıda katkı maddesi olarak

4 Sönmüş Kireç Ca(OH) 2 Yapı malzemelerinde CaO + H2O Ca(OH) 2 (suda) + ısı Sönmemiş Kireç Sönmüş Kireç Toprakta ph düzenleyicisi olarak Kilin parçalanmasında HARÇ: Ca(OH)2 + SiO2 + H2O (Yapı malzemesi hammaddesi) CO 2 gazının tutulmasında(sera etkisini azaltmak) Havadaki H 2 S gazının uzaklaştırılmasında NH 3 Amonyak Zayıf Bazdır. Yağ ve kireç sökücü İlaç, plastik ve boya üretimi Yapay gübre üretiminde Buzdolabı ve klima gibi soğutucuların üretiminde Gıda katkı maddesi olarak Patlayıcı maddelerin üretiminde Üre üretiminde NaOH Sudkostik Yakıcı sud Sabun yapımında Endüstriyel yağ alma Tekstil sanayinde Nem çekerek bozunduğu için deriye dokunursa derinin suyunu çekerek deriyi yakar. Havada nemle beraber CO 2 gazını da çeker KOH Potaskostik Arap sabunu yapımında Alkolde NaOH oranla daha çok çözünür(çözeltisi alkollü potas) Gübre, pil üretiminde İlaç imalatı

5 2) ASİT- BAZLARIN SAĞLIK- ENDÜSTRİ- ÇEVRE AÇISINDAN FAYDA VE ZARARLARI ASİT- BAZLARIN TAŞIMA- DEPOLAMA- KULLANIMI Asit-Bazlar deriyi yakar, kaşınmaya yol açar. ASİT- BAZLAR (KOROZİF) AŞINDIRICI etki gösterir. DEPOLAMA Asitler, bazlardan organik alev alabilen maddelerden ayrı tutulmalıdır. Raflardan düşme tehlikesine karşın aşındırıcı maddeleri tabana yakın raflarda tutulmalı Asitleri zehirli gazlar oluşturacak kimyasallardan uzak tutulmalı Asitler Na, K, Mg gibi reaktif maddelerden ayrı tutulmalı Korozif maddeler kesinlikle metal raflarda saklanmamalı HNO 3, HCIO 4 gibi organik maddeleri etkileyen asitler cam şişelerde muhafaza edilir. Camı etkileyen HF plastik şişelerde saklanmalıdır. Depolanan ortam nemden uzak, serin ve kuru olmalıdır. Ayrıca havalandırma sistemi olmalıdır. Kimyasal maddelerin taşınmasında KORUYUCU EKİPMANlar mutlaka bulunmalıdır. ASİT- BAZ KULLANIMI Tahriş edici ve aşındırıcı olduklarından cilde- göze temas etmemelidir. Koruyucu eldiven ve gözlük kullanılmalıdır. Bazı durumlarda maske kullanılması gerekebilir. Özellikle Asit üzerine su eklenmemeli. Eklenmesi halinde kaynama ve sıçrama olabilir. Asidi suya yavaş yavaş ilave etmek gerekir.

6 Korozif madde tehlikeli ve zehirli gazları meydana getirebileceğinden çalışma çeker ocakta yapılmalıdır. Korozif maddelerle çalışmalar kırılmaz kaplarda yapılmalıdır. ASİT- BAZ AMBALAJLARI GÜVENLİK UYARISI Kimyasalın tam olarak İsmini Tehlike sınıfını Son kullanam ve üretim tarihlerini içerecek şekilde ambalajlanmalıdır. Ambalaj üzerinde bulunan semboller hangi riski taşıdığını ifade eder. İLK YARDIM TEDBİRLERİ Solunması halinde hasta açık havaya bırakılmalıdır. Cilde temas edilen yer bol su ile yıkanmalıdır. Cilde temasında ciddi yanıklar ve tahrişler oluşabilir. Suda çözünmesi ekzotermik olan H2SO4 su yerine bazik sıvılarla yıkama işlemi yapılmalıdır. Asit- baz yutan bir kişi asla kusturulmamalıdır. UYARI!!! Tuz Ruhu- Çamaşır Suyu birlikte kullanılmaması gereken temizlik malzemeleridir. NaCIO + 2HCI NaCI+ H 2 O + CI 2 CI 2 gazı oldukça zehirli bir gazdır. ASİT YAĞMURLARI ETKİLERİ Asit yağmurları toprağın kimyasal yapısını etkiler. Göl ve akarsularda asit- baz dengesini bozarak tüm canlıların yaşamını olumsuz etkiler. Ormanlar üzerinde olumsuz etki oluşturarak ağaçların gelişmesini engeller. Tarihi değeri olan antik yapıları, heykelleri, kireç taşı ve mermerden yapılmış binaları aşındırır.

7 ASİTLİ GIDALARIN SİNDİRİMİ Sindirim olayları sonucunda KARBONHİDRATLAR AĞIZDA PROTEİNLER MİDEDE YAĞLAR İNCE BAĞIRSAK sindirilmeye başlanır. Mide özsuyunda %0,4 oranında HCI asit içerir.ph 1,5 ile 2 arasındadır Tükürük bezleri Amilaz enzimi salgılar.tükrüğün ph değeri 6-7 arasındadır İnce bağırsak Lipoz enzimi salgılar. Pankreas salgısının ph değeri 8,5 tur. Asidik bir ortam olan mide, asitli yiyeceklerin çok tüketilmesi sonucunda daha asidik hale gelir.gastrit, reflü, mide ülseri gibi rahatsızlıklar ortaya çıkar. TEDBİRLER ASİT- BAZLARLA ÇALIŞIRKEN SAĞLIK-GÜVENLİK AÇISINDAN DETERJAN C 12 H 25 OSO 3 Na Bu etiket deterjanda olmalıdır. Cildi tahriş eder. Doğada uzun süre bozunmazlar. Toprak ve su kirliliğine neden olur. LAVABO AÇICI Tahriş edici etiketi bulunmalıdır. Katı NaOH suya atıldığında oluşan çözelti lavabolardaki ve atık su borularındaki yağ deri saç gibi maddeleri kolaylıkla temizler. Oluşan bu reaksiyonlar şiddetlidir. Oluşan sıçramalar zarar verebilir. Oluşan buhar solunum yollarını tahriş eder. Atık su tesisatına zarar verir.

8 ÇAMAŞIR SUYU Tahriş edici (NaCIO)- zehirli etiketi bulunmalıdır. Zehirleyici kimyasaldır. Çocukların ulaşamayacakları yerde saklanmalıdır. Çamaşırların ağartılmasında kullanılır. bulaşık- banyo zeminlerinde hijyen için kullanılır. TUZ RUHU Tahriş edici- korozif etiketi bulunmalıdır. Çamaşır + Tuz Suyu Ruhu Birlikte kullanılmamalıdır. Ağır kirleri, kireç kaynaklı kirlerin temizliğinde kullanılır. Seyreltik hali bile aşındırıcı özelliğe sahiptir. DOĞAL TEMİZLİK ÜRÜNLERİ Sodyum Karbonat Na 2 CO 3 Sirke CH 3 COOH Çamaşır sodası NaOH + H 2 CO 3 Na 2 CO 3 (Baz karakterli- Tuz) Yağ, kir lekelerini temizler Suyu yumuşatır SERT SU: suyun içinde Ca +2, Mg iyonlarını fazla içerir. Mikrop öldürür. Yağı parçalar. Mineral kalıntılarını çözer. Meyve ve tahılların fermante işlemiyle elde edilir. Doğal Sabunlar Bitkisel yağ + NaOH Sabun Hayvansal yağ da kullanılabilir. C17H35COONa Beyaz (katı) sabun C17H35COOK Arap (sıvı) sabunu

9 1.soru: 3..soru: 2.soru: 4.soru

10 8.soru: 5.soru: Asit yağmurlarıyla ilgili I-Bitkiler için yararlı elementleri topraktan uzaklaştırır. II-Sularda asidik ve toksik etki göstererek canlı hayata zarar verir. III-Tarihi eserlerde korozyona neden olur Yargılardan hangileri doğrudur? A)Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I,II,III 6.soru: 9.soru: Magnezyum hidroksit bileşiği ile ilgili I-Antiasit ilaçların üretiminde kullanılırlar II-Sulu karışımına magnezya sütü denir. III-Kireç ve çimento üretiminde kullanılırlar Yargılardan hangileri doğrudur? 7.soru: A)Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I,II,III 10.soru:

11 11.soru: 14.soru: 12.soru: 15.soru: 16.soru: 13.soru: 17.soru:

12 18.soru: 19.soru: 20.soru: 21.soru: 22.soru:

13 23.soru: 26.soru: 27.soru: 24.soru: 25.soru: 28.soru: