12. SINIF KONU ANLATIMI 24 STOMA VE TERLEME (TRANSPİRASYON)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "12. SINIF KONU ANLATIMI 24 STOMA VE TERLEME (TRANSPİRASYON)"

Asli Zengin
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 12. SINIF KONU ANLATIMI 24 STOMA VE TERLEME (TRANSPİRASYON)

STOMA Genellikle yaprakta bulunan bitkide gaz alışverişini sağlayan küçük gözeneklerdir. Bitkinin yaşadığı iklim koşuluna bağlı olarak konumu ve sayıları değişir.

(üst konumlu stoma) Nemli ortamda yaşayan bitkilerde epidermis seviyesinde bulunurlar (normal konumlu stoma) Kurak bölgelerde yaşayan bitkilerde epidermis seviyesinin daha derininde bulunurlar.

2 STOMA Genellikle yaprakta bulunan bitkide gaz alışverişini sağlayan küçük gözeneklerdir. Bitkinin yaşadığı iklim koşuluna bağlı olarak konumu ve sayıları değişir. Çok nemli ve sulu bölgelerde yaşayan bitkilerde epidermis seviyesinin üstünde bulunurlar. (üst konumlu stoma) Nemli ortamda yaşayan bitkilerde epidermis seviyesinde bulunurlar (normal konumlu stoma) Kurak bölgelerde yaşayan bitkilerde epidermis seviyesinin daha derininde bulunurlar. (alt konumlu stoma) Nemli ortam bitkilerindeki stoma sayısı kurak ortam bitkilerine göre daha fazladır. Nilüfer gibi bir yüzeyi su ile temas eden bitki yapraklarında stomalar sadece üst epidermiste bulunur. Tamamen su içinde yaşayan bitkilerin yapraklarında stoma bulunmaz. Stomanın Görevleri CO2 ve O2 nin alınıp atılmasını sağlar. (Transpirasyon) ile su atma Stoma hücreleri (bekçi hücreleri) epidermisin aksine kloroplast içerir. Stoma hücrelerinin birbirine bakan çeperleri daha kalındır. Bu kalınlık stomanın açılıp kapanmsını sağlar.

3 STOMA Açılıp kapanma mekanizması Stomalar genellikle gündüz açık, gece kapalıdır. Açılıp kapanmaları bekçi hücrelerin turgor basıncı ile kontrol edilir. Gün ağarmasıyla birlikte genellikle üç faktör stomaların açılmasına neden olur. 1. Faktör Potasyum (K + ) iyonları Işığın etkisiyle bekçi hücreleri komşu epidermis hücrelerinden K + alır. K + alınması bekçi hücrelerinin osmotik basıncını artırır. Komşu epidermis hücrelerinden su geçişi olur ve turgor basıncı artar. Stoma açılır. Kapanma mekanizması açılma mekanizmasının tam tersi olarak devam eder. 2. Faktör CO2 Fotosentez yapan mezofil dokusunda CO2 azalır. CO2 azalması sonucu ph yükselir. Nişasta glikoza dönüştürülür. Nişasta + (n-1) H2O n.glikoz suyun azalması sonucu stoma hücrelerinin osmotik basıncı artar. Komşu epidermis hücrelerinden su geçişi olur. Turgor basıncı artar ve stoma açılır. İklim koşulları stomaları etkiler. Kurak ve sıcak koşullarda köklerle alınan su miktarı azalacağından stomalar turgor durumunu koruyamaz ve kapanır. Gündüz vakti stomanın kapanması CO2 nin alınmasını engelleyeceğinden fotosentez yavaşlar. 3. Faktör Sirkadiyen ritim Biyolojik saattir. Bitki içgüdüsel olarak karanlık odada tutulsa bile stomalar gündüz açılır, gece kapanır.

4 TERLEME (TRANSPİRASYON) Bitkinin toprak üstünde kalan kısımları havanın emme basıncından dolayı canlı bitki kısımlarının suyu buhar haline dış ortam vermesi olayına terleme (transpirasyon) denir. olayı stomalardan olur. Ancak lentiseller, kutikula tabakası da terlemede görev alır. nin olumlu yönleri Kökten su ve mineral alımını sağlar. Kökten alınan su ve minerallerin toprak üstü organlara taşınmasını sağlar. Bitkinin ısısını ayarlar. Fazla suyun dışarı atılmasını sağlayarak su dengesini sağlar.

5 TERLEME (TRANSPİRASYON) 2) Çevresel Faktörler: # Havanın Nemi: Eğer havada nem fazla ise havanın emme basıncı azalacağından terleme azalır. yi Etkileyen Faktörler 1) Kalıtsal Faktörler: Stomaların yapısı ve dağılışı Yaprakların şekli ve büyüklüğü Kutikula tabakasının kalınlığı Yapraktaki tüy miktarı Kök gövde oranı # Rüzgar: Rüzgar arttıkça terleme artar. Nem Rüzgar hızı 2) Çevresel Faktörler: # Sıcaklık: Sıcaklık artışı terlemeyi hızlandırır. Sıcaklık 30 C aştığında stomalar kapanır ve terleme azalır. # CO2 Yoğunluğu: Bitkide CO2 yoğunluğunun artması ph ı düşürür. Glikoz nişastaya dönüşür. Su miktarı artacağından osmotik basınç azalır. Stoma hücrelerinden epidermis hücrelerine su geçer ve stoma kapanır. Stoma kapanacağından terleme azalır. Sıcaklık # Işık Şiddeti: Işık stomaların açılmasına neden olacağından terlemeyi hızlandırır. CO2 Yoğunluğu Işık şiddeti

Benzer belgeler

Transpirasyonun fiziksel yönü evaporasyona benzer ve aşağıdaki şekilde gerçekleşmektedir:

Transpirasyonun fiziksel yönü evaporasyona benzer ve aşağıdaki şekilde gerçekleşmektedir: Transpirasyon Transpirasyon Bitkilerin çeşitli dokularından atmosfere buhar halinde su verilmesi olayına transpirasyon denmektedir. Hava, nemli ve kurak oluşuna göre değişen belli bir su buharı emme gücüne