Newcastle hastalığına karşı göz ve burunyoluyla aşılamaların karşılaştırılması *

Transkript

1 Ankara Ünv Vet Fak Derg, 50, , 2003 Kanatlılarda Newcastle hastalığına karşı göz ve burunyoluyla aşılamaların karşılaştırılması * K. Semh GÜMÜŞSOVı, Ömer M. ESENDAL 2 Ercy'es Ünverstes, Veterner Fakültes, Mkrobyoloj Anablm Dalı, Kayser; 2Ankara Ünverstes, Veterner Fakültes, Mkrobyoloj Anablm Dalı, Ankara Özet: Bu çalışmada, Newcastle hastalığına karşı göze ve buruna damla yoluyla aşılanan cvcvlerde oluşan antkor düzey ve bağışıklığın durumu karşılaştırıldı. Hayvanlar k gruba ayrıldı ve gruplardan br göze damla dğer buruna damla yoluyla aşılandı. Peryodk olarak alınan kan numunelerne hemaglutnasyon nhbsyon test uygulandı. Ortalama maternal antkor ttreler Log2 HI 5,03 olarak saptandı. HBI aşı vrusu le göze ve buruna damla yoluyla yapılan aşılamalsrda sırasıyla ortalama Log2 HI ttres 8,52 ve 8,96 elde edld. LaSota aşı vrusu kullanılarak her k grup çme suyu yolu le yenden aşılandı. HB aşı vrusu göze damla+lasota aşı vrusu çme suyu le aşılananlarda ortalama Log2 HI ttres 8,80 ken HBl aşı vrusu buruna damla+lasota aşı vrusu çme suyu le aşılananlarda da 9,06 olarak tespt edld. Peryodk olarak 15 gün ara le alınan kan nu.mnelernde se sırası le brnc ve knc grupta 62. günde 6.40 ve 6.80, n. günde 5.80 ve 5.93, n. günde 5.20 ve 5.33, 107. günde 4.93 ve 5.06 olarak belrlend. Anahtar kelmeler: Aşılama, göze buruna damla, HI test, Newcastıc hastalığı, tavuk Comparson of vaccnatons appied through eye s and nostrls aganst Newcastle dsease n poultry Summary: In ths s,tudy, antbody Ievel and mmunty produced n chcks vaccnated aganst Newcastıc dsease va the eye drop and the nostrl drop were compared. Chcks were dvded nto two groups; one group was vaccnated va the eye drop and the other group va the nostrl drop. Blood samples taken perodcally were assessed by haemaglutnaton nhbton test. Mean maternal antbody ttre of chcks was determned as Log2 HI Mean Log2 HI ttres n chcks vaccnated wth HB vaccne stran va the eye drop and the nostrl drop were found to be and 8.96, respectvely. Each group were re-vaccnated va n drnkng water wth LaSota vaccne vrus. Antbody ttres n blood samples taken from re-vaccnated anmals were 8.80 and 9.06 n groups receved HB vaccne vrus va the eye drop+lasota vaccne vrus n drnkng water and HB vaccne vrus va the nostrl drop+lasota vaccne vrus n drnkng water, respectvely. The chcks were bled on each 15 consecutve days and antbody ttres n groups and 2 were.found to be 6.40 and 6.80 on the 62 nd day, 5.80 and 5.93 on the n th day, 5.20 and 5.33 on the nnd day, and 4.93 and 5.06 on the 1071hday. Key words: Chcken, eye-nostrl drop, HI test, Newcastle dsease, vaccnaton Grş Kanatlılar arasında öneml nfeksyöz hastalıklardan br olan Newcastle hastalığı (Yalancı tavuk vebası), kanatlı hayvan yetştrclğ yapılan brçok ülkede büyük br tewke oluşturmaktadır (1,9). Epdemyolojk çalışmalar nfeksyonun, hem evcl hem de yaban kanatlılann solunum, sndrm ve snr sstemlernde bozukluk meydana getren çok bulaşıcı, değşk oranlarda mortalteye sebep olan vral br hastalık olduğunu göstermştr (11,12). Newcastle hastalığından korunmada aşılann uygulama yollan başlıca göze veya buruna damla, gaga batırma, kas ç, kanat zarına batırma, çme suyu, sprey ve aerosol yoldur. Herbr aşılama yolunun pratk avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır (1,13). Göze veya buruna damla yoluyla le aşı uygulamalarında canlı lentojenk aşılar kullanılır. Bunlardan HB 1, F ve LaSota aşılan g(".ş ölçüde uygulanmaktadır. Kanatlı hayvanlarda damla metodu le yapılan aşılamalar sonucu genellkle klnk belrt görülmemektedr. Bu çalışmada, Newcastle hastalığında kanatlılann aşılanmasında göze ve buruna damla yollarının kullanılması sonu, (a) kanlannda oluşan antkor ttrelernn belrlenmes, (b) lk aşılaması yapılan hayvanlarda antkor ttresnn zlenmes ve knc aşılama çn uygun zamanın belrlenmes, (c) hang aşılama yolunun özellkle knc aşılamalar çn daha uygun br basamak oluşturduğunun saptanması, (d) ç'lle suyu le yapılan knc aşılamalarda oluşan antkor ttrelernn zlenmes, (e) br defa aşılanan hayvanların antkor ttresnn ne kadar br sür.:: devam ettğn ve hang aşılama yolunun müteakp knc veya üçüncü aşılamada daha yüksek br antkor ttres oluşturdue,onun belrlenmes amaçlanmıştır. * Bu araştırma aynı başlıklı doktora teznden özetlenmştr.

2 210 K. Semh Gümüşsoy - Ömer M. Esendal Deneme hayvanları Sulandırma sıvısı Vrusun üretlmes, ertrost süspansyonunun hazırlanması, HA ve HI testlernde sterl phosphate buffer salne (PBS)' den yararlanıldı. Ertrost süspansyonunun hazırlanma.sı Serumlar HA ve HI testlernde kullanılmak üzere sağlıklı ve aşılanmamış horozlardan, alsever solüsyonu çne kan alındı. PBS le üç defa santrftje edlerek (1500 rpm'de 3-4 dk) yıkandıktan testlerde kullanıldı. Cvcvlerde ve aşılanan hayvarılarda antkor ttrelernn saptanması amacıyla kanat altı venalarından (Vena subcutanea ulnars) kanları alındı ve çıkan serumlar +4oC' de saklandı. Aşılama Materyal ve Metot Denemelerde kullanılmak üzere 110 adet günlük aşısız beyaz Leghorn cvcv üç gruba ayrıldı. Aşı vrusu Aşılamalarda, Mansa Tavuk Hastalıkları Araştırma ve Aşı Üretm Ensttüsü'nden tenıın edlen Htchner Bl (HB 1) ve LaSota aşı vrusları kullanıldı. Embryolu çn embryolu Hemaglutnasyon (HA) test antjennn hazırlanması Kurutulmuş HB 1 aşı suşunun aktvasyonu çn 9-11 günlük embryolu beyaz Leghorn yumurtaların, koroallantok boşluğuna ekm yapıldı. Koroallantok sıvıları aseptk koşullarda sonra %1, %1.5 ve %2'lk süspansyonlar Brnc aşılanıa, maternal antkorları tespt edlen cvcvlere 11. günde yapıldı. Aşılar prospektuslarına göre sulandırıldılar ve 50' şer adet olmak üzere k gruba ayrılan hayvanlardan. gruba göze ve II. gruba buruna standart br damlalıkla br damla (0.05 ml)hbl ayrı ayrı toplandı ve çabuk HA testne tab tutuldu. Bu sıvıya 200 lu/ml penslln ve 20 /lg/ml streptomsn yumurtalar Newcastle HB 1 suşunun üretlmes beyaz Leghom yumurtalardan lave edld. Bu sıvıdak vrusun, HA ttres belrlend ve hemaglutnasyon nhbsyon (HI) testnde antjen olarak kullanıldı. yararlanıldı. aşı vrusu damlatmak! suretyle yapıldı. Aşılamadan 20 gün sonra (31. güncae) tesadüf örnekleme yöntenı le seçlen herbr gruptanı (gr\.!p I, grup II) 25'er adet ve kontrol grubundan LO adet c:vcvn kanları alınarak HI ttreler belrlend. İknc aşılamd, I. ve II. gruptan 25' er adet hayvana 32. günde LaSota aşılvrusu kullanılarak çme suyu yoluyla yapıldı. Hayvanlardan 15 gün ara le kan nuruneler alınarak antkor ttreleh saptandı. Her k grupta gerye kalan 50 hayvandan 25'br ader tne de herhang br aşı uygulamaksızın, bunların ıp gün ara le alınan kanlarında HI ttreler araştırıldı. AY9ca, çalışmada LO adet aşısız cvcv kontrol amacı le ku~lanıldı (grup III). Mkrohemaglutnasyon (mha) ve mkrohemagırl tnasyon nhbsyon pıldı. (mhi) test Bu testler Arda (2)'nın, bldrdğ yönteme gbre ya İstatstksel değerlendrme İk aşılama arasındak antkor ttre farklarına göre bağışıklığın statstksel değerlendrlmes Arda (3)'~ın, bldrdğ yöntem kullanıldı. ' Bulgular Hemaglutnasyon test antjen ve aşı vrusu Testlerde (HA ve HI), ve aşılamalarda klıllanılan HB 1 aşı vrusunun HA ttres III 024 ken, çme Juyu yoluyla aşılamalarda kullanılan LaSota aşı vrusunud HA ttresnn 1/512 olduğu tespt edld. Ertrost süspansyonun standardzasyonu Serolojk testlerde kullanılan ertrost süs pansyonunun, standardzasyonu amacıyla, horoz kanı %1, % 1.5 ve %2 oranlarında sulandırıldı. Bu oranlardık % 1'lk dlusyon, HA ve HI testlernn değerlendrlmeshde daha y sonuç vermes bakımından terch edld. Cvcverde maternal a~tkor saptanması Göze ve buruna. danıla yoluyla aşılanmak pzere ayrılan LO günlük 30 adet cvcvn (her k gruptan ]5'er hayvan) maternal antkor ttreler HI test yardımıyıl saptandı (Tablo 1). Kontrol grubuna at LO hayvanın maternal antkar ttres 4.7 olarak bulundu..! Aşılamalar! Maternal antkor düzeyler 5.03 olarak sa9~anan cvcver 11. gün göze (I. gruptan 50 hayvan) ve bur/una damla Tablo 1. Cvcvlern maternal antkor ttre sonuçları. Table. Maternal antbody ttre results of chcks. Serum sayısı 30 (15+ 15) o 2 3 Log} HI ttreler(x) LO O rt. tıtre,. 12 (l O. g.n~ 5.03 (x)=1/2"

3 Ankara Ünv Yet Fak Derg, 50, Tablo 2a. HB le göze damla yoluyla aşılanan hayvanların HI ttreler. Table 2a. HI ttres of the vaccnated anmals wth HB 1 va the eye drop. Senım Log2 HI ttreler(x) Ort. ttre sayısı O LO 12 (3 ı. gün) (x)=1/2 1 (% 4) 24 (% 96) Tablo 2b. HB le bunına damla yoluyla aşılanan hayvanlann HI ttreler. Table 2b. HI ttres of the vaccnated anmals wth HB 1 va the nostrl drop. Senım Log2 HI ttreler(x) Ort. ttre sayısı O Lo 12 (3 ı. gün) (x) = 1I2 n O (% O) 25 (% 1(0) yoluyla (II. gruptan 50 hayvan) aşılandı. Her k gruptan 25' er adet hayvandan 20 gün sonra (3 ı. gün) kan alındı. Kan numunelernn HI ttreler Tablo 2a ve 2b'de gösterlmştr. Brnc aşılanıada göze ve buruna damla yoluyla aşılanan 25'er adet hayvana knc aşılamaları çn LaSota aşı suşu kullanıldj. Her k gruptan gerye kalan 50 adet (25+25) hayvana herhang br aşılama yapılmadı. İknc aşılamaları yapılan hayvanların (HB 1 aşı vrusu göze damla+lasota aşı vrusu çme suyu le HBI aşı vrusu buruna damla+lasota aşı vrusu çme suyu) 15 adednden 15 gün sonra alınan kan numuneleryle yapılan HI testnden elde edlen sonuçlar Tablo 3a ve 3b'de gösterlmştr. Her k aşılama sonucu hayvanlardan 15 gün ara le kan numuneler alınarak serumların çerdkler antkor ttreler HI test le değerlendrld. Aşağıdak tablolarda 15'er gün ara le yapılan HI test sonuçları gösterlmştr. Brnc aşılamada HB 1 aşı vrusu le göze ve buruna damla yoluyla aşılanıp knc aşılamada her aşılama yolu çn k gruba ayrılan fakat LaSota aşı vrusu le aşılanmayan hayvanlardan alınan kanların HI test sonuçları Tablo 8a ve 8b'de gösterlmştr. Tablo 3a. HB 1 göze damla+lasota çme suyu le aşılanan hayvanlann HI ttreler. Table 3a. HI ttres of the vaccnated anmals va HB 1 eye drop+lasota n drnkng water. Serum Log2 HI ttreler(x) Ort. ttre sayısı O Lo 12 (47. gün) (x) = 1I2 n O (% O) 15 (% 1(0) Tablo 3b. HB bımına damla+lasota çme suyu le aşılanan hayvanlann HI ttreler. Table 3b. HI ttres of the vaccnated anmals va HB 1 nostr! drop+lasota n drnkng water. Senım Log2 HI ttreler(x) Ort. ttre sayısı O Lo (47. gün) (x) = 1/2 n O (% O) 15 (% 1(0) Tablo 4a. HB 1 göze damla+lasota çme suyu le aşılanan hayvanlann HI ttreler. Table 4a. HI ttres of the vaccnated anmals va HB eye drop+lasota n drnkng water. Senım Log2 HI ttreler(x) Ort. ttre sayısı O Lo 12 (62. gün) (x) = 1I2 n 8 (% 53.3) 7 (% 46.7) Tablo 4b. HB bunına damla+lasota çme suyu le aşılanan hayvanlann HI ttrelen. Table 4b. HI ttres of the vaccnated va HB nostr! drop+lasota n drnkng water. Serum LOg2HI ttreler(x) Ort. ttre sayısı O (62. gün) (x) = 1/2 n 5 (% 33.3) 10 (% 66.7)

4 212 K. Semh Gümüşsoy - Ömer M. Esendal Tablo 5a. HB göze damla+lasota çme suyu le aşılanan hayvanların HI ttreler. Table 5a. HI ttres of the vaccnated anmals va HB eye drop+lasota n drnkng water. Serum LogzHI ttrelerex) Ort. ttre sayısı O (77. gün) (x) = 1/2 n 13 (% 86.7) 2 (% 13.3) Tablo 5b. HB bunına damla+lasota çme suyu le aşılanan hayvanların HI ttreler. Table 5b. HI ttres of the vaccnated anmals va HB nostrl drop+lasota n drnkng water. Serum Logz HI ttreledx) Ort. ttre sayısı O (77. gün) (x) = 1/2 n 12 (% 80) 3 (% 20) Tablo 6a. HB 1 göze damla+lasota çme suyu le aşılanan hayvanların HI ttreler. Table 6a. HI ttres of the vaccnated anmals va HB 1 eye drop+lasota n drnkng water. Serum Logz HI ttrelerex) Ort. ttre sayısı O II 12 (92. gün) (x) = 1/2" 15 (% LOO) O(% O) Tablo 6b. HB 1 buruna damla+lasota çme suyu le aşılanan hayvanların HI ttreler. Table 6b. HI ttres of the vaccnated anmals va HB 1 nostrl drop+lasota n drnkng water. Serum Logz HI ttrelerex) Ort. ttre sayısı O (92. gün) 15 LO (x) = 1/2 n 15 (% 100) O(% O) Tablo 7a. HB göze dam1a+lasota çme suyu le aşılanan hayvanların HI ttreler. Table 7a. HI ttres of the vaccnated anmals va HB 1 eye drop+lasota n drnkng water. Serum Logz HI ttrelerex) Ort. ttre s~yısı O LO (107. gün) (x) = 1/2 n 15(%100) O(% O).1 Tablo 7b. HB 1 buruna damla+lasota çme suyu le aşılanan hayvanların HI ttrelen. Table 7b. HI ttres of the vaccnated anmals va HB 1 nostrl drop+lasota n drnkng water. Serum Logz HI ttrelerex) Ort. ttre sayısı O Lo II 12 (lo7. gün) (x) = 1/2" 15 (% 1(0) O(% O) Tablo 8a. HB 1 le göze damla yoluyla aşılanan hayvanların HI ttreler. Table 8a. HI ttres of the vaccnated anmals wth HB 1 va the eye drop. Senım Logz HI ttrelerex) Ort. ttre sayısı O LO (31. gün) (x)=1/2 n 2 (% 13.3) 13 (% 86.7),- ~ Tablo 8b. HB le bunına damla yoluyla aşılanan hayvanların HI ttreler. Table 8b. HI ttres of the vaccnatec anmals wth HB 1 va the nostrl drop. Senım Logz HI ttrelerex) Ort. ttre sayısı O LO (31. gün) (x) = 1/2 n O(% O) 15 (% 100)

5 Ankara Ünv Vet Fak Derg, 50, Tablo 9a. HB le göze damla yoluyla aşılananhayvanların HI ttreler. Table 9a. HI ttres of the vaccnatedanmals wth HB1 va the eye drop. Serum LogoHI ttreler<x) Ort. ttre sayısı O (46. gün) (x) = 1/2" (% 73.3) 4 (% 26.7) Tablo 9b. HB1 le buruna damla yoluyla aşılananhayvanlann HI ttreler. Table 9b. HI ttres of the vaccnated anmals wth HB va the nostrl drop. Serum Log 2 HI ttreler(x) Ort. ttre sayısı O (46. gün) (x) = 1/2" (% 73.3).4 (% 26.7) İstatstksel değerlendrme Brnc aşılamalar sonucu elde edlen verler statstksel olarak değerlendrld (k yüzde arasındak farkın önem). Deneme sonunda bulunan t= değer, t tablosunda 48 serbestlk derecesndek, %95 güvenle değer le %99 güvenle değernden küçüktür. Bundan dolayı, k aşılama arasında (k aşının oluşturduğu bağışıklık oranları) statstkselolarak elde edlen fark öneml değldr. Dğer br fade le, k aşı aynı oranda bağışıklık sağlamıştır. Aradak fark (0.04) tesadüften ler gelmştr. Tartışma ve Sonuç Newcastle hastalığına karşı kullanılan aşı suşu ve aşılama yöntem ne olursa olsun, hepsndek esas amaç, duyarlı kanatlı hayvanlara bölgede görülen Newcastle vrusunun vrulent suşlarına karşı bağışıklık kazandırmak ve bu bağışıklığı devam ettrmektr (5). Ancak, hayvanlarda kullanılacak aşının hang günlerde uygulandığında daha y bağışıklık sağlayacağı ve aynı aşı le revaksnasyonun ne zanıan yapılacağı yeterl br şeklde blnmemektedr. Göze ve buruna damla yoluyla yapılan aşılamanın, çme suyuna oranla dört defa daha fazla bağışıklık verdğ açıklanmıştır (1). Başkaya ve Arda (5), HB1 aşı vrusu le 23. günde hayvanları burunadamla yoluyla aşılamışlar ve meydana gelen bağışıklığın hayvanları eprüvasyona karşı koruduğunu, fakat günlük cvcvlern aşılanmalan amacıyla kullanıldığında se aynı başarılı sonucun elde edlemedğn bldnnşlerdr. Arda ve ark. (4), HB1 aşı vrusunu buruna damlatmak suretyle üç aylık 36 adet plc aşılamışlardır. Buruna damla yoluyla aşılamada bağışıklığın aşılamayı takp eden 20. ve 90. günde %91.3 oranında olduğu ve altıncı ayda se bu oranın %80'e düştüğünü tespt etınşlerdr. Gaffar-Elamn ve ark. (10), KomarOv aşı vrusu le 18 günlük braylerler buruna damla, kas ç ve çme suyu yoluyla tek doz olacak şeklde aşılamışlardır. HI test le buruna damla veya kas ç yolla aşılanan kanatlılarda, çme suyu uygulananlara oranla daha yüksek antkor ttresne sahp oldukları gösterlmştr. Beard ve ark. (6), yaygın olarak kullanılan HB 1 aşı vrusu le brlkte, son zamanlarda zole edlen NHV'nn VG/GA aşı vrusunu br günlük cvcvlere gözedamla yoluyla uygulamışlardır. Her k aşı vrusunun medyana getrdğ HI antkor ttreler arasında büyük br benzerlk bulmuşlardır. Schalkoort ve ark. (15), NHV'nn V4 aşı vrusunu 15 haftalık tavuklara göze damla yoluyla uygulamaları sonucunda br hafta çersnde koruyucu düzeyde antkor ttresn saptamışlardır. BelI ve ark. (7), göze damla yoluyla verlen canlı aşının veya kas ç. uygulanan naktf aşıların, Newcastle hastalığından ler geleblecek kayıplann önüne geçlmesnde kanatlılarda başarı le kullanılableceğn açıklamışlardır. Yapılan araştımıalardan (4,5,6,7, 10,15) elde edlen sonuçlar, göze ve~a buruna damla yoluyla yapılan aşılamalar sonucu hayvanlarda yüksek antkor ttrelernn meydana gelebleceğn göstermekte ve koım le lgl araştırma sonuçlarını desteklemektedr. Russell ve Koch (14), sayıları yaş grubuna göre değşmek üzere 2-4 hayvandan oluşan 7, 10 ve 12 haftalık 3 grubu HB 1 aşı vrusu le göze ve buruna damla yoluyla br defa aşılamışlar ve 10 gün sonra ncelenen serum numunelernde her uygulama yoluna göre antkor sınıflarını (lgg, IgM ve IgA) ve ortalama LoglO HI antkor ttrelern tespt etmşlerdr. Çalışmada göze damla yoluyla aşılananların serumlarının, buruna damla yoluyla aşılananlara oranla daha yüksek br antkor ttres çerdğ ve 12 haftalık yaş grubunda yer alan hayvanlarda dğerlerne oranla yüksek antkor ttresnn oluştuğu bldrlmştr. Araştırmacılar çalışmada harderan beznn fonksyonlarını ortaya koymayı amaçlamış ve özellkle göze damla yoluyla aşılamalarda bu bezn antkor üretmnde etkn br ralünün bulunduğunu belrtmşlerdr.

6 214 Bu çalışmada se 1ı. gün HE 1 aşı vrusu le buruna damla yoluyla aşılanan hayvanlann serumlarında, göze danua yoluyla aşılananlara K. Semh Gümüşsoy - Ömer M. Esendal oranla daha yüksek br antkor ttresnn meydana geldğ tespt edlmştr. Elde edlen sonuçlann farklılığı; araştırmacılann kullandığı hayvan sayısının az olması (en fazla 4 adet), aşılanan hayvanlann yaşlarının farklılık göstermes, serum mmunoglobuln sınıflarının ve ttrelernn ayrı olarak tespt edlmes gb faktprlerden ler gelebleceğ düşünühnektedr. Bngöl ve Babla (8), tek ve k defa Newcastle burun-göz damla aşısı le aşılanmış cvcvlerde anadan gelme parental (matemal) bağışıklıktan dolayı aşının tam olarale bağışıklığı sağlayamadığını tespt etmşlerdr. Bu bakımdan, Newcastle burun-göz damla aşısının maternal antkorlann düşük olduğu 10. gün uygulanmasının ve bağışıklığın daha arttırılması çn günlerde revaksnasyonun yapılmasının gerektğn bldrmşlerdr. Matemal antkorlara bağlı olarak cvcvlern lk aşılama gününün tespt edlmes ve daha sonra yapılacak olan aşılamalarda yüksek antkor ttrelernn oluşması bakımından revaksnasyon günlerne at bulgular bu araştırmadan göstermekteçlr. Cvcvlern damla aşılamalarında, elde edlen sonuçlarla uyum 11 günlükken yapılan lk göze ve buruna 20 günlük süre çnde oluşan antkor ttreler, 7 krternn üstünde olup statstkselolarak öneml br fark bulunamamıştır. Antkor düzeynn HI testnde sürü ortalamasının Log2 7 ve üzernde olması sürünün Newcastle hastalığına karşı bağışık olduğunu göstermektedr (2). Tablo 2'de 7 ve 8 ttrelernde hayvan sayısının çok fazla ohnası bunlann o anda korunduğunu fade ederse de, bu ttrelern kan alındıktan sonrak sürede Tnn altına, gün çersnde düşeceğn hesaba katarak aşılama programının buna göre hazırlanması, hayvanlann hastalığa karşı korumanın br garantsdr. LaSota aşı vrusu kullanılarak çme suyu le knc aşılaması yapılan hayvanlarda aşılamadan 30 gün sonra antkor ttres 9.06'dan 6.80'e düşmüştür. Buruna damla ve çme suyu le aşılamalar sonucu bağışıklığın 47. günde % 100 ken 62. günde buoranın %66.7 düştüğü saptanmıştır. Her ne kadar knc aşılamadan 15 gün sonra hayvanlar %100 bağışık bulunmasına karşın 30 gün sonra bu bağışıklık oram %66.7 düşmüş ve dolayısıyla %34'lük br duyarlı hayvan populasyonu aşı' vrusu kullanılarak meydana gelmştr (Tablo 3b ve 4b). LaSota uzun süre yeterl br koruma dolayı knc aşılamalarda çme suyu le yapılan aşılamalann düzey sağlayamamasından çme su yerne başka br uygulama yoluyla aşılamanın yapılması gereğn ortaya koymaktadır. Gözedamla uygulaması çn de durum hemen hemen aynıdır (Tablo 3a ve 4a). llk aşılamaları HB 1 aşı vrusunu göze veya buruna damla yoluyla 1Lgünde yapılan cvcvler, lk aşııbadan 20 gün sonra LaSota çme suyu le aşılandıklanrlda, bağışıklık ancak kncaşılamadan 30 gün sonrasın1a kadar devam etmekte ve hayvanlar yaklaşık 60:65 güı~ük 01- duklannda negatf br kan 'tablosu sergıemektedr.1 Ayrıca, brnc.aşılamalan yapılıp knc aşılamalan yawlmayan hayvanlarda se lk aşılama yolu ne olursa olsun, yeterl br ttre oluşmayacağı', bu ttrenn Tnn üstüne Jek çık mayacağı ve uzun süre devam etmeyeceğ görühnüşlür (Tablo 8a, 8b ve 9a, 9b). Bu durum, bze kı~nc aşılamalann 30. günden önce yapılmasının gereğk ortaya koymaktadır. çünkü, 30. günde bağışıklık oranıl her ksnde de %26'ya kadar düşmüş ve duyarlı hayvlan sayısı %73'e yüksehnştr. Bu bulgulara göre, kanıarnda ma- I. temal antkor bulunmayan cvcvler (10 günlük) b~rnc aşılamalan ll. günde yapıldığında knc aşılamalanrın gün sonra yapılmalarının gerekl olduğu ontaya konulmuştur. Bu çalışmadan elde edlen sonuçlan ~u şeklde özetlemek münıkündür..! LaSota aşı vrusu le yapılan çme suyu aşılamasına y br başlangıç veya temel oluşturması bakım~ndan, brnc aşılamalann HB 1 'aşı vrusu le göze ve~a buruna damla uygulanması arasında, elde edlen antkpr ttreler yönünden statstksel bakımdan öneml br fark bulunamamıştır. tk aşılama arasındak sürenn uygun br antkor ttres oluşabhnes açısından, knc aşılaclanın en az 20 gün sonra yapıhnası ve knc aşılamadan soba antkor ttrelernn 30. güne kadar normal br sevyede 101dUğU,bu süreden sonra antkor ttrelernde düşmenn göl1düğü sapı. tanmıştır. Aşılamalarda, göze veya buruna darrla yolunun terch edlmelernn nedenler arasında bütün dünyada gü-. venrllğnn kabul edlmes ve kol~y br Jeklde uy gulanması, vrusun daha çok cvcvlern üst sojlunum yolu ve göz mukozasında etk yaparak daha az stre~e neden olması, hayvanlann aynı doz aşıyı almaları, aşıllnmalarının gözle görülmes, c aşı zayatının. az olması,bul~nmaktadır. Burunadamla yoluyla yapılan aşılamanın dal,ıa fazla kolaylık göstermes, aşırtın kısa sürede emlmeb ve aşının yanlara taşıp zay olmaması bu uygulama yolul çn avantaj olarak değerlendrlmştr. Her.k uygulama Iyoıunun dezavantajlan se, büyük şletmelerde yeter k~dar aşı uygulayıcısının bulunmı:unası, zaman alması vel hayvanlann teker teker tutuhnasıdır. Bu araştırmanın so~uçlanna dayanarak, maternal antkor düzeyler düşük ha~vanıara göze veya buruna damla yolu le aşı uygulandığında, hayvanlan nfeksyona karşı kısa br süre koruyablecej. düzeyde br antkor ttresnn oluşacağı gözlenmştr.!

7 Ankara Ünv Yet Fak Derg, 50, Teşekkür Doktora tez çalışmamda her türlü yardım ve yakın lglern esrgemeyen Değerl Hocam Sayın Prof. Dr. Mustafa Arda'ya, araştırmada kullanılan aşı vruslarını gönderen Tavuk Hastalıkları Araştırma ve Aşı Üretm Ensttüsü Müdürü Sayın Veterner Hekm Adnan Serpen'e ve deneme hayvanlarının temn hususunda yardımlarını gördüğüm Bolar Tavukçuluktan Sayın Veterner Hekm Orhan Mutlu'ya teşekkürlerm sunarım. Kaynaklar 1. AHan WH, Lancester JE, Toth B (1978): Newcastle dsease vaccnes ther producton and use. FAO Anmal Producton and Health Seres No: 10. Food and Agrculture Organzaton of the Unted Natons, Rome. 2. Arda M (1976): Hollanda'da Newcastle hastalığı üzernde çalışmalar ve HI testnn yen yönteme göre değerlendrlmes. Yet Hek Dem Derg, 46, Arda M (1996): HI test sonuçlarının statstksel değerlendrlmes. Ankara Ünv Yet Fak Doktora Ders Kred Notları. 4. Arda M, Başkaya H, Aydın N (1971): Newcastle hastalığına karşı kloakal yolla a,çılama üzernde araştırma. Ankara Ünv Yet Fak Derg, 18, Başkaya H, Arda M (1970): Patogen ısral Newcastle su,çu üzernde mmunolojk ve serolojk araştırmalar. Ankara Ünv Yet Fak Derg, 17, Beard CW, VIlegas P, Glsson JR (1993): Comparatve effcacy of the B-1 and VG/GA vaccne strans aganst velogenc vscerotropc Newcastle dsease vrus n chckens. A,an Ds, 37, Beıı lg, At Belarb D, Amara A (1990): A controlled vaccnaton tral for Newcastle dsease under vllage condtons. Prev Yet Med, 9, Bngöl M, Babla A (1970): Newcastle burun-göz damla aşısı le meydana gelen bağışıklık üzernde denemeler. Pendk Yet Kont Araş Enst Derg, 3, Brunng-Fann C, Kaneene J, Heamon J (1992): Investgaton of an outbreak ofvelogenc vscerotropc Newcastle dsease n pet brds n Mchgan, Indana, Illnos and Texas. J Am Yet Med Assoc, 201, Gaffar Elamn MA, KhalafaUa AI, Ahmed SM (1993): Observatons on the use of Komarov stran of Newcastle dsease vaccne n the Sudan. Trop Anm Health Prod, 25, ll. Jordan FTW (1990): Poultry Dsease. 3 rd ed. BalHere TndaU, London. 12. Lancester JE (1981): Newcastle dsease. Pathogeness and dagnoss. J World Poult Sc Ass, 37, Rajeswar JJ, Masllamony PR (1993): Spray vaccne aganst Newcastle dsease. Ind an Yet J, 70, Russeıı PH, KocI;ı G (1993): Local antbody formng cell responses to the Htchner Bl and Ulster strans of Newcastle dsease vrus. Yet Immunol Immunpathol, 37, Schalkoort R, Morgan DM, Spradbrow PB (1982): The serologcal response of chckens to ol emulson vaccnes contanng the V4 stran of Newcastle dsease vrus. Aust Yet J, 58, Gelş tarh: / Kabul tarh: Yazışma adres: Yrd. Doç. Dr. K. Semh Gümüşsoy Ercyes Ünverstes Veterner Fakültes Mkrobyoloj Anablm Dalı, Kocasnan, Kayser E-mal: ksemh38@hotmal.com